Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir Türkçe öğretmeninin KPSS ve TYT Türkçe sınavlarına hazırlanan öğrencilere yönelik sunduğu kapsamlı bir eğitim içeriğidir. Öğretmen, Ali Rıza adında bir kişiyle birlikte dersi sunmaktadır.
- Videoda, KPSS ve TYT Türkçe sınavlarında çıkabilecek soru tipleri detaylı olarak ele alınmaktadır. İçerik, anlatım biçimleri (açıklama, karşılaştırma, kişileştirme, tanımlama, öyküleme, örnekleme, benzetme, alıntı, tanık gösterme, tartışma ve gerekçelendirme), paragraf yapısı, akış bozan cümle tespiti, paragraf bölümlendirme, boşluk doldurma, ana fikir ve yardımcı düşünce sorularının çözüm teknikleri gibi konuları kapsamaktadır.
- Öğretmen, her bir konuyu örnek metinler üzerinden açıklamakta ve ÖSYM'nin son yıllarda kullandığı soru tiplerini çözerek öğrencilere sınav stratejileri sunmaktadır. Video, öğrencilere paragraf sorularını daha etkili bir şekilde çözmek için anahtar kelime yakalama, cümleler arasındaki bağlantıları kurma, zaman yönetimi ve olumsuz soru köklerini önce çözmek gibi pratik stratejiler içermektedir.
- 00:11KPSS'de Anlatım Biçimleri ve Düşünceyi Geliştirme Yolları
- KPSS sınavında sözcük ve paragraftan toplam 19 soru gelir ve bunlardan biri mutlaka düşünceyi geliştirme yolları ve anlatım biçimleri konusundan sorulur.
- 2024'te TYT ve MSD'de bu bölümden soru gelmemiş olsa da, KPSS için bu başlık özellikle seviliyor ve en azından lisanslı, ortaöğretim ve ön lisansta her yıl soru gelmektedir.
- ÖSYM'nin paragraf sorularında ana fikir, yardımcı düşünceler, ikiye bölme, akış bozan cümle ve yer değiştirme gibi soru tarzlarına dikkat edilmelidir.
- 01:57Anlatım Biçimleri ve Düşünceyi Geliştirme Yolları
- Karşılaştırma, aralarında anlam ilgisi bulunan iki varlığın benzer veya farklı yanlarının ele alınmasıdır.
- Kişileştirme, insana özgü özelliklerin insan dışı varlıklara aktarılmasıdır ve sadece hayvanlar veya bitkiler değil, herhangi bir varlık kişileştirilebilir.
- Tanım cümlesi, kavramı tanımlayan bir cümledir ve öznel veya nesnel olabilir, ancak açıklama cümlesiyle karıştırılmamalıdır.
- 03:31Anlatım Biçimleri Örnekleri
- Öykülemede ard arda gelişen olaylar zinciri vardır ve yazar okuyucuyu olayın içinde hissettirmeye çalışır.
- Örneklemede ele alınan konuyla alakalı bir örnek verilir; bu örnek bir kavram, nesne, ülke, şehir, kişi veya eser olabilir.
- Sayıp dökme, ele alınan kavramla ilgili ard arda isimlerin, durumların, nesnelerin veya sıfatlarının sayılmasıdır.
- 07:45Anlatım Biçimleri Soruları
- Olumsuz soru köküyle "hangisi yoktur?" şeklinde sorulan paragraf sorularında, parçada var olan dört seçenekten biri olmayan seçenek cevaptır.
- Açıklama anlatım biçiminde nesnel bilgiler verilir ve ansiklopedik bilgiler sunulur.
- Benzetmede aralarında anlam ilgisi bulunan bir varlıktan güçsüzü, güçlü olanı benzetmek veya "gibi" eklerle ifade edilir.
- 08:54Anlatım Biçimleri ve Örnekler
- Her ulus gülün metaforunu kendi kültürel değerleri bağlamında yorumlamıştır.
- Türk edebiyatında şairler gülün cezbedici kokusu ve rengi gibi özellikleriyle sevilen kişi arasında bağlantı kurmuştur.
- Amerikan edebiyatında gülün Türk edebiyatındaki karşılığının farklı bir yanında olduğu karşılaştırılmıştır.
- 10:26Anlatım Teknikleri
- "Misali" sözcüğü benzetme yapmak için kullanılmıştır.
- Öyküleme, ard arda gelişen olayları anlatan bir anlatım biçimidir.
- Alıntılama, bir kişinin sözünü olduğu gibi aktarma olup, tırnak içinde veya virgülle "demiş" şeklinde verilebilir.
- 12:00Tanık Gösterme ve Örnekleme
- Alıntı, yazarın kendi görüşünü desteklemek için verilmişse ve kişinin adı da varsa tanık gösterme olarak adlandırılır.
- Sadece kişinin adı verilirse örnekleme, sadece tırnak içinde cümle verilirse alıntı olarak adlandırılır.
- Tanık gösterme, yazarın düşüncesini okura ikna etmek için verilen bir tanıktır.
- 13:44Anlatım Teknikleri Örnekleri
- "Tarihi çeşmeler zamanın gözleridir" ifadesi benzetme ve kişileştirme içermektedir.
- "Su kemerlerinin aksine" ifadesi karşılaştırma yapmaktadır.
- "Hiç ummadığımız bir köşe başında bile tarihin şahitleri olarak karşımıza dikilir" ifadesi kişileştirme içermektedir.
- 15:39Anlatım Teknikleri Soruları
- "İstanbul'da tarihi bir başka güzel seyredersiniz" ifadesi karşılaştırma yapmaktadır.
- "Söz gelimi" ifadesi örneklemeyi göstermektedir.
- "Adeta tarihin sessiz şahitleridir" ifadesi benzetme yapmaktadır.
- "Bir dönem şehrin her yanından su yerine abaya takan sefiller şimdilerde akmaz olsa da pek çoğu yapıldığı zamanın ruhunu yansıtmaktadır" ifadesi karşılaştırma yapmaktadır.
- Bu parçada tanımlamaya yer verilmemiştir.
- 18:33Türkçe'de Anlatım Biçimleri
- Türkçe'de dört anlatım biçimi vardır: açıklama, tartışma, öyküleme ve betimleme.
- Açıklama anlatım biçiminde yazar ansiklopedik tarzda bilgi verir ve kendi görüşüne başvurmaz.
- Tartışma anlatım biçiminde yazar tez ve antitez çatışması içerisinde savunduğu bilgiyi okur empoze etmeye çalışır veya okurun bildiği fikri değiştirmeye çalışır.
- 19:29Öyküleme ve Betimleme
- Öyküleme anlatım biçiminde ard arda olaylar vardır.
- Betimleme anlatım biçiminde tasvir vardır, yazar gözümüzün önünde bir tablo canlandırır ve doğaldaki sesleri, kokuları, tatları tasvir eder.
- Gerekçelendirmede bir şeyin gerekçesi verilir ve neden-sonuç cümleleri kullanılır.
- 23:37Anlatım Biçimleri ve Düşünceyi Geliştirme Yolları
- Anlatım biçimleri ve düşünceyi geliştirme yolları başlıklarında seçenekler karışık verilir.
- Açıklama anlatım biçiminin içinde örneklendirme, gerekçe, karşılaştırma gibi düşünceyi geliştirme yolları yer alabilir.
- Anlatım biçimlerinin içerisinde belirli ara sokaklar vardır ve bu yollar konuyu daha iyi anlatmak için kullanılır.
- 25:04Paragrafın Yapısı ve Anlamı
- ÖSYM her sene akış bozan cümle, ikiye bölme, boşluk doldurma veya yer değiştirme sorularına yer verir.
- Akış bozan cümlelerde paragrafın tamamında işlenen konunun dışında bir cümle aranır.
- Her bir cümle kendinden önceki cümlenin hazırlayıcısıdır ve bütün parçada geçen konuyu ve ana düşünceyi işlemek zorundadır.
- 27:47Akış Bozan Cümleleri Tespit Etme
- Akış bozan cümleleri tespit etmek için paragrafın genel konusunu ve akışını incelemek gerekir.
- Akış bozan cümle, paragrafın ana konusundan saparak başka bir konuya geçer veya paragrafın akışını bozar.
- Akış bozan cümleyi tespit etmek için paragrafın genel akışını ve ana konusunu gözden geçirmek önemlidir.
- 29:38Örnek Soru Çözümü
- 2023 KPSS Lisans sorusunda, Madam Bovary adlı romanın ana karakteri Emma hakkında bilgiler verilmiştir.
- Üçüncü cümlede yazarla ilgili bilgi verilerek akış bozulmuştur.
- Akış bozan cümleyi tespit etmek için paragrafın genel konusunu ve akışını incelemek gerekir.
- 30:12İkinci Örnek Soru Çözümü
- 2023 KPSS Lisans sorusunda, Evin adlı kişinin psikoloji araştırmaları hakkında bilgiler verilmiştir.
- Birinci cümlede Evin'in psikolojinin bilimsel bir disiplin olarak yerleşmesine yardımcı olduğu anlatılırken, ikinci cümlede öğrenme ve hafıza üzerine yaptığı deneyden bahsedilir.
- Akış bozan cümleyi tespit etmek için paragrafın genel konusunu ve akışını incelemek gerekir.
- 34:30Paragraf Bölüntüsü Sorusu
- Paragraf bölünmesi sorularında, bir cümle tek başına bir paragraf oluşturabilir.
- İkinci paragraf genellikle ilk paragraftaki konuyu devam ettirir, sadece bakış açısı değişir.
- İkinci paragrafın giriş cümlesi, kendinden önce bir cümle olduğunu hissettirmez ve kendinden sonraki cümlelerle açıklanmaya müsaittir.
- 37:01Masalların Yapısı ve Göstergeler
- Masallarda uzak ülkeler, büyülü ormanlar ve gizemli mağaralar gibi mekanlar, dinleyicinin kendi düş gücüyle kurduğu evrenin içinde devinip durur.
- Düş gücü belirli göstergelerle işler ve bu göstergeler masallarda dinleyiciye dönüştürülerek aktarılır.
- Aynı kültürel kodlara sahip anlatıcı ve dinleyiciler ortaklıklardan yola çıkarak kendi anlatılarını üretir ve masalların anlaşılması bu göstergelerin düş gücü aracılığıyla dönüşmesi sayesinde mümkündür.
- 39:34Yer Değiştirme Soruları
- ÖSYM her sene sınavda yer değiştirme sorusu sorar ve bu soru tarzı yaklaşık 4-5 yıldır KPSS'de yerleşmiştir.
- Yer değiştirme sorularında anahtar kelimeyi iyi belirlemek ve cümleler arasındaki bağlantıyı kurabilmek önemlidir.
- Her sorunun getirisi eşit olduğundan, bir soruya daha fazla zaman ayırmanın bir anlamı yoktur, sınavda tüm soruların doğru cevaplanması hedeflenmelidir.
- 41:06Yer Değiştirme Sorusu Çözümü
- Yer değiştirme sorularında önce paragrafın giriş cümlesini okuyarak başlanır, kendinden önce bir cümle olduğunu hissettirmiyorsa ve kendinden sonraki cümlelerle açıklanmaya müsaitse giriş cümlesi olur.
- Cümleler arasındaki bağlantıları inceleyerek, kendinden önceki cümlede anlatılanların devamı mı yoksa bambaşka bir şey mi girdiğini belirleyerek yer değiştirme yapılır.
- Örnek soruda, "aynı zamanda" ifadesiyle önceki cümlede bahsedilen kavramlardan farklı bir çıkarım veren cümle yerinden çıkarılıp, mağara duvarlarındaki resimlerin keşfedilmesiyle ilgili bilgiler içeren cümle yerine getirilir.
- 47:34Boşluk Doldurma Sorusu Çözümü
- Konuşmacı, donuk fontlu yazılar ve uçağın kalkmasıyla ilgili bir paragrafın doğru sıralamasını bulmaya çalışıyor.
- Paragrafın akışını ve yeniden başlama ihtimalini vurgulayan cümleleri doğru sıraya yerleştiriyor.
- Cevap olarak 3 ve 5 numaralı cümlelerin yer değiştirildiğini belirtiyor.
- 50:24Boşluk Doldurma Sorularının Yapısı
- Boşluk doldurma soruları iki şekilde sorulabilir: doğrudan paragrafa boşluk bırakılarak veya numaralanmış yargılar verilerek.
- "Hangisinden sonra" soru kökünde, tırnak içinde verilen cümleyi doğru yere yerleştirip, o cümleden önceki numarayı işaretlemek gerekir.
- "Numaralanmış yerlerden hangisine" soru kökünde ise, tırnak içinde verilen cümleyi doğru yere yerleştirip, o cümleyi işaretlemek gerekir.
- 52:42Harita Yapım Sistemi Hakkında Soru Çözümü
- Roma döneminde harita yapım sistemi hakkında bir paragrafın doğru sıralamasını bulmaya çalışıyor.
- "Bu sistemle" ifadesinin geçtiği dördüncü cümleyi doğru yere yerleştiriyor.
- Cevap olarak dördüncü cümleyi işaretleyerek B seçeneğini buluyor.
- 56:45Boşluk Doldurma Sorularında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Boşluk paragrafın başında ise, paragrafın tamamını etkileyecek bir giriş cümlesi olmalı ve hem bir sonraki cümleyi hem de bütün parçayı tanıtıcı bir cümle olmalı.
- Boşluk paragrafın ortasında ise, bir önceki cümleyi ve bir sonraki cümleyi yumuşak bir zeminde birbirine bağlamalı ve sert bir geçiş olmamalı.
- Paragrafın sonuna gelecek cümle, paragrafın tamamında anlatılanları özetleyen, toparlayan bir cümle olmalı ve hem kendinden önceki cümlenin devamı niteliğinde olmalı hem de bütün parçayı kapsayacak bir yargı içermeli.
- 57:49Boşluk Doldurma Örneği
- 2023 KPSS lisans sorusunda, Amerika kıtasının ovalarındaki kaotik görünümün sorumlusu insanın kazanma hevesiyle toprağı işlemiş, tükenen topraktan yeterli verimi elde edemeyince çiftliklerin toprağın daha verimli olduğu yerlere taşımış olduğu anlatılıyor.
- Boşluğa getirilecek cümle, olumsuz bir yargı içermeli ve "yağmacı tarım var olan zenginliği ele geçirip tüketmiş ve daha sonra el değmemiş bölgeleri istila etmiştir" seçeneği doğru cevap olarak belirleniyor.
- Diğer seçenekler paragrafta geçen bilgileri içermediği için doğru cevap olamıyor.
- 1:02:59Ana Fikir Soruları
- Ana fikir sorularında son yıllarda ÖSYM paragrafın son cümlelerine ana fikri veriyor.
- Paragrafın tamamında yenilenen, yinelenen, sürekli tekrar edilen kelimelerin eş anlamları hem ana fikir olarak hem de boşluk doldurma sorularında boşluğa gelecek cümleyi belirlemede faydalı oluyor.
- "İnsan her ne kadar şikayet etse de günlük düzeninin bozulmasından hoşlanmadığı için monotonluğu kabul eder" paragrafının ana fikri olarak belirleniyor.
- 1:04:13Ana Fikir Sorusu Örneği
- "Çoğu kişi yaşamındaki küçük değişikliklere bile tahammül gösteremez" cümlesinde monotonluğun hayatta kalma nedeni olduğu belirtiliyor.
- "Yaşadığı şehre veya mesleğini değiştirme özgürlüğünden feragat etmesinin nedeni aslında düzeninin bozulacağı kaygısı" cümlesi, paragrafın ana fikrini doğrudan ifade ediyor.
- Boşluk doldurma, ikiye bölme, yer değiştirme, akış bozan cümle bulma sorularında anahtar kelimeyi yakalarken eş anlamı, yakın anlamı, çağrıştırdığı anlamlar doğrudan cevabı tetikliyor.
- 1:07:41Metin Analizi ve Soru Çözme Stratejileri
- ÖSYM sınavlarında bilimsel araştırmalar, felsefe, sosyoloji, psikoloji, edebiyat ve çevre sorunları gibi çeşitli alanlardan metinler sorulmaktadır.
- Ana fikir sorularında metnin tamamında en çok geçen kelimeyi, bu kelimenin çağrıştırdığı anlamı ve eş anlamını seçeneklerde bulmak gerekir.
- Paragrafın sonlarına doğru yazar genellikle paragrafın ana düşüncesini özetlemeye çalışır, bu nedenle soyut ifadelerde bile somutlama, benzetme veya tanık gösterme gibi yöntemler kullanılır.
- 1:09:48Zihinde Canlandırma Yöntemi
- 1930'larda araştırmacılar, bir eylemi zihinde canlandırma anında beynin kaslara sinyaller gönderdiğini kanıtlamıştır.
- Zihinde canlandırma yöntemiyle beyinde belirli bir beceriye yönelik bir kılavuzun oluştuğu ve bu kılavuzun kişileri başarıya götürdüğü iddia edilmektedir.
- Görselleştirmenin gerçek eylem karşısında üstünlükleri vardır çünkü zihinde canlandırma her zaman ve her yerde güvenli bir şekilde yapılabilir, bu da spor dalları ve cerrahlar gibi riskli mesleklerde avantaj sağlar.
- 1:11:29Canlandırma Yöntemi ve Spor
- Canlandırma yöntemi, yapabileceklerinin sınırlarını aşma ve hedeflerine ulaşmak için kullanılır.
- Bu yöntem, sporla uğraşanlar ve cerrahlar için fiziki becerileri ve elle ilgili yetenekleri geliştirmeye yardımcı olur.
- Canlandırma yöntemi sayesinde prova edilen eylemler sayesinde beceriler geliştirilir, fiziksel dayanıklılık değil, o alanla ilgili beceri artar.
- 1:14:19Kendine Güven ve Bilişsel Çarpıtmalar
- Kendine güven konusunda sorun yaşayan insanlarda karşılaşılan bilimsel çarpıtmaların en yıkıcı türü, olumlu deneyimleri olumsuza çevirme eğilimidir.
- Bu durum "ters simya" olarak adlandırılır ve altın bir mutluluk anında duygusal bir kurşuna dönüşebilir.
- Kendine güveni olmayan kişiler, olumlu geri bildirimleri geçersiz kılarak zihinsel yanılsamalara yol açar.
- 1:18:46Yardımcı Düşünce Soruları Stratejisi
- Yardımcı düşünce soruları olumsuz soru kökleri içerir ve "hangisi söylenemez", "hangisine değinilmemiştir" tarzı sorulardır.
- Kısa seçenekli sorularda önce seçenekleri sonra paragraf okunmalıdır.
- Uzun paragraflarda parçayı üçe bölüp, her bölümün anahtar kelimelerini belirleyerek daha doğru çıkarım yapılabilir.
- 1:22:14Bilimsel Keşiflerin Etkileri
- Bilimsel keşifler farklı bilim dallarına nasip olabilir; örneğin biyokimyacılar ve hücre biyologları bu keşiften faydalanabilir.
- Bitki ıslahı alanındaki araştırmacılar, bitkilere sıcak iklimlerde kuraklığa dayanabilme gibi nitelikler kazandırabilir.
- Tıp alanında gen değiştirme aracı, kalıtsal hastalıkları tedavi etmeye yönelik araştırmalara kaynaklık edebilir.
- 1:23:18Bilimin Özellikleri
- Bilim, nesnel gerçekleri ortaya çıkarmayı amaçlayan bir bilme faaliyetidir.
- Bilimsel çalışmalar içlerinde ortaya çıkarılmamış imkanlar barındırır ve bilinçli adımlar rastlantısal sonuçlar doğurabilir.
- Bilimin niteliklerinden biri, ulaşılan sonuçların yeni araştırmalara temel oluşmasıdır.
- 1:25:02Paragraf Sorularında Strateji
- Bir paragraftaki geçen cümle, sonraki cümle ile birlikte değerlendirildiğinde birbiri ile ilgili kavramları tetikler.
- Çoklu sorularda önce olumsuz soru kökü varsa onu çözmek daha mantıklıdır çünkü bu parçanın başından sonuna kadar her cümleyi analiz etmek demektir.
- Paragrafın ana düşüncesi sorusu, altı çizili söz sorusu gibi sorular tek bir okuma ile çözülebilir.
- 1:27:46Sınav Tavsiyeleri
- Paragraf soruları okuma becerileri, kelime hazineleri ve okuma kültürü ile alakalıdır.
- Sınav ortamında stresi dizginlemeye çalışın, derin nefesler alın ve zorlandığınız soruda geçin.
- Önemli olan toplam netiniz, sonra tekrar dönersiniz zorlandığınız soruya.