Buradasın
Küresel İklim Değişikliği ve Deniz Seviyesi Yükselmesi Sunumu
youtube.com/watch?v=BMSlo9CDFtQYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü'nden bir akademisyenin iklim değişikliği ve küresel ısınma konusunda yaptığı bilimsel bir sunumdur.
- Sunum, ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü'nün tanıtımıyla başlayıp, iklim, iklim değişimi ve küresel ısınma kavramlarının tanımlanmasıyla devam ediyor. Ardından sera gazı etkisinin doğal ve insan kaynaklı nedenleri, karbon döngüsü ve insan kaynaklı karbon emisyonlarının atmosferin ısınmasına etkisi anlatılıyor. Son bölümde ise deniz seviyesinin yükselmesi, bunun nedenleri ve Türkiye denizlerindeki etkileri inceleniyor.
- Sunumda ayrıca deniz seviyesinin 2100 yılına kadar 45 cm ile 1 metre arasında yükseleceği öngörüsü, adaptasyon yöntemleri (retrit, yerleşik uzlaşma ve koruma) ve bireysel olarak sera gaz emisyonlarını azaltmak için alınabilecek önlemler (enerji tasarrufu, alternatif enerji kaynakları, alternatif ulaşım yöntemleri, geri dönüşüm, ot ağırlıklı beslenme) detaylı şekilde ele alınıyor.
- ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Tanıtımı
- ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü, Mersin'de kurulu Türkiye'deki ikinci ODTÜ kampüsüdür ve kendine ait bir sahil ve küçük bir limanı bulunmaktadır.
- Enstitü, 2012 yılında Dekosim isimli bir deniz ekosistem iklim araştırmaları merkezi ve 2022 yılında ODTÜ İklim Değişikliği ve Sürdürülebilir Kalkınma Merkezi Uygulama ve Araştırma Merkezi'ni faaliyete geçirmiştir.
- Enstitü, yüksek lisans ve doktora alanında eğitim veren bir kurum olup, Türkiye'de deniz bilimlerine yönelik lisans eğitimi olmadığı için mühendislik, temel bilimler ve su ürünleri kökenli öğrencileri kabul etmektedir.
- 02:55İklim Değişimi ve Küresel İsınma Tanımları
- İklim, bir yerde uzun süre boyunca gözlemlenen meteorolojik olayların ortalamasına verilen isimdir.
- İklim değişimi, meteorolojik olayların uzun süreli değişimleridir, küresel ısınma ise insan kaynaklı etkilerden dolayı atmosferin ısınmasına verilen isimdir.
- Küresel ısınma tek başına iklim değişiminden sorumlu değildir, ancak iklim değişimine etki eder.
- 04:25İklim Değişiminin Doğal Nedenleri
- Dünya güneşin etrafında yaklaşık 23,5 derecelik bir eğime sahip yörüngede döner ve bu eğimde meydana gelen değişimler iklimde değişikliklere yol açabilir.
- Güneşin aktivitesindeki değişimler uzun sürede dünya iklimini etkileyebilir, örneğin güneş aktivitesindeki azalma 1650-1850 yılları arasında yaşanan küçük bir buzul çağının tetiklendiği öne sürülüyor.
- Volkanizma, volkanlardan çıkan gaz bulutları ve aerosoller atmosferde uzun süre asılı kalarak sera etkisini yükseltebilir.
- 07:11İklim Değişiminin Gerçekleri
- Yapılan araştırmalar, 1850'lerden bu yana okyanusların ısındığını, buz kütlelerinin hacimlerinde azalma olduğunu ve deniz seviyesinin arttığını göstermektedir.
- Yeryüzü ve atmosfer ısınıyor, yağmur rejimi değişiyor; bazı yerlerde kuraklık, bazı yerlerde aşırı yağış yaşanmaktadır.
- Son 800 bin yılda Antarktika kıtasında alınan karot örneklerinde karbondioksit konsantrasyonu maksimum 300 ppm'lerde kalmışken, günümüzdeki konsantrasyon yaklaşık 400 ppm'dir.
- 10:20Sanayi Devrimi ve İklim Değişikliği
- Sanayi devrimi, 18. yüzyılda İngiltere'de Manchester'da başlayan, demir ve kömürün asıl enerji kaynağı olarak kullanıldığı bir makineleşme çağıdır.
- 18. yüzyılda karşılaştırıldığında, günümüzde atmosferdeki karbondioksit oranı %40 oranında, metan gazı oranı ise %150 oranında artmıştır.
- 1880'lerden 2020'lere kadar olan süreçte atmosferimizdeki ortalama ısınma 1 dereceden fazla bir artış kaydetmiştir.
- 11:33Sera Gazı Etkisi
- Güneş ışınları yeryüzüne ulaştıktan sonra yarıya yakını geri yansır.
- Atmosferimizdeki sera gazlarının oluşturduğu bir bariyer, güneş ışınlarının bir kısmını atmosfer içerisinde tutarak atmosferi yaklaşık 15 derece sıcaklıkta tutar.
- Normal şartlarda sera gazları olmasaydı yeryüzünün ortalama sıcaklığı eksi 18 civarında olacağı tahmin edilmektedir.
- 12:18Sera Gazı Etkisi ve Küresel ısınma
- Sera gazları, ortalama sıcaklık sağlayarak insanlar, hayvanlar ve bitkilerin hayatını sürdürmesine imkan veren bir ısı düzeni oluşturur.
- Son yüzyılda küresel ısınmadaki ani ivmelenmenin sebebi insan faaliyetleridir; fosil yakıtların kullanımı, kömür madenciliği ve endüstriyel süreçler atmosfere karbondioksit ve diğer gazlar salarak sera gazlarının konsantrasyonunu artırır.
- Küresel ısınma, sera gazlarının miktarının artması sonucu yansıyan güneş ışınlarının tekrar uzaya geri gidememesinden dolayı atmosferin içerisinde kalarak ısıtmasıdır.
- 14:15Karbon Döngüsü ve İnsan Etkisi
- Dünya kendi içerisinde mükemmel bir dengeye sahip bir döngüye sahiptir; karalarda toprak, bataklık alanlar ve bitkiler, denizlerde kıyısal ekosistemler, sazlıklar, mengro ormanları ve fitoplanktonlar karbon tutar.
- İnsan olarak ormanları yakarak, ormansızlaştırarak ve tarım, hayvancılık gibi karbon üretimi olan endüstriyel prosesleri getirerek karbon tutma mekanizmalarını bozuyoruz.
- Kıyısal alanların yok edilmesi, doldurulması, kurutulması ve kirleticiler de iklim değişimi ile ilgili önemli faktörlerdir.
- 15:52Türkiye Denizlerindeki İklim Değişimi
- 2007-2022 yılları arasında okyanus yüzey sularının sıcaklık değerleri incelendiğinde, özellikle Doğu Karadeniz ve Mersin-İskenderun körfezleri en fazla ısınan yerlerdir.
- 1980'lerden 1990'lara kadar artan bir grafikle, sıcaklık 17,30 ortalamalardan 19'un üzerine çıkmıştır.
- Doğu Akdeniz'de 1955-1964'teki sıcaklık değerlerinden günümüze kadar 29-30 derecelik su sıcaklıklarına erişilmiştir.
- 17:11İklim Değişiminin Etkileri
- Süveyş Kanalı üzerinden Hint Okyanusu kökenli türlerin girmesi, yerel türlerin göç etmesine ve Hint Okyanusu'ndan gelen adaptif türlerin bölgeyi etkilemesine neden olmuştur.
- Karbon konsantrasyonunun artması okyanusların asidik bir hal almasına, kalsiyum karbonat içeriği olan canlıların etkilenmesine ve yüzey suyu sıcaklığının artması denizde tabakalaşmanın artmasına yol açmıştır.
- Denizde farklı su kütleleri vardır ve bu kütlelerin hareketi dünyanın iklimini regüle eden bir sistemin parçalarıdır; yüzey suyu sıcaklığının değişimi bu dolaşımın değişmesine yol açmaktadır.
- 19:22Kıyısal Sistemlerdeki Değişimler
- Aşırı sıcağı alışık olmayan balıklar farklı alanlara göçmeye başlamış, mikroplankton aşırı şekilde üremelerine yol açmıştır.
- Deniz seviyesi artmaya başlayınca kıyılarda su baskınları meydana gelmeye, kıyısal erozyon plajların ve tarımsal alanların yok olmasına neden olmuştur.
- Tuzlu su girişimi, kıyılardaki tatlı su kaynaklarıyla denizdeki tuzlu su arasında oluşan cephe, aşırı tatlı su tüketimi veya deniz seviyesi yükselmesi sonucu tatlı su kaynaklarının tükenmesine yol açmaktadır.
- 21:21Deniz Seviyesi Değişimi
- Son 400 bin yılda deniz seviyesi kimi dönemlerde yükselmiş, kimi dönemlerde düşmüştür; bu salınımlar yaklaşık 100-130 bin yıl mertebesinde bir scale'de gerçekleşmiştir.
- Tombutul dönemi (yaklaşık 20 bin yıl önce) günümüzden 125 metre daha aşağıdaydı, bu da kıyı dediğimiz yerlerin o dönemde kilometrelerce daha ileride olduğunu göstermektedir.
- Su seviyesi yükseldikçe kıyı şeridi geriledi ve şu an bugünkü dönemimize geldi.
- 22:51Son Buzul Dönemi ve Sıcaklık Değişimleri
- Son buzul dönemi (yaklaşık 21.000 yıl önce) sırasında okyanus bölgelerinde maksimum sıcaklıklar 25 dereceden fazla, Akdeniz'de ise 20-25 derece arasında seyrediyordu.
- Son buzul dönemi atmosferdeki sıcaklık değeri günümüzden sadece 4 derece soğuktu ve ekvator, tropikal alanlarda yeşillik ve graslan alanlar vardı.
- Sıcaklığın en ufak değişiminin bile iklimde ciddi değişimlere yol açtığı, son buzul dönemi ile bugünkü sıcaklık arasındaki 4 derece farkın insan kaynaklı vehametini gösterdiği belirtiliyor.
- 25:12Deniz Seviyesi Yükselişi
- Son buzul dönemi ile günümüze kadar olan su seviyesi yükselmesi, 125 metre aşağıdayken yavaş yavaş yükselmeye başlamış ve yaklaşık 6.000 yıl öncesinde bugünkü seviyeye ulaşmış.
- 1880'lerden itibaren yapılan deniz seviyesi ölçümleri ve 1993'ten beri uydudan takip edilen ölçümler, son 6.000 yılda olmadığı kadar bir ivme ile yükseldiğini gösteriyor.
- Deniz seviyesinin yükselmesinin nedenleri iklimsel nedenler (karadaki buzların erimesi, kutuplardaki buzların erimesi), atmosferin ısısının artması ve suyun ısınarak genişlemesi olarak belirtiliyor.
- 26:55Farklı Bölgelerdeki Deniz Seviyesi Değişimleri
- Amerika ve Tayland'da düzenli bir şekilde artan su seviyesi, Avustralya'da ise daha az bir artış söz konusu.
- Japonya'da 1964 depreminden sonra oluşan kıtanın kara kısımlarının çökmesi nedeniyle deniz seviyesi yükselmiş.
- Finlandiya gibi İskandinav ülkelerinde su seviyesi yükselmiyor, tersine düşüyor çünkü küresel ısınma bu buzulları yüz yıl içerisinde neredeyse yok etmiş durumda.
- 30:08Deniz Seviyesi Yükselişinin Etkileri
- 2100 yılına kadar en kötü senaryoda deniz seviyesinin bir metre yükseleceği öngörülüyor.
- Deniz seviyesinin bir santim yükselmesi demek kıyı şeridinin bir metre gerilemesi, on santim yükselmesi demek on metre gerilemesi demek.
- Deniz seviyesinin yükselmesi doğrudan etkiler (kıyısal erozyon, tuzlu su girişi, sulak alanların yok olması) ve dolaylı etkiler (içme suyunun kirlenmesi, sulak alanların değişimi, biyoçeşitliliğin yok olması) oluşturuyor.
- 32:38Sosyoekonomik Etkiler
- Deniz seviyesinin yükselmesi insan sağlığı, can kaybı, kültür mirasının zarar görmesi, küçük işletmelerin zarar görmesi gibi sosyoekonomik etkileri doğuruyor.
- Tarım alanlarının, kıyısal altyapının ve yolların zarar görmesi de önemli etkiler arasında yer alıyor.
- Bu olaylara karşı alınacak önlemlerin maliyeti de deniz seviyesinin yükselmesinin en önemli ekonomik maliyeti olarak belirtiliyor.
- 34:11Deniz Seviyesi Yükselişi ve Önlemler
- IPS hükümetlerarası iklim platformunun senaryolarına göre 2100 yılına kadar en iyi senaryoda 45 santim, en kötü senaryoda 1 metre kadar su seviyesinin yükseleceği öngörülüyor.
- Deniz seviyesi yükselmesi etkilerini önlemek için sera gazları emisyonlarının azaltılması gerekiyor, ancak bu yeterli değil çünkü iklim değişimine verilen cevap on yılları alacak.
- Deniz seviyesi yükselmesi etkileri için hem sera gazı emisyonlarını azaltma (mitigation) hem de insan olarak uyum (adaptasyon) geliştirmemiz gerekiyor.
- 36:04Adaptasyon Yöntemleri
- Adaptasyon yöntemlerinden biri retrit (geri çekilme) yani bir şehri, köyü veya turizm alanını geriye çekmek.
- Yerleşik uzlaşma yöntemi ise mevcut binaları korumak, yükselterek su seviyesini karşılamak veya araba yerine kayık koymak gibi uygulamalar.
- Koruma yöntemleri ise yerleşim yerleri ile deniz arasına bariyerler koymak şeklinde olup, bu yöntemler daha yaygın olarak uygulanıyor.
- 37:13Adaptasyon Riskleri
- Adaptasyonda çeşitli riskler çıkıyor, örneğin kıyısal ekosistemler su seviyesinin yükselmesine karşı kendini yukarıya taşıyarak koruyabilir.
- Mühendislik yapıları (duvarlar) kullanıldığında, su seviyesinin yükselmesiyle beraber sulak alanlar yok olmaya mahkum olabilir.
- Yanlış yöntemler kullanıldığında (yanlış hulation) kıyıların darlaşmasına yol açabilir ve doğa bu yapıları yerle bir edebilir.
- 39:37Doğal Uyum ve Ekosistem Tabanlı Adaptasyon
- Doğal uyum, mühendislik yapısından ziyade kıyının genel yapısına uygun, o bölgeye uygun koruma yöntemleri ve yeşillendirme yöntemleri.
- Ekosistem tabanlı adaptasyon uygulamalarına ihtiyaç var ve bunların dikkate alınması gerekiyor.
- 40:07Bireysel Çözümler
- Bireysel olarak sera gaz emisyonlarının azaltılması, enerji tasarrufu yapma, enerji tasarruflu cihazlar kullanma ve evleri ısı yalıtımıyla yapma gerekiyor.
- Alternatif enerji kaynaklarına yönelmek, fosil yakıt tüketimini azaltmak, yürümek, bisiklete binmek, toplu taşıma kullanmak veya daha az uçmak gibi yöntemler denenebilir.
- Geri dönüştürme yapmak, kirletmemek, ot ağırlıklı beslenmeye geçmek ve et tüketimini azaltmak önemli.
- 42:44Sosyal Sorumluluk ve Gelecek
- Sosyal sorumluluk projelerinde görev almak, STK'ların projeleri ve çalışmaları yerel ve ulusal otoriteleri ve firmalara karşı önemli bir etki yaratıyor.
- Bugün alınan önlemler hemen düzelmeyecek, ancak düzelmesine katkı sağlayacak.
- Bir kişiyle değil bin kişi, bir milyon kişi hatta nüfusun artmasıyla birlikte herkesin aynı anda bir şeyler yapmasıyla yarın düzelecek.