Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Anthony Online Mektep programının bir bölümü olup, sunucu tarafından maskelerin tarihsel ve kültürel önemi hakkında bilgilendirici bir ders formatında sunulmaktadır. Sunucu aynı zamanda Anthony Turizm şirketinin kurucusu ve İran kültürü üzerine bir kitap yazarı olarak kendini tanıtmaktadır.
- Video, maskelerin tarihsel gelişimini Eski Mısır'dan başlayarak, Yunan, Roma, Avrupa ortaçağı ve modern dönemlere kadar kapsamlı bir şekilde ele almaktadır. İçerikte maskelerin dinsel törenlerde, cenaze ayinlerinde, tiyatrodaki kullanımı ve karnaval geleneğindeki önemi detaylı olarak anlatılmaktadır. Özellikle Dionysos kültü, Roma'daki Saturnalia bayramı, Venedik karnavalı ve Commedia dell'arte tiyatrosundaki maskelerin özellikleri ve tarihsel gelişimi üzerinde durulmaktadır.
- Video ayrıca modern dönemdeki protesto maskeleri ve pandemi döneminde ortaya çıkan "komik 19 maskeleri" gibi güncel konulara da değinmektedir. Sunucu, Balkan Naci İslimyeli ile birlikte hazırladıkları sanatsal maskeler projesini de paylaşmaktadır.
- 00:08Anthony Online Mektep Programı ve Maskeler
- Anthony Online Mektep programında bugünkü konu 2020'nin ikonu ve simgesi olan maskeleri ele alacak.
- Maskeler tarihin her döneminde yoğun kullanılmış, farklı kültürlerde kabul edilmiş ve günlük hayatta değişik yerlerde kullanılan bir objedir.
- Anthony Turizm'in kültür gezileri Haziran ayının 14'ünden itibaren Fener, Balat, Ayvansaray turu ile başladı ve önümüzdeki haftalarda Hattuşa ve Göbeklitepe turları planlanıyor.
- 03:52Maskelerin Tarihi ve Kullanımı
- Maskeler tarihte birçok farklı nedenle kullanılmıştır; korunma, gizlenme, gösteri veya eğlence amaçlı olarak.
- Paleolitik dönemden beri maskelerin formları olduğu tahmin edilmekte, özellikle Kafkasya'daki mağaralarda yaygın olarak görülmüştür.
- Maskeler sözcüğü Arapçada "maskara" (makyaj) ve Latince'de "maske" kökenlerinden gelmektedir.
- 05:36Eski Çağlardaki Maskeler
- Tarihte maskelerin dinsel ve törenlerde kullanılması çok eski bir uygulamadır; av, spor, şölenler ve savaşlarda farklı formlarda kullanılmıştır.
- İlk maskeler dinsel ayinlerde töreni yöneten şamanlar tarafından tanrısal ve ilahi bir varlığı kendi yüzlerinde yansıtma amacıyla kullanılmıştır.
- Neolitik dönemde arkeolojik kazılarda ortaya çıkan en eski maskelerden iki tanesi günümüzde İsrail Müzesi ve Paris'teki İncil ve Kutsal Topraklar Müzesi'nde sergilenmektedir.
- 06:57Eski Mısır'da Maskeler
- Eski Mısır'da maskelerin iki farklı kullanım amacı vardı: törensel olarak kullanılan maskeler ve ölen kişiler için imal edilen maskeler.
- Eski Mısırlılar öte dünyada yeniden dirileceklerine inanıyor, bu nedenle bedenlerinin korunması için mumyalama ve maskeler kullanılıyordu.
- İlk maskeler ahşaptan yapıldığı bilinirken, daha sonraları kartonaj (papirüs bitkisi, keten ve alçı karışımı) malzemeden yapılan maskeler daha yoksul sınıflar için kullanılmıştır.
- 09:47Kraliyet ve Tören Maskeleri
- Kraliyet maskeleri daha çok değerli metallerden (altın, bronz) yapılmıştır; örneğin Tutankamon'un mumyası üzerindeki altın yapraklı muazzam maske.
- Tören maskeleri rahipler tarafından takılırdı ve rahip bu maskeyi taktığı zaman o tanrıyla özdeşleşirdi.
- Eski Mısır'da ölmüş insanların portreleri olarak yapılan realist biçimde yapılan cenaze maskeleri müzelerde sergilenen değerli eserlerden biridir.
- 13:44Maskelerin Kültürel Yaygınlığı
- Sunumda maskelerin tarihi başlığı altında özellikle Mısır, Antik Yunan ve Avrupa kültürlerindeki maskeler ele alınacaktır.
- Afrika, Latin Amerika, Aztekler, Mayalarda, Ba kabilelerinde, Uzakdoğu'da, Japonya'da, Endonezya'da ve Polinezya'da da farklı maskeler kültürü bulunmaktadır.
- Sunum Mısır, Antik Yunan ve Avrupa maskelerinden Venedik'e kadar günümüze kadar uzanan bir çizgiyi sunacaktır.
- 14:36Dionysos Kültü ve Maskeler
- Dionysos, şarap, bereket ve içki tanrısı olup, Eski Yunan'da onunla ilgili bir kült vardı ve bu kültte bağ bozulmuş ve ölenlerin yeni sesiyle ilgili şölenler ve oyunlar yapıldı.
- Dionysos törenlerinde keçiler ve boğalar kurban edilir, katılımcılar ve dansçılar Dionysos'u taklit ederek ahşap maskeler takar, şarap içerir ve dans ederlerdi.
- Maskeler takma, insanları farklı boyutlara ulaştırmak ve yansıtmak için kullanılmıştır; rahipler kendilerini tanrısal bir boyuta yükseltirken, sıradan insanlar bağ bozumu törenleri, içki içme, arkadaş yarenlik yapma ve sevgili bulma yollarından biri olarak kullanmışlardır.
- 17:45Saturnal ve Maskeler
- Saturnal, Roma'nın en önemli bayramlarından biri olup, tanrı Satürn onuruna yapılan bir bayramdı ve kölelere maske takarak onurlandırılırlardı.
- Her şehirde bir kölenin maske takılıp bir günlük şehir yöneticisi olarak görevlendirilmesi ve ardından idam edilmesi bir gelenekti.
- Saturnal bayramı, zamanla Noel bayramına dönüştü ve bu dönüşüm, Saturnal ve Mitra bayramlarının Hıristiyanlıkta Noel'e evrilmesiyle gerçekleşti.
- 20:26Cenaze Maskeleri
- Antik Yunan ve Roma'da ölü gömme törenleri önemliydi ve ruhların mistik güç olarak onurlandırılması gerekiyordu.
- Krallar için özel olarak kendilerine benzeyen altın maskeler yapılarak öte dünyada onlara hediye edilirdi.
- Cenaze maskeleri, ölüyle öte dünyaya giderken ruhsal dünya ile bağlantı kurulmasına ve kötü ruhlardan korunmasına inanılırdı.
- 23:23Cenaze Törenlerinde Maskelerin Kullanımı
- Roma'da ölen her kişinin yüzünden bir maskesi yapılarak cenaze törenlerinde kullanılırdı.
- Cenaze törenlerinde, ölen kişinin yüzüne maskesi takılıp, cenaze kortejiyle birlikte son kez yürümesi gelenekti.
- Bu gelenek Trakya'da da devam etmiş, Trakya'da 24 tane altın mask bulunmuş ve bu maskelerin tarihlendirilmesi MÖ 7-8. yüzyıllara dayanmaktadır.
- 27:28Tiyatro ve Maskeler
- Tiyatroda maskeler, sanatçıların birden fazla rolü üstlenebilmeleri için kullanılmıştır.
- Eski Yunan'da tiyatro oyunlarında sadece üç sanatçının sahneye çıkmasına izin verildiği için, maskeler sayesinde sanatçılar farklı karakterleri canlandırabilmekteydiler.
- Maskeler, karakterleri gerçek kişiler gibi kabul ettirirken, sadece sanatçının vücudu ve maskenin kendisi görülürdü.
- 28:54Maske Tarihi ve Eski Yunan'da Kullanımı
- Maske ilk olarak Dionysos kültür törenlerinde, oyuncuların keçi postları giyerek tanrıyı taklit etmesiyle ortaya çıkmıştır.
- İlk maskeler ketenden yapılmış ve dinsel amaçlı yapılmıştır.
- Şair Tesbi yazdığı tragedyalarda maskelerin kullanım şeklini belirtmiş ve bu şekilde drama sanatının önünü açmıştır.
- 31:23Eski Yunan Tiyatro Maskeleri
- Eski Yunan oyunlarındaki maskeler ya ketenli ya da deriden yapılmış ve başlıklar haline getirilmiştir.
- Maskeler, oyun metnine göre farklı kişilikleri yansıtacak şekilde tasarlanmıştır.
- Yunan maskelerinde simanın karakterini uzaktan yansıtacak şekilde abartı yapılmış ve ağzı açık diyafon işlevi görmüştür.
- 33:12Maske Kalıntıları ve Görsel Kaynaklar
- Günümüzde herhangi bir müzede Eski Yunan tiyatro maskesi kalıntısı henüz rastlanmamıştır.
- Maskeler hakkında fikir veren kaynaklar: freskler, mozaikler, vazo resimleri ve taş heykel parçacıklarıdır.
- Eski Yunan ve Roma sanatçıları idealize edilmiş görseller ürettiği için, maskelerin de idealize edilip edilmediği bilinmemektedir.
- 35:40Ortaçağ Avrupa'da Maskeler
- Avrupa, animist bir geleneğe sahip olup, her şeyin bir ruhu olduğuna inanılmıştır.
- Hıristiyanlığın gelmesiyle eski tanrılar ve ruhlar, dramatik festivallerde simgesel objelerle dile getirilmiştir.
- Avusturya'daki Alp Dağları'ndaki Peşte festivalinde İncil'in bölümleri dramatize edilir ve çeşitli maskeler kullanılır.
- 38:01Peşte Festivali ve Maskeler
- Peşte festivalinde kullanılan maskeler papel maşeden (katılaştırılmış kağıttan) yapılmıştır.
- Eskiden içinden duman çıkan, ateş püskürten maskeler vardı ancak günümüzde bu tür maskeler yoktur.
- Festivalde şeytanlar, ejderhalar ve yedi ölümcül günah gibi karanlık güçler temsil edilir.
- 41:21Avrupa'daki Diğer Maskeler ve Festivaller
- Leçonya'da da benzer bir maskara töreni yapılır, amaç kötü ruhların uzaklaştırılması ve baharın karşılanmasıdır.
- Almanya'da "aptallar festivali" vardır, burada aptallıkla ilgili eğlenceli gösteriler yapılır.
- Ortaçağ Avrupa'sında veba salgınları sırasında cezalandırma amacını taşıyan demirden yapılmış utanç maskeleri kullanılmıştır.
- 43:14İşkence Maskeleri
- Demirağlık işkence yöntemi, beş santimetre büyüklüğünde topaç şeklindeki bir ağaç parçasını ağzına sokarak kişinin ağzını açamamasını sağlardı.
- Bu maskeler ilk olarak İskoçya'da ortaya çıkmış ve Avrupa'ya yayılmış, özellikle kadınlarla ilgili bir işkence yöntemi olarak kullanılmıştır.
- Bu maskeler "dedikodu maskeleri" olarak da bilinir ve dedikodu yapan kadınlara uygulanan bir cezaydı.
- 45:27Rönesans Dönemi Tiyatrosu
- Rönesans döneminde tiyatro yeniden gündeme gelmiş ve "Komedya de Arte" (komedi sanatı) adı verilen popüler bir tiyatro türü ortaya çıkmıştır.
- Bu tiyatroda deriden yapılan, yüzü tamamen kaplayan maskeler kullanılmış ve oyunlar genellikle aşıkların ebeveynler tarafından engellenmesiyle başlamıştır.
- Oyunlarda aşıklar hariç tüm karakterler maskeli oynamış, bu maskeler stok karakterler olarak kullanılmıştır.
- 48:00Komedya de Arte Karakterleri
- Pantolone, tüccar, Gratiano (şehvet düşkünü), Kapitano (sahtekar), Pulcinella (hokkabaz) ve Colombina (kadın yüzlü erkek) gibi maskeli karakterler oyunlarda yer almıştır.
- Bu maskeler ve karakterler, karnaval geleneğinin bir parçası haline gelmiştir.
- Karnaval geleneği, İtalya'da Saturnalia festivali gibi ibadet danslarından ve sivil inisiyatiflerden kaynaklanmıştır.
- 51:27Venedik Karnavalı
- Venedik karnavalı, 12. yüzyılda bir askeri başarıya dayanarak ortaya çıkmış ve maskelerle oynanmasıyla popüler hale gelmiştir.
- Venedik'te maskeler, komediden ve Toscana maskelerinden etkilenerek karnaval ile birleşmiştir.
- Karnaval, Noell'den hemen sonra başlayıp Mart ayının başlarına kadar sürmekte ve üç ay boyunca insanlar maskelerle sokaklarda dolaşmaktaydı.
- 54:48Venedik'teki Maskelerin Kullanımı
- Venedik'te maskeleri üreten zanaatkarlar önemli bir rol oynamış ve maskeler genellikle deriden, porselen veya çelikten yapılmıştır.
- Maskelerin Venedik'te ilk kullanıldığı 13. yüzyıla dayanıyor ve veba salgınları sırasında vebalı kişilerin kendilerini gizlemek için kullanıldığı bilinmektedir.
- Venedik'te maskelerle ilgili çeşitli yasaklar getirilmiş: yumurta atma, kumar oynarken maskeli olma ve manastırlara girmek gibi.
- 57:16Venedik Maskeli Balolar ve Karnavaller
- Maskeli balolar özellikle Avrupa'da Rönesans döneminde ve 19. yüzyıla kadar oldukça popüler olmuş.
- Napolyon 18-19. yüzyılda Venedik'i ele geçirdiğinde, Venedik karnavalı ve maskeli balolar yasaklanmış, iki yüzyıl boyunca yapılmamış.
- Venedik karnavalı 1979'da İtalyan Kültür Bakanlığı'nın bir girişimiyle yeniden gerçekleşmiş.
- 58:15Venedik Maskeleri ve Demokrasi
- Baluta maskesi yüzü tamamen kaplayan, ağız göstermeyen ve takanın yemek yiyemeyecek, içemeyecek ve konuşamayacak şekilde tasarlanmış bir maske.
- Venedik Cumhuriyeti 13. yüzyılda demokrasi ile yönetiliyordu ve siyasi toplantılara katılan vatandaşlar bu maskeleri takmak zorundaydı.
- Bu sistem "kapalı yüz, açık oylama" olarak adlandırılmış, adaylar siyasi baskıya maruz kalmadan özgürce konuşup oy kullanabiliyordu.
- 59:25Venedik Maskelerinin Türleri
- Bauta maskesi en bilinen Venedik maskelerinden biridir ve takanın kimliğini gizler.
- Kolombiya maskesi yüzün yarısını kaplar, gözleri, burnu ve üst yanağı göstermez, altından, gümüşten, kristalden ve tüylerle süslüdür.
- Kolombiya maskesi başlangıçta sadece erkekler tarafından kullanılırken, zamanla kadınlarda da tercih edilmiştir.
- 1:00:39Veba Doktoru Maskesi
- Veba doktoru maskesi, hastaların kötü yüzlerini tanımamak için tasarlanmış, büyük gagalı yapıda olup içinde parfüm konulurdu.
- Gagaların iki önemi vardı: hastalıktan uzak durmak ve kötü kokuları parfümden gelen kokuyla bastırmak.
- Veba doktorları siyah pardesü, eldivenler ve üçgen şapka giyerlerdi, ayrıca yardımcıları ve genellikle soylu kişilerden oluşan bir hizmet getirirlerdi.
- 1:02:35Diğer Venedik Maskeleri
- Moreta maskesi oval, yumurta şeklinde, gözleri gösteren, ağzı ve burnu olmayan, kadifeden yapılan bir maskedir.
- Moreta maskesi ilk olarak Fransız sihirbazlar tarafından yüzlerini gizlemek için kullanılmış, takanlar dişleriyle bez parçasını ısırdıkları için "dilsiz" olarak adlandırılmıştır.
- Voltta maskesi tüm yüzü kaplayan, beyaz porselenden yapılan, günümüzde plastikten yapılmış, pelerinle takılan ve eğlence amaçlı kullanılan bir maskedir.
- 1:05:55Modern Maskeler
- Ku Klux Klan maskeleri ırkçı söylemiyle ortaya çıkmış, 1860-70'lerde zencilere karşı saldırılar için kullanılmıştır.
- Ku Klux Klan maskelerinde rütbe belirlemek için farklı renklerde şeritler ve amblemler bulunurdu.
- 2013 yılında Gezi Direnişi sırasında kullanılan Guy Fox maskeleri, 16. yüzyılda İngiltere'ye ihanet eden Katolik kökenli bir İngiliz askeri olan Guy Fox'un adını taşır.
- 1:07:54Guy Fox Maskelerinin Tarihi
- Guy Fox, İngiltere'deki monarşi devirip Katolikliği tekrar tesis etmek için 12 kişilik bir grup olan "Barut" adını vermiş.
- Grubun amacı İngiltere Parlamento binasını havaya uçurmak olup, 5 Kasım 1605'te yakalanıp idam edilmiştir.
- V for Vendetta filmi, bu tarihi komplo etrafında anarşist bir tavır içinde, bir totaliter rejimi ortadan kaldırmak için Guy Fox maskesi giyen kahramanlarla ilgilidir.
- 1:09:39Maskelerin Tarihsel Önemi
- Anarşistler tarafından kullanılan maskelerin kullanımı bir gelenek haline gelmiştir.
- Gezi Direnişi sırasında yaygın olarak kullanılan maskeler, günümüzde günlük hayatın bir parçası haline gelmiştir.
- 2020'de bu komik maskeler "komik maskeleri çağ" olarak tarihe geçecek bir özellik sergilemiştir.
- 1:12:15Antonio Turizm'in Sanatsal Maskeler Projesi
- Antonio Turizm, inovasyon ve yenilikçilik prensipleriyle "Sanatsal Maskeler" projesini başlatmıştır.
- Proje, uluslararası ünlü sanatçı Balkan Naci İslimyeli'nin katılımıyla gerçekleşmiştir.
- Proje aynı zamanda sosyal sorumluluk projesi olarak görülmüş ve İstanbul Flarmoni Derneği ile işbirliği yapılarak, elde edilecek gelirin bir kısmı işsiz kalmış saçlara aktarılması kararlaştırılmıştır.
- 1:14:46Projenin Amacı ve Detayları
- Proje, pandemi döneminde zorluk yaşayan hekimler ve özellikle işsiz kalan sanatçıları desteklemeyi amaçlamaktadır.
- Balkan Naci İslimyeli'nin modelliğinde tasarlanan maskeler, imzalı ve sınırlı sayıda üretilmiştir.
- Maskeler farklı renklerde (siyah, gri, turuncu, kırmızı) ve farklı isimlerle (Fresco dizisi) sunulmuştur.
- 1:16:17Projenin Hedefi ve Sonuç
- Bu maskelerin hafıza objesi ve sanatsal imge olarak tarihe kazandırılması hedeflenmektedir.
- Maskeler web sayfasından online olarak satın alınabilmektedir.
- Sunumda teşekkür edilen izleyicilere iyi akşamlar dilekleriyle sonlandırılmıştır.