Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, 1922-1923 yıllarında gerçekleşen Lozan Konferansı'nın çeşitli oturumlarını içeren bir belgesel formatındadır. Konferansa İsmet Paşa, Lord Curzon, Eleftherios Venizelos, İsviçre Konfederasyonu Başkanı, Amerika, İngiltere, Fransa, Yunanistan, İtalya, Japonya, Romanya ve Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı gibi ülkelerin temsilcileri katılmaktadır.
- Video, konferansın açılış oturumundan başlayarak iç tüzüğü tasarısının ele alınması, Trakya sınırı tartışmaları ve bölgenin nüfus istatistikleri gibi konuları kronolojik olarak sunmaktadır. Özellikle Doğu ve Batı Trakya'nın sınırları, bölgedeki etnik yapı ve Bulgaristan'ın Ege Denizi'ne çıkış hakkı gibi meseleler detaylı şekilde tartışılmaktadır.
- Konferans oturumlarında Türkiye Temsilci Heyeti'nin 1913 sınırlarını kabul etme isteği, Yunanistan'ın toprak hakimiyeti iddiaları ve Balkan ülkelerinin çıkarlarını savunmaları ele alınmaktadır. Ayrıca, Meriç Nehri'nin durumu, Dedeagaç limanının uluslararası denetim altına alınması ve bölgede askerlikten arındırılmış bir bölge kurma teklifleri gibi konular da görüşmelerde yer almaktadır.
- 00:13Lozan Konferansı'nın Açılışı
- Lozan Konferansı'nın açılış toplantısı 22 Kasım 1922 günü saat 15:30'da Lozan'da Casino de Mont Benoit'te yapıldı.
- Katılan devletlerin tam yetkili temsilcileri ve basın temsilcileri oturuma hazır bulundu.
- Konferansı İsviçre Konfederasyonu Başkanı açtı ve İsviçre'nin tarafsızlığı ve barışa katkıda bulunma görevini vurguladı.
- 01:33Konferansın Önemi ve Amacı
- İsviçre hükümeti ve halkı, kendilerine gösterilen güvene ve insanlığa daha iyi bir gelecek umudu verme fırsatına büyük mutluluk duyacaklarını belirtti.
- Konferansın toplanma yeri olarak İsviçre kentinin seçilmesi, hükümetlerin İsviçre'nin tarafsız tutumuna değer verdikleri anlamına geldi.
- Konferans, Türk-Yunan savaşı sona erdirilmesi ve trajedilerin son perdesi olup olmayacağı bekleniyordu.
- 04:00Konferansın Görevi ve Sorumluluğu
- Konferans üyelerinin ülkelerin ve halkların kaderini ellerinde tutması hem nazik hem de büyük bir görevdi.
- Çözümlemek zorunda kalan sorunların kökleri geçmiş yüzyıllara derin bir şekilde gömülüyordu.
- Ekonomik, mali veya entelektüel alanlarda bir üyenin hasta olması, bütün uluslar ailesini etkileyebilirdi.
- 06:00Lord Curzon'un Konuşması
- Lord Curzon, dört yıldan uzun süredir toplanan konferansların şimdi ilk defa tarafsız bir ülkede toplanması gerektiğini vurguladı.
- İsviçre'nin aşılmaz dağlarının arkasında yüzlerce yıl yabancı istilası görmemiş, barışsever ve düzenli bir ülke olduğu belirtildi.
- Konferans üyelerinin her aşamada anlaşmaya varma ve barış yapma isteğiyle yaklaşması gerektiği vurgulandı.
- 09:06İsmet Paşa'nın Konuşması
- İsmet Paşa, Osmanlı İmparatorluğu'nun da katıldığı savaşın durdurulduğunu ve Türk ulusunun hak ve adalet elde etmek için barış girişimlerinin yetersizliğini gördüğünü belirtti.
- Türk ulusu, varlığını korumak ve bağımsızlığını kazanmak için pek çok acılara katlandığını ve sayısız fedakarlık gösterdiğini anlattı.
- 1918'den bu yana Türk ulusunun karşılaştığı sonu gelmez saldırıları ve acıları hatırlatıldı, ayrıca bir milyondan fazla Türk'ün evsiz ve ekmeksiz kaldığı belirtildi.
- 10:59Lozan Konferansı'nın Açılışı
- Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin temsilcisi, konferansın barış ve huzur için iyi niyetle yaklaşılacağını belirtti.
- İsviçre Cumhuriyeti'ne konferansın toplanmasını kabul etmekle gösterdiği konukseverlikten dolayı teşekkür edildi.
- Konferans 21 Kasım 1922'de Ohi Şatosu'nda yeniden toplanacağını duyuruldu.
- 12:30Konferansın İkinci Oturumu
- 21 Kasım 1922'de saat 11'de Lord Curzon'un geçici başkanlığında oturum açıldı ve temsilci heyetleri Amerika, İngiltere, Fransa, Yunanistan, İtalya, Japonya, Romanya, Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı ve Türkiye'den oluşuyordu.
- Lord Curzon, İsviçre hükümeti, kantonu ve Lozan şehri yetkililerine konferans için sağlanan kolaylıklar için teşekkür etti.
- Konferansta kullanılacak resmi diller olarak Fransızca, İngilizce ve İtalyanca belirlendi, ancak Fransızca konuşmaların çevrilmesi lüzumsuz görüldü.
- 14:12İç Tüzük Tasarısının Ele Alınması
- Lord Curzon, bir gün önce uzmanlar komitesi tarafından hazırlanmış olan iç tüzük tasarısının görüşüleceği ve tasarı madde madde ele alınacağı belirtildi.
- İsmet Paşa, tasarımın başlığı olarak "Doğu İşlerine İlişkin Konferansın İç Tüzük Tasarısı" yerine "Lozan Konferansı'nın İç Tüzük Tasarısı" kullanılmasını istedi.
- Boğazlar rejiminin görüşülmesinde Rusya, Ukrayna ve Gürcistan'ın temsil edilmeleri zorunluluğu üzerinde İsmet Paşa ısrar etti.
- 17:04Temsilci Sayısı ve Başkanlık Konusu
- İsmet Paşa, Türkiye'nin tam yetkili üç temsilci atadığını belirterek, her devletin iki temsilci göndermesi teklifine katılmadığını bildirdi.
- İsmet Paşa, başkanlığın yalnız Fransa, İngiltere ve İtalya arasında dönmesinin öngörülmüş olmasına itiraz etti ve Türkiye'nin de başkanlık sırasına dahil olmasını istedi.
- Lord Curzon, İsmet Paşa'nın isteğinin kabul edilemeyeceğini belirterek, İngiliz temsilcisi M. Masli'nin genel sekreter olarak atanmasını önerdi.
- 19:40Komisyonların Kurulması
- Lord Curzon, konferansta görüşülecek sorunların üç komisyon tarafından inceleneceği ve bu komisyonların çağıran üç devletten her birinin temsilcisinin başkanlığında olacağını belirtti.
- İsmet Paşa, komisyon başkanlıklarına Türk temsilci heyetinin katılması gerektiğini savundu.
- Lord Curzon, alt komisyonlarda Türk temsilci heyetinden bir üyeyi başkan olarak atamakta güçlük görmediğini belirtti.
- 22:12Konferansın İç Tüzüğü Hakkında Tartışmalar
- İsmet Paşa, Türkiye'nin itirazının Türkiye'nin diğer devletlerden farklı bir işlem görmesi korkusundan değil, Türk temsilcisi heyetinin temsil ettiği önemli çıkarların korunması kaygısından geldiğini belirtti.
- Lord Curzon, konferans görüşmelerinin verimli olması için tekliflerin tartışmalardan önce temsilci heyetlerinin bilgi edinmelerini sağlamak amacıyla sunulması gerektiğini vurguladı.
- Konferansın gizli kalması gerektiği, temsilci heyetlerinin konferansta olup bitenleri kimseye açıklamamakla yükümlü tutulması gerektiği görüşüne herkes katıldı.
- 25:13Protokol ve Temsilcilik Hakkı
- İsmet Paşa, protokollerin altı maddede sayılan devletlerin temsilci heyetleri genel sekreterlerince imza edilmesini ve böylece her toplantı başında protokollerin okunmasından vazgeçilebileceğini önerdi.
- Amerikan temsilci heyeti, Lozan Konferansı'nda diğer devletlerin temsilcileriyle eşitlik düzeyinde bulunacağını, ancak oy kullanma hakkı ve başkanlık görevi istemediğini belirtti.
- Lord Curzon, konferansın öğleden sonra saat 16:00'da genel oturum yapılacağını ve bir komisyonun ertesi sabah saat 10:30'da toplanacağını bildirdi.
- 28:25Konferansın İç Tüzüğü
- Lozan Konferansı, 1914'ten beri barış durumu bozulmuş ve henüz kesin olarak yeniden kurulmamış bulunan devletlerin tam yetkili temsilcileri ile Amerika Birleşik Devletleri'nin temsilcilerinden oluşmaktadır.
- Konferans, üç komisyon kuracak: Ülke ve Askerlik Sorunları Komisyonu, Türkiye'de Yabancılar ve Azınlıklar Rejimi Komisyonu, Maliye ve İktisat Sorunları Komisyonu.
- Her komisyon gerektiğinde alt komisyonlar kurabilecek ve özel sorunların incelenmesi için teknik temsilcilerden ve uzmanlardan oluşan komiteler görevlendirebilecek.
- 32:30Konferans Düzeni ve Temsilcilik
- Konferans üyesi temsilcilerden gelen öneriler, teklifler ve belgeler genel sekreterliğe gönderilecek ve dağıtımını genel sekreter sağlayacak.
- Konferansa gönderilen bilgiler, dilekçeler ve tasarılar genel sekreterlikçe alınacak ve sunulan nüsha sayısına göre dağıtılacak.
- Konferans çalışmalarının kamuoyuna duyurulması genel sekreterlikçe hazırlanacak resmi bilgilerle sağlanacak ve protokoller genel sekreterce imzalanıp temsilci heyetlerine dağıtılacak.
- 33:51Türk Temsilci Heyetinin İstekleri
- Ohi şatosunda 21 Kasım 1922'de genel oturumda hazır bulunan ülkeler arasında Türkiye de yer alıyordu.
- İsmet Paşa, iç tüzük tasarısına ilişkin genel itirazlarını ve protestolarını yeniden belirtti.
- Türk temsilci heyeti, görüşmelere tam yetkili üç temsilci ile katılacağını belirtti.
- 35:17Diğer Temsilcilerin Tepkisi
- Lord Curzon, Türk temsilci heyetinin görüşlerini dinlediğini ancak kapanmış bir tartışmanın yeniden açılmasını kabul edilemeyeceğini belirtti.
- Mir Berar ve Marki Garroni de Lord Curzon'un görüşlerini desteklediler.
- İsmet Paşa, ayrıcalıklı bir durum istemediğini ancak bir maddede siyasal nitelikten sıyrılmak amacıyla sabah alınmış karara dayandığını söyledi.
- 37:41Konferansın Amacı ve Değerlendirmesi
- Lord Curzon, konferansın doğuda barış'a dönüşle sonuçlanması gerektiğini ve bu görevin diplomasiye düşen en yücelerinden biri olduğunu belirtti.
- Fransız temsilci heyeti, doğu sorununun sadece doğrudan ilgili halkları değil, dünya barışının korunması ile bağlantılı olduğunu vurguladı.
- İtalyan temsilci heyeti, uzun savaş yıllarından sonra herkesin silahların bırakılacağını görmek arzusundan başka bir şey düşünmediğini ifade etti.
- 43:11Trakya Sınırları Sorunu
- 22 Kasım 1922'de açılan oturumda Lord Curzon, Trakya sınırları sorununun görüşülmesine hemen başlanmasını teklif etti.
- İsmet Paşa, Karadeniz'den Meriç ağzına kadar Trakya sınırının 29 Nisan 1913 tarihli İstanbul Antlaşması'nın 7. maddesinde belirtilen sınır olması gerektiğini söyledi.
- Lord Curzon, Türk temsilci heyetinin bu isteklerini tarihi, coğrafi, siyasal ve etnik dayanaklarla desteklemek istediğini sordu.
- 44:02İsmet Paşa'nın Trakya Hakkındaki Açıklamaları
- İsmet Paşa, Müttefik Devletler'in 24 Eylül 1922 notaları ve Mudanya Sözleşmesi ile Doğu Trakya'nın Edirne'de kapsamak üzere Türkiye'ye geri verilmesini kabul etmişlerini belirtti.
- Edirne'nin özel olarak anılmış olması, Edirne İstasyonu'nun Karaağaç Dış Mahallesi'nin ve burada oturanların mülkiyetindeki toprakların da Türkiye'ye geri verilmesi gerektiğini ifade etmektedir.
- Edirne ile İstanbul'u bağlayan demiryolu güvenliği açısından, sınırın Edirne şehrinden ve demiryoldan gereken ölçüde uzak geçmesi zorunludur.
- 45:21Batı Trakya Hakkındaki Tartışmalar
- Meriç'in batısında istenilen toprakta yaşayan halkın büyük çoğunluğu Türk'tür.
- İsmet Paşa, Demotika bölgesinde Balkan Savaşları'ndan önce de sonra da Türklerin çoğunlukta bulunduğunu bildirdi.
- Doğu Trakya sınırlarına sürekli karışıklıkları açık bırakmamak için Batı Trakya'nın düzen ve huzur içinde tutulması zorunludur.
- 47:15Yunan Temsilcisinin Açıklamaları
- Venizelos, Türkiye ile barış yapacak konferansa Yunanistan'ın çıkaran koşulları açıkladı.
- Dünya Savaşı'nın başında Türkiye saldırganın yanında savaşa katılmışken, Yunanistan bir savunma anlaşması ile Sırbistan'a bağlıydı.
- Yunanistan savaşa katılmadan önce toprak tavizlerinde bulunulmasını önceden şart koşmamış, sadece müttefikine karşı sözünü tutmak ve müttefiklerin savunduğu ilkeleri savunmak için savaşa girmiştir.
- 49:56Yunanistan'ın Toprak İstekleri
- Yunan hükümeti Doğu Trakya ile İzmir ve hinterland istemişse, bu isteklerinin müttefiklerin uğrunda savaştıkları ilkelere uyduğuna inandığı için böyle davranmıştır.
- Doğu Trakya'da Balkan Savaşları'nın sonuna kadar Türk çoğunluğu yoktu, o zamandan beri Bulgarlar çıkartılmış ve yerlerine Bosna Müslümanları getirilmiştir.
- İzmir'de de Türk çoğunluğu yoktur.
- 51:08Rum Göçmenler ve Savaş Hakkında Açıklamalar
- 1914 yılının ilk aylarında Osmanlı İmparatorluğu, önce Küçük Asya kıyılarındaki, sonra da Doğu Trakya'daki topraklardan Rum halkının zorla sınır dışı etmeye başlamıştır.
- Brüksel'de Sadrazamla Venizelos arasında zorla sınır dışı etmelere son vermek için bir görüşme kararlaştırılmış ancak savaş patlayınca gerçekleşememiştir.
- 1914'ten beri Türk hükümeti Türk olmayanlardan kurtulmak için toptan öldürmelere kadar gitmese bile kütle halinde sürgünlere ve sınır dışı etmelere başvurmuştur.
- 54:28Yunanistan'ın Doğu Trakya Hakkındaki Görüşleri
- Yunanistan'ın Doğu Trakya'yı bırakmasını öngören 23 Eylül tarihli notaya katılarak, yeni isteklerde bulunulmayacağını düşünmektedir.
- Türkiye'nin Meriç'in sağ kıyısının Türk egemenliği içine alınmasına ve Batı Trakya'da plebisite başvurulmasına ilişkin yeni iddialar öne sürmektedir.
- Sevr Antlaşması'nın yeniden düzenlenmesi için toplantıya çağrılmış, ancak müttefiklerce imzalanmış ve uygulanmakta olan diğer diplomatik senetlerin yeniden tartışma konusu yapılmamıştır.
- 56:06Batı Trakya'nın Durumu
- Türkiye bu bölgeyi kendi isteği ile savaş sırasında Bulgaristan'da görüşmeler sonucu bırakmıştır.
- Karaağaç istasyonu Bulgaristan'ın Dedeagaç yönündeki trafiği için önemli olup, Edirne için değil.
- Demotika bölgesinde Rumların Türklerden ikiye bir oranında olduğu belirtilmiştir.
- 57:34Batı Trakya'nın Etnik Yapısı
- Batı Trakya'da ekonomik hayatın, endüstrinin ve ticaretin büyük ölçüde Rumların elinde olduğu bir gerçektir.
- Batı Trakya'nın Neoli Antlaşması ile Bulgar kalmış kısmı ise çoğunluğun Türk olduğu inkar edilemez.
- Doğu Trakya'nın güvenliğine dayanan iddaa savunulamaz, böyle bir iddaa kabul edilirse tüm Balkanlar'ın denize kadar bırakılması gerekecektir.
- 58:46Etnik Değişiklikler ve Göçler
- Batı Trakya'da büyük etnik değişikliklere sahne olmuş, Yunanistan bu değişikliklerden sorumlu tutulamaz.
- Batı Trakya'da oturanlar, Türklerin geleceğine karşı korkuyla yurtlarını bırakıp gitmek zorunda kalmışlardır.
- Binlerce göçmenin yayılması ile Batı Trakya'nın etnik görünüşü değişmiş, basit Rum çoğunluğu sayıca çok daha artmıştır.
- 59:51Yunanistan'ın Duruşu
- Batı Trakya'da sığınacak bir yer arayan Rumların yığılması sonucu etnik değişiklik doğmuştur.
- Bu insanları yeniden kalkıp bir başka yere gitmeye zorlamak aklın alamayacağı, can yakıcı bir sonuç olur.
- Beş milyon nüfuslu Yunanistan'dan bir milyon göçmeni barındırması ve beslemesi istenemez.
- 1:01:04İsmet Paşa'nın Tepkisi
- İsmet Paşa, Venizelos'un konuşmasına cevap verme hakkını saklı tutmuştur.
- Sorunun konferansa sunulmuş bütün sorunların en nazik olduğunu ve kendi memleketini doğrudan ilgilendirdiğini belirtmiştir.
- Gerçek barış'ı yeniden kurmak ve iyi komşuluk ilişkileri için karşılıklı güven havasını Balkan Yarımadası'na yerleştirmek gerektiğini vurgulamıştır.
- 1:01:43Diğer Temsilcilerin Görüşleri
- Sırp-Hırvat-Sloven temsilcisi, 23 Eylül tarihli notalarında yazılı bulunan teklife katılmakta ve askerlikten arındırılmış bölge kurulmasını istemektedir.
- Hırvat-Sloven temsilci heyeti, Batı Trakya'da plebisite başvurulmasının lüzumsuz olduğunu ve bu bölgede özerk bir siyasal örgüt kurma amacının Balkanlar'da barış ülküsüne yararlı olamayacağını belirtmiştir.
- Romanya temsilcisi heyeti, Batı Trakya'yı Balkanlar'da bir anlaşmazlık konusu yapabilecek bir bilete karşı olduğunu ve Meriç'in sağ kıyısının güvenliği sağlanması gerektiğini ifade etmiştir.
- 1:05:02Trakya Sorunu ve Bulgaristan'ın Ege Denizi Çıkış Yeri İsteği
- İsmet Paşa, Trakya sorununa ilişkin olarak yapılmış olan konuşmaların temsilci heyetlerinin görüşlerini ortaya koymuş olduğunu belirtti.
- İsmet Paşa, Bulgar temsilci heyetinin Ege Denizi'nde ekonomik bir çıkış yerine ilişkin isteklerini açıklama durumunda olduğunu ve bunu dinlemeyi kabul ettiğini ifade etti.
- Lord Curzon'un teklifi üzerine Bulgar temsilci heyetinin öğleden sonraki oturumda dinlenmesine karar verildi.
- 1:06:45Bulgaristan'ın Konuşması
- Stamboliski, Bulgaristan'ın Ege Denizi'nde çıkış yeri, Trakya'daki göçmenlerin ve azınlıkların kaderi gibi sorunlara önem verdiğini belirtti.
- Bulgaristan, Trakya'nın her iki kısmında özerk bir bölge kurulmasını istemiş, ancak doğu Trakya Türkiye'ye bırakılmış, batı Trakya ise Bulgaristan'a kalmıştı.
- Stamboliski, Trakya'nın özerklik ilkesinin en iyi ve adaletli bir çözüm olduğunu, böylece Trakya halkının var olma özgürlüğünü sağlayacağını ve Balkanlar'da barışı sağlamlaştıracak bir çözüm olduğunu vurguladı.
- 1:10:13Bulgaristan'ın Teklifi
- Stamboliski, Balkanlar'da barışı sağlamak için yarım tedbirlere başvurulmaması gerektiğini ve doğu Trakya'nın Türkiye'ye, batı Trakya'nın Bulgaristan'a geri verilmesi gerektiğini belirtti.
- Bulgaristan, batı Trakya'nın özel bir bölge haline getirilmemesi durumunda, bu bölgenin müttefik büyük devletlerin emrinde kalmasını ve tarafsızlaştırılmış bir bölge haline getirilmesini istedi.
- Stamboliski, Bulgaristan'ın alçakgönüllü ve meşru bir isteğinin konferans tarafından olumlu karşılanacağını umduğunu ve bu sayede Bulgar halkının serbestçe nefes alabileceğini belirtti.
- 1:14:45Diğer Temsilci Heyetlerin Teklifleri
- İsmet Paşa, Bulgar temsilci heyetinin konuşmasının kapsamına ilişkin görüşlerini zamanı gelince açıklayacağını belirtti.
- Hırvat-Sloven temsilci heyeti, Türkiye'nin Avrupa'da sınırı olarak Meriç çizgisini ve askerlikten arındırılmış bir bölgenin kurulmasını teklif etti.
- Türk temsilci heyeti, bu teklifi tam olarak açıklığa kavuşturulmasını ve hangi devletin ülkesi üzerinde bu bölge kurulacağına ilişkin bilgi edinmek istedi.
- 1:16:16Konferans Tartışmaları ve İstekler
- İsmet Paşa, kendi hükümetinin görüşünü açıklamadan önce Türk temsilci heyetinin görüşlerini dinlemek istiyor ve toprak sorunun askeri yönünü de incelemek gerektiğini belirtiyor.
- İsmet Paşa, temsilci heyetlerinin sunacakları teklifleri önceden öğrenmek istiyor ve bu isteğinin haklı olduğunu kabul ediyor.
- Lord Curzon, Türk temsilci heyetinin görüşünü hemen açıklayacak durumda olmamasına üzülüyor ve tartışmanın ertelenmesini isteyen de Türk temsilci heyetinin olması durumunda görüşlerini açıklayacağını söylüyor.
- 1:19:33İddialar ve Tarihçe
- Konferansta doğu Trakya'nın batı sınırı, doğu Trakya'nın kuzeyinde ve batısında askerlikten arındırılmış bir bölgenin kurulması, batı Trakya ve Bulgaristan'ın Ege Denizi'ne bir sorunu konu olarak ortaya konmuş.
- Türk temsilci heyeti, 1913 sınırının yeniden kabul edilmesini istiyor ve anlaşmalara dayanan hukuki durumun ne olduğunu konferansta belirtmek istiyor.
- 1913'te bu vilayetin en büyük parçası Bükreş Antlaşması ile Bulgaristan'a bırakılmış, 1915'te Batı Trakya'nın karaağaç ve demotikayı kapsayan bir başka parçası Türkiye'den bırakılmış.
- 1:21:17Lord Curzon'un Görüşleri
- Lord Curzon, anlaşmalara dayanan ilk iddiayı Venizelos'un büyük bir güçle ortaya koymuş olduğunu ve Türkiye'nin istediği toprak parçasının Sevr Antlaşması ile herhangi bir ilişki olmadığını belirtiyor.
- Meriç nehri, en iyi doğal sınır olarak ve askeri güvenlik açısından çok önemli bir çizgi olarak vurgulanıyor.
- Lord Curzon, Türkiye'nin daha önce öne sürdüğü bütün isteklerin Meriç sınırını öngördüğünü ve Mudanya Sözleşmesi'nde de bu çizginin belirtilmiş olduğunu söylüyor.
- 1:24:14Askeri Güvenlik ve Çözüm Önerileri
- Türk temsilci heyeti askeri güvenlik sorununu ortaya koymuş ve askerlikten arındırmanın doğu Trakya'nın kuzey sınırına uygulanması görüşünü öne sürmüş.
- Lord Curzon'a göre bu görüş benimsenecek olursa, sorun askerlik uzmanlarından kurulu bir komitede incelenmelidir.
- Lord Curzon, Edirne'nin kuzeyinde Bulgar sınırı üzerine bir noktadan başlayarak 20-30 kilometre genişliğinde Meriç'in iki kıyısını kaplayacak ve doğu Trakya ile batı Trakya arasında bütün Meriç boyunca uzanacak, Dedeagaç'la Enos yakınında denize varacak bir bölge askerlikten arındırılacağını belirtiyor.
- 1:26:14Demiryol ve Dedeagac Sorunu
- Dedeağaç demiryolu ve Bulgaristan'ın Ege Denizi'ne çıkışı, Mustafa Kemal Paşa'dan Kuleli-Burgaz'a kadar demiryolunun hiçbir parçasının Mütareke döneminde Türkiye'ye ait bulunmadığı bir sorunun parçasıdır.
- Karaağaç, Edirne'nin tek istasyonu değildir; Meriç'in öteki kıyısında köprü ilerisinde karaağaç anayoluna bağlanmış başka bir istasyon bulunmaktadır.
- Demiryolu uluslararası bir komisyon veya benzer bir organ tarafından yürütülebilir ve tarafsızlaştırılabilir, ancak bu durum Bulgaristan'a karşı saldırgan amaacınla kullanılabilir.
- 1:27:18Lord Curzon'un Teklifi
- Lord Curzon, askeri tehdide yol açmamak ve demiryolu transiti sorununu çözmek için, Bulgar sınırının açıdan Ege Denizi'ne kadar geniş bir toprak şeridinin tarafsızlaştırılmasını teklif etmektedir.
- Dedeagac limanının Bulgaristan'ın ticaret ihtiyaçlarını karşılayabilmek için çok büyük ölçüde geliştirilmesi gerekecektir.
- Batı Trakya sorunu görüşmelerin konusu değildir ve Neo Antlaşması'nda sonuca bağlanmış bulunmaktadır.
- 1:28:48Batı Trakya Sorunu
- Batı Trakya savaştan önce Türkiye'ye ait değildi ve Türkiye burasını kendi isteğiyle bırakmıştır.
- Yunanistan'ın bu bölgeden vazgeçmesi, Yunanistan'ın bu bölgeyi meşru olarak işgal etmiş olduğu ve bölgeye göçmenler yerleştirmek için ihtiyacı olduğu için haksız olacak.
- Batı Trakya'da devletlerarası bir komisyon başvurulması düşünülemez ve bölgede özerk bir devlet kurulması görüşü yerinde değildir.
- 1:30:18Lord Curzon'un Özeti
- Lord Curzon, Meriç'e kadar Doğu Trakya'nın Türkiye'nin sürekli değişmez isteği olduğunu ve bu isteklerin Paris'te kararlaştırıldığını belirtmiştir.
- Türk temsilci heyetinin isteklerini müttefik devletlerin yerine getirmeye hazır oldukları konularla sınırlandırmasını ve kabul edilmesi mümkün olmayan teklifler öne sürerek görüşmeleri güçleştirmemesini istediğini belirtmiştir.
- Diğer temsilci heyetler de görüşmeleri nazik, ölçülü ve uzlaşma zihniyetiyle izlediklerini ve bu görüşmelerin hızlı ve geniş kapsamlı olarak sürmesini arzuladıklarını ifade etmişlerdir.
- 1:32:17Yunan Temsilcisinin Konuşması
- Venizelos, Tuna Komisyonu'na benzer uluslararası bir komisyonun denetimi altında Meriç ve demiryolu ile Dedeagac limanının Bulgaristanca kullanılması için istenilecek garantileri vermeye hazır olduğunu bildirdi.
- Yunan temsilci heyeti, 1915'te Türkiye'nin Bulgaristan'a bıraktığı bölgeye ilişkin istatistikleri komisyona sundu.
- İstatistiklerde Demotika, Mustafa Paşa, Ortaköy ve Edirne kazalarında Rum ve Türk nüfusunun dağılımı detaylı şekilde verilmiştir.
- 1:34:23İsmet Paşa'nın Yanıt Vermesi
- İsmet Paşa, Yunan baş temsilcisinin iddialarını çürütmek istediğini ve önceki günün görüşmelerinde sunulan teklifler üzerine Türk temsilci heyetinin görüşünü açıklamak istediğini belirtti.
- Türk temsilci heyeti, Osmanlı İmparatorluğu'nun Dünya Savaşı'na sürükleyen etkenlerin bu komisyon önünde incelenmesini yersiz bulmaktadır.
- Türkiye ile Yunanistan arasındaki savaşın son dört yıl boyunca müttefik devletlerin yaptığı birçok barış ve arabuluculuk girişimlerini kabul etmeyen her zaman Yunanistan olmuştur.
- 1:37:02Yunanistan'ın Barış Tekliflerine Karşı Tutumu
- Müttefik devletler, savaşan iki devleti arabuluculuk teklifinde bulundular, ancak Yunanistan bu teklifleri reddederek Ankara'yı ele geçirmek için yeni bir saldırıya geçti.
- Sakarya bozgunu ile sonuçlanan Yunanlıların bu uzlaşmazlığı karşısında, müttefik devletler Yunanistan'ın artık kendi hesabına savaşmakta olduğunu ve artık müttefikler adına davranmaya yetkili olmadığını bildirdiler.
- Türkiye, meşru ulusal istekleri yerine getirilince silahlarını bırakmaya hazır olduğunu bildirmiş ve birçok barış girişiminde bulunmuştur.
- 1:38:02Batı Trakya Konusundaki İddialar
- Yunanistan, "Türkiye'nin kaderi ne?" anlaşması ile düzenlenmiş Batı Trakya'nın kime ait olduğunu yeniden söz konusu ettiğini öne sürmüş, böylece Batı Trakya ilişkin herhangi bir görüşmeye yol açılmamasına çalışmıştır.
- Anlaşmada 48. maddesi uyarınca, müttefiklere emanet edilmiş Trakya'nın kaderi kesin bir sonuca bağlanmamış bulunmaktaydı.
- Türk temsilci heyeti, Batı Trakya'nın büyük çoğunluğu Türk olan bu bölge halkına protesto etmekten geri kalmadığı bir rejimin uygulanmasını önlemek için, halkların kendi kaderini saptama hakkını istemekte, direnmektedir.
- 1:39:07Batı Trakya'nın Nüfus İstatistikleri
- İsmet Paşa, Batı Trakya'nın dört kazasına ilişkin istatistiklerin genel sonuçlarını açıklamıştır; Gümülcine'de Türkler 59.967, Rumlar 8.834, Bulgarlar 9.979; Dedeağaç'ta Türkler 11.744, Rumlar 4.008, Bulgarlar 10.227; Sofulu'da Türkler 14.736, Rumlar 11.540; İskence'de Türkler 42.671, Rumlar 8.728.
- Yunan temsilci heyeti, Batı Trakya'nın büyük çoğunluğunun Rum olduğunu iddia etmiştir.
- İsmet Paşa, Yunanistan'ın bu ülkeyi elde etme hakkını doğrulamış olacağını söyleyen Venizelos'un, Yunan işgalinin yıllar boyunca işlenmiş yanlışlardan söz ettiğini, bu acıların Batı Trakya'da gitmesi kabul edilemeyeceğini belirtmiştir.
- 1:41:02Trakya'daki Sınır İddiaları
- Venizelos, Trakya'daki 1913 sınırına ilişkin olarak Karaağaç dış mahallesi ile Mustafa Kemal Paşa, Seğmenli ve Demotika hiyelerine yönelmiş itirazlara gelince, bunların Türk temsil heyetine haklı görünmemektedir.
- 1914 tarihli Türk istatistiklerine göre, Mustafa Paşa'da Türkler 11.857, Rumlar 6.134; Seymen'de Türkler 4.594, Rumlar 4.235; Demotika'da Türkler 20.010, Rumlar 24.447; toplamda Türkler 36.561, Rumlar 34.816.
- Demotico şehrinin Türkler için tarihi bir önemi vardır; Türkler burada birçok anıtlar, camiler, çeşmeler, kaleler ve saraylar yapmışlardır.
- 1:43:24Ekonomik Veriler ve Toprak Mülkiyeti
- Yunan baş temsilcisinin öne sürdüğü ekonomik verilerde yanlıştır; bu bölgelerde taşınmaz malların büyük çoğunluğu (%84) Türklerin mülkiyetindedir.
- Türkler genellikle toprağa sıkı sıkıya bağlı çiftçilerdir, Rumlar ise kendilerini daha çok ticarete veren, toprağın mülkiyetinde küçük oranlarda hak iddia edebilecek durumda bulunan, tek yerde durmaz bir unsur olarak bilinmektedir.
- Venizelos, bu toprakları 1915'te Türkiye'nin gönül hoşluğu ile bırakmış olduğunu söyleyerek türk isteğinin haksız olduğunu iddia etmiştir, ancak bu bırakış tehlikeli koşulların baskısı altında olmuş ve hiçbir zaman Türk parlamentosunda onaylanmamıştır.
- 1:45:16Edirne ve Demiryolu Sorunu
- Edirne Türkiye'ye geri dönerken, onu İstanbul'a bağlayan Kuleli-Burgaz-Mustafa Kemalpaşa demiryolunun geçtiği toprak parçasının da Türkiye'ye geri verilmesi zorunludur.
- Edirne'nin ve demiryolunun güvenliğini sağlamak ve Türkiye'nin komşuları ile güven ve dostluk dolu ilişkiler sürdürebilmesi için Edirne şehrinden ve demiryolundan gerektiği kadar uzak bulunması zorunludur.
- Karaağaç mahallesi'nin Edirne'nin ulaşımı bakımından Türkiye için hiçbir önemi olmadığı iddia edilse de, bu mahalle olmadan Edirne ülkenin öteki kısımları ile normal ilişkiler kuramaz ve ekonomik çöküntüye mahkum edilmiş olur.
- 1:46:49Müttefik Devletlerin Kararı
- İsmet Paşa, Mudanya Sözleşmesi'nin imzalanması ile sonuçlanan görüşmelerde İtalyan temsilcisi General Monbelli'nin, Edirne'nin askeri bakımdan müstahkem mevki olduğunu ve müttefik devletlerin 23 Eylül tarihli notalarında yazılı Edirne'de içine almak üzere sözünün yukarıdaki anlamda yorumlanabileceğini düşünerek, bu notanın Karaağaç mahallesi'ni de Türkiye'ye geri verdiğini belirtmiştir.
- İngiliz temsilcisi General Harrington 9 Ekim'de, müttefik devletlerin bütün Trakya'yı elde etmenizi sağlayacak kararı sunacağını ve Meriç'in batısında bir perde sağlamaya kadar gitmektedirler, Karaağaç sizin olacak demiştir.
- İsmet Paşa, müttefiklerin iki temsilcisince yüklenilmiş olan bu moral yükünün yerine getirileceğini ummaktadır.
- 1:48:43Yunanistan ve Türkiye'nin Göçmen Sorunu
- Venizelos, Yunanistan'ın bir milyon göçmenin batı Trakya'ya gitmiş olduğunu iddia etmiş, bu sayı Türk temsilci heyetine aşırı görünmektedir.
- Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümeti için daha acıklı bir sorun yaşanmaktadır; Yunan istilası ve yakıp yıkmaları sonucunda bir milyondan fazla Türk evsiz, barksız ve yiyeceksiz olarak küçük Asya yaylalarında dolaşıp durmaktadır.
- İsmet Paşa, Meriç'in doğal bir sınır olup olmadığı konusunda tartışmaya girmiş ve Türk temsilci heyetinin sorunun azınlıkları değil çoğunluğu ilgilendirdiğini belirtmiştir.
- 1:50:11Sınır Tartışmaları
- Lord Curzon, 1915 Sözleşmesi'nin Türkiye'ye karşı çıkartılamayacağını, 1913 Türk-Bulgar Antlaşması'nın Türkiye için geçerli olduğunu İsmet Paşa'nın hatırlatmasına karşı çıkmıştır.
- İsmet Paşa, Müttefik Devletler'in 23 Eylül notalarıyla Türkiye'nin Meriç ve Edirne'ye kadar Trakya'yı geri alma isteğini uygun karşıladıklarını bildirdiklerini belirtmiştir.
- Mudanya Sözleşmesi'nin Türkiye'ye karşı öne sürülen iki maddesi yalnızca boşaltmaya ilişkindir ve sınırlar konusunda Türk hükümetinin görüşü ile ilgili önyargıya varılmasına elverişli değildir.
- 1:53:04Türk Temsilci Heyetinin Teklifleri
- Türk temsilci heyeti, 1913 sınırının kabulüne ilişkin teklifinden vazgeçmek istememektedir çünkü bu çözüm yolunun mümkün olduğunun daha önce belirtilmiş kanıtlarla ispatlanmış bulunmaktadır.
- Tarafsız bölge konusunda, Türk temsilci heyeti tarafsızlığın uygulanacağı toprak parçasında egemen haklara ve yönetime aykırılık bulunmasını istememektedir.
- Türk temsilci heyeti, Ege Denizi üzerinde Bulgaristan'a bir çıkış yeri sağlanabileceğini kabul etmiş ve uluslararası bir örgüt kurulmasıyla Bulgaristan, Türkiye ve Batı Trakya'nın demiryolundan yararlanmalarına itiraz etmemektedir.
- 1:55:03İstatistik Tartışması
- İsmet Paşa, belirttiği istatistiklerin 1914 yılına ait olduğunu söylemiş, Lord Curzon ise bu bölge 1913'ten beri Türk egemenliği altında olmadığına göre bu istatistiklerin nasıl edilebildiğini anlamamıştır.
- Rıza Nur Bey, bu rakamların Bulgar hükümeti bu bölgeye koyduktan sonra görevlerinde bırakılmış olan Türk memurlarının 1914'te çıkarmış oldukları rakamlar olduğunu ve bu rakamların Türk yönetiminin 1913'te yaptığı istatistiklere uyumlu olduğunu belirtmiştir.
- Lord Curzon, Türk temsilci heyetinin görüşlerini açık ve kesin bir şekilde ortaya koymuş olduğunu, ancak kendi konuşmasıyla çelişen noktalara hemen cevap vermeyeceklerini belirtmiştir.
- 1:56:22Alt Komisyonlar Kurulması
- İsmet Paşa'nın iki teklifinden biri, doğu Trakya sınırları üzerinde askerlikten arındırılmış bir bölge yaratılması sorununu incelemekle görevli bir alt komisyonun kurulmasını öngörmektedir.
- Lord Curzon, bir tarafsız bölgeden söz edilmesinin yanlış olduğunu, bu terimin kullanılmasının ortaya bir egemenlik sorunu çıkartacağını düşünmektedir.
- İsmet Paşa'nın ikinci teklifi, Dedeagaç demiryoluyla Bulgaristan'ın denize çıkması sorununu incelemek üzere ikinci bir alt komisyon kurulmasını öngörmektedir.
- 1:58:44Komisyonların Görevleri
- Alt komisyonlar, kendilerine sunulan sorunları yalnız ileride yapılacak anlaşma açısından değil, fakat mahalli çıkarları ve bölgeye ilişkin verileri de hesaba katarak görüşmekle görevli olacaklardır.
- Komisyon, nehir, ülkenin yapısı ve Karaağaç'ın durumuna ilişkin açıklamalarda dinlemiş, bu açıklamalarda öne sürülmüş görüşler alt komisyonun incelenmesine sunulmalıdır.
- Lord Curzon ve diğer temsilciler İsmet Paşa'nın iki teklifini de kabul etmiş ve biri askerlikten arındırılmış bölge, diğeri demiryolu ve Dedeagaç sorunlarını incelemek üzere iki alt komisyon kurulmasını öngören tekliflere katılmaktadırlar.