Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Büyük Resim" adlı programın bir bölümü olan bu video, bir konuşmacının küresel ekonomik ve siyasi durumu analiz ettiği eğitim içeriğidir.
- Video, The Economist dergisinin kapağındaki başak resmi üzerinden yaklaşan küresel kıtlığı ele alarak başlıyor ve tarihsel örneklerle (1840'lardaki İrlanda kıtlığı, 1848'deki Avrupa ayaklanmaları) konuyu derinleştirmektedir. Ardından enflasyonun alım gücünün azalması, Ukrayna-Rusya savaşı sonrası gıda krizi ve bunun Afrika, Pakistan, Afganistan, Suriye ve Mısır gibi ülkelerdeki etkileri inceleniyor. Son bölümde ise Dünya Ekonomik Forumu'nun "Büyük Sıfırlama" planı ve bunun 2030 yılına kadar insanların mülksüzleştirileceği, dijital para sisteminin yaygınlaşacağı ve özgürlüklerinin kısıtlanacağı öngörülerini ele alıyor.
- Konuşmacı, para basma sürecinin enflasyona yol açtığı, tahıl ve gübre piyasasındaki sorunların, enerji fiyatlarındaki yükselişin etkilerini ve bu krizin sosyal ve siyasi sonuçlarını detaylı şekilde açıklıyor. Video, vatandaşların uyanık olmaları ve siyasi değişim için sandık başına gitmeleri gerektiği mesajıyla sonlanıyor.
- 00:09Küresel Kıtlık Tehdidi
- The Economist dergisinin kapağında kuru buğday taneleri olan bir başak resmi bulunuyor ve makale yaklaşmakta olan küresel kıtlığı haber veriyor.
- COVID salgını ve Ukrayna-Rusya savaşı gıda fiyatlarını %53'lük bir artışa sürüklemiş, karnını doyurmakta zorluk çeken insan sayısı 440 milyondan 1,60 milyara ulaşmış.
- Ciddi bir kıtlık toplumsal olaylara ve siyasi değişimlere sebep olur, tarihte hep böyle olmuştur.
- 02:37İrlanda Kıtlığı Örneği
- 1840 yılında İrlanda'da patates hastalığı nedeniyle ciddi bir kıtlık yaşanmış, yaklaşık 1 milyon insan ölmüş ve 6,5 milyonluk İrlanda'dan 1 milyon insan göç etmek zorunda kalmış.
- Kıtlık Avrupa'ya yayılmış, 1845-1847 yılları arasında açlık insanları kıvrandırmış ve ekonominin diğer sektörlerine darbe vurmuş.
- Sanayi devrimi döneminde insanlar uzun saatler çalışmak zorunda kalmış, kazandıkları parayla karnını doyuramamış ve ciddi hoşnutsuzluk yaşanmış.
- 04:35Siyasal Değişim ve Komünist Manifesto
- Sanayi devrimi bir burjuva sınıfı yaratmış ancak mutlak monarşide bu sınıfın siyasette söz söyleme hakkı yoktu.
- 1848 yılında Fransa'da başlayan halk ayaklanması, Komünist Manifesto'nun etkisiyle Avrupa ülkelerini sarmış ve krallar anayasayı kabul etmek zorunda kalmış.
- Marksist sistem, zaman zaman halkları devlete karşı kullanarak siyasal değişiklik yapmak maksadıyla kullanılıyor, örneğin PKK'nın Türkiye'de yarattığı düşük yoğunluklu çalışma ile 1884'ten günümüze Türkiye'nin 3 trilyon dolar para kaybetmesine sebep olması.
- 09:14Günümüzdeki Kıtlık Tehdidi
- COVID-19 virüsü insanları dehşete sevk etmiş, devletler kapanma tedbirleri uygulamış ve insanlar evlere hapsedilmiş.
- İnsanların evlere hapsedilmesi üretimin yavaşlamasına ve enflasyona sebep olmuş.
- 2008 yılında Amerika'da yaşanan emlak krizi, bankaların kredi vermesi ve emlak balonunun patlamasıyla başlamış, bu durum finansal genişleme sürecine ve para emisyonunda ciddi bir artışa yol açmış.
- 12:21Enflasyon ve Etkileri
- Enflasyon, alım gücünün azalması demektir ve en çok sabit gelirli ve maaşla çalışan insanları etkiler.
- Asgari ücret 4.250 TL olan bir kişi, domatesin kilosu 5 TL iken 870 kilo domates alabilirken, bugün 25 TL olduğunda sadece 170 kilo alabilir, bu da maaşın değerin beşte bir azalmış anlamına gelir.
- Enflasyon süreci tetiklendi, ancak COVID-19 planlanan enflasyonu yaratmaya yetmedi, bu nedenle yeni bir etken gerekiyordu.
- 13:44Ukrayna-Rusya Savaşı ve Gıda Krizi
- Ukrayna-Rusya savaşı çıkar çıkmaz, Ukrayna'nın ürettiği 4,5 milyon ton buğday Karadeniz limanlarına hapsoldu.
- Ukrayna ve Rusya, dünya tahıl piyasasına sürdükleri miktar dünyadaki üretimin neredeyse %30'u olup, bu iki ülkenin dünyaya sürdüğü kalori miktarı tüm kalorinin %12'si.
- Rusya, AB'ye yaptırım uygulayan ülkelere gıda satmayacağını belirterek tahılı devre dışı bıraktı.
- 15:34Enerji Krizi ve Etkileri
- Savaş başlar başlamaz enerji fiyatları yükselmeye başladı, özellikle petrol ve doğalgaz.
- Amerika Birleşik Devletleri, Rusya'ya yaptırım uygulayarak tüm ülkelere Rusya'dan enerji almayacaklarını söyledi.
- Kuzey Akım 2 projesi bitmesine rağmen açılmadı ve Rusya'dan Ukrayna'yı baypas ederek Almanya'ya doğalgaz taşıma kapasitesi olan yaklaşık 55 milyar metreküp doğalgaz artık Avrupa'ya ulaşamıyor.
- 17:07Gübre Krizi ve Tarım Üretimi
- Enerji krizi, Almanya'da birçok gübre üreten fabrikanın üretimi yavaşlatmasına veya durdurmasına neden oldu çünkü gübre üretiminin önemli girdilerinden biri doğalgaz.
- Rusya'nın azotlu gübrede dünya çapında %14 payı, Belarus'un potasyumlu gübrede %41 payı var ve bu ülkelerin ürettiği gübreler ambargo sebebiyle dünya piyasasına ulaşamıyor.
- Çin de dünyaya gübre satışını durdurdu ve Hindistan'da yapılan bir araştırmaya göre, çiftçiler önümüzdeki sene yeterince gübre kullanamazlarsa pirinç üretimi için %10'luk bir düşüş olacak, bu da 36 milyon tona denk geliyor.
- 19:23Gıda Krizi ve Göç Tehdidi
- Dünyada kendi gıdasını üretebilen, kendi gıdasının bir kısmını üreten ve gıda konusunda ciddi problem yaşayan ülkeler var, özellikle Afrika ülkeleri.
- Birleşmiş Milletler'in gıda yardım programı kapsamında Afrika'da yaşayan 150 milyon insana buğday yardımı yapılıyordu, ancak bu sene bu yardım yapılamadı ve önümüzdeki yıllarda Afrika'da 330 milyon insanın açlığın pençesinde kıvranacağı söyleniyor.
- Bu açlık sadece Afrika'yı etkilemeyecek, Pakistan, Afganistan, Suriye ve Mısır'ı da etkileyecek ve Türkiye'nin göç aldığı ülkelerden biri olan Suriye kıtlıkla karşı karşıya kalacak.
- 22:27Kıtlığın Sosyal Etkileri
- Kıtlığın etkileri yavaş yavaş gözükmeye başladı ve dünyada en zor şartlarda çalışıp en az para kazanan işçilerin yaşadığı ülkeler listesinde Sri Lanka en başında yer alıyor.
- Sri Lanka'da halk ayaklanması başladı, hükümet istifa etti, başbakan istifa etti ve sıkıyönetim ilan edildi, ancak halkın öfkesini hiçbir şey dindirmeye yetmedi.
- Yaklaşık altı ay önce Kazakistan'da hükümet doğalgaz fiyatlarına zam yapınca geçim sıkıntısı çeken halk sokağa çıktı ve barışçıl gösteriler çığrından çıktı, devlet binaları yanmaya başladı.
- 25:05Ekonomik Kriz ve Toplumsal Tepkiler
- Mevsimsel sebeplerle sebze-meyve ucuz olsa da, önümüzdeki sonbahar-kış aylarında enflasyon trendi devam ederse insanlar gıdayı bulamayacak ve kin ve öfke doğacak.
- Kazakistan'da halkın devlet binalarına yönelmesi gibi, Türkiye'de de benzer olaylar yaşanabilir ve bu durumda PKK gibi örgütler veya sığınmacılar kullanılarak devlet içi diz çöktürme amaçlı saldırılar gerçekleştirilebilir.
- Türkiye Cumhuriyeti'nin 600 milyar dolar borcu varken, asgari ücrete yüzde yüz'den fazla zam yapılsa da küresel çetenin kurguladığı enflasyon tuzağı kısa sürede bu parayı alıp götürdü.
- 27:23Büyük Sıfırlama (Great Reset)
- 2020 Mayıs ayında İngiltere Prensi Charles ve Dünya Ekonomik Forumu Başkanı Klaus Schwab, "The Great Reset" (Büyük Sıfırlama) kavramını açıkladılar.
- Dünya Ekonomik Forumu 2016 yılında yayınladığı videoda, 2030 yılında insanların hiçbir malı olmayacak, ev, araba, telefon ve kıyafetleri olmayacak ama mutlu olacaklarını öngördü.
- İnsanlar artık mal almak yerine kiralamayı tercih edecek, bu da insanları mülksüzleştirecek ve mal sahibi olmayanların çocuklarına miras bırakamayacaklarını gösteriyor.
- 29:18Mülksüzleştirme ve İzleme Sistemi
- Mülksüz insanlar için tarihte kölelerin durumu benzerdi; kölelerin mülkü yoktu ve sahipleri tarafından sürekli gözlem altındaydılar.
- Dünya Ekonomik Forumu'nun öngördüğü gibi, her şeyimiz takip edilecek ve sokaklar neredeyse evlerimizin içine kadar kamerayla doldurulacak.
- Dijital para ve kripto para ile insanların özgürlüğü tamamen elinden alınacak, ne harcadıkları ve nereye harcadıkları kontrol altında olacak.
- 31:03Küresel Oyunlar ve Savaş
- Pandemi ve Ukrayna-Rusya savaşı, küresel sistemin kurguladığı oyunların parçaları olarak kullanılıyor.
- Ukrayna lideri Valodemir Zelensky, krizi tetiklemek için küresel sistem tarafından Ukrayna'nın başına getirildiği düşünülüyor.
- Putin'in yaptığı her hamle küresel sistemin kıtlık ve hiperenflasyon tuzağına hizmet ediyor, büyük ihtimalle birisi iyi polisi, birisi kötü polisi oynuyor.
- 32:54Vatandaşların Rolü
- Vatandaşlar uyanık olmalı, bazı siyasiler küresel mekanizmanın maşası olarak kullanılıyor.
- Kış ve kara kış bizi bekliyor, bu duruma hazırlıklı olmak gerekiyor.
- Siyasilerle hesaplaşma yeri sokak değil, sandıktır; bir gün bu dünyayı biz yöneteceğiz.