Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan, Kurtuluş Savaşı sonrası Lozan Barış Görüşmeleri ve Antlaşması hakkında kapsamlı bilgiler veren bir tarih dersidir. Eğitimci, Mustafa Kemal Atatürk, İsmet İnönü, Rauf Orbay ve Lord Curzon gibi tarihi karakterleri anlatmaktadır.
- Video, Mudanya Ateşkesinden sonra başlayan Lozan Barış Görüşmelerinin sürecini kronolojik olarak ele almakta ve Lozan Antlaşması'nın maddelerini detaylı şekilde incelemektedir. İçerik, sınırlar, kapitülasyonların kaldırılması, Ermenistan sorunu, boğazlar sorunu, Ege adaları sorunu, Kıbrıs sorunu, yabancı okullar sorunu, dış borçlar sorunu, azınlıklarla ilgili maddeler, nüfus mübadelesi süreci ve Fener Rum Patrikhanesi gibi konuları kapsamaktadır.
- Eğitimci, KPSS ve ÖSYM sınavlarında çıkabilecek soru tipleri hakkında ipuçları vererek konuları sınav perspektifinden değerlendirmekte ve Misak-ı Milli'den verilen tavizlerin sıralamasını açıklamaktadır. Video, bir sonraki derste etkinlik testi ve Kurtuluş Savaşı cepheleri özetleneceği bilgisiyle sona ermektedir.
- 00:10Lozan Barış Görüşmeleri'nin Hazırlığı
- Kurtuluş Savaşı'nda büyük başarı elde edildikten sonra Lozan'a giden süreç başlatılmıştır.
- Barış görüşmeleri için Türk tarafı İzmir'i önermiş, ancak İtilaf Devletleri tarafsız bir ülkede gerçekleştirilmesi gerektiğini belirtmiş ve İsviçre'nin Lozan kentinde görüşmelerin yapılmasına karar verilmiştir.
- Lozan'a baş delege olarak Rauf Orbay gitmek istemiş, ancak Mustafa Kemal İsmet İnönü'nü temsil edecek şekilde atamıştır.
- 02:01İsmet İnönü'nün Lozan'a Gidişi
- İtilaf Devletleri'nden gelen telgrafta her ülke dışişleri bakanı nezdinde temsil edileceği belirtilmiş, bu nedenle İsmet İnönü dışişleri bakanı olarak atılmıştır.
- Mustafa Kemal, İsmet İnönü'ye Lozan'da Ermeni devleti kurulması, kapitülasyonların devamı ve ordunun sınırlandırılması konularında taviz hakkı olmadığını, diğer konularda ise toleranslı davranabileceğini belirtmiştir.
- Mustafa Kemal, İsmet İnönü'ye telgraf hatlarının İngiliz ve Fransız şirketleri tarafından döşendiği için, telgraf şifrelerini değiştirerek ve Ankara'da telgraf merkezi kurarak iletişim kurmalarını sağlamıştır.
- 05:42Lozan Görüşmeleri ve İlk Kriz
- Lozan görüşmeleri İsviçre'nin Lozan kentinde başlamış, İsmet İnönü'ye küçük bir sandalye bırakılmış, ancak İsmet İnönü eşit seviyede bir sandalye istemiş ve hemen değiştirilmiştir.
- İngilizlerin bastonlu dışişleri bakanı Lord Curzon, kapitülasyonların genişletileceğini söylemiş, İsmet İnönü ise Mudanya'dan geldiklerini ve zafer sonucunda geldiklerini belirterek taviz vermeyeceklerini ifade etmiştir.
- İsmet İnönü heyeti, kapitülasyonlar konusunda taviz verilmeyeceğini belirterek görüşmeleri terk etmiş ve Ankara'ya dönmüştür.
- 07:24Lozan Görüşmelerinin Devamı ve Sonuçları
- Lozan'a verilen arada İzmir İktisat Kongresi düzenlenmiş, TBMM yeni seçim kararı almış ve ABD'nin Chester şirketine demiryolu imtiyazı vermiştir.
- Türkiye, Musul'a askeri harekat düzenleyeceğini haber vermiş, İngilizler de bu haberi öğrenince Lozan'ı imzalamak istemişlerdir.
- İkinci görüşmeler sonucunda Lozan Antlaşması imzalanmıştır.
- 08:46Saltanatın Kaldırılması ve Halifelik
- Lozan görüşmelerine hem Osmanlı Hükümeti hem TBMM Hükümeti davet edilmiş, Mustafa Kemal Osmanlı Hükümeti'nin Kurtuluş Savaşı boyunca köstek olduğunu belirterek saltanatı kaldırmıştır.
- Saltanatın kaldırılmasıyla Vahdettin'in siyasi gücü kırılmış, sadece dini yetkilerle kalmış ve İngiliz gemisine binip ülkeyi terk etmiştir.
- TBMM, İngilizlerin Vahdettin'i sömürgeleri üzerindeki hegemonyayı artırmak için kendilerine sığındırmak istemesini engellemek için Osmanlı ailesinden Abdülmecid Efendi'yi meclisteki seçimle halife tayin etmiştir.
- 10:22Lozan Konferansı'na Hazırlık
- İtilaf devletleri, Birinci İnönü Savaşı sonucundaki Londra Konferansı'nda hem Osmanlı Hükümeti hem de TBMM Hükümetini birlikte davet etmiş, aralarındaki görüş ayrılıklarından yararlanarak kendilerine menfaat sağlamak istemişlerdir.
- TBMM, Lozan'a giden süreçte İtilaf Devletleri'nin planını bozmak için saltanatı kaldırmış, böylece Osmanlı resmen sona ermiş ve görüşmelerde Türk tarafını sadece TBMM temsil etmiştir.
- Lozan'a TBMM adına baş delegemiz İsmet İnönü, yardımcıları Rıza Nur ve Hasan Saka ile otuz bir delege daha katılmıştır.
- 12:14Lozan Konferansı'na Katılan Devletler
- Lozan'a gözlemci olarak katılan devlet Amerika Birleşik Devletleri'dir.
- Boğazlar konusunda katılan devletler Sovyet Rusya ve Bulgaristan'dır.
- Ticari sözleşmeler konusunda katılanlar Belçika ve Portekiz'dir, diğer katılanlar İngiltere, Fransa, İtalya, Yunanistan, Yugoslavya, Romanya ve Japonya'dır.
- 13:10Lozan Konferansı'nda Yaşananlar
- Görüşmelere özellikle kapitülasyonlardan dolayı ara verilmiştir.
- Lozan'a verilen arada İzmir'de Türkiye İktisat Kongresi düzenlenmiş, TBMM yeni seçim kararı almış ve Amerika'nın Chester şirketine demiryolu imtiyazı verilmiş ancak sonradan iptal edilmiştir.
- Lozan'da taviz verilmeyecek konular Ermeni yurdu, kapitülasyonlar ve ordunun sınırlandırılmasıdır.
- 14:31Lozan Antlaşması'nın Maddeleri
- Suriye sınırı belirlenirken 1921 Ankara Antlaşması'nda belirlenen koşullar kabul edilmiş, Hatay ve İskenderun sınırları dışında kalmıştır.
- Irak sınırı, Musul ve Kerkük'ten dolayı hiçbir çözüm yolu üretilememiş, Türkiye ile İngiltere arasındaki ikili görüşmelere bırakılmıştır.
- Yunanistan sınırı Meriç Nehri olarak belirlenmiştir.
- 15:27Kapitülasyonlar ve Ekonomik Bağımsızlık
- Kapitülasyonlar tüm sonuçlarıyla kaldırılmıştır.
- Lozan'da Türkiye, İngiltere, Fransa ve İtalya arasında ticaret mukavelenamesi imzalanmış ve 1916 tarihli gümrük tarifesinin 1929'a kadar geçerli olması kararlaştırılmıştır.
- Kapitülasyonların etkisinin tam anlamıyla son bulması 1929'a kadar sürmüştür.
- 16:09Ermenistan Sorunu
- İngilizlerin dışişleri bakanı Lord Curzon, Lozan'da Ermenilerle ilgili "dört T planı" (tanıtım, tanınma, toprak, tazminat) gerçekleşmelidir demiştir.
- Lozan'da Sevr ile kurulması planlanan Ermenistan Devleti'nden vazgeçilmiştir.
- Lozan'da tehcir ile ilgili bir madde yoktur.
- 17:17Boğazlar Sorunu
- Boğazların yönetimi başkanı bir Türk olan uluslararası bir komisyona bırakılmıştır, komisyon başkanı Vasıf Temel'dir.
- Boğazların her iki yakasında yirmi kilometrelik askerden arındırılmış bölge oluşturulmuştur.
- Boğazlardan ticaret gemileri serbestçe geçecek, savaş gemilerinin geçişine sınırlama getirilmiştir.
- 20:03Ege Adaları Sorunu
- Lozan Antlaşması'nda Rodos, on iki ada ve Meis'in İtalya'ya ait olduğu kabul edilmiştir.
- Bozcaada, Gökçeada ve Tavşan Adaları Türkiye'de kalmıştır, özellikle Bozcaada ve Gökçeada'nın Çanakkale Boğazı'nın güvenliği için önemlidir.
- Kıbrıs Adası'nın kime ait olduğu Lozan'da kabul edilmiştir.
- 21:38Kıbrıs ve Ege Adaları Sorunu
- Kıbrıs adası, 1878 Ayastefanos Antlaşması'nın şartlarının hafifletilmesi karşılığında yönetimi İngilizlere verilen hataydı, ancak Ayastefanos iptal edildiğinde Berlin Antlaşması imzalanmıştı.
- Birinci Dünya Savaşı sırasında İngilizler Kıbrıs'ı tamamen işgal ettiklerini açıkladılar.
- Diğer Ege adaları Yunanistan'da kalacak, ancak Anadolu'ya yakın olan Yunan adaları silahtan arındırılacaktı.
- 22:36Yabancı Okullar Sorunu
- Yabancı okullar sorununda en fazla sorun yaşadığımız devlet Fransa'dı.
- Türkiye, yabancı okulların Türk kanun ve yönetmeliklerine uygun olarak faaliyetlerini yürüteceğini kabul etti, ancak Fransa bunu kabul etmedi.
- Türkiye, yabancı okullar sorununu uluslararası diplomasinin bir konusu olarak gündeme getirmek istememiştir.
- 23:32Dış Borçlar Sorunu
- İtilaf devletleri, Osmanlı'ya verilen borçların tamamını yeni kurulan Türkiye'nin ödeyeceğini belirtti.
- İsmet İnönü, bu borçların Kırım Savaşı sırasında alınmış ve Osmanlı Devleti'nin Anadolu halkı için kullanmadığını, İstanbul'da lüks saraylar yapıldığını belirtti.
- Türkiye, kendi üzerine düşen borcu 1954 yılına kadar taksitler halinde ödemesi kararlaştırıldı ve bu borçlar Demokrat Parti döneminde, Adnan Menderes döneminde bitirildi.
- 24:47Dış Borçların Ödenmesindeki Dış Etkenler
- Dış borçların ödenmesindeki dış etken Hover Moratoryum'du, bu borçların ertelenmesi ve yapılandırılması ile ilgili görüşmeleri içeriyordu.
- O dönemde Amerikan Başkanı Hover, Almanya gibi ülkelerin borçlarını erteletip yeniden yapılandırmasına karar verdi.
- Türkiye de bu durumdan yararlanıp borçlarını yeniden erteletip yapılandırdı.
- 25:44Dış Borçlar Sorununun Geçmişi
- Osmanlı'da genel borçlar idaresi, Dış Borçlar İdaresi olarak Duyun-u Umumiye İdaresi olarak biliniyordu.
- Dış borçlar sorunu çözüme kavuşturulunca Lozan'da Duyun-u Umumiye'nin etkisi kırıldı.
- Dış borçlar konusu Lozan'dan önce Misak-ı Milli belgesinde de yer alıyordu ve bu belgede "bu kararlar kabul edilirse Osmanlı dış borçları ödenecektir" denilmişti.
- 26:39Azınlıklar Sorunu
- İtilaf devletlerine "azınlık diye bir tabir yoktur, sınırlarımız içindeki tüm gayrimüslimler Türk vatandaşıdır" denildi.
- Bu şekilde Avrupalı devletlerin azınlık sorununu bahane ederek iç işlerimize karışması engellenmiş oldu.
- Azınlıklarla ilgili maddeler Havza Genelgesi, Erzurum ve Sivas Kongreleri, Amasya Görüşmeleri, Misak-ı Milli Belgesi ve Lozan'da yer aldı.
- 27:51Nüfus Mübadelesi
- Lozan'da Türkiye ile Yunanistan arasında nüfus mübadelesi yapılacağı kararlaştırıldı.
- Batı Trakya Türkleri, İstanbul, Gökçeada ve Bozcaada Rumları etabli (yerleşik) kabul edilecek, bunun dışında Türkiye'deki Rumlar Yunanistan'a, Yunanistan'daki Türkler Türkiye'ye gelecekti.
- Bu mübadele 1926 ile 1930 yılları arasında gerçekleştirilecekti.
- 29:18Nüfus Mübadelesinin Sonuçları
- İki hükümet de sığınan soydaşlarına sahip çıkacaklarını belirttiler, ancak yeni savaştan çıkmış iki hükümet de bu insanlara tam anlamıyla sahip çıkamadı.
- Yunanistan'dan Türkiye'ye gelen Türkler derme çatma teknelere bindiriliyor, bazı tekneler batıyor ve boğularak ölenler oluyordu.
- Türkiye'den Yunanistan'a giden Rumlar ve Yunanistan'dan Türkiye'ye gelen Türkler, yıllarca yaşadığı toprakları terk etmek zorunda kalıyor, bazıları yoksulluk içinde vefat etmiş, mallarına çöken zenginler ortaya çıkmıştı.
- 32:01Lozan Antlaşması ve Savaş Tazminatı
- İsmet İnönü, Lozan'da Yunanların ülkeyi terk ederken her yeri yakıp yıkıp gittiğini ve savaş tazminatı istediğini belirtmiştir.
- İngilizler, Yunanlıların paraları olmadığı için savaş tazminatı ödeyemeyeceğini, bunun yerine toprak verebileceklerini söylemişlerdir.
- Yunanistan, savaş tazminatı olarak Batı Trakya'daki Karaağaç kasabası veya Bosnaköy'ü Türkiye'ye vermiştir.
- 32:51Fener Rum Patrikhanesi Sorunu
- İsmet İnönü, Fener Rum Patrikhanesi'nin sürekli dış güçlerle ittifak yaptığı ve Kurtuluş Savaşı döneminde Türkiye'ye köstek olduğu için artık bu patrikhaneyi istemediklerini belirtmiştir.
- İtilaf devletleri, Fener Rum Patrikhanesi'nin yüzyıllardır bir din merkezi olduğunu ve bu özelliğinin bozulmaması gerektiğini savunmuşlardır.
- 1926 yılına kadar patrikhanenin tam anlamıyla yetkileri elinden alınmamış, bu tarihte Medeni Kanun kabul edilince patrikhanenin gayrimüslim Osmanlı vatandaşlarının evlilik, miras ve boşanma işleriyle ilgilenmesi de sona ermiştir.
- 36:07Lozan Antlaşması'nın Özellikleri
- Lozan Antlaşması, Birinci Dünya Savaşı sonucunda imzalanan en son anlaşma olup, Sevr'in geçersizliğini kanıtlamıştır.
- Günümüzde de geçerliliğini koruyan Lozan Antlaşması, sömürge altındaki devletlere bağımsızlık yolunda örnek olmuştur.
- Fas, Tunus, Cezayir ve Hindistan gibi devletler, Türkiye'nin bağımsızlık savaşı örneğini alarak mücadeleye girişmişlerdir.
- 36:49Kurtuluş Savaşı ve Lozan Antlaşması
- Türkiye, İngiliz, Fransız, İtalya, Ermeni ve Rum gibi yedi düvelle mücadele etmiştir.
- Mustafa Kemal, Lozan Antlaşması'nı "Türk milleti aleyhinde asırlardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması ile tamamlandığı düşünülen büyük bir suikastın çöküşünü ifade eden bir belge" olarak tanımlamıştır.
- İsmet İnönü, Lozan görüşmeleri sürecinde "Mondros'tan değil Mudanya'dan geldik" diyerek Türkiye'nin zaferini vurgulamış ve "Çok ızdırap çektik, çok acı çektik, çok kan akıttık, biz de bütün milletler gibi hürriyet ve istiklal istiyoruz" demiştir.
- 38:46Misak-ı Milli'den Verilen Tavizler
- Misak-ı Milli'den verilen ilk taviz Batum'dur ve 1921 Moskova Antlaşması ile kaybedilmiştir.
- İkinci taviz Hatay'dır ve 1921 Ankara Antlaşması ile kaybedilmiştir.
- Üçüncü taviz Musul'dur ve 1926 Ankara Antlaşması ile kaybedilmiştir.
- 40:14Boğazlarla İlgili Hükümler
- Boğazlarla ilgili hükümler Wilson İlkeleri, Mondros Ateşkesi, Sevr, Misak-ı Milli Belgesi, Moskova ve Kars Antlaşmaları, Mudanya Ateşkesi, Lozan ve Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nde yer almaktadır.
- KPSS sınavında sadece Milli Eğitim kitaplarından sorular çıkmadığı, günümüz konjektörü dikkate alınarak arka planlarına da dikkat edilmesi gerektiği vurgulanmıştır.