Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan, makine güvenliği ve yağlama sistemleri hakkında kapsamlı bilgiler içeren bir eğitim içeriğidir. Eğitmen, öğrencilere yönelik teknik bilgiler vermektedir.
- Video, sistemlerin periyodik kontrolleri ünitesine giriş yaparak başlıyor ve makine emniyet sistemlerinin (emniyet şalterleri, kayış kasnak koruyucuları, motor kapağı, pervanesi) kontrol yöntemlerini anlatıyor. Ardından yağlama sistemlerinin önemi, yağların özellikleri, sürtünme kuvveti kavramı, farklı yağ türleri ve yağ pompalarının çalışma prensipleri detaylı şekilde açıklanıyor. Son bölümde ise torna tezgahı gres sistemi ve otomatik yağlama yöntemleri gösteriliyor.
- Video boyunca görsel örnekler, pratik bilgiler ve doğru-yanlış soruları kullanılarak konular pekiştirilmekte, sanayi ve ev elektrik sistemleri arasındaki farklar da açıklanmaktadır. Ayrıca yağların sızdırmazlık sağlama, temizleme, korozyonu önleme ve vuruntuları azaltma gibi özellikleri ile viskozite kavramı, yağ filtreleri ve yağ seviyesinin kontrolü gibi teknik detaylar da ele alınmaktadır.
- Sistemlerin Periyodik Kontrolleri Ünitesi
- Bu eğitim filmi sistemlerin periyodik kontrolleri ünitesine giriş yapmaktadır.
- Ünite sonrasında makine emniyet sistemlerinin ve makine yağlama sistemlerinin kontrollerini yapabileceksiniz.
- 00:21Kayış Kasnak Koruyucuları
- Kayış, hareket veren mile bağlı olan kasnaktan aldığı güç ve hareketi genelde paralel konumda bulunan diğer miller üzerindeki kasnağı ileten araçlardır.
- Kayışlardaki en önemli kontroller gerginlik kontrolü ve aşınmalara karşı yapılacak kontrollerdir.
- Kayış ve kasnaklar birlikte kullanılır ve kasnakların merkezlerinde mille birlikte dönebilmesi için kama kanalı açılır.
- 01:28Kayış Kasnak Sisteminin Özellikleri
- Miller arasındaki açıklık mesafesinin fazla olduğu durumlarda güç ve hareket iletiminde kayış ve kasnaklar kullanılır.
- Kayışla kuvvet iletiminde en az iki kasnak bulunur: hareket veren (döndüren) ve hareket alan (döndürülen).
- Kayış kasnak sistemlerinin bir başka özelliği, olağandışı bir yüklenmede sistemdeki millerin veya hareket iletme elemanlarının zarar görmesini engellemesidir.
- 03:57Motor Kapağı
- Motor kapağının görevi elektrik motorlarının dönen kısmı olan rotorun duran kısmı ortasında eşit hava aralığı ile dönmesini sağlamaktır.
- Motor kapağı, gövdenin her iki tarafına takılan, ortalarında yataklar (bilyeli rulmanlar) bulunan alüminyum alaşım veya pik dökümden preslenerek yapılırlar.
- Motor kapağı üzerinde gövdeye tutturmak için uygun delikler vardır.
- 05:39Motor Pervanesi
- Motor pervanesi motorun soğutulması amacıyla kullanılır ve yüksek nitelikli plastik malzemeden imal edilir.
- Pervanede herhangi bir aşınma varsa, örneğin kanatlardan bir veya birkaçı kırılmışsa yeterli soğutma yapamaz ve termik atar.
- Muhafaza tası pervaneyi korur, pervanenin emdiği havanın gövde üzerine yöneltilmesini sağlar ve motor pervanesine çarpmayı engelleyerek kazanın oluşmasını önler.
- 07:49Elektrik Bağlantıları
- Sistemlerde kullanılan elektrik motorlarının bağlantılarında genellikle klemens adı verilen bağlama elemanları kullanılır.
- Atölyede kullanılan sanayi elektriği 380 volttur ve faz dediğimiz daha çok güç gereksinimi olduğundan trifaz çalışır.
- Klemens bağlantılarında metal, pirinç parçalar kullanılır ve vidaların çok iyi sıkılması, gevşememesi için rondela, yaylı pul kullanılması gerekir.
- 09:27Elektrik Bağlantılarının Güvenliği
- Elektrik bağlantı uçları mutlaka izole edilmelidir ve bunun için çeşitli çaplarda özel spiral hortumlar kullanılmaktadır.
- Elektrik kabloları kesinlikle açıkta kalmamalıdır ve gerekli hallerde klemens kablo uçları da izoleli bant ile izole edilmelidir.
- Kabloların birbirine bağlanması için farklı teknik ve yöntemler vardır ve kablo çapına bağlı olarak bu yöntemler kullanılır.
- 12:21Emniyet Şalterleri
- Emniyet şalterleri, sistemlerde aksaklık veya iş kazası durumunda sistem ve tezgahın aniden durdurulması için kullanılır.
- Emniyet şalterleri tezgahlarda bir veya birden fazla olabilir ve tehlike anında basıldığında sistem otomatik olarak durur.
- Emniyet şalterleri kırmızı renkte olup, çevrilerek açılır ve acil durumda direkt üstüne basarak kapatılabilir.
- 13:22Acil Durdurma Butonları
- Tezgahlar çalışırken acil durdurma butonları kullanılmamalıdır, çünkü bu butonlar tezgahın tüm miller, dişliler ve motorlarını anında kilitler.
- Kağıt atölyedeki tesisatlar yapılırken belirli aralıklarda bölgelere göre acil durdurma butonları konulur.
- Acil durumlar haricinde, bir arkadaşın başı belada olduğunda en yakın acil durdurma butonu basılarak o bölgenin elektriği kesilmelidir.
- 14:41Makine Güvenliği Soruları
- Kayış kasnak koruyucuları sistemdeki kayışların kazaya sebep olmaması için kullanılır ve tezgahın çalışması sırasında koruyucuların kasnaklara değmesi sürtünme ve aşınmaya neden olur.
- Motor pervaneleri genellikle plastikten yapılır ve muhafaza tasının gerekli hallerde sökülmesinin sakıncası yoktur, ancak söküldükten sonra tekrar yerine takılıp ayrılmalıdır.
- Klemens bağlantıları yapılırken vidaların çok iyi sıkılması gerekir, aksi takdirde şase yapabilir ve elektriklerde dalgalanmalar olabilir.
- 15:56Emniyet Şalterleri ve Yağlama
- Emniyet şalterlerin herhangi bir tehlike anında basılması durumunda sistem otomatik olarak duracaktır.
- Emniyet şalterleri anında görülebilmesi için siyah renkte yapılmaz, diğer butonlardan biraz büyüktür ve hemen müdahale edilecek yerde konumlandırılır.
- Makine yağlama sistemleri, iki katı cismin birbirlerinden ayırmak, sürtünmeyi en aza indirmek ve parçaların kolay hareketini sağlamak amacıyla kullanılan maddelere yağ adı verilir.
- 17:01Yağlama İşleminin Önemi
- Yağsız çalışırsa kitleme (sarma) işlemi meydana gelir ve parçaların birbirine doğrudan doğruya sürtünmelerini önlemek gerekir.
- Birbiri üzerinde hareket eden iki katı cismin arasındaki sürtünmeyi azaltmak amacıyla uygun bir sıvı kullanılır ve bu yağlama işlemi olarak adlandırılır.
- Makine parçalarının yağlanmasıyla parçaların arasında yağ filmi oluşur, böylece birbirlerine direk temas etmeleri önlenmiş ve rahat şekilde çalışmaları sağlanmış olur.
- 18:42Yağ Kullanımının Önemi
- Endüstride yağ kullanımının önemi büyüktür ve yağların bilinçli kullanılması işletme giderlerini olumlu yönde etkiler.
- Bilinçli yağ kullanımı, kullanılacak yere göre yağ seçiminin yapılmasıdır ve yağın istenilen özelliklerde olması şarttır.
- Eskiden yağlama hayvansal bitkisel yağlar kullanılarak yapılırdı, ancak teknolojinin gelişmesiyle madensel yağlar bu yağların yerini aldı.
- 19:48Madensel Yağlar ve Sürtünme
- Madensel yağlar, ham petrolün rafinelerde işlenmesi ile elde edilir ve kullanım yerinin özelliğine göre çeşitli katkı maddeleri eklenerek istenilen özellikte yağlar elde edilir.
- Sürtünme kuvveti, bir cisme etki eden kuvvetin tam tersi yönünde etki eden kuvvettir ve itme kuvvetine ve zemindeki malzemenin türüne bağlıdır.
- Üç farklı sürtünme türü vardır: kuru sürtünme, yarı sıvı sürtünme ve sıvı sürtünme.
- 22:26Yağlama Yöntemleri
- Yağların özellikleri: sürtünmenin azaltılmasını sağlamak, sürtünme yüzeylerinin yağlanması, sıvı yağlanma (sıçratma yöntemi) veya film yağlama (yağ filmi şeklinde) olmak üzere ikiye ayrılır.
- Sıvı yağlama yönteminde katı malzemenin sürtünme yüzeyleri arasında kalın bir yağ filmi oluşturularak yüzeylerin direkt temas etmesine engel olunur.
- Yağ filmi yönteminde yüzeyler arasında teşekkül eden yağ filmi oldukça incedir ve sıvı yağlama yöntemine göre yüzeylerdeki aşınma miktarı daha fazladır.
- 23:47Yağların Özellikleri
- Kohezyon, herhangi bir maddeyi bir arada tutan iç kuvvettir ve katıların kohezyonu sıvılara göre çok daha fazladır.
- Viskozite arttıkça kohezyon artar, viskozite azaldıkça kohezyon azalır.
- Yağlar sızdırmazlık sağlar, makine parçaları ve çapaklar arasında conta görevi görür ve dış ortamlardan koruma sağlar.
- 25:13Yağların Diğer Özellikleri
- Yağlar temizleme özelliği gösterir, makine parçalarının çalışması sırasında oluşan aşındırma parçacıklarını yağ filtrelerinden geçirerek sistemden uzaklaştırır.
- Yağlar korozyonun önlenmesi için makina parçalarının oksijenle teması sonucu oluşacak oksitlenmeyi önler ve parçaların daha uzun ömürlü olmasını sağlar.
- Yağlar vuruntunun önlenmesi için amortisör görevi yerine getirir ve vuruntuların ortaya çıkabileceği aksaklıkları giderir.
- 26:45Viskozite ve Yağlama Pompaları
- Viskozite, yağın akmaya karşı göstermiş olduğu direnç olarak tanımlanır ve yağın akıcılığının belirlenmesi işlemidir.
- Düşük viskoziteli yağlar çok akıcı iken, yüksek viskoziteli yağlar daha az akıcıdır ve viskozite yağın kalitesini belirlemez.
- Yağ pompaları, yağ deposundaki yağı motorun yağ delikleri veya yağ kanallarından belli basınç altında dolaştırır ve motorun yağlanması gereken çeşitli parçalarına gönderir.
- 28:50Yağ Pompalarının Çalışma Prensibi
- Yağ pompaları genellikle hareketini dışarıdan bir elektrik motoru ya da sistemde dönen bir kam mili sayesinde alırlar.
- Yağ pompalarında yağdan etkilenmeyen sızdırmazlık elemanları (contalar) kullanılır.
- Yağ pompalarında meydana gelebilecek arızalar elektriksel arızalar, mekanik arızalar (dişilerin zarar görmesi, aşınması) ve yağ değişimi işlemlerinde sistemin hava yapmasıdır.
- 30:39Yağ Pompaları ve Filtreler
- Yağlama kanallarında dolaşım yapan yağın içine yabancı maddelerin girmemesi için dişli kutusunda pompa emiş borusunun ucuna ince telden yapılmış süzgeç (filtreler) takılır.
- Filtreler, yağ pompasının emdiği yağın içinde bulunan yabancı maddeleri donanıma gitmesine engel olur ve kullanılan sistemin hassasiyetine bağlı olarak farklı mikron ölçülerinde kullanılır.
- Filtreler kağıt, çelikten örülmüş veya farklı malzemelerden yapılabilir.
- 31:19Dişli Tipli Pompalar
- Dişli tipli pompa gövdesi için iki dişli hassas olarak yerleştirilmiştir; biri döndüren, diğeri ise dönen dişlidir.
- Döndüren dişli pompayı çalıştıran bile bir pimle veya sıkı geçme olarak tespit edilmiştir.
- Emiş borusu hattı çıkış borusu hattına göre daha dardır ve basınç oluşturabilmek için arada oldukça basittir.
- 32:01Rotorlu Tip Pompalar
- Rotorlu tip pompalarda dişli yerine bir iç ve bir dış rotor vardır ve ayarlanabilir.
- İç rotor merkezden kaçık olarak yağ pompasına hareket veren mile bağlıdır ve üzerinde diş görevi gören çıkıntılar vardır.
- Dış rotorda ise iç rotordaki çıkıntılara uyacak şekilde girintiler mevcuttur ve pompa hareket mili döndüğü sırada iç rotor dış rotorun pompa gövdesi içinde dönmesini sağlar.
- 33:09Paletli Tip Pompalar
- Paletli tip yağ pompası ayarlanabiliyor, dişli ve rotorlar ayarlanamıyor.
- Rotordaki yarık içine kayabilecek şekilde yerleştirilmiş paletler ve paletlerin açılıp kapanmasını sağlayan yaylar vardır.
- Rotorun gövde yüzeyleri arasında oluşan dört bölmenin hacmi devamlı olarak değişebilir; hacmi büyüyen bölmede emme hacmi, küçülen bölmede ise basınç meydana gelmektedir.
- 34:28Pistonlu Tip Pompalar
- Pistonlu tip yağ pompalarında yağ bir kan tarafından çalıştırılan piston vasıtasıyla pompaya çekilir.
- Pompanın giriş ve çıkış yerlerindeki kontrol subapları yağın akış durumunu ve yönünü düzenlerler.
- Pistonun kamile devamlı temasını sağlamak için bir yay kullanılır ve pompanın pompalı yağ miktarı pistonların hareket kursunu ayarlayarak veya basınç subabı ile sağlanır.
- 35:09Yağ Pompalarında Meydana Gelen Arızalar
- Sızdırmazlık elemanların yırtılması sonucu sistemi hava girmesi.
- Dişlerin aşınması sonucu yeterli basıncı üretememek.
- Paletli pompalarda rotorun aşınması sonucu basınç kayıpları ve elektriksel arızalar sonucu çalışamama.
- 35:32Yağ Hortumları
- Yağ hortumları, pompa ile yağlanacak olan makinanın yağlama kısmı arasında yağın bir noktadan diğer bir noktaya iletilmesi amacıyla kullanılmaktadır.
- Yağlama hortumlarının yüksek esneme kabiliyetleri olduğu için sistem basıncının değiştiği, titreşimli ortamlarda ve sıcaklık farklarının yüksek olduğu durumlarda kullanılması uygundur.
- Hortumlar genellikle sentetik kauçuktan yapılır ve dayanımlarını artırmak için kauçuk tabakalar arasına bir veya birkaç sıra çelik tel örgü konulur.
- 36:59Yağ ve Yağ Seviyesinin Kontrolü
- Sistemlerde genellikle otomatik yağlama kullanılmaktadır ve yağ pompaları, sistemin yağ deposundan emdikleri yağı yağlama boru ve hortumlarıyla tezgahın ana yataklarına, yağlama kanallarına, rulmanlara ve yağlanacak tüm parçalara gönderir.
- Yağ seviyesinin günlük olarak kontrol edilmesi gerekiyor, aksi halde çalışırken tezgah durur.
- Yağ göstergesi genellikle deponun altında olur ve orta seviyede bir yağ olması kabul edilebilir; eksik yağlama ve fazla yağlama zararlıdır.
- 38:17Otomatik Yağlama Sistemleri
- Otomatik yağlama kutularında basınç göstergesi, manuel olarak yağlama yapmak için bir buton ve bazılarının üzerinde zaman ayar rölesi bulunur.
- Yağ kutusunda minimum ve maximum yazan yer arasında bir yağın olması gerekiyor ve teneke ile değil huniler vasıtasıyla dökülmesi gerekiyor.
- Yağlama kanalları içinde dolaşan yağın seviyesinin kontrolü için konulmuş yağ seviyesi göstergeleri vardır.
- 39:06Yağlama Kontrol Göstergeleri
- Yağlama kontrol göstergeleri iki çeşit yağlama durumunu gösterir: yağ deposundaki yağ seviyesi ve sistemdeki basınç göstergesi.
- Göstergeler segman pensesi ile tutturularak çevrilip çıkartılabilir ve zamanla tezgah aşırı ısındığında conta görevini yapamaz ve yağ sızdırmaya başlar.
- Sıkarken çok fazla sıkılmamalıdır, aksi takdirde plastik yapısı çatlayabilir.
- 40:11Yağlamanın Faydaları
- Yağlama hareketi kolaylaştırarak sürtünmeyi azaltır.
- Makine parçalarının ömrünü uzatır, korozyonu önler, güç kayıplarını önler, ısınmayı önler, vuruntulu çalışmayı önler ve makine parçalarını temizler.
- Hidrolik sistem yağlarında HD, şanzıman ve diferansiyel yağlarında EP, kızak yağlarında B, D ve G, buhar silindir ve valf yağlarında CHP, türbin yağlarında R ve O, kompresör yağlarında VDL, kesme yağlarında Borya, basit C, Bert AB ve endüstriyel gresslerde EP sembolleri kullanılır.
- 41:01Yağın Rengi ve Değişimi
- Yağın rengi rafin işlemlerine göre değişebilir; ince yağlar (viskozitesi düşük) şeffafa yakın ve açık sarı renktedir, viskozitesi yüksek olan yağlar daha koyu sarı renktedir.
- Çalışma sonucu yağın renginde koyulaşma olur veya çamurlaşmaya başlar.
- Yağın yüksek basınçta sistem içinde dolaşırken köpürmemesi istenir; köpürüyor ve rengi beyazlıyorsa yağ, su ve hatta buhar karışmış demektir.
- 42:34Yağdanlıklar
- Elle yağlama yapabilmeniz için tezgahların, kayıt ve kızakların elle yağlanması veya mengenelerde iş parçasına rayba, kılavuz, fabta çekilmesi işlemlerinde kesme sıvısı çok defa yağdanlıklara konularak kullanılır.
- Yağdanlıklara daima temiz yağ konulmalı ve yağlama işleminden önce yağdanlıktaki yağ kontrol edilmelidir.
- 43:10Gres Sistemi ve Yağlama Yöntemleri
- Gres sisteminde klasörlükler, nipeller ve gres pompaları (erkek ve dişi) bulunmaktadır.
- Sistemlerin yağlanmasında otomatik yağlama dışında elle yağlama da yapılmaktadır.
- Gresörlükler, sistem gres yağları ile yağlanacağı sırada kullanılan yağlama araçlarıdır.
- 43:38Elle Yağlama İşlemi
- Elle yağlamada yağın dışarıda yağlanacak yere gönderilmesi için nipeller kullanılmaktadır.
- Torna tezgahında erkek ve dişi nipeller bulunmakta ve bunlara uygun gres pompaları ile gres basılmaktadır.
- Üretici firmalar tarafından tezgahı her kullanmadan önce bu işlemi yapmak tavsiye edilmektedir.