Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Sabancı Üniversitesi öğretim üyesi ve İstanbul Politikalar Merkezi kıdemli uzmanı Prof. Dr. Bülent Aras'ın küresel ve yerel terörizm konusunu ele aldığı bir akademik sunumudur. Türkiye'de 20 yıldır ilk kez bu konuyu ele alan bir toplantıdır.
- Sunum, terörün tarihsel kökenleri, etimolojisi ve küreselleşme sürecindeki gelişimini anlatarak başlamakta, ardından terörizmden terörizme geçiş sürecini, El Kaide ve ISIS gibi örgütlerin gelişimini ve bu örgütlerin sanal devlet yapısını detaylı şekilde ele almaktadır. Video, 20-25 dakikalık bir soru-cevap bölümüyle devam etmektedir.
- Sunumda ayrıca terörizmdeki teknolojik gelişmeler, uzun dönemli planlama ve strateji yapma, finansal yapılar ve fiziksel devlet kurma girişimleri gibi konular incelenmektedir. 11 Eylül sonrası küresel güvenlik sisteminin nasıl değiştiği, Birleşmiş Milletler ve bölgesel güvenlik yapılarının (NATO, Şangay İşbirliği, Afrika Birliği) terörle mücadeledeki rolleri ve insan güvenliği kavramının önemi de tartışılmaktadır.
- 00:02Toplantının Tanıtımı
- Toplantı küresel ve yerel terör ve terörizm konusunu ele alıyor.
- Konuşmacı Prof. Dr. Bülent Aras, Sabancı Üniversitesi öğretim üyesi ve İstanbul Politikalar Merkezi kıdemli uzmanı.
- Toplantı 15:00'da sona erecek ve sonrasında 20-25 dakikalık soru-cevap bölümü olacak.
- 02:02Terörün Tanımı ve Tarihsel Kökeni
- Terör üzerine yüzlerce tanım var ve sosyal bilimciler tanımlamayı severler.
- Terör kelimesinin etimolojik kökleri "toprak" (Latince terra) ve "korku" (kuso) olarak belirtiliyor.
- Jean-Jacques Rousseau'nun "Eşitsizlik Üzerine Risaleleri"nde özel mülkiyet kavramının insanların küçük topraklara sahip olma adına dünyayı korkuya mahkum ettikleri belirtiliyor.
- 04:21Terörün Tarihsel Gelişimi
- Terörün tarihsel çıkışı öncelikle devlet eksenli olup, Fransız İhtilali'nden sonra Fransız devleti korkuyla insanları sindirip otoritesini kabul ettirmeye çalışmış.
- Daha sonra devlet-terör ilişkisi yasal bir boyut kazanmış ve devletin şiddeti normal bir şey olarak kabul edilmiş.
- İnsanlar doğal durumdan çıkarak medeni durumlarda yaşamak isterler çünkü doğal durumda korku hakimdir ve herkes birbirine zarar verebilir.
- 05:37Terörün Yerel ve Küresel Gelişimi
- Bir dönem sonra devlete karşı mücadelenin bir aracı olarak terör ortaya çıkmış, tarihsel çıkış itibariyle yerel bir durum.
- Küreselleşme ile yerel bağlamlardaki terör küresel nitelik kazanmaya başlamış.
- Gerçek anlamda terörün küresel nitelik kazanması 1990'larda gerçekleşmiş, küreselleşmeyle birlikte sorunlar da küreselleşmiş.
- 08:01Uluslararası Yapılar ve Terör
- Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Milletler Birliği, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Birleşmiş Milletler gibi uluslararası yapılar ortaya çıkmış.
- 1990'larda uluslararası yapılar, yerelden küresele çıkan terör karşısında büyük bir çöküş yaşamış.
- 11 Eylül saldırısı, bir ülkeden çıkan bir durum değil, sanal devlet yapısı olan El Kaide'nin küreselleşmenin araçlarını kullanarak gerçekleştirdiği bir saldırı olarak değerlendiriliyor.
- 11:21Terörden Terörizme Geçiş
- El Kaide, Afganistan'da başlayan teknolojiyi Libya ve Yemen'de de kullanmıştır; yol kenarı rotside pomp ve bombalar gibi araçlar geliştirmiştir.
- Eskiden terör yerelde kaldığında kendi araçlarını üretirken, terörden terörizme geçişle birlikte küresel bir öğrenme ve etkileşim süreci başlamıştır.
- Terör örgütleri, teknoloji araçlarını kullanarak, şifreli yazışmalarla ve internet üzerinden birbirlerine bilgi paylaşarak "terör know how"ı oluşturmuşlardır.
- 13:12Sanal Devlet Yapısı
- Terör örgütleri uzun dönemli planlama ve strateji yapmaya başlamış, tarihsel naratifler oluşturarak uzun vadeli hedefler belirlemişlerdir.
- El Kaide'nin Libya'da 2025 için saklanan 40 milyon dolarlık finansal yapısı ve uyuyan hücreleri, devlet yapısı gibi bir yapıya sahip olduğunu göstermektedir.
- 2013-2014 Arap Baharı sonrası ortaya çıkan ISIS, El Kaide'ye göre daha barbar bir yapı olarak görülüyor ve 58 milyon insanın yaşadığı bir devlet kurmuştur.
- 15:30Fiziksel Devlet Kurma Girişimi
- Tarihsel olarak iki ülkenin toprağını birleştirip tek devlet kurmak için büyük savaşlar veya pozitif gelişmeler gerekirken, ISIS bu yolları kullanmadan terör yapısı olarak bir devlet kurmuştur.
- El Kaide'den öğrenenler şimdi ISIS'ten öğrenmeye başlamış, Somali'de Şebap, Nijerya'da Bakan ve Kim gibi örgütler de benzer inançları benimsemiştir.
- Uluslararası koalisyonlar ve etkili istihbarat örgütleri ISIS'e karşı operasyonlar yaparken, örgüt ayakta kalmayı başarıyor ve küresel ölçekte korku yayabilen bir çerçeveye evrilmektedir.
- 18:35Küresel Güvenlik ve Mücadele
- Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, küresel güvenliği sağlamak için kurulmuş ancak bu konuda etkili bir çerçeve ortaya çıkmamıştır.
- NATO, Şangay İşbirliği, Asya'nın bölgesel güvenliği ve Afrika Birliği'nin bölgesel güvenlik yapıları gibi bölgesel yapılar var ancak bunlar BM'ye göre daha etkilidir.
- 11 Eylül'den sonra güvenlik kavramı insan ve toplum güvenliği eksenine kaydırılmaya çalışılmış, ancak küresel ekonomik kriz bu çabaları engellemiştir.
- 21:27Ulus-Devlet Yapılarının Güçlendirilmesi
- Küresel sistemin terörle ilgili tepkisi, devleti güçlendirmek olmuştur; ancak bu durum otoriter yönetimlerin güçlenmesine yol açmıştır.
- 2008 ekonomik krizi, küresel yapıları ve güvenlik konseyinin beş üyesini, kendini ilgilendirmeyen durumlara girmeme yönünde motive etmiştir.
- Amerika-Özbekistan ilişkileri gibi örnekler, ulus-devlet yapılarının güçlendirilmesi ve otoriter yönetimlerin desteklenmesi sürecini göstermektedir.