Buradasın
Lozan Antlaşması ve Türkiye'nin Dış Politikası Üzerine Tarih Sohbeti
youtube.com/watch?v=BhLfoOgQkLgYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ahval Podcast ve Video Dizisinin bir bölümü olup, sunucu Yavuz ile Koç Üniversitesi öğretim üyesi ve Bilim Akademisi üyesi Profesör Zafer Toprak arasında geçen bir tarih sohbetidir.
- Sohbet, Lozan Antlaşması'nın Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundaki rolü, Türkiye-Yunanistan ilişkileri ve Türkiye'nin dış politikasındaki değişimler üzerine odaklanmaktadır. Konuşmacılar, Lozan Antlaşması'nın iki aşamalı sürecini, Misak-ı Milli'nin ilkelerini ve Türkiye'nin uluslararası planda kendini kabul ettirmesi açısından bu antlaşmanın önemini anlatmaktadır.
- Ayrıca, Atatürk'ün "Yurtta sulh, cihanda sulh" ilkesinin Türkiye'nin uzun yıllar savaşlardan uzak durmasına etkisi, "Mavi Vatan" doktrini, Ege Denizi'ndeki adaların statüsü, Kıbrıs sorunu ve Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri gibi konular da tartışılmaktadır. Video, Türkiye-Yunanistan krizinde en akılcı çözüm olup olmadığı sorusuyla sonlanmaktadır.
- Tarih Dersi ve Konuk Tanıtımı
- Ahval podcast ve video dizisinde tarih dersi sunuluyor, tarihin derinliklerine güncel bir konu üzerinden yolculuk yapılıyor.
- Konuk Profesör Zafer Toprak, Koç Üniversitesi öğretim üyesi ve Bilim Akademisi üyesi olarak Türkiye'nin en önde gelen Cumhuriyet, Geç Osmanlı ve Cumhuriyet tarihi uzmanlarından biri.
- 00:31Lozan Antlaşması Tartışmaları
- Erdoğan ve AKP'nin bazı önde gelen isimleri, Mavi Vatan tartışmaları ve Yunanistan-Türkiye krizinin tırmanmasıyla birlikte Sevr Antlaşması üzerinden bir söylem tutturmuşlar.
- Bu söylemin bir ucunda Lozan Antlaşması'nı sorguya açmak talebi bulunuyor ve Misak-ı Milli de gündeme getiriliyor.
- Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yılları, özellikle Lozan Antlaşması ve Misak-ı Milli açısından sorguya açılmış durumda.
- 02:22Lozan Antlaşması'nın Süreci
- Lozan Antlaşması'nın imzalanma sürecinde bile tartışmalar yapılmış, antlaşma iki kanadı olan ve sekiz ay süren bir süreçle gerçekleşmiş.
- İlk aşama 20 Kasım 1922'de başlayıp 4 Şubat'a kadar devam etmiş, Yunanistan'la olan sorunların büyük ölçüde giderildiği bir süreç olmuş.
- İkinci aşama 23 Nisan'da başlayıp 24 Temmuz 1923'e kadar devam etmiş, çünkü kapitülasyonlar konusunda ödün vermek istenmemiş.
- 03:50Misak-ı Milli ve Lozan Antlaşması
- Lozan Antlaşması'nda Misak-ı Milli ilkeleri doğrultusunda hareket edilmiş, ancak her antlaşma gibi bir tür pazarlık olduğu için bir dizi ödün vermek zorunda kalmışlar.
- Misak-ı Milli 28 Ocak 1920'de belirlenmiş ilkeler olup, Anadolu'da benimlenmiş ilkeler.
- Misak-ı Milli'nin somut bir haritası yok, ancak gazetelerde çıkan görüşler ve 1922 yılında Yenigün gazetesinde çıkan bir harita var.
- 05:44Misak-ı Milli'nin Haritası
- Misak-ı Milli'nin haritası maksimalist bir harita olup, İskenderun Körfezi'nin güneyinden Antakya'yı ve Halep'i içerecek şekilde yola çıkıyor.
- Harita Fırat üzerinden güneye doğru gidiyor, Süleymaniye, Musul, Kerkük gibi coğrafyayı kapsayarak tekrar kuzeye çıkıyor.
- İran sınırı sabit bir sınır olup, Ararat (Ağrı Dağı) ve Gümrü'yi içerecek şekilde Karadeniz'e ulaşıyor.
- 07:32Lozan Antlaşması'nın Önemi
- Lozan Antlaşması Türkiye için büyük bir zafer olup, ilk defa uluslararası planda kendilerini kabul ettiriyorlar bir devlet olarak.
- 1923'te Lozan Antlaşması ve Cumhuriyet'in kuruluşu iki önemli olay olarak değerlendiriliyor.
- Lozan Antlaşması ucu açık bir antlaşma değil, gizli maddeleri de yok.
- 08:38On İki Ada Tartışması
- Uşi Antlaşması (1912) Leman Gölü civarında imzalanmış bir antlaşma olup, Trablusgarp Harbi'nden sonra on iki ada gündeme gelmiş.
- Balkan Harbi'ne girme nedeniyle geçici olarak on iki adalar İtalyanlara devredilmiş, İtalya savaşı kaybettiğinde Yunanistan adaları almış.
- 1923'teki Lozan Antlaşması'nın çerçevesi içerisinde on iki adalar müzakere edilmiş bir konu değildir.
- 10:04Lozan Antlaşması'nın Yıpratılması
- Lozan Antlaşması'nın yıpratılması isteniyor çünkü Lozan'la birlikte bir kurucu felsefe var.
- Lozan'ın baş mimarı İnönü olup, Mustafa Kemal'in ağırlığı olmasa İnönü'yü mecliste yıpratırlar.
- Türkiye askerleri herkesten çok barıştan yana olup, "yurtta sulh, cihanda sulh" söylemi çok önemli.
- 11:12Barış An Zihniyeti
- Türkiye birinci dünya savaşı sonrası, milli mücadele sonrası şöven olmadı, var olanla yetindi.
- Savaşın son aşamasında Gazi'ye Selanik'e yürü dediler ancak Gazi bunu yanaşmadı.
- Bu barış an zihniyeti ikinci dünya savaşı'nda da sürdü ve Türkiye ikinci dünya savaşı'na girmeksizin paçayı kurtardı.
- 12:06Türkiye'nin Dış Politikası ve Hatay Olayı
- Kurucu felsefe ve "yurtta sulh, cihanda sulh" söylemi Türkiye'yi uzun süre savaşlardan korudu, Kore ve Kıbrıs hariç.
- Hatay olayı, 1921 Ankara Antlaşması'nda Hatay'ın özel statüsüne rağmen, 1938 yılında Fransa ile yapılan görüşmelerle çözüldü.
- Atatürk, Hatay konusunda dirayetli bir tavır sergiledi ve bu seyahat nedeniyle sağlık durumu kötüleşti.
- 13:40Türkiye'nin Dış Politikası Değişimi
- "Yurtta sulh, cihanda sulh" söylemi artık geçerli değil, Türkiye'nin dış politikasında diplomasi dilinin terk edildiği görülüyor.
- Mavi Vatan doktrini ve Türkiye-Yunanistan uzlaşmazlığı üzerinden "yurtta savaş, cihanda savaş" anlayışı ortaya çıkıyor.
- Lozan'a yönelik hasmane tutum, Türkiye'nin deniz gücünün yetersizliği nedeniyle Balkan Harbi'ni yitirmesiyle ilgili.
- 15:25Türkiye'nin Donanma Gücü ve Akdeniz
- Cumhuriyet döneminde Türkiye kendi donanmasını yapmaya başladı ve bugün önemli bir donanma yatırım portföyüne sahip.
- Akdeniz petrolle yakından bağlantılı bir bölge olup, Mavi Vatan kavramı bu bağlamda önem kazanıyor.
- Kıbrıs olayı 1974'ten beri sürüncemede kalmış ve Avrupa'nın Güney Kıbrıs'ı bünyesine almasıyla Türkiye üzerinde baskı unsuru haline gelmiş.
- 17:15Türkiye-Yunanistan İlişkileri ve İstikşafi Görüşmeler
- Türkiye-Yunanistan diyaloğunda kesintiye uğratan bir terk ediş var: İstanbul'un fethinin yıldönümünde sismik araştırma gemilerinin ihtilaflı bölgelere gönderilmesi.
- Bu karar, İsmail Cem ile Yorgo Papandreo arasında kararlaştırılan istikşafi görüşmelerin son bulmasını ifade ediyor.
- Yunanistan müzakere masasına geri dönmeyi isterken, Türkiye bunu devre dışı bırakan bir tavır sergiliyor.
- 18:37Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri
- Türkiye 2000'li yılların başında Avrupa Birliği konusunda heyecanlıydı, ancak bu heyecan kesintiye uğradı ve Türkiye giderek dışlandı.
- Sarkozy döneminde Türkiye'nin Fransa'ya gitmesi boykot edildi.
- Türkiye'de iktidarın iktidarda kalma kaygıları ve popülist politikalar, Avrupa'da ise Türkiye'ye eşek muamelesi çekme durumu bu ilişkileri etkiledi.
- 20:09Ege Denizi ve Adalar Sorunu
- 1912 Lozan Antlaşması'nda 12 adanın statüsü belirlenmiş, ancak İkinci Dünya Savaşı sonrası Türkiye'nin laf söyleyecek durumu yoktu.
- Türkiye bloklu dünyada Batı bloğunun kucağına atıldı ve Sovyet tehdidi altında kaldı.
- Yunanistan, Lozan'da silahlandırmaması gereken adaları silahlandırdı ve Türkiye'nin kıyısına yakın adaları ele geçirdi.
- 21:45Kıbrıs Olayları ve Türkiye-Yunanistan İlişkileri
- Türkiye'nin dördüncü orduyu kurması da Kıbrıs olaylarından sonra gerçekleşti.
- 1964'teki ilk harekat girişimi nedeniyle Türkiye'deki gayrimüslim Rum nüfus göç etmek zorunda kaldı.
- Kıbrıs olayı patlak verdikten sonra Türkiye-Yunanistan ilişkileri giderek mesafeli oldu.
- 23:37Türkiye-Yunanistan Krizi ve Çözüm Arayışı
- Türkiye'nin emrivaki şeklinde sismik araştırmaları ve deniz dibini delme girişimleri sürekli olarak tek taraflı gelişiyor.
- Yunanistan müzakere masasına geri dönülmesi için bastırıyor ancak sismik araştırma faaliyetlerine son verilmesi şartını koşuyor.
- Tarihçi olarak geçmişten bugüne bakıldığında en akılcı çözüm ne olduğu sorusu gündeme geliyor.
- 24:51Yunanistan ve Avrupa Birliği İlişkileri
- Konuşmacı, Yunanistan ve Türkiye arasındaki krizde Avrupa Birliği'nin arabuluculuk yapması ve çözüm için daha aktif bir konuma gelmesi gerektiğini düşünüyor.
- Yunanistan'ın Avrupa Birliği olmadan bu konularda tavır koymadığı, bu bir gerçek olarak belirtiliyor.
- Yunanistan'ın bu krizi Türkiye ile Yunanistan krizi olmaktan çıkartıp Türkiye-Avrupa Birliği krizi haline dönüştürmeyi başardığı ifade ediliyor.
- 26:03Türkiye-Avrupa Birliği İlişkilerinin Geleceği
- Türkiye'nin asıl muhatabının Avrupa Birliği olduğu ve Türkiye-Avrupa Birliği ilişkilerinin düzelmesi gerektiği vurgulanıyor.
- Türkiye'nin iç politikasının Avrupa'daki iç politikalardan bağımsız olmadığı, orada bir kopuş olmadığı belirtiliyor.
- Türkiye'nin giderek beşeri sermaye potansiyeli yüksek olduğu ve Avrupa'nın beyin göçü açığı olduğu için Türkiye'nin Avrupa Birliği'nin bir parçası olacakmışçasına bakıldığı ifade ediliyor.