• Buradasın

    Kürdistan Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Türkiye'deki Durumu

    youtube.com/watch?v=F2TSMACVEjU

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, "Kürt Diplomasisi" adlı kitabının yazarı ve "Kürtlerin ve Kürdistan'ın Görsel Tarihi" çalışmasında 250 civarında batılı gezginin seyahatnamesini inceleyen bir Kürt araştırmacının sunumudur. Konuşmacı, 1991 yılında "Kürt Halk Türküleri" kitabı nedeniyle ilk cezasını almış ve sonrasında altı dava açılmış bir akademisyen olarak kendini tanıtmaktadır.
    • Video, Kürdistan kavramının 4000 yıl öncesinden günümüze kadar olan tarihsel gelişimini kronolojik olarak anlatmaktadır. Osmanlı tarihindeki yerli ve batılı kaynaklarda Kürdistan kavramının yer aldığı, 1924 Anayasası sonrası coğrafya kitaplarından Kürdistan kavramının çıkarılması ve bunun yarattığı tepkiler ele alınmaktadır. Ayrıca Lozan Antlaşması'nın Kürtler üzerindeki etkileri, 1921-1922 yıllarındaki gizli görüşmeler ve 1988-1989 yıllarında Özgür Gelecek dergisi ile yaşadığı deneyimler de konuşmanın önemli bölümleridir.
    • Konuşmacı, devletin açık planda red ve inkarcı, gizli planda ise itirafçı ve kabulcü olduğunu belirterek, günümüzdeki siyasi ortamda da benzer bir durumun devam ettiğini vurgulamaktadır. Ayrıca, 1924'te Lozan'da başlayan bu süreç, 1925'te gizlice çıkarılan Şark İslahat Planı ile devam etmiş ve Kürt coğrafyasında askeri yönetimler sürdürülerek "Türk-İslamlaştırma" politikaları uygulanmıştır.
    00:03Kürdistan Kavramının Tarihsel Gelişimi
    • Kürt aydınları 1924'te batılı devlet adamlarına ve misyon şeflerine muhtıra mektup sunarak, 1924 anayasasıyla coğrafya kitaplarından Kürdistan kavramının çıkarıldığını şikayette bulunmuşlardır.
    • Kürtler, Osmanlı tarihlerinde kadim halklardan biridir ve milattan önce Ksenefon'un "Onbinlerin Dönüşü" adlı kitabında Kürtlerin memleketi olarak Kardavaya geçer.
    • Sümer eşiktaşı'nda 2000 yıl önce Kardak adıyla Kürtlerin memleketi, Karduklar adıyla Kürt halkının adı geçer ve bu kavram 4000 yıl öncesinden günümüze kadar çeşitli kaynaklarda anılmıştır.
    02:12Kürdistan Kavramının Tarihsel Kaynakları
    • Strabon'un coğrafya kitabında Kürtlerin memleketi ve Kürt halkının adı geçer.
    • Kaşgarlı Mahmud'un Divan-ı Lügatit Türk'ünde bir dünya haritasında "Arzul Ekrad" adıyla Kürtlerin memleketi adı geçer.
    • Sultan Sancar döneminde Kürtçe ve Farsça ibare olarak Kürdistan adı doğrudan literatüre girer ve bu tarihten itibaren tüm tarihlerde Kürdistan ismi geçer.
    04:44Kürdistan Kavramının Osmanlı Tarihindeki Yeri
    • Oğuznamesinde ve 14. yüzyıla tarihlenen Raşidüddün Oğuznamesinde Kürtler ve Kürdistan isimleri geçer.
    • Tüm Osmanlı tarihlerinde, yerli ve batılı tarihlerin tümünde Kürdistan kavramı geçer ve bugünkü Kuzey, Doğu, Güney, Batı ve Sentral Kürdistan olarak nitelendirilir.
    • 19. yüzyılın sonlarına tarihlenen Şemseddin Sami'nin "Kabusu Alamında" ansiklopedik sözlüğünde Kürtlerden ve Kürdistan'dan uzun uzadıya söz edilir.
    07:01Lozan Antlaşması ve Kürdistan'ın Bölünmesi
    • Lozan Antlaşması ile Kürdistan toprağı dörde bölünmüştür ve bu antlaşmanın bedeli esas itibariyle Kürtlere ödetilmiştir.
    • 1921 Anayasası'nda ve Misak-ı Milli kararında Kürtlerle Türklerin birlikte kurtulması ve eşit yaşaması öngörülmüştür.
    • 1922'de mecliste yapılan gizli görüşmede Kürdistan eyaletler bir bütün olarak memleketin eyaletler temelinde muhtar yönetimler olarak yönetilmelerine ilişkin bir kanun tasarısı görüşülmüş ve kabul edilmiştir.
    09:57Kürt Kimliğinin Yasaklanması ve Günümüz
    • Kürt örgütlenmesinin demokratik örgütlenmesinin yasaklanması ve 15-20 yıllık süre içerisinde 20 Kürt demokratik örgütünün yasaklanması yaşanmıştır.
    • 1924 anayasası sürecinde "Türk'ün süngüsünün göründüğü yerde Kürtlük biter" gibi Kürtleri aşağılayıcı ve tahrik edici sloganlar gazetelerde yer almaya başlamıştır.
    • Konuşmacı, son 50 yıl Türkiye tarihinin hem sanıkları hem tanıkları konumunda olduğunu ve 1988-89 yıllarında "Özgür Gelecek" dergisinde Kürt halkı ve Kürdistan ibaresinin geçtiği her yazı dava konusu edildiğini anlatmaktadır.
    12:30Kürt Halk Türküleri Kitabı ve Yargı Davaları
    • Konuşmacı, eski Türk kaynaklarını ekleyerek "Kürdistan" kavramının tarihsel bir gerçeklik olduğunu ve devlet adı olmadığını, tarihsel verilerle kanıtladığını belirtiyor.
    • Türkiye'de ilk defa çıkan "Kürt Halk Türküleri" kitabından dolayı 1991 yılında ceza almış, Cumhuriyet tarihi boyunca Kürt halk türkülerinin yayınlanması yasakken bu kitabı yayınlaması nedeniyle dava açılmış.
    • Kitaplardaki türkülerin tamamı emniyet genel müdürlüğündeki bir mütercime çevrildiğinde aşk ve sevda türküleri olduğu görülünce dava vazgeçilmiş, ancak Şivan, Nizamettin ve Aran Tigram ile yapılan konuşmalar gerekçe gösterilerek dava devam ettirilmiş.
    13:56Yargı Davalarının Sonuçları
    • Ateşkesin bozulmasıyla birlikte Yargıtay tüm davaları bozmuş, ancak bu davaların bilimsel ve akademik çalışmalar olduğu halde açılmış.
    • Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi'nde yargılanan konuşmacı, yıllarca berat kararı almış, ancak ateşkes siyasi havanın bozulmasıyla Yargıtay tüm davaları aleyhine bozmuş.
    • Daha sonra terörle mücadele kanunu'nda yapılan değişiklikte bu davaların tümü düşmüş.
    15:05Şark İslahat Planı ve Kürt Coğrafyası
    • 1924'te Lozan'da rahatsızlık doğurmuş, 1925'te gizlice çıkarılan Şark İslahat Planı (Kürt Anayasası olarak ikame edilen) bilinmeden bu olayların sebepleri anlaşılamaz.
    • Bu planla birlikte Kürt coğrafyasında askeri yönetimler sürdürülerek tedip, tenkil, takdir, tehcir, tes ve tendin (medenileştirme) gibi yöntemler kullanılmış.
    • Tendin, medenileştirme anlamına gelirken, kastedilen şey Türk-Islamlaştırma olmuştur.
    16:16Kürdistan Kavramının Yasaklanması
    • Gizli belgelerde Kürdistan ibaresi doğrudan kullanılmış ve Kürdistan'da örfi idare devam ettirileceği belirtilmiştir.
    • Profesör Mustafa Erdoğan'ın tespitine göre, 1925'e kadar bütün belgelerde Kürdistan kavramı geçtiği halde 1925'ten sonra sadece beş yerde geçiyor ve bunlar da Kürtlerin aleyhine olan ya da Ermenilerle olan ilişkiler bağlamında geçiyor.
    • Devlet aklı açık planda red ve inkarci, gizli planda itirafçı ve kabulcüdür; gizli planda Kürdistan'ın adı her yerde geçer.
    18:21Kürtlerin Kendilerini Yazması Yasakları
    • Gizli belgelerde devlet kullanırken, kalemşörler kullanırken Kürtlerin kendilerini yazması yasaklı olduğu için Kürtler bunu ifade edince suç aranıyor.
    • Mevcut yönetimin başındaki şahsiyet Kürdistan kavramını kullanmışken, Doğu Kürdistan'da bugün Kürdistan eyaleti olarak bir eyalet var ve Güney Kürdistan'da bir Kürt federe devleti bulunuyor.
    • Konuşmacı, devlet güvenlik mahkemelerinde, sıkıyönetimde, ağır cezada ve toplu asiye basın mahkemelerinde yargılanmış bir Kürt araştırmacı yazarı olarak, adli makamların bu kadar güdümlü olduğunu hiç görmediğini belirtiyor.
    20:30Cumhurbaşkanı'nın Şiir Davası
    • Cumhurbaşkanı, Ziya Gökalp'e atfedilen bir şiir dolayısıyla cezalandırıldığını, mezhebi sebeplerle cezalandırıldığını iddia ederek sürekli bir mağduriyet edebiyatı yapmış.
    • Konuşmacı, Ziya Gökalp'in böyle bir şiiri olmadığını, bu şiirin düzmece olduğunu belirtiyor.
    • O tarihte ona ceza verilmesine en çok karşı çıkan, o konuda imza kampanyaları açan yine demokrat ve sol kesim olmuş.
    22:25Şark İslahat Planı'nın Diğer Maddeleri
    • Şark İslahat Planı'nın bir maddesinde batılıların, ecnebilerin Kürdistan'la buluşmalarının ve halkla görüşmelerinin önlenmesi hükme bağlanıyordu.
    • Şimdiki Meral Hanım'ın İçişleri Bakanlığı bakanı olduğu dönemde onun gönderdiği bir genelgede, Kürtlerin orada ecnebi gezginlerle, turistlerle görüştürülmemesi gerektiği belirtilmiş.
    • Konuşmacı, zorla hiçbir şey çözülemez olduğunu vurguluyor.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor