Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Pasaport" programında yayınlanan bu belgesel formatındaki video, küresel ısınma ve iklim değişikliği konusunu kapsamlı şekilde ele almaktadır.
- Video, iklim değişikliğinin nedenleri, sera gazı etkisi ve dünya üzerindeki olumsuz etkilerini incelemektedir. Fosil yakıtların kullanımı, ormanların yok edilmesi ve kentleşme gibi insan etkinliklerinin küresel ısınmaya neden olduğu anlatılırken, tarım, su kaynakları, sağlık ve ekonomik alanlardaki olumsuz etkiler de detaylandırılmaktadır. Ayrıca, iklim değişikliğinin göç ve mülteci krizine yol açtığı, Kyoto Protokolü ve Paris Anlaşması gibi uluslararası platformlardaki çabalar ve sürdürülebilir enerji kaynaklarına geçişin önemi de ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca Türkiye'nin iklim değişikliği etkileri açısından durumu, Stockholm'un sıfır karbon şehri hedefi ve akıllı teknolojiler ile yenilenebilir enerji kaynaklarının ekonomik büyüme ile birlikte nasıl kullanılabileceği gibi konular da işlenmektedir.
- 00:15Küresel İklim Değişikliği ve Tehlikeleri
- Sera gazlarının etkisiyle dünya nefes almakta zorlanıyor, mevsimler değişiyor, beklenmeyen sel felaketleri yaşanıyor ve mültecilerin sayısı artıyor.
- Pasaport bu programında küresel ısınma, iklim değişikliği ve bundan dolayı dünyayı bekleyen tehlikeleri ele alıyor.
- İklim değişikliği, çevresel, toplumsal ve ekonomik boyutlarıyla tüm dünyayı etkileyen insanlığın bu yüzyılda karşı karşıya kaldığı en önemli sorunlardan biri.
- 01:50İklim Değişikliğinin Nedenleri ve Etkileri
- Dünyadaki iklim değişikliği hem doğal nedenler hem de insanların neden olduğu kirlilikten dolayı meydana geliyor.
- Küresel ısınmanın sonuçları sadece bizleri değil, gelecek nesilleri ilgilendirmesi açısından da çok önemli ve herkesi yakından ilgilendiriyor.
- Küresel ısınma artık sadece bir doğa boyutuyla değil, ekonomik ve siyasi boyutlarıyla da ele alınıyor.
- 03:10Küresel İklim Değişikliğinin Ekonomik ve Siyasi Boyutları
- Fransa'nın başkenti Paris'te yapılan toplantılarla soruna çare aranmaya çalışılıyor.
- Küresel ısınmaya bağlı olarak iklim değişikliğinin her açıdan dünyadaki dengeleri değiştirme kapasitesi var.
- Suriye'de yaşanan krizin bile iklim değişikliği ile bağlantısı olduğunu söyleyen akademik yayınlar var.
- 03:51İklim Değişikliğinin Eşitsiz Etkileri
- Çok az sayıda insan ve büyük bir refah içinde yaşarken, dünyanın büyük bir çoğunluğu büyük bir fakirlik içinde yaşıyor.
- Çok zenginleşen, büyük refah içinde yaşayan insanlar, sınıflar, devletler, topluluklar iklim değişikliği temelinde en olumsuz etkiyi yaratanlar.
- Bu sürece en az olumsuz katkıyı veren fakir geniş nüfus, buradan çıkacak sonuçlardan da en fazla etkilenecek kesim oluyor.
- 04:47Küresel ısınmanın Mekanizması
- Atmosferde artan karbondioksit miktarı, atmosferin güneşten gelen ışınların tutma kapasitesini artırıyor.
- Bu ışınlar bir kez daha dünya'ya geri dönüyor, okyanuslar daha fazla ısınıyor ve buzullar çözülüyor.
- Sonuçta dünya gittikçe daha fazla ısınıyor ve küresel ısınma yok olma döngüsüyle tarif ediliyor.
- 05:35Küresel İklim Değişikliğinin Tanımı
- Küresel ısınma, dünyanın ortalama sıcaklığının geçtiğimiz yüzelli senede yavaş yavaş artmasından bahsediyoruz.
- Sistemi bozan ana şey ortalamanın bir derece üç derece artması değil, uç olayların artması.
- Endüstriyel devrimden beri havaya salınan emisyonlar karbondioksit sera gazları özünde atmosferin güneşten gelen ışınların tutma kapasitesini artırıyor ve küresel ısınmaya neden oluyor.
- 07:32İklim Değişikliğinin Nedenleri
- Küresel iklim değişikliği, fosil yakıtların aşırı kullanımı, toprağa işleme biçimlerine özen gösterilmemesi, ormanların yok edilmesi ve endüstrinin aşırı şekilde bazı enerji türlerine yüklenmesi sonucu atmosfere salınan gazlar sonucu ortaya çıkıyor.
- Ortaya çıkan bu durum sera gazı etkisi denilen bir sonuca yol açıyor ve dünyanın ortalama sıcaklığında değişiklik meydana geliyor.
- Dünya ısınınca sular eriyor, denizler yükseliyor, bazı kara parçaları kullanılamıyor ve beklenmeyen zamanlarda aşırı yağışlar ve seller meydana geliyor.
- 08:51Sera Gazı Etkisi
- Sera gazı etkisi, karbondioksit gibi gazların atmosferde birikmesi sonucu güneş ışınlarının farklı dalga boyunda yerden yansıyarak atmosferden çıkmak üzere gittiğinde sera gazlarına takılıp tekrar geri gelmesi ve yerküreyi ısıtması.
- Fosil yakıtlar, çürümüş hayvan ve bitkilerin toprak altında kalmasıyla sıvılaşmış ya da gaz haline gelmiş kalıntılardan elde ediliyor.
- Kömür, petrol ve doğalgaz bugün dünyanın ısınma, sanayi ve başka alanlarda en çok kullandığı enerji kaynaklarından.
- 09:59İklim Değişikliğine Neden Olan Günlük Yaşam Olayları
- Yeni tarım alanları açılıyor, bu alanlarda koyu yüzey daha çok güneşe ihtiyaç duyuyor ve işınları daha fazla emiyor.
- Ormanların tahrip edilmesi karbondioksit depolayan ağaç ve bitkilerin azalmasına neden oluyor.
- Kentlere yapılan devasa binalar şehirleri ısıtıyor, yerli yersiz dökülen asfaltlar toprağın geçirgenliğini azaltıyor ve su döngüsü sağlanamıyor.
- 10:39İklim Değişikliğinin Ekonomik Etkileri
- Tarım, beklenen şartların ortaya çıkması ile sürdürebileceğimiz bir şey; ne zaman ekeceğimizi, ne zaman yağmur yağacağını ve ne zaman toplayacağımızı bilmeliyiz.
- Son senelerde Türkiye'de kayısı ve fındık gibi ürünlerde don olayı ve dolu yağışı ciddi ürün kaybına neden oldu.
- İklim değişikliği dünyaya yönelik en büyük tehditlerden biri; kuraklık, seller, şiddetli kasırgaların sıklığı, deniz seviyelerindeki yükselme ve buzulların erimesi gibi sonuçlar söz konusu.
- 11:56İklim Değişikliğinin İnsan Topluluklarına Etkileri
- Küçük adalar ve kıyı bölgelerinde büyük zararlar, ölüm ve yaralanmalar söz konusu olabilecek şehirlerde nüfus ciddi hastalık tehditleriyle karşı karşıya kalabilir.
- Altyapı sistemleri zarar görebilir, yoksul kesimler için gıda temini ve güvenliği de riske girebilir.
- Paris'te ortaya çıkan senaryoda iki santigrat derecenin asla tutturulmayacağı görülüyor ve Türkiye çok ciddi problem yaşayacak ülkelerden biri oluyor.
- 13:17İklim Değişikliğinin Etkileri
- İklim değişikliğine bağlı olarak dünyanın bazı bölgelerinde kasırgalar, seller ve taşkınların şiddeti ve sıklığı artarken, bazı bölgelerde uzun süreli şiddetli kuraklık ve çölleşme etkili oluyor.
- Kışın sıcaklık artıyor, ilkbahar erken geliyor, sonbahar gecikiyor ve hayvanların göç dönemleri değişiyor.
- İklimler değiştiğinde, bu değişikliklere dayanamayan bitki ve hayvan türleri ya azalıyor ya tamamen yok oluyor.
- 14:24Sanayi Devrimi ve İklim Değişikliği
- Sanayi devrimi (18. ve 19. yüzyılın başları) dünyaya ve insanlığa katkı sağlarken yan etkiler bıraktı.
- Yaklaşık 200 yılda dünya sıcaklığının 4 derece arttığı söyleniyor, bu rakamın küresel sıcaklık artışı olan 2 derecenin çok üstünde olduğu belirtiliyor.
- Sanayi devrimi, 1800'lü yıllarda başlayan dönemde kömür ve petrolün kullanımıyla birlikte dünyada büyük oranda üretimlerin başladığı dönemi temsil ediyor.
- 16:01İklim Değişikliğinin Sosyal Etkileri
- Endüstriyel devrimden bu yana salınan sera gazlarının sonucunu biz yaşıyoruz ve bu sera gazlarını zengin toplumlar en temel sorumlu olarak saldılar.
- İklim değişikliğinin etkilerini en yoksul olan ülkelerde, toplumlarda ve toplum gruplarında görüyoruz.
- Gelişmiş ülkeler şimdi sera gazı salan, eskiden kendileri gibi kalkınma yolunu seçen başka ülkelere karşı çıkıyor.
- 16:54Küresel İklim Değişikliği Tartışmaları
- Dünyanın en fazla karbon salan, atmosferi kirleten ülkeleri Amerika Birleşik Devletleri ve Çin, üçüncüsü ise Hindistan.
- Dünyanın toplam salınımlarının %97'sini temsil eden 170'ten fazla ülke Birleşmiş Milletler'e iklim konusundaki taahhütlerini sundu.
- Yapılan analizler bu taahhütlerin hala dünyanın 2,70 ile 3,30 derece ısınmasına neden olacağını gösteriyor, bu sıcaklık dünya liderlerinin sıcaklık artışını sınırlandırmak üzere anlaşmaya vardığı 2 derecenin çok üstünde.
- 18:17Paris Anlaşması ve Gelecek Hedefler
- Paris'te 2 santigrat derece hedefinin tutturulması amaçlandı, ancak bu hedefin tutturulmayacağını bugün görmüş bulunuyoruz.
- Şu anki yapıya göre ülkeler bütün elinde olan imkanları seferber edip bu ulusal katkı beyanlarına göre emisyonlarını azaltsalar 3,50 derece hedefine tekabül ediyoruz.
- 3,50 dereceye adapte olmak için yatırımlar buna da yönelmesi gerekiyor.
- 24:06İklim Değişikliğinin Etkileri ve Türkiye
- İklim değişikliğinin neden olduğu sonuçlar zaman zaman tüm dünyayı şaşırtabiliyor, bir anda meydana gelen hava değişiklikleri eski yıllardan çok farklılık gösterebiliyor.
- Dünya Kaynakları Enstitüsü tarafından yapılan bir araştırmaya göre küresel ısınma birçok konu gibi sel felaketleri ve su taşkınlarının artmasına da neden oluyor.
- Türkiye'nin içinde bulunduğu Akdeniz çanağı iklim değişikliği etkilerinden en fazla etkilenen bölgelerden biri, yağışlar azalmaya başladı ve uzun vadede daha kurak bir iklimle karşı karşıya kalacağız.
- 26:47İklim Değişikliğinin Ekonomik Etkileri
- 2013-2014 yıllarında Türkiye'de tarihin en kurak dönemlerinden biri yaşanmış, tarımsal üretimi %20 seviyesinde azalmış ve gıda fiyatları artmıştır.
- İklim değişikliği nedeniyle 2050'lere vardığımızda gıda fiyatlarının %100 artması bekleniyor ve bu en fazla yoksul insanlar ve toplumlar tarafından hissedilecektir.
- İklim değişikliği ve küresel ısınmanın temel etki alanlarından biri su oranındaki düşüş ve daha uzun süreli kuraklık olacak.
- 27:30İklim Değişikliğinin Göç ve Mülteci Sorunlarına Etkisi
- Besin ve gıda alanı iklim değişikliğinden çok fazla etkileniyor ve gıda kaynaklarının azalması göçü tetikliyor.
- Dünya son dönemde artan savaşlar, çatışmalar ve mülteciler sorununu konuşuyor, çözüm bulmaya çalışıyor.
- Mülteciler ülkelerindeki savaşlardan kaçarken, bazılarının yollara düşme gerekçesi yoksulluk, toprak ve suyun olmaması gibi ekonomik nedenler olabilir.
- 28:26Küresel ısınmanın Siyasi ve Ekonomik Boyutları
- Küresel ısınmanın neden olduğu sonuçlar sadece doğa değil, ekonomik hatta siyasi boyutları olan yeni bir durum oluşturuyor.
- Ekonomik olarak tarımın ve ekilebilir alanların zarar görmesi, su kaynaklarının azalması gibi sonuçlar ortaya çıkıyor.
- Ekonomik olarak etkilenen insanlar göçmeye çalışıyor ve bu göç ya kendi ülkesi içinde olduğu gibi yurt dışına da yönelebiliyor.
- 29:25Suriye ve Diğer Ülkelerdeki Kuraklık Sorunu
- Suriye'deki ayaklanma başladığında üç yıldır yaşanan kuraklığın önemli etkenlerden biri olduğu ve ayaklanmaya dolaylı olarak etki ettiği söylenebilir.
- Kırdaki kuraklık kitlesel göçlere, insanların varoşlara yığılmasına ve umutsuz insan yığınlarının oluşmasına neden oluyor.
- Suriye sorununu çözsek bile su ve gıda temelinde ciddi bir sorunla karşılaşacağız, hem Suriye'de hem Irak'ta hem de diğer Afrika ülkelerinde.
- 30:15Küresel Nüfus ve Tarım Sistemleri
- Alışkın olduğumuz tarım sistemleri dünyayı bir milyarken, iki milyarken besleyebilecek sistemler.
- Nüfus 7,20 milyara ulaştığında bu kadar insanı besleyebilmek için her yerden maksimum ürünü almak zorundayız.
- Bir yerde olabilecek bir aksaklık dünyanın her tarafını etkilemeye başlıyor, örneğin Ukrayna'da buğday üretimi sekteye uğrayacak olursa Arjantin'de hayvan eti üretiminde problemlere yol açabilir.
- 30:58Kyoto Anlaşması ve İklim Değişikliği
- Birleşmiş Milletler'in 1997 yılında Japonya'nın Kyoto kentinde bir toplantı düzenleyerek iklim değişikliği tehlikesinin yol açtığı etkileri önlemek için anlaşma imzaladığı biliniyor.
- Bu anlaşma, gelişmiş ülkelerin sera etkisi yaratan gazların salımını 2008-2012 yılları arasında %5,20 düşürmelerini öngörüyordu.
- Anlaşmalar bağlayıcı olmadığı için süreç ilerlerken Kyoto sonrası gaz salınımında küresel bir düşüş gözlenmedi.
- 31:37Gelişmiş Ülkelerin Sorumluluğu ve Paris Zirvesi
- Gelişmiş, sanayileşmiş ülkelerin tarihsel bir sorumluluğu var ve bunu reddetmek anlamsız.
- Paris'te yapılan iklim zirvesinde sera gazı etkisinin azaltılması için başta kömür olmak üzere bazı yakıtların sınırlandırılması ve dünyanın sıcaklığının artmaması hedef alınıyor.
- 2050 yılına kadar fosil yakıtların terk edilerek sera gazı emisyonlarının sınırlandırılması bir başka başlık.
- 32:51İklim Finansmanı ve Önlemler
- İklimin finansmanı, gelişmiş ülkelerin yenilenebilir enerjinin kullanılması ve kömür, petrol gibi ürünlerin kullanılmaması için az gelişmiş ülkeleri ekonomik olarak desteklemek anlamına geliyor.
- Dünya çapında büyük önlemler kaçınılmaz, Paris benzeri gibi zirvelerde bunun için toplanıyor.
- Asıl önemlisi sürdürülebilir enerji kaynaklarına dönmek ve bu konuda akıllı yeni teknolojiler kullanmak.
- 33:37Sürdürülebilir Enerji Kaynakları ve Akıllı Teknolojiler
- En kısa vadede atmosfere salınan sera gazlarını (kömür, petrol ve doğalgaz) kullanımını bırakmamız gerekiyor.
- Kömür kullanımını bırakıp rüzgar enerjisinden, güneş enerjisinden, jeotermal kaynaklardan hatta belki nükleer enerjiden alarak bu enerjimizi kömür kullanımını kaldırabiliriz.
- Akıllı yönetimle pik talebi aşağı çekmek mümkün, smart grid kavramı ile çamaşır makinesi gibi cihazlar şebekeyle iletişim halinde olup, genel sistem talebi düşük olduğunda devreye girip çalışıyor.
- 34:53Ekonomik Büyüme ve Yenilenebilir Enerji
- Ekonomik büyüme ister istemez endüstrileşme ve tüketimle birlikte gelen bir büyüme süreci.
- Yeni dönemde yenilenebilir enerji kaynaklarının gelişmesi, enerji veriminin artırılması, akıllı şehirler kurulması, akıllı ulaşım sistemleri kurulması, akıllı tarım ve doğa dostu tarım faaliyetleri ile ekonomik büyüme ve kalkınmayı karbonsuzlaştırma potansiyeli giderek artıyor.
- 35:34Kyoto Protokolü ve İklim Değişikliği
- 1997 tarihli Kyoto Protokolü sadece bazı sanayi ülkelerinin taahhütlerini içeriyor ve bu ülkeler tüm dünyadaki karbondioksit salınımının sadece %15'inden sorumlu.
- Kyoto Protokolünün süresi 2020'de sona eriyor ve Paris'te bu tarihten itibaren geçerli olacak yeni küresel bir anlaşma için kollar sıvanacak.
- Doğalgaz ucuzluyor, çok sayıda yeni rezerv tespit edildi ve gaz çağına giriyoruz; Ortadoğu'daki savaşların arkasında doğalgaz büyük ölçüde var.
- 36:24Enerji Kaynakları ve İklim Değişikliği
- Fosil yakıtlar ve fosil olmayan yakıtlar arasında yenilenebilir enerji teknolojileri ve nükleer enerji bulunuyor.
- Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Sekreterliği nükleer enerji konusunda tarafsız kalmayı yeğliyor.
- Nükleer enerji emisyon yoğunluğunu aşağı çekmek için önemli bir teknoloji olarak görülüyor.
- 36:57İklim Değişikliği ve Jeopolitik Bağlantı
- 21. yüzyılın en önemli kavga alanlarının başında su üzerine olan kavgalar gelecek.
- İklim değişikliği ile jeopolitik arasında ve günümüzde yaşadığımız sorunlar bağlamında bir bağlantı olduğunu net olarak ortaya koymak gerekiyor.
- İklim değişikliği konusundaki egemenliklerin devletler üstü kurulma devretmeleri ve bağımsız, bütün devletlerin üzerinde olan bir kurumun oluşturulması gerekiyor.
- 37:40Sıfır Karbon Hedefleri
- Stockholm 2050'de sıfır karbon şehri olma hedefi koydu, yani tamamen karbon üretmeyen, karbon ayak izi sıfırlanmış bir şehir olmayı hedefliyor.
- Medeniyetin tanımı değişiyor ve ileride 2030'da, 2050'de medeni olarak tanımladığımız toplumlar, şehirler, ülkeler bunu başarmış ülkeler olacak.
- Türkiye toplumu da bu ülkelerin arasında olmak için ekonomik, siyasi ve sosyal anlamda iklim dostu, çevre dostu bir ekonomik kalkınma modeline geçmeli.
- 38:36Küresel ısınma ve Eşik Aşaması
- Bilim insanları, sera gazı salımlarının artmaya devam etmesi durumunda küresel ısınmanın bir felaket boyutuna ulaşacağı ve geri dönüş olasılığının kalmayacağı bir eşik aşamasında olduğumuz konusunda uyarıyorlar.
- Bu eşiğin sanayi devrimi öncesindeki düzeyin iki derece üzerinde bir sıcaklık artışı olduğu tahmin ediliyor.
- Mevcut salınımlara yaklaşık beş derecelik bir sıcaklık artışına doğru gidiyoruz, bu da bugünün dünyasıyla en son buzul çağı arasındaki sıcaklık farkı kadar büyük bir fark.