Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan ekonomi dersinin bir bölümüdür. Eğitimci, tahtada notlar alarak maliye politikası konusunu detaylı bir şekilde anlatmaktadır.
- Video, maliye politikasının tanımı ve temel unsurlarını ele alarak başlıyor, ardından tarihsel gelişimini, Keynes'in genel teorisinin ortaya çıkışını ve maliye politikasının formelleştiricilerini anlatıyor. Daha sonra maliye politikasının araçları ve amaçları (ekonomik istikrar, fiyat istikrarı, tam istihdam, büyüme, kalkınma, kaynak tahsis etkinliği, gelir dağılımında adalet ve ödemeler bilançosunda dengenin sağlanması) inceleniyor. Son bölümde ise maliye politikalarının ekonomik hedeflere etkileri ve çeşitli ekonomik çatışmalar (fiyat istikrarı-tam istihdam, fiyat istikrarı-ekonomik büyüme, gelir ve servetin adil dağılımı-ekonomik kalkınma, bireylerin belli bir tüketim düzeyine ulaştırma ile ekonomik kalkınma, ekonomik ve sosyal haklarla maliye politikası amaçları arasındaki çatışma) detaylı olarak açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca daraltıcı ve genişletici maliye politikalarının işsizlik, fiyat istikrarı ve ekonomik büyüme gibi hedeflere etkileri, beş farklı ekonomik çatışma ve monoteist yaklaşımın Keynesyen yaklaşımı eleştirisi olan "dışlama etkisi" (crowding-out) konuları da ele alınmaktadır.
- 00:13Maliye Politikasının Tanımı
- Maliye politikası, ekonomide temel makroekonomik amaçlara ulaşmak için kamu harcamaları ve vergilerin büyüklük ve bileşiminde gereken değişikliklerin yapılmasıdır.
- Maliye politikasının tanımını yaparken "gelir" (vergi) ve "gider" (kamu harcamaları) kelimeleri mutlaka kullanılmalıdır.
- Enflasyonda daraltıcı, deflasyonda genişletici maliye politikası uygulanır ve bu politikada kamu harcamaları ve vergiler arttırılıp azaltılır.
- 01:48Maliye Politikasının Tarihsel Gelişimi
- Maliye politikası Keynes ile beraber ortaya çıkmış ve ekstra fiskal amaçları ön plana çıkarmıştır.
- Ekstra fiskal amaçlar, ekonomik ve sosyal hayata müdahale etmek için kamu harcamaları ve vergilerin kullanılmasıdır.
- Maliye politikasının daha geniş kapsamlı tanımında kamu harcamaları, vergi, borçlanma ve bütçe araçları kullanılarak ekonomiyi enflasyondan, deflasyondan, stagflasyondan, işsizlikten ve durgunluktan kurtarmak amaçlanır.
- 04:12Maliye Politikasının Temelleri ve Kuramsal Çatısı
- Maliye politikası 1929 buhrandan sonra Keynes ile beraber ortaya çıkmıştır.
- Maliye politikasını bir binaya benzetirseniz, temelini atan Keynes'tir, ancak Keynes'in ömrü yetmediği için politikayı geliştirip kural haline getirenler Abal Learner, Alvin Hanson ve William Beveridge'dir.
- Bu üç isme "fonksiyonel madenciler" denir ve en önemli temsilcisi Abal Learner'dır.
- 07:361929 Büyük Buhran ve Keynes'in Yaklaşımı
- 1929 büyük buhranın sebebi efektif talep yetersizliğiydi, yani satın alma gücüyle desteklenmiş talep yetersizdi.
- Keynes, buhran sonrası yedi sene gözlem yaptıktan sonra "İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi" adlı kitabını yayımlamıştır.
- Keynes, klasiklerin az yanlı politikalar geliştirirken, talep yanlı politikalar geliştirmiş ve özellikle işsizlik sorununu çözmeye çalışmıştır.
- 09:30İkinci Dünya Savaşı ve Ekonomik Olgular
- Keynes'in görüşleri 1936'da kitap yayınlandıktan sonra yayılmaya başlamış, ancak 1939'da ikinci dünya savaşı çıkmıştır.
- Savaş döneminde devletin harcamaları çok fazla artmış, ülkelerin en büyük sorunu savaşı nasıl finanse edecekleri olmuştur.
- Savaş sırasında üretim durmuş, kıtlık başlamış ve fiyatlar artmaya başlamıştır.
- 10:48Stagflasyon ve Maliye Politikasının Amaçları
- İkinci dünya savaşı bittikten sonra enflasyonist olgular 1973'e kadar devam etmiştir.
- 1973'te petrol krizi ile beraber hem enflasyon hem de işsizlik ikisi beraberce artmış, bu duruma stagflasyon adı verilmiştir.
- Maliye politikasının temel amaçları tam üretim faktörlerinin etkin kullanılması ve işsizliğin olmamasıdır.
- 12:34Maliye Politikası ve Ekonomik Yaklaşımlar
- Buhran etkisiyle maliye politikasının uygulanmasında dikkatler işsizlik sorunu ve eksik istihdamın ortadan kaldırılması üzerine yoğunlaşmıştır.
- İkinci Dünya Savaşı ile beraber işsizlik sorunu önemini yitirirken, savaşın finansmanı ve ekonomik hayatta belirmeye başlayan enflasyonist etkiler ortaya çıkmıştır.
- Yirminci yüzyıla kadar genel kabul gören klasik yaklaşımda devletin yeri sınırlı olmalıydı, tarafsız, minimal, liberal, koruyucu, tüketici ve jandarma devlet olarak görülürdü.
- 14:01Keynes'in Genel Teorisi
- 1929 buhranıyla klasik yaklaşım tartışılmaya başlanırken, Keynes'in genel teorisi ortaya çıkmıştır.
- Keynes, ekonominin otomatik olarak tam istihdamda dengeye gelemeyeceğini, tesadüfen olsa da tam istihdama ulaşılsa bile bunun kalıcı olmayacağını, bunun kalıcı olabilmesi için devletin aktif maliye politikası uygulayarak tam istihdama ancak o şekilde kavuşabileceğini söylüyor.
- Keynes'e göre ekonomi dengeye gelse bile bunun geçici olacağını ve tam istihdamın sağlanabilmesi adına mutlak surette devletin müdahale etmesi gerektiğini ileri sürmektedir.
- 15:43Maliye Politikasının Araçları ve Amaçları
- Maliye politikasının araçları dört başlık altında anlatılmıştır ve bu araçlar kullanılarak ekonomik istikrar, fiyat istikrarı, tam istihdam, büyüme, kalkınma, kaynak tahsis etkinliği sağlamak, gelir dağılımında adaleti sağlamak ve ödemeler bilançosunda dengenin sağlanması amaçlarına ulaşılmaktadır.
- Maliye politikasının sosyal amaçlı amacı gelir dağılımında adaleti sağlamaktır.
- Maliye politikasının üç temel görevi tahsis (kaynak tahsisin etkinliğini sağlamak), bölüşüm (gelir dağılımında adaleti sağlamak) ve istikrar (ekonomik istikrarı sağlamak) olarak belirtilmiştir.
- 17:44Maliye Politikasının Amaçları Arasındaki Çatışmalar
- Maliye politikasının amaçları arasında çatışmalar vardır ve bu amaçların hepsi aynı anda gerçekleşmez.
- En önemli çatışmalardan biri fiyat istikrarı ile tam istihdam arasındaki çatışmadır.
- Kısa dönemde fiyat istikrarı ile tam istihdam arasında ters yönlü bir ilişki vardır; yani enflasyonla işsizlik arasında ters yönlü bir ilişki vardır.
- 19:30Fiyat İstikrarı ve Tam İstihdam Arasındaki Çatışma
- Fiyat istikrarı, enflasyon olmaması anlamına gelirken, tam istihdam işsizlik olmaması anlamına gelir.
- Talep fazlasına bağlı olarak ortaya çıkan enflasyon durumunda, toplam talep toplam arzdan fazla olur ve bu durumda ya talep fazlası kısılabilir ya da arz arttırılabilir.
- Arzın artması üretimi arttırmak demektir ve üretimin artması için ülkede yatırımın artması gerekir, bu uzun dönemde olacak şeylerdir.
- 22:36Daraltıcı Maliye Politikası
- Arzın artması için uzun dönem gerekmediği için, tek çare talebi kısmaktır ve bunun için daraltıcı maliye politikası uygulanır.
- Daraltıcı maliye politikasında devlet harcamaları kısıp vergileri artırır.
- Toplam talebi kısmak için daraltıcı maliye politikası uygulandığında, toplam talep eğrisi sola doğru kayar, ülkede fiyatlar genel düzeye düşer ve enflasyon düşer, ancak talep düşerse üretim de düşer.
- 23:48Daraltıcı Maliye Politikası
- Daraltıcı maliye politikası uygulandığında fiyat istikrarı sağlanırken tam istihdam bozulabilir.
- Daraltıcı maliye politikası uygulayan devletin bütçesi açık verir ve bu politika bütçe fazlası politikası olarak adlandırılır.
- Daraltıcı maliye politikasında talebi kısmaya çalışırken arzı arttırmakta uğraşılmaz.
- 24:42Genişletici Maliye Politikası
- Tam istihdamın olmaması durumunda deflasyonist açık ve talep yetersizliği (harcama yetersizliği) oluşur.
- Talep yetersizliği durumunda toplam talebi artırmak için genişletici maliye politikası uygulanır.
- Genişletici maliye politikasında devlet kamu harcamalarını arttırır, vergileri azaltır ve bu politika açık bütçe politikası olarak da adlandırılır.
- 26:41Genişletici Maliye Politikasının Etkileri
- Genişletici maliye politikası A serisini (toplam talep eğrisi) sağa doğru kaydırır ve fiyatlar genel düzeyi (enflasyon) yükselir.
- Toplam talep artınca ülkede arz ve üretim artar, üretim artınca işsizlik azalır.
- Genişletici maliye politikası tam istihdamı sağlarken fiyat istikrarını bozar.
- 29:15Maliye Politikaları Arasındaki Çatışmalar
- Fiyat istikrarı ve tam istihdam arasında çatışma vardır; daraltıcı politika uygulandığında fiyat istikrarı sağlanırken tam istihdam bozulur.
- Fiyat istikrarı ve ekonomik büyüme arasında çatışma vardır; daraltıcı politika uygulandığında fiyat istikrarı sağlanırken ekonomik büyüme yavaşlar.
- Gelir ve servetin adil dağılımı ile ekonomik kalkınma arasında çatışma vardır; transfer harcamaları yapıldıkça yatırımdan vazgeçilir ve kalkınma olumsuz etkilenir.
- 33:18Tüketim ve Kalkınma Arasındaki İlişki
- Bireylerin belli bir tüketim düzeyine ulaştırma ile ekonomik kalkınma arasında çatışma vardır.
- İnsanların refahını arttıran şey tüketimdir, ancak tüketim arttıkça tasarruf yapılmaz.
- Tasarruf olmayınca yatırım olmaz, yatırım olmayınca kalkınma olmaz; bu nedenle tüketimle refah artırılırken ülke genelinde kalkınmadan vazgeçilir.
- 35:38Mülkiyet Hakkı ve Toplumsal Fayda Arasındaki Çatışma
- Mülkiyet hakkı ile toplumsal fayda arasında bir çatışma ortaya çıkmaktadır.
- Devlet, bu çatışmayı gidermeye çalışmaktadır.
- Bu çatışma ekonomik ve sosyal haklarla maliye politikası amaçları arasındaki çatışma olarak değerlendirilmektedir.
- 36:41Araç ile Amaç Arasındaki Çatışma
- Devlet borç alırken, geliri yüksek olanlar devletten faiz alır ve bu durum gelir dağılımını bozabilir.
- Enflasyon varken daraltıcı maliye politikası uygulanır ve dolaylı vergiler (KDV) arttırılır, ancak KDV Türkiye'deki en adaletsiz vergidir.
- Kamu harcamalarındaki artış ekonomide dışlama etkisi yaratır.
- 39:31Dışlama Etkisi ve Monoteist Yaklaşım
- Keynes, talep yetersizliğini çözmek için genişletici maliye politikası uygular, bu da bütçede açık vermesine neden olur.
- Genişletici maliye politikası IS eğrisini sağa kaydırır, toplam talep artar ve enflasyona neden olur.
- Monoteist yaklaşım, Keynes'in dışlama etkisini (crowding-out) eleştirir ve uzun dönemde daha fazla işsizliğe neden olacağını iddia eder.