Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Kocaeli Üniversitesi Teknoparkı'nda düzenlenen bir webinar sunumudur. Konuşmacı, Kocaeli Üniversitesi Lazer Teknolojileri Araştırma ve Uygulama Merkezi (LATORUM) ve NATO Lazer Teknolojileri Araştırma Uygulama Merkezi (NATO-LATUM) hakkında bilgi vermektedir.
- Sunum, lazerin tanımı ve tarihsel gelişiminden başlayarak lazer ışınının özellikleri, farklı lazer türleri (neodymium, karbondioksit, fiber) ve endüstriyel uygulamalarını detaylı şekilde anlatmaktadır. Video, lazer teknolojisinin malzeme işleme, yüzey işlemesi, pas temizleme, boya kaldırma gibi uygulamalarını göstermekte ve son bölümde lazer güvenliği konusuna odaklanmaktadır.
- Sunumda ayrıca NATO-LATUM'un 2005'ten beri Kocaeli Üniversitesi'nde faaliyet gösteren bir araştırma merkezi olduğu, yüksek lisans ve doktora programı sunduğu ve sunduğu hizmetler (lazerle malzeme işlemi, yüzey işlemi, renk ölçümleri, elektriksel ölçümler, biyo-medikal çözümler) hakkında bilgiler verilmektedir. Video, lazerlerin göz sağlığına olan tehlikeleri, lazer sınıflandırılması ve güvenlik önlemleri konusunda önemli bilgiler içermekte ve soru-cevap bölümüyle tamamlanmaktadır.
- 00:13Giriş ve Sunum Planı
- Konuşmacı, Kocaeli Üniversitesi Teknoparkı ve Teknoloji Transfer Ofisi'ne teşekkür ediyor.
- Sunum yaklaşık altmış slayt olup, kırkbeş dakika anlatım ve onbeş dakika soru-cevap şeklinde olacak.
- Konuşmacı, Kocaeli Üniversitesi Lazer Teknolojileri Araştırma ve Uygulama Merkezi (LATORUM) adına lazer teknolojileri, endüstri uygulamaları ve lazer güvenliği konulu webinar dizisine katılıyor.
- 02:35Lazerin Tarihsel Gelişimi
- Lazer kelimesi "Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation" kelimelerinin baş harflerinden oluşuyor.
- İlk lazer 1953'te maser olarak geliştirilmiş, ancak mikrodalga bölgesinde olduğu için pek rağbet görmemiş.
- 1960 yılında ilk defa yakut lazeri üretilmiş, ancak bu lazer günümüzdeki lazerlerden çok daha zayıf bir ışık kaynağıydı.
- 03:44Lazer Işığının Özellikleri
- Lazer ışını kovalenttir, tek dalga boyuna sahiptir, doğrusaldır ve yüksek enerji yoğunluğuna sahiptir.
- Lazer ışınları diğer ışık kaynaklarından farklı olarak tek dalga boylu olup, çok dar bir spektruma sahiptir.
- Lazer ışınları yüksek şiddete sahiptir, yönlendirilmiş fotonlardan oluşur ve uzun mesafelerde dağılmadan ilerleyebilir.
- 06:37Lazerin Çalışma Prensibi
- Lazer, iki ayna (rezenatör) ve aktif madde içeren bir sistemin enerjiyle uyarılmasıyla oluşur.
- Lazer ışını aynalar arasında yansıyarak güçlenir ve aktif ortamında her geçtiğinde daha da güçlenir.
- Lazerin çeşitleri arasında karbondioksit lazeri, fiber lazerler, neodyum yap lazer ve diyot lazerler bulunur.
- 08:12Sanayide Kullanılan Lazerler
- Sanayide en çok kullanılan lazerlerden biri karbondioksit lazeridir çünkü elde etmesi kolay ve ekonomik bir seçenektir.
- Son zamanlarda fiber lazerler ve neodyum yap lazerler popülerlik kazanmaya başlamıştır.
- Diyot lazerler de hızlı bir şekilde kullanıma başlanmış olup, sanayide yaygın olarak kullanılmaktadır.
- 09:29Lazer Uygulamalarında Malzeme Biliminin Önemi
- Lazer uygulamalarında optik bilgiye paralel olarak malzeme bilgisinin de çok önemli olduğu vurgulanıyor.
- Lazer uygulamalarında fotonlar belli bir alana yoğunlaştırdığında (focus edildiğinde) yansıma, soğuma (absormans) ve kaynama gibi fiziksel olaylar meydana gelir.
- Malzemelerin fotonlara ve dalga boylarına karşı yansıma ve soğuma davranışları bilinmesi gerekir.
- 10:22Lazer Türleri ve Özellikleri
- Neodyum lazerleri bir mikron civarında dalga boylu, çok güçlü (kravatlar mertebesinde) ve atımlı/continus olabilir.
- Karbondioksit lazerleri yaklaşık on mikron dalga boylu, plastik, ağaç, seramik ve cam işlemede tercih edilir.
- Fiber lazerler de neodyum lazerlerle benzer dalga boylu (bir mikron civarında) ve kilovat mertebesinde güce sahiptir, ekonomik ömrü uzun ve yüksek verimlidir.
- 15:53Lazerlerin Kullanım Alanları ve Ekonomik Değeri
- Lazerler iletişim sektörü ve malzeme işleme sektöründe (özellikle metal sektöründe) çok yaygın kullanılmaktadır.
- Lazer teknolojisi ayrıca litografi, tıp, estetik, enstrümanasyon, sensörler, optik depolama ve gösteri amaçlı kullanılmaktadır.
- 2016-2018 yılları arasında lazer teknolojisinin ekonomik değeri %50 artmış ve 20 milyar dolarlık bir püfere ulaşmış, 2021'e gelindiğinde bu değer 25-30 milyar dolar arasında olabilir.
- 17:34Malzemelere Göre Lazer Seçimi
- Çelik sektöründe karbondioksit lazeri, alüminyum işlemede ise fiber lazer tercih edilmelidir.
- Lazer uygulamalarında yansıma tehlikeli olabilir çünkü bu zarar verebilir veya lazerin rezenatör (beyni) kısmına zarar verebilir.
- Gümüş gibi malzemelerle işlem yapmak için farklı dalga boylu (300-350 nanometre) lazerler kullanılabilir, bu da gümüşün soğumasını artırır.
- 20:05Lazer Dalgaboyu ve Harmonikler
- Lazerlerde 532 nanometrelik yeşil lazer, soğuma işlemi için uygun bir dalga boyludur.
- 564 nanometrelik lazerlerle işlem yapılamaz, bunun yerine 532 nanometre veya 350-400 nanometrelik lazerler kullanılmalıdır.
- Lazerlerde ikinci, üçüncü ve dördüncü harmonikler elde edilebilir, böylece tek lazerden birden fazla dalgaboyu kullanılabilir.
- 22:14NATO Lazer Merkezi
- NATO Lazer Araştırma Uygulama Merkezi (LATORUM), Kocaeli Üniversitesi'ne bağlı bir merkezdir.
- 2005 senesinden beri faaliyet gösteren merkezde elekro-optik ve sistem mühendisliği alanında yüksek lisans ve doktora programları bulunmaktadır.
- Merkez, Türkiye'de benzeri bulunmayan güçlü bir laboratuvar aletleri koleksiyonuna sahiptir.
- 23:36LATORUM'un Hizmetleri
- LATORUM, lazerle malzeme işlemi, kaynak, kesme ve delme gibi işlemler yapabilmektedir.
- Metallerle yüzey işlemi (markalama, temizleme, parlatma, pürüzlendirme, eskitme), danışmanlık, renk ölçümleri ve elektriksel ölçümler gibi hizmetler sunmaktadır.
- Biyo-medikal çözümler, mikro-machining (mikro delme) gibi gelişmiş teknolojiler de uygulanmaktadır.
- 24:49Mikro Delme ve Nano Parçacık Üretimi
- LATORUM, 80-90 mikronluk mikro delme işlemlerini gerçekleştirebilmektedir, bu da yaklaşık iki saç teli kalınlığına denk gelmektedir.
- Lazer ablasyon yöntemiyle istenilen metalde nano parçacıklar üretilmektedir.
- Nano parçacıklar biyomedikal uygulamalarda sensör yapımı, dram devirleri ve akıllı ilaç sistemleri gibi alanlarda kullanılmaktadır.
- 26:52Lazerle Renklendirme ve Diğer Uygulamalar
- LATORUM, metallerin yüzeyinde lazerle renklendirme yapabilmekte, bu işlemde herhangi bir boya veya kimyasal kullanılmamaktadır.
- Lazerle titanyum kaynağı yapılabilir, bu işlem askeri projeler için kullanılmıştır.
- Merkez, lazer güvenliği ve lazer uygulaması konusunda eğitimler vermektedir.
- 29:57LATORUM'un Kendi Geliştirimi
- LATORUM, kendi tasarladığı ve ürettikleri lazer kafasıyla yüzey işlemi ve pürüzsüzlük giderme gibi işlemler gerçekleştirmektedir.
- Lazer kafasının ağırlığı yaklaşık 1,5-2 kilogram civarındadır.
- Merkez, farklı amaçlar için farklı geliştirmeler yaparak bu sistemleri kullanmaya devam etmektedir.
- 30:59Lazer Teknolojisinin Uygulamaları
- Lazer teknolojisi ile paslı yüzeylerin temizlenmesi ve metal yüzeylerdeki siyah boyanın kaldırılması gibi işlemler gerçekleştirilebiliyor.
- Lazer ile yüz mikronluk çapta delme işlemi metallerde, polimerlerde ve seramiklerde rahatlıkla gerçekleştirilebiliyor.
- Lazer teknolojisi, kalıp yüzeylerindeki kir ve tozları kimyasal yöntemlerden daha etkili bir şekilde temizleyebiliyor.
- 34:49Seramik Uygulamaları
- Seramik üretiminde krepler ve boşlukların oluşması gibi sorunlar lazer teknolojisi ile çözülebiliyor.
- Lazerlerle seramiklerdeki mikro çatlaklar tespit edilebiliyor ve bu çatlaklar tamir edilebiliyor.
- Lazerlerle seramik yüzeylerde pürüzsüzlük iyileştirilebiliyor, bu da ürün kalitesini artırıyor.
- 37:57Lazerle Metal Yüzey İşleme
- Lazer teknolojisi ile alüminyum yüzeylerdeki freze izleri yok edilebiliyor.
- Lazer işlemi sonucunda oluşan gri tonlu bölgede hidrofobik (suyu sevmeyen) özellik oluşuyor.
- Bu hidrofobik özellik sayesinde malzemelerin korozyona karşı direnci artıyor ve aşınma direnci daha yüksek oluyor.
- 39:32Lazer Güvenliği
- Lazer teknolojisinin yaygın kullanımı nedeniyle lazer güvenliği çok önemli bir konu haline gelmiş.
- Lazerlerin yanlış kullanılması göz zararlarına, kızartmalar ve katarakt gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor.
- Lazer güvenliği konusunda iş yasasına eklenmesi ve standartların oluşturulması gerekiyor.
- 42:39Lazer Güvenliği ve Hatalar
- Lazer güvenliği konusunda bir slayt inceleniyor ve operatörün yaptığı hatalar tespit ediliyor.
- Büyüteç kullanmak ciddi bir hata çünkü büyüteç ışınları toplayarak göze aktarır ve odaklayarak foton sayısını birim alana düşürür, bu da gözün körleşmesine neden olur.
- Lazer ışını bel hizasında olmalı, kafa hizasında olmamalı çünkü eğilerek atılan ışın kafaya zarar verebilir.
- 44:47Lazer ve Ampul Karşılaştırması
- Güneş ve lazerler ışık kaynağı olarak değerlendirilebilir, ancak lazerler ampullerden çok daha tehlikelidir.
- 100 wattlık bir lamba ile 1 miliwattlık bir lazer karşılaştırıldığında, lazer ışını fokuslanmış olduğu için birim alana çok daha fazla enerji bırakır.
- 100 wattlık bir lamba 150 watt bölü metrekare gücünü gözün algıladığı halde, 1 miliwattlık bir lazer 300 milyon watt bölü metrekare gücünü retina bölgesinde oluşturur.
- 47:26Lazer Çeşitleri ve Göz Hastalıkları
- Sanayide kullanılan lazerlerin çoğu 400 ile 1400 metre arasındadır ve hepsi gözün arka tarafına, retina bölgesine gelir.
- Retina bölgesine zarar veren lazerlerin tamir edilmesi çok zordur ve kalıcı körlük neden olabilir.
- Karbondioksit lazeri gözün ön tarafına gelir ve bu zarar operasyonla tamir edilebilir, ancak diğer lazerlerin retina bölgesine etkisi tamir edilemez.
- 49:31Lazer Kullanımında Tehlikeler
- Kedi oynatmak için kullanılan lazerler bile gözde ciddi hasarlar verebilir.
- Avrupa'da uçağa lazer tutmak suç olarak görülür çünkü lazer ışını pilotun gözüne girebilir ve körlük neden olabilir.
- Lazer ışınları özellikle focuslanmış halde çok tehlikelidir çünkü birim alana çok fazla foton gönderirler.
- 52:29Göz Koruma Önemi
- Kedi oynatırken lazerin kedinin gözüne gelmesi hayvan hakları açısından sorun oluşturabilir.
- Hangi boyutta olursa olsun, hangi lazer olursa olsun, hiçbir lazer göze tutulmamalıdır çünkü kalıcı körlüğe neden olabilir.
- Sanayide kullanılan lazerler gözle görülmez, bu nedenle metal yüzeylerden yansıdığında göz kapağı uyarı vermeden doğrudan retina bölgesine ulaşabilir.
- 54:47Lazerlerin Sınıflandırılması
- Lazerler dört sınıfa ayrılır: 1. sınıf lazerler printerlerde kullanılan, 2. sınıf, 3. sınıf ve 4. sınıf en tehlikeli lazerlerdir.
- 3. sınıf lazerler 1-5 miliwatt arasında olup, pointer lazerler 200 miliwatt civarında olduğundan 20-46 kat daha tehlikelidir.
- 3. sınıf lazerler normal şartlarda hasara sebep olmayabilir ancak doğrudan yansıma geldiğinde zararlı olabilir ve yangın tehlikesi yoktur.
- 55:41Lazer Tehlikeleri ve Standartlar
- Lazer tehlike sınıfları 1'den 4'e doğru risk artar ve 3. sınıf sonrası dikkatli olunması gerekir.
- Türkiye'de lazer standartları bulunmamakta, Amerika, Asya ve Avrupa standartları kullanılmaktadır.
- Lazerlerin üzerinde "Caution", "Warning" ve "Danger" kelimeleri görülür, bunlar tehlike seviyesini belirtir.
- 57:15Lazer Tehlikeleri ve Güvenlik Önerileri
- Lazerler yanık riski taşır ve gözün arka tarafı daha tehlikelidir.
- Lazer ışından kaynaklanmayan tehlikeler de vardır: elektrik kaçağı, gaz sızıntısı, patlama ve elektrik çarpması.
- Sanayide lazer kullanırken uyarıcı levhalar kullanılmalı, kapılar kapalı olmalı ve lazer ışığına bakılmaması gerektiği tabelalar asılmalıdır.
- 58:57Lazer Güvenlik Sistemleri
- Çalışan ortam filtrelerle arındırılmalı ve lazer ışınlarının dışarıya geçmesi engellenmelidir.
- Lazer kullanılan bölgelere şifreli anahtarlarla yetkili kişilerin erişimi sağlanmalıdır.
- Lazer prosesleri kabinler içinde gerçekleşmelidir.
- 59:48Gözlük ve Güvenlik Ekipmanları
- Lazer ışınlarına karşı güneş gözlüğü yerine özel lazer gözlükleri kullanılmalıdır.
- Lazer gözlüklerinde optik yoğunluk (ODS) değeri belirtilir, ODS 3S değeri %0,01'i geçirmek anlamına gelir.
- Eldivenler ve kafalar gibi ekipmanlar kullanılmalı, kontrollü bir alan oluşturulmalıdır.
- 1:02:11Altın Kurallar
- Lazer ışınları direkt bakılmamalı ve lazerin bulunduğu ortamın ışıkları açık bırakılmalıdır.
- Aydınlık ortamda gözün irisi küçülür, böylece retinaya lazer ışını gitmesi ihtimali düşer.
- Saat yüzleri, alyanslar gibi yansıtıcı nesneler ortamdan çıkarılmalı ve optik bileşenler (mercek, ayna) sıkıca tutturulmalıdır.
- 1:04:17Platin Kural
- Platin kural: Eğer gözünüzde bir şey görmüyorsanız, orada bir şey olmadığı anlamına gelmez.
- Sanayide kullanılan bazı lazerler gözle görünmez ve göz kapağı tepki vermez, bu nedenle savunmasız kalınabilir.
- Lazer levhaları olmalı ve göz koruma ekipmanları kullanılmalıdır.
- 1:05:15Karikatür ve Lazer Teknolojisi
- Konuşmacı, NATO'daki durumlarını anlatan bir karikatür gösteriyor ve bu karikatürde herkesin gözünün gitmiş olduğu belirtiliyor.
- Konuşmacı, lazer kullanırken gözlerinin kızarmış ve "faltaşı gibi çıkmış" olduğunu anlatıyor.
- Konuşmacı, dinleyicilere teşekkür ederek Teknopark yönetimine, üniversiteye ve katılımcılarla soruları dinleyeceğini belirtiyor.
- 1:06:43Lazer Kullanımı Hakkında Soru
- Mehmet Uçkan, Kocaeli Üniversitesi'nde makine mühendisliği yüksek lisansı yapan ve Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları'nda bakım mühendisi olan bir katılımcı soru soruyor.
- Soru, döküm kaynaklı kalite kusurlarını çözmek için plazma kesim yerine lazer kesiminin kullanılabilirliği hakkında.
- Plazma kesiminden dolayı slapların kenarında oluşan "sakallar"ın sıcak hastane tarafında kabuk kusurlarına neden olduğu belirtiliyor.
- 1:08:05Lazer Kesiminin Uygunluğu
- Konuşmacı, 20 santim kalınlığında ve yaklaşık 1500 derece sıcaklıkta olan malzemeler için NATORUM'un lazerlerinin yetersiz kalacağını belirtiyor.
- Karbondioksit lazerin bu tür işlemlerde kullanılabilirliğini ve malzemenin optik özellikleri açısından değerlendirilmesi gerektiğini vurguluyor.
- Yüksek güçlü bir karbondioksit lazerin bu kalınlıkta işlem yapabilmesi için tercih edileceğini belirtiyor.
- 1:09:27Sunumun Kapanışı
- Konuşmacı, katılımcılardan gelen teşekkür mesajları için teşekkür ediyor.
- Kocaeli Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi'nin ve Teknopark'ın sanayi çözüm bulma anlamında çalışmalarını vurguluyor.
- NATORUM'un lazer teknolojilerini sanayi uygulamalarında çözüm ortağı olarak Kocaeli Üniversitesi adına hizmet verdiğini belirtiyor.