Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, 25 yıllık deneyime sahip bir kimya öğretmeninin lise öğrencilerine yönelik hazırladığı kapsamlı bir eğitim içeriğidir. Öğretmen, yeni lise müfredatını ve kimya biliminin günlük hayattaki uygulamalarını anlatmaktadır.
- Video, yeni lise müfredatının özellikleri ve ilk ünite olan "Kimya Hayattır" ile başlayıp, temel kimya bilgilerini, pH değerlerini, kimya alt disiplinlerini ve günlük hayattaki uygulamalarını ele almaktadır. Daha sonra kimya laboratuvarında uygulanması gereken güvenlik kuralları, güvenlik işaretleri ve laboratuvar malzemeleri detaylı şekilde açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca kimya biliminin çeşitli disiplinleri (analitik kimya, biyokimya, fizikokimya, polimer kimyası, anorganik kimya ve organik kimya) ve günlük hayattaki uygulamaları (kimya endüstrisi, sağlık ve biyoteknoloji, çevre ve sürdürülebilirlik, enerji sektörü, gıda ve içecek, eğitim ve akademik çalışma, malzemeler ve nanoteknoloji, tarım) detaylı şekilde anlatılmaktadır. Video, ikinci bölümde atom konusunun işleneceği bilgisiyle sonlanmaktadır.
- Lise Eğitim Sistemi ve Müfredat Değişikliği
- Ortaokuldan liseye geçişte yeni bir müfredat ve eğitim sistemine merhaba deniliyor.
- Türkiye'de 12 yıllık eğitim hayatının başladığı müfredatta eğitim sistemi ile bitiren hiç kimse yok, sürekli değişiklikler yaşanıyor.
- Sistem ne olursa olsun, kim çalışırsa o başarılı olacak, 9. sınıftan itibaren sıkı çalışıp bilgileri ezberlemek yerine öğrenmek daha başarılı olmayı sağlayacak.
- 01:33Yeni Müfredat ve Eğitim Modeli
- Yeni müfredatta üniteler yerine temalar bulunuyor ve bu temalar bol etkinliklerle, örneklerle işlenecek.
- Öğrencilere uygulama ödevleri ve proje ödevleri verilecek.
- Bu sadece bir müfredat değişikliği değil, eğitim modeli değişikliği olup henüz yeni ve uygulanmaya başlanmış durumda.
- 03:16Öğrenme Stratejileri
- Bir hocanın fanatiği olmamak, farklı hocalardan ders dinlemek ve hangi hocanın sana daha çok uyuyorsa ondan devam etmek önemlidir.
- Kimya hayattır ünitesi boyunca kimya hakkında genel bilgi verilecek, hayatımızda kimyanın nerede olduğu anlatılacak.
- Laboratuvarda neler yapılması gerektiği, kimya biliminin ilgilendiği alanlar ve meslekler hakkında bilgi verilecek.
- 05:15Günlük Hayatta Kimya
- Günlük hayatta kullandığımız sabun, limon suyu, çamaşır suyu gibi pek çok şey kimyasal madde olup kimya fabrikalarında üretiliyor.
- Gazlı içecekler de kimyasal bir madde olup, içine şekeri, özütünü ve diğer maddeler katılarak hazırlanıyor.
- Günlük hayatta kullandığımız limon tuzu, karbondioksit, sirke, kireç çözücü, pas sökücü maddeler asidik kimyasallarken, çamaşır suyu, sabun, deterjan, diş macunu, antiasit gibi maddeler bazik kimyasallardır.
- 07:19Asit-Baz Tepkimeleri ve Tehlikeleri
- Asidik ve bazik özellikli malzemeler nötrleşir, bu olay bazen zehirli kimyasallar açığa çıkarabilir.
- Kimya bilgisi zehirlenmeyi engeller ve maddeleri maksimum verimde kullanmayı sağlar.
- Çamaşır suyuyla tuzun karıştırılması sonucu aktif klor açığa çıkar ve bu zehirli bir kimyasaldır.
- 08:56Kimya Bilgisinin Önemi
- Kimya günlük hayatımızın her yerinde bize ihtiyaç duyar ve temel kimya bilgisini öğrenmek günlük sorunlarla karşılaşmamayı sağlar.
- Asidik malzemeler bazik mutfak tezgahını aşındırır ve asitlerle temas eden alüminyum folyo gıdaya geçer.
- Kimya bilgisi sayesinde bu tür riskleri azaltabilir ve yok edebiliriz.
- 10:01pH Değeri ve Asit-Baz Tablosu
- pH değeri 0 ile 14 arasında değişir, 7 ile 14 arası bazik, 7 ile 0 ile arası asidiktir.
- pH değeri ne kadar küçükse o kadar asitik, ne kadar büyükse o kadar baziktir.
- Asidik maddeler arasında tuz ruhu, kireç çözücü ve kezzap bulunurken, bazik maddeler arasında kabartma tozu, çamaşır suyu ve sabun yer alır.
- 11:23Temizlik Malzemelerinin Kullanımı
- Temizlik malzemelerinin çoğu bazik olup, sadece tuz ruhu, kireç çözücü ve kezzap asidiktir.
- Asidik temizlik malzemeleri diğer kimyasal malzemelerle karıştırılmamalıdır, aksi takdirde zehirlenme riski vardır.
- Su asidik malzemelerin asitliğini, bazik malzemelerin bazlığını azaltır, bu nedenle malzemeleri gereğinden fazla sulandırmamak gerekir.
- 13:31Doğal Temizlik Yöntemleri
- Pas bazik bir kimyasaldır ve limon, limon tuzu, sirke gibi asidik malzemelerle çözülebilir.
- Çaydanlıklarda biriken kireç (kalsiyum karbonat) baziktir ve limon, limon tuzu, sirke gibi asidik malzemelerle temizlenebilir.
- Kimya bilgisi hem zararlı kimyasallardan uzak durmayı sağlar hem de doğal ürünler kullanarak temizlik yapmayı mümkün kılar.
- 15:10pH Değeri ve Temizlik Malzemeleri
- pH cetveli 0-14 arasında olup, 0-7 arası asit, 7-14 arası baz olarak adlandırılır; sıfıra yaklaştıkça asitlik, 14'e yaklaştıkça bazlık artar.
- Su, asitlere eklenince asitliği azaltır ve pH değerini 7'ye doğru çeker, bazlara eklenince bazlığı azaltır ve pH değerini 7'ye doğru çeker.
- Tuz ruhu, kireç çözücü ve kezzap asidik temizleyicilerdir, diğer temizleyiciler baziktir; asitler genellikle ekşidir ve meyvelerin neredeyse tamamı asidiktir.
- 17:03Günlük Hayatta Kullanılan Malzemelerle İlgili Bilgiler
- Diş fırçalamadan önce diş macunu ıslatmak, diş macununun bazlığını azaltır ve etkinliğini düşürür.
- Çamaşır suyu (bazik) ve tuz ruhu (asidik) karıştırılmamalıdır.
- Alüminyum folyo asidik gıdalarla tepkimeye girer, alüminyum vücudumuza geçip zehirleyebilir ve zararlı kimyasallar açığa çıkabilir.
- Limon suyu asidik olduğu için çaydanlıkların dibinde biriken kireçi temizler, pas ise bazik olduğu için asidik temizleyicilerle çözülebilir.
- 18:13Kimyanın Alt Disiplinleri
- Kimyanın altı alt disiplini vardır ve bu disiplin sayısı zamandan zamana değişir; örneğin polimer kimyası zamanla bağımsız bir disiplin haline gelmiştir.
- Analitik kimya, bir örneğin içinde ne var ve ne kadar var olduğunu inceler.
- Biyokimya, canlı dünyasında meydana gelen kimyasal olayları ve canlı bünyesinin kimyasını inceler.
- Fizikokimya, kimyasal olaylara fiziksel etkiyi inceler ve fizik ile kimyanın ortak alanlarını ele alır.
- Polimer kimyası, küçük moleküllerden devasa moleküller oluşturmayı inceler; DNA, saç, tırnak, ipek, pamuk doğal polimerler, PVC, PET şişe, teflon ise yapay polimerlerdir.
- Organik kimya karbon temelli bileşikleri, anorganik kimya ise karbon temelli olmayan bileşikleri inceler.
- 23:16Analiz Teknikleri
- Kromatografisi, analiz edilecek örnekten bir miktar kromatografik kağıda konularak çözücü içerisine daldırılır ve farklı maddeler farklı hızla tırmanarak maddenin içinde kaç farklı madde olduğunu ayırır.
- Herhangi bir şeyin içinde ne var ve ne kadar var olduğunu tayin etmek analitik kimyanın konusudur.
- Endüstriyel kimya, küçük moleküllerden devasa moleküller olan polimer hammaddelerin üretimiyle ilgilenir.
- 25:09Plastikler ve Polimerler
- Plastiklerin tamamı polimerik malzemelerdir ve plastik gördüğün yerde aklına polimer gelecek.
- Plastiklerin yüzde otuzbeş'i doğada çözülebiliyor, geri kalanlar mikroplastikler olarak yiyeceklerimize karışıyor.
- San Diego'daki Kaliforniya Üniversitesi'nde bir araştırma grubu, doğada yüzde doksanyedi oranında çözünen bir plastik türü üretmeyi başardı ve TP-FC-1 adını verdikleri yosun bazlı plastik ayakkabı tabanlarını piyasaya sürdü.
- 26:11Kimya Biliminin Çalışma Alanları
- Alevi atomik hapse opsiyon spektroskopisi, kimyasal elementlerin kantitatif olarak belirlenmesi amaçlı, azaldaki serbest atomların optik radyasyonu soğumasından faydalanan bir analiz türüdür.
- Kimya bilimi madde ile ilgilendiği için hayatın hemen hemen her yerinde kimya ve kimya ile ilgili meslekler vardır.
- Kimya teknolojisi önlisans programları üretim sahasındaki tekniker açığını giderirken, lisans düzeyindeki kimya, kimya mühendisliği, polimer malzeme mühendisliği ve kimya öğretmenliği alandaki uzman ihtiyacını gidermektedir.
- 27:49Kimya Endüstrisi ve Kariyer Alanları
- Kimya endüstrisi deterjan, kozmetik, plastik, boya, reçine, ilaç, biyomedikal malzemeler, adli kimya ve biyoteknolojik ürünler gibi alanlarda çalışmaktadır.
- Çevre ve sürdürülebilirlik alanında atıkların geri dönüşümü, su arıtımı, geri dönüştürülebilir polimerlerin üretimi ve geliştirilmesi tamamen kimya alanı ile ilgilidir.
- Enerji üretimi, jel aküler, lityum-iyon aküler, polimer aküler, güneş panelleri, piller ve yakıt hücreleri gibi alanlarda kimya bilgisi gereklidir.
- 29:32Kimya'nın Diğer Alanlardaki Kullanımı
- Gıda ve içecek alanında gıda üretimi, saklanması, bakterilerden korunması, aroma verilmesi ve moleküler gastronomi gibi alanlarda kimya bilgisi kullanılmaktadır.
- Eğitim ve akademik çalışma alanında öğretmenlik, üniversitedeki akademik kariyerler ve üniversitede bilim yapma gibi alanlarda kimya bilgisi gereklidir.
- Malzemeler ve nanoteknoloji alanında malzeme bilimi, hammadde üretimi, nanoteknolojik materyallerin üretimi ve nano lifler gibi alanlarda kimya bilgisi kullanılmaktadır.
- 31:39Sürdürülebilirlik ve Kimya
- Sürdürülebilirlik, bir sistemin deneyin veya üretimin sonu gelmeyecek şekilde tasarlanmasıdır.
- Kimya biliminin çevre ve sürdürülebilirlik üzerine yaptığı doğrudan katkılar arasında tamamen geri dönüştürülebilir polimer üretmek, atık suları arındırmak ve organik atıkların daha hızlı birleşmesi bulunmaktadır.
- Tarımda kullanılan gübre ve böcek ilacı gibi kimyasalların toprakta birikim yapmayacak şekilde üretilmesi de kimya biliminin sürdürülebilirliğe katkılarından biridir.
- 32:27Laboratuvar Güvenlik Kuralları
- Kimya laboratuvarında kapalı önlük, kapalı ayakkabı, gerekli ise gözlük ve eldiven kullanılmalıdır.
- Laboratuvar ciddi bir yerdir, oyun oynamalı veya şaka yapmamalı, en ufak dikkat hatası hayat veya organlara zarar verebilir.
- Sorumlu kişinin izni olmadan deney düzeneğine, kimyasal maddelere ve diğer maddelere dokunulmamalıdır.
- 33:56Deney Kuralları
- Deney ile ilgili öğretmenin verdiği not ve deney kağıdındaki yöntem takip edilmelidir, adım adım izlenmelidir.
- Laboratuvarda dikkat dağıtıcı şeyler yapılmamalı, kimyasal maddeleri koklayabilir ancak tadına bakılmamalıdır.
- Kimyasal maddelerin etiketleri ve uyarıcı işaretlerine dikkat edilmeli, eller yıkandıktan sonra yüzüne ve gözüne dokunulmamalıdır.
- 35:51Laboratuvar Sonrası İşlemler
- Deney sırasında ortamdan ayrılmamalı, ısıtılan malzemeler düz tutulmalı ve eğilmemelidir.
- Kullanılmış laboratuvar malzemeleri temiz bırakılmalı, elektrikli cihazlar fişten çekilmeli ve su, doğalgaz, LPG vanaları kapatılmalıdır.
- Atıklar lavaboya ve çöpe atılmamalı, öğretmen veya görevli görevliye sorarak uygun şekilde imha edilmeli ve atık kutularının ağzı açık bırakılmamalıdır.
- 37:10Cam Malzemelerle Çalışma
- Kırık, çatlak veya kirli cam malzemeler kullanılmamalı, pipet, baget, büret gibi uzun cam eşyalar taşınırken dik tutulmalıdır.
- Cam balona, termometre, kılcal boru gibi malzemeler yerleştirilirken su geçirmez vazelin kullanılarak kırılmadan geçirilmelidir.
- Kırılan camlar elle toplanmamalı, süpürge ile süpürülmeli veya makineyle çekilmeli, termometreler kırıldığında öğretmen haber verilmelidir.
- 38:41Kimyasal Maddelerle Çalışma Kuralları
- Kimyasal madde aldıktan sonra kapağı derhal kapatılmalı, spatül veya pipetle farklı kimyasallar karıştırılmamalıdır.
- Sıvıları aktarırken mutlaka puan veya otomatik pipet kullanılmalı, ağzına çekilmemelidir.
- Asit çözeltisi seyreltilirken baget yardımıyla yavaşça su içerisine asit dökülmeli, asit üzerine su dökülmemelidir.
- 40:08Kimyasal Maddelerin Saklanması
- Uçucu ve yanıcı maddeler daima kapalı yerde ve açık alevden uzak tutulmalıdır.
- Zehirli maddeler çeker ocak içinde deney yapılmalı, dışarıda zehirli madde ile deney yapılmamalıdır.
- Kimyasal maddelerin etiketinin zarar görmemesine dikkat edilmeli, paslanma ihtimali olan araçlar nemli bırakılmamalı ve kimyasal madde şişeleri doğrudan ışık alan yere bırakılmamalıdır.
- 41:09Ölçüm Aletleri ve Yanık Durumları
- Hassas terazinin içine madde dökülmemeli, termometre ısıtılan kimyasal maddenin içinde bırakılmamalıdır.
- Hacim ölçümü için ölçülecek miktara göre damlalık, pipet veya mez kullanılmalı, hacim ölçülürken mezur ölçü çizgisiyle göz aynı hizada olmalıdır.
- Kimyasal madde temas halinde cilt ve göz bol suyla yıkanır, asit yanıklarında 112 aranır, kuvvetli bazlar aşındırıcıdır ve profesyonel ekip gelene kadar temiz ve soğuk su bölgesi ile yıkanır.
- 42:28Yangın Durumlarında Güvenlik Kuralları
- Yangın durumlarında öncelikle 112'yi arayıp yetkililere haber vermelisiniz.
- Alev almış bir kişi için etrafını battaniye ile sarıp havayla temasını geçmek için uğraşmalısınız.
- Laboratuvarda yangın söndürücüler ve yangın battaniyesinin nerede olduğunu bilmelisiniz.
- 42:54Kimyasal Maddelerde Yangın
- Her kimyasal madde yangında yangın söndürücü ile müdahale edilmez, terk edip 112'yi aramalısınız.
- Kimyasal madde yanarken zehirli duman ortaya çıkabilir ve sizi öldürebilir.
- Kimyasal madde yangınları beklemeyecek, kahramanlığa gerek yok, hemen ortalığı boş almalısınız.
- 43:24Laboratuvarda Uyulması Gereken Kurallar
- Laboratuvarda saçlar toplu, tırnaklar kesili olmalı ve el ve ayakkabı temiz bırakılmalı.
- Deney yaparken kırık, çatlak ve kirli cam eşyayı kullanmamalı, kimyasal maddeleri koklamamalı ve değişik asitler suyun üzerine eklenmemeli.
- Kimyasal maddeleri etiket tarafı yukarı gelecek şekilde tutmalı, hassas terazi kullanırken terazinin içine kimyasal madde dökmemeli ve mezürlü hacim ölçümü yaparken mezürü sağ elinizle tutup göz hizalı tutmalısınız.
- 45:00Temel Güvenlik İşaretleri
- Yanıcı ve yakıcı işaretleri karıştırılmamalı, yakıcı alevin içinde oksijen var ve hava olmadan yanıcı gerçekleşmez.
- Aşındırıcı işaretler (korozif, kuvvetli bazlar, asitler, kezzap, tuz ruhu) doğrudan aşındırır ve hastaneye gitmeniz gerekir.
- Tahriş edici işaretler (seyreltik çamaşır suyu, etil alkol) alerji yapabilir ve tahriş edebilir.
- 45:49Diğer Güvenlik İşaretleri
- Patlayıcı işaretler (dinamit) patlamış ve her yere yayılmış durumda gösterilir.
- Zehirli işaretler (ölen adam) zehirli maddeleri gösterir.
- Radyoaktif işaretler (röntgen cihazları, uranyum, atom bombası, hidrojen bombası) çevreye zararlı maddeleri gösterir.
- 47:31Kimyasal Güvenlik İşaretleri ve Depolama Matrisi
- Lityum iyon piller boyutuna göre depoladığı enerjinin fazla olması, çevreye zarar vermemesi ve defalarca şarj edilebilmesi sebebiyle telefonlardan elektrikli arabalara kadar kullanılmaktadır.
- Kimyasal depolama matrisinde "birlikte depolanamaz" ve "özel önlemler alınarak depolanabilir" gibi bilgiler verilir.
- Turuncu ünlemde su ile temas ettiğinde alevlenebilir, gaz çıkaran veya kendiliğinden yanmaya yakın maddelerle depolanamaz şeklinde kimyasal depolama matrisi verilmiş.
- 48:36Laboratuvarda Uygun ve Uygun Değil Davranışlar
- Laboratuvarda deney yaparken önlük, kapalı ayakkabı, gözlük kullanmak, spatül ve pipet kullanmak, deney bittikten sonra kullanılan malzemeleri temizlemek kurallara uygun davranışlardır.
- Cep telefonu kullanmak ve sıvı aktarırken etiketin olmadığı taraftan aktarım yapmak kurallara uygun değildir.
- Yanıcı maddeler tek başına yanıcı, yakıcı maddeler tek başına toplanabilir, korozif madde ve çevreye zararlı madde yeşil işaretle gösterilir, toksik madde ve yanıcı maddeler tedbir alınmadan beraber bulunamaz.
- 49:46Kimyasal Laboratuvar Malzemeleri
- Beherglas sıvı maddelerin karıştırılması ve ısıtılması amacıyla kullanılır, saklanması için değil.
- Büret asit-baz tepkimeleri, çözelti hazırlama ve saklama için kullanılır, ağzı kapanabiliyor.
- Ayırma hunisi heterojen karışımları ayırmak için kullanılır, dereceli silindir ise sıvıların hacmini ölçmek için kullanılır.
- 50:35Diğer Laboratuvar Malzemeleri
- Cam boru tepkimeler arasındaki bağlantıyı sağlamak için kullanılır, elektrik ve pil deneylerinde sık kullanılır.
- Cam balon çözelti hazırlama, saklama, ısıtma ve kaynatma için kullanılır, baloncu ise hassas sıvı ölçümü için kullanılır.
- Soğutucu damıtma düzeneklerinde kullanılır, pipet ise ince malzemeye sıvı aktarmak için kullanılır.
- 52:03Laboratuvar Aletleri
- Baget karıştırmak için cam çubuk kullanılır, cam çoğu kimyasal malzemeyle tepki vermez.
- Damlalık 35 damla sıvı almak için, spatül ise katı almak ve tartmak için kullanılır.
- Saat camı maddeleri ısıtma, buharlaştırma ve kendi kendine kurutma için kullanılır.
- 52:41Isıtma ve Karıştırma Aletleri
- İspirto ocağı maddeyi ısıtmak için kullanılır, amyan tel ise ispirto ocağındaki alevin doğrudan cam malzemeye temas etmemesi için kullanılır.
- Kıskaç deney tüpünü tutturmak için kullanılır, havan sarımsak döveci maddeyi ezmek için kullanılır.
- Küfür etmek için kroze kullanılır, Türk kahvesi fincanı gibi küçük bir şey içine maddeyi alıp yakıp küfür etmek için kullanılır.
- 53:29Laboratuvar Setleri ve Malzemeler
- Laboratuvar setleri genellikle şeffaf olur ve daha şık görünür, ancak bu kitapta gösterilen setler çirkin bir pist içeriyor.
- Fuar tek yönlüdür ve kimya laboratuvarında kullanılmaz, pipet ise hava giriş çıkışını ayarlayarak yavaş yavaş akıtma ve çekme işlemi yapılabilir.
- Zem LPG veya doğalgaz ile alev çıkarır ve maddeyi ısıtmak için kullanılır, kıskaç ise büret gibi aletleri tutturmak için kullanılır.
- 55:17Süzgeç ve Kimyasal Deneyler
- Süzgeç kağıdı renklerine göre ayrılır, çok yavaş süzen ve hızlı süzen çeşitleri vardır.
- Kalsiyum nitrat ve sodyum klorür karıştırıldığında sodyum nitrat çözünür, kalsiyum klorür çöker ve çökeni süzerek ortamdan ayırabilirsiniz.
- Kimyasallar zararlı olduğu için önlük giymeden çalışamazsınız, çökmeden bir sıkıntı yoktur.
- 56:00Asit-Baz Deneyi ve Sonuç
- Asit-baz deneyinde belirli bir bas çözeltisine yavaş yavaş damlatarak renk değiştiği noktada asitlik hesabı yapılır.
- Çözelti hazırlayıp saklama işleminde beherde saklayamazsınız, ağzı geniş büret de çözelti saklamak için kullanılmaz.
- İlk temanın ilk bölümü bitti, ikinci bölüm atom konusu olacak ve genel kimya, kimya kültürü ve laboratuvar kültürü hakkında bilgi sahibi olmanız isteniyor.