Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Atılım Üniversitesi'nin 10. etkinlikleri kapsamında Profesör Doktor Nu Okudu Köşeyi tarafından verilen bir eğitim sunumudur. Sunumda Kyoto Protokolü, küresel ısınma ve emisyon ticareti konuları detaylı şekilde ele alınmaktadır.
- Video, küresel ısınmanın teknik özellikleri ve sonuçlarıyla başlayıp, Kyoto Protokolü'nün hukuki yapısını, "ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluk" ilkesini ve emisyon azaltma yöntemlerini açıklamaktadır. Sunum, özellikle emisyon ticareti mekanizmasını, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki farklılıkları ve Türkiye'nin Kyoto Protokolü'ndeki özel konumunu detaylı şekilde incelemektedir.
- Sunumda ayrıca AB'nin emisyon ticareti yönergesi, ulusal dağıtım planı, emisyon tavanı belirleme ve ticarete tabi tesislerin belirlenmesi gibi teknik konular da ele alınmaktadır. Konuşmacı, izleyicilerin sorularını yanıtlayarak, Amerika'nın protokole taraf olmamasının nedenleri ve emisyon ticareti piyasasındaki fiyat belirleme mekanizmaları hakkında da bilgi vermektedir.
- 00:07Konferansın Tanıtımı
- Atılım Üniversitesi'nin 10. etkinlikleri kapsamında düzenlenen "Küresel ısınma ve Kyoto Protokolü" konferansına katılım sağlanması isteniyor.
- Konferansın sunucusu Profesör Doktor Nu Okudu Köşeyi konuk olarak davet ediliyor.
- 00:56Konunun Önemi ve Yaklaşım
- Konuşmacı, konuyu karmaşık bir konu olarak tanımlıyor ve herkesi ilgilendirebilecek yönleriyle basitleştirerek anlatmayı amaçlıyor.
- Konunun karmaşıklığının sadece hukuki çerçevesinde değil, ekonomik ve diğer disiplinler açısından da olduğunu vurguluyor.
- Konuyla ilgilenenlerin kendi amaçlarına göre belli bir boyutu ön plana alarak sunmalarının yanıltıcı sonuçlar doğurduğunu belirterek, tüm boyutlarını gösteren bir sunum yapmayı hedefliyor.
- 02:56Küresel ısınma
- Küresel ısınma konusunun teknik anlamıyla bir sorun olduğunu ve bu konuyu anlamak için iki boyutunu vurgulamak gerektiğini belirtiyor.
- Yıllardır süren ve son zamanlarda da sürdürülecek olan "küresel ısınma sorunu abartılıyor" görüşünün artık doğru olmadığı, BM raporunun insan kökenli bir sorun olduğunu %90 oranında saptadığı belirtiliyor.
- Küresel ısınmanın sadece kuraklık değil, iklim kuşaklarının güneyden kuzeye kayması sonucu bazı bölgelerde seller, felaketler, bazı bölgelerde kuraklık şeklinde sonuçlar doğuracağı açıklanıyor.
- 06:15Küresel ısınma Sorununun Çözümü
- Küresel ısınma sorununun uluslararası düzeyde gündeme alındığı ve 1992'de Rio Konferansı'nda İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ile düzenlenmesi gerektiği belirtiliyor.
- Çerçeve Sözleşmesinin kısa ve genel nitelikli hükümler içeren, somut yükümlülükler getirmeyen bir çerçeve olduğunu vurguluyor.
- Bu çerçeve sözleşmesinin esnek hükümlerini bağlayıcı hale getirmek için Kyoto Protokolü hazırlanmış ve bu protokolün uluslararası hukukta olağanüstü bir durum oluşturduğu belirtiliyor.
- 09:35Kyoto Protokolü ve Sorumluluklar
- Kyoto Protokolü'nün genel hükümler getirirken, uygulanması için yükümlülüklerin daha açılması ve netleştirilmesi için Taraflar Konferansı'ndaki kararlar ortaya konulduğu açıklanıyor.
- Kyoto Protokolü'ne hakim olan "ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluk" ilkesinin önemli olduğu belirtiliyor.
- Bu ilkenin küresel bir sorun olduğunu, herkesin bu sorunun ortaya çıkmasında katkısı olduğunu ve bu nedenle herkese ortak bir takım sorumluluklar getirdiğini vurguluyor.
- 10:33Farklılaştırılmış Sorumluluk Kavramı
- Farklılaştırılmış sorumluluk, uluslararası düzeyde devletlerin üstlendiği yükümlülüklerin farklı olması gerektiği vurgusudur.
- Küresel ısınma sorununun çözümünde, sera gazı emisyonlarını daha fazla salan gelişmiş ülkelerin sorumluluğu daha fazladır.
- Sera gazı emisyonları listesinde Amerika, Çin, Rusya, Japonya ve Hindistan önde gelirken, gelişmekte olan ülkelerin yükümlülükleri daha azdır.
- 12:36Yükümlülüklerin Farklılaşması
- Emisyonları azaltma yükümlülüğü, belli miktarlara dayalı olarak gelişmiş ülkelere getirilmiştir.
- 2008'e kadar gelişmiş ülkelerin belirlenmiş miktarlarda emisyon azaltma yükümlülüğü vardır.
- Gelişmekte olan ülkelere emisyon azaltma yükümlülüğü yoktur, sadece rapor düzenleme ve envanter hazırlama gibi yükümlülükleri vardır.
- Gelişmekte olan ülkelere teknoloji transferi, doğrudan mali yardım veya kapasitelerini geliştirme şeklinde yardım edecekler.
- 14:18Emisyon Azaltma Yöntemleri
- Uluslararası düzeyde emisyonları azaltmak için emir kontrol sistemi uygulanamaz çünkü tek bir otorite yoktur.
- Kyoto Protokolü'nde emisyon ticareti adı altında üç tane piyasa mekanizması getirilmiştir.
- Emisyon ticareti, ülkelerin emisyon azaltım yükümlülüğüne göre paylar verilmesi ve bu payların piyasada alınıp satılması şeklinde çalışır.
- 18:01Emisyon Ticareti Sistemi
- Emisyon ticaretinde, emisyonlara göre sistemdeki tesislere paylar verilir ve bu paylar piyasada alınıp satılır.
- Genelde bir pay bir ton karbondioksite denk gelir, örneğin on paya denk gelecek şekilde havaya on ton karbondioksit verme hakkı vardır.
- Emisyon ticareti, Kyoto Protokolünde öngörülen hedeflere göre emisyonu azaltmayı amaçlar ve bu sayede daha ucuza kullanılabilen temiz teknolojilerin geliştirilmesi beklenir.
- 21:13Kyoto Protokolü ve Emisyon Ticareti
- Avrupa Birliği Kyoto Protokolü'ne göre toplamda %8 emisyon azaltma yükümlülüğüne sahip ve her ülkenin de ayrı azaltma sorumluluğu bulunuyor.
- AB, Kyoto Protokolü sırasında küfe paylaşımı anlaşması yaparak emisyon azaltma yükümlülüğünü çözmüş.
- Emisyon ticareti, ekonomileri daha güçlü olan ülkelerin (Almanya, İngiltere) emisyon azaltma yükümlülüğünü daha rahat karşılayıp, ekonomik olarak zayıf olan ülkelerin (İspanya, İtalya) bu emisyonları satın alarak Kyoto hedeflerini gerçekleştirmesini sağlayan bir mekanizmadır.
- 22:52Gelişmekte Olan Ülkeler ve Temiz Kalkınma Mekanizması
- Emisyon ticareti sadece ek-1 ve ek-2 sayılı ülkeler (gelişmiş ülkeler ve yeni doğu bloku ülkeleri) için geçerli olup, gelişmekte olan ülkeler (ek-3 dışı ülkeler) bu mekanizmaya dahil değildir.
- Gelişmekte olan ülkeler için "temiz kalkınma mekanizması" adı verilen bir sistem uygulanmaktadır.
- Bu mekanizmada, gelişmiş ülkeler gelişmekte olan ülkelerde sera gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik projeler gerçekleştiriyor ve bu projelerden elde ettikleri kredileri emisyon paylarına çevirerek kendi azaltma yükümlülüklerini karşılamaktadır.
- 26:36Temiz Kalkınma Mekanizmasının Sorunları
- Temiz kalkınma mekanizmasında, gelişmiş ülkelerin projeleri samimi olup olmadığı sorgulanmaktadır.
- Piyasa mekanizması çerçevesinde, firmalar kendi menfaatlerini öncelikle göz önünde bulundurarak projeleri seçebilir.
- Protokolde nükleer enerji projelerinin dışarıda bırakıldığı belirtilmiş olup, hangi faaliyetlerin çevreci sayılacağı konusunda az gelişmiş ülkenin kendisinin kurallar belirlemesi gerekiyor.
- 30:29Az Gelişmiş Ülkelerin Konumu
- Gelişmekte olan ülkeler arasında ekonomik açıdan büyük farklılıklar bulunmakta, örneğin Singapur ve Katar gibi kişi başına düşen gelir açısından üstte olan ülkeler de bu kategoride yer alıyor.
- Protokolde çok az gelişmiş ülkelere özel konumamanın dikkate alınacağı belirtilmiş olsa da, bu konuda net bir hüküm bulunmuyor.
- Bu durumda, firmalar kendi hedeflerine en uygun olan ülkelere yönelerek çok az gelişmiş ülkelerin dışlanabileceği endişesi ortaya çıkmaktadır.
- 34:00Kyoto Protokolü ve Taraflar Toplantıları
- Kyoto Protokolü'nde geleceğe yönelik yükümlülüklerin gösterdiği tek metin yoktur, yükümlülükler taraflar toplantısındaki kararlarla netleştirilir.
- Taraflar toplantısında güçlü olan ülke karar alabilir ve görüşmeler gece gündüz, süreklilik arz eden teknik konuları içeren bir süreçtir.
- Protokolde "yutak" (sink) adı verilen projelerde, emisyonları azaltmanın bir yolu olarak havaya salınan emisyonu yutacak yöntemler geliştirilir ve ormanların önemi vurgulanır.
- 36:39Türkiye'nin Kyoto Protokolü Konumu
- Türkiye, Kyoto Protokolü'nde hem Ek-1'de hem de Ek-2'de yer almaktadır, bu da bir bilmece gibi bir konuma düşürmüştür.
- Türkiye, Ek-2'den çıkmış olmasına rağmen, Ek-1'de yer alması nedeniyle emisyon azaltım yükümlülüğüne tabidir.
- Türkiye'nin Ek-1'den çıkma talebini geri almış, sadece Ek-2'den çıkma talebiyle ilgilenmiştir.
- 40:49Türkiye'nin Protokoldeki Bilmece Durumu
- Türkiye'nin Ek-1'den çıkma nedeni hala açıklanmamış bir bilmece konumundadır.
- Kyoto Protokolü'nün B listesinde her ülkenin azaltım yükümlülüğü belirtilmiş olmasına rağmen Türkiye bu listede yer almamaktadır.
- Çevreciler, temiz kalkınma mekanizmasından yararlanabileceklerini düşünürken, bu mekanizma sadece Ek-1 dışı ülkeler için geçerlidir ve Türkiye bu kapsamda değildir.
- 43:03Türkiye'nin Protokoldeki Olası Durumları
- Türkiye Kyoto Protokolü'ne taraf olursa, emisyon ticareti açısından pazar olabilir.
- Türkiye için belirlenecek emisyon payları, ülkenin ekonomik konumunu netleştirecektir.
- Türkiye'nin özgün koşulları dikkate alınması taahhüt edilmesi, protokoldeki bir ifadedir ve bu ifadenin gerçek anlamının belirsiz olduğu belirtilmiştir.
- 46:31Ek-1 ve Ek-1 Dışı Ülkeler
- Türkiye'den Ek-1'den çıkılırsa, temiz kalkınma mekanizmaları uygulanacak ve yatırım projeleri Türkiye'ye gelecek.
- Fırsatların Türkiye'ye gelmesi için sağlam bir mevzuat ve denetim sistemi geliştirilmesi gerekiyor.
- Özel firmalar bu işe piyasa olmasına rağmen, sorumluluk devletlerde kalıyor.
- 47:51Amerika'nın Kyoto Protokolü ile İlişkisi
- Amerika'nın Kyoto Protokolü'ne taraf olmamasının asıl nedeni ekonomik yük değil, Çin ve Hindistan'a emisyon azaltım yükümlülüğü getirilmemesidir.
- Amerika Clinton zamanında protokole imzalansa da, Senato'ya gelmeden önce çok düşük bir çoğunlukla kabul edileceği görülerek taraf olmadı.
- Amerika'da eyaletler düzeyinde önemli çabalar var, özellikle Kaliforniya gibi eyaletler federal devlete emisyon azaltım yükümlülüğü Kyotoda uygulansın diye baskı yapıyor.
- 51:12Emisyon Ticareti ve Yaptırımlar
- Amerikan firmaları endüstrisi bu konudaki piyasayı Avrupa Birliği'ne kaptırdığını düşünüyor ve öncü olabilmek için baskı yapıyorlar.
- Avrupa Birliği'nde 15 üye ülkenin tek tek indirim yükümlülükleri var ve toplam indirim yükümlülüğü de var.
- Kyoto Protokolü taahhüdünü gerçekleştiremeyenlere yaptırım olarak, gerçekleştiremedikleri miktar daha sonraki dönemdeki külfetlerinin üstüne eklenecek.
- 55:32Ek-1 ve Ek-1 Dışı Ülkelerin Belirlenmesi
- Kyoto projedeki Ek-1 ve Ek-1 dışı ülkeler listesi genelde OECD olma kriterine göre belirlenmiş, Türkiye de Ek-1'de yer almış.
- Bu liste çok adil bir liste olmadığı görülüyor, Singapur ve Katar gibi örnekler de gösterildiği gibi.
- Post-Kyoto II görüşmelerinde Brezilya gibi ülkeler, gelişmekte olan ülkelerin netleştirilmesi ve daha adil bir dağılım için öneriler sunuyor.
- 57:56Kyoto Protokolü ve Avrupa Birliği'nin Uygulaması
- Avrupa Birliği, Kyoto Protokolü çerçevesinde dönemsel ticaret uygulaması yapıyor.
- Kyoto Protokolü 2008'de başlayıp 2012'ye kadar devam edecek, ancak bu süre içinde hiçbir şey yapılmayacak anlamına gelmiyor.
- Kyoto Protokolü, emisyon azaltım yükümlülüğü getirirken, piyasa mekanizmaları (esneklik mekanizmaları) zorunlu değil, gönüllü olarak uygulanabilir.
- 59:18Avrupa Birliği'nin Emisyon Ticareti
- Avrupa Birliği yönergesinde emisyon ticareti zorunlu hale getirilmiş ve 2003'te çıkarılan bu yönerge 2005'in Ocağında uygulamaya başlamış.
- Avrupa Birliği'nin ilk dönemi 2005 Ocağında başlamış olup bu yılın sonunda bitiyor.
- Avrupa Birliği'nin Kyoto Protokolü hedefini 2012'de gerçekleştireceği yolunda olumlu göstergeler var.
- 1:00:25Emisyon Ticareti Uygulamaları
- Avrupa Birliği, emisyon ticaretini sadece kendi ülkeleri arasında değil, Ek-1 ülkeleri arasında da yapabiliyor.
- Satın alma cephesinde Japonya yüzde 30 payla önde gelen ülke, ardından İngiltere ve Hollanda geliyor.
- Ek-1 dışı ülkeler (Çin, Brezilya) temiz kalkınma mekanizması çerçevesinde projeler gerçekleştirerek emisyon satın alıyor.
- 1:01:41Emisyon Ticareti Sisteminin Çalışma Prensibi
- Avrupa Birliği Komisyonu ülkelere ulusal dağıtım planı yapmalarını söylüyor.
- Yönerge demir çelik, enerji, madencilik ve kağıt sektöründe geçerli olup sadece karbondioksit emisyonlarını kapsıyor.
- Ülkedeki tesislerin mevcut emisyonları saptanıp toplam miktar belirleniyor ve bu miktar ticarete tabi olan tesislerle tabi olmayanlar arasında dağıtılıyor.
- 1:03:52Emisyon Paylarının Dağıtımı ve Fiyatlandırma
- Ticarete tabi olan tesislere ayrılan emisyonlar paya dönüştürülecek ve dağıtılacak.
- Yönergede belirtilen kurala göre %95'i bedava, sadece %5'i parayla dağıtılacak.
- Avrupa Komisyonu, ülkelerin fazla bonkör davranmasından dolayı emisyon miktarlarını geri çevirmiş.
- Şu anda Avrupa Birliği'nin uygulamasındaki fiyatlar 10 Euro ile 20 Euro arasında değişiyor.