• Buradasın

    KPSS Türkçe Ses Bilgisi Dersi: Ünlülerle İlgili Ses Olayları

    youtube.com/watch?v=FZP0fDDtJ6g

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, Kadir Gümüş tarafından sunulan KPSS Türkçe dersinin bir bölümüdür. Öğretmen, beyaz tahta ve akıllı tahta kullanarak konuları görsel olarak da desteklemektedir.
    • Video, Türkçe'deki ünlülerle ilgili ses olaylarını kapsamlı şekilde ele almaktadır. İçerikte ünlü türemesi, ünlü düşmesi, ünlü aşınması, ünlü daralması ve ünlü değişimi konuları örneklerle açıklanmaktadır. Öğretmen, her bir ses olayını detaylı olarak anlatmakta ve MEB kazanımlarına uygun hazırlanmış olup, ÖSYM sınavlarında çıkabilecek soru tiplerine de değinmektedir.
    • Videoda ayrıca ünlü düşmesinin çekim eki alırken, yapım eki alırken ve iki sözcük birleşirken gerçekleştiği, ünlü aşınmasının her ünlü düşmesinin ünlü düşmesi olduğunu ancak her ünlü düşmesinin ünlü aşınması olmadığını vurgulanmaktadır. Dersin sonunda öğrencilere KPSS Türkçe soru bankası ve Parla Paragraf kitabından ödevler verilmekte ve 45 günlük kamp planı paylaşılmaktadır.
    00:07KPSS Türkçe Ses Bilgisi Dersi Tanıtımı
    • Kadir Gümüş, KPSS Türkçe öğretmeni olarak ses bilgisi konusunu anlatacak.
    • Tanıtım videosunda kullanılacak kitaplar anlatılmış, bu videoda ise ses bilgisi konusu detaylı olarak ele alınacak.
    • Ses bilgisi videoları farklı sürelerde olacak, bazı konular bölünemez olduğu için farklı videolarda anlatılacak.
    02:28Ünlü Türemesi
    • Ünlü türemesi, küçültme eki gelirken araya bir ünlü türemesi durumudur.
    • Küçültme eki sadece isimlere gelir, fiillere gelmez.
    • "Darcık", "azıcık", "gencecik" gibi örneklerde küçültme eki gelirken araya ünlü türemiştir.
    05:30Gülücük ve Öpücük Sözcüklerinin Türemesi
    • Gülücük ve öpücük sözcüklerinde ünlü türemesi değil, ünsüz düşmesi vardır.
    • Bu sözcükler önce fiilimsi (isim fiil) haline getirilir, sonra küçültme eki gelir.
    • "Gülüşçük" ve "öpüşçük" şeklinde ünsüz düşmesi gerçekleşir.
    08:28Pekiştirmiş Sözcükler
    • Pekiştirmiş sözcüklerde küçültme eki görülebilir.
    • Pekiştirme yaparken önce sözcüğün ilk ünlüsüne kadar yazılır.
    • Araya MPRS'den uygun olan eki getirilir ve sözcük aynen yazılır.
    09:40Pekiştirmelerde Ünlü Türemesi
    • Pekiştirmelerde ilk ünlüye kadar olan yer yazılır, "ç" sözcüğü aynı yazılır ve araya "mprs" den uygun olan getirilir.
    • Bazı pekiştirmelerde ünlü türemesi olur, örneğin "sapsarı", "masmavi", "yemyeşil" gibi.
    • "Sapasağlam" gibi bazı pekiştirmelerde ünlü türemesi olurken, "sarı mavi", "kara beyaz" gibi bazılarında ünlü türemesi olmaz.
    11:03Ünlü Türemesi Örnekleri
    • "Gündüz" ve "çevre" gibi sözcüklerde ünlü türemesi olmaz, ancak "güpegündüz" ve "çepeçevre" gibi pekiştirmelerde ünlü türemesi olur.
    • Bazı pekiştirmelerde hem ünlü türemesi hem de ünsüz türemesi beraber olabilir, örneğin "çıplak" sözcüğünde hem ünsüz hem de ünlü türemesi olur.
    • Ünlü türemesi örnekleri: gencecik, daracık, çepeçe gibi.
    14:14Öğrenme Yöntemi
    • Bu kuralları ezberlemek yerine, ders notlarında altını çizerek öğrenmek ve ödevlerde uygulamak gerekir.
    • Türkçe dersinde sadece yazmak değil, soru çözerek öğrenmek önemlidir.
    • Ünlü türemesi, ünlü gelip konması veya ünlü düşmesi şeklinde olabilir.
    15:14Ünlü Düşmesi
    • Ünlü düşmesi üç şekilde olabilir: organ adlarında, ikinci hecesi dar olan bazı sözcüklerde ve çekim eki gelirken.
    • Çekim eki sözcüğün anlamını değiştirmez, sadece çekim yapar.
    • Organ adlarında ünlü düşmesi örneği: boyun, göğüs gibi.
    17:36Ünlü Düşmesi ve Çekim Eki
    • Çekim eki, sözcüğün anlamını değiştirmeden eklenirken ünlü düşmesi gerçekleşir (ağzı, burnu, omzu, boynu, göğsü).
    • Çekim eki, sözcüğün anlamını değiştirmeyen eklerdir ve ünlü düşmesi bu eklerle gelirken gerçekleşir.
    • Ünlü düşmesi, sözcüğün anlamını değiştirmeyen çekim ekleriyle gelirken gerçekleşir ve yazım kurallarına uygun olması için zorunludur.
    20:19Ünlü Düşmesinin Özel Durumları
    • İkileme şeklinde kullanılan sözcüklerde ünlü düşmesi iptal olur (nesilden nesile, devirden devire, burun buruna, omuz omuza).
    • Özel isimler ünlü düşmez (Rasim'i gördüm).
    • Bazı sözcüklerde ünlü düşmez: "avuç" ve "hatır" gibi.
    22:43Yapım Eki ve Ünlü Düşmesi
    • Yapım eki, sözcüğün anlamını veya türünü değiştiren eklerdir (ismi fiil yapıyor, fiili isim yapıyor).
    • Yapım eki alırken ünlü düşmesi gerçekleşir (evrim, büklüm, kavşak, yanlış).
    • Fiil isme dönüşürken ünlü düşmesi gerçekleşir (ayırmak → ayrım, buyurmak → buyruk, çevirmek → çevren, sararmak → sarı).
    26:45Ünlü Düşmesinin Önemi
    • Ünlü düşmesi, çekim eki alırken, yapım eki alırken ve ikileme şeklinde kullanıldığında gerçekleşir.
    • ÖSYM sınavlarında ünlü düşmesi konusu sorulabilir ve MEB kazanımlarında yer alır.
    • Ünlü düşmesi, sözcüğün anlamını değiştirmeyen çekim ekleriyle gelirken ve yapım eki alırken ismin fiile dönüşürken gerçekleşir.
    29:28Ünlü Düşmesi
    • İki sözcük birleşirken ünlü düşmesi gerçekleşir, örneğin "seyret" ile "etmek" birleşirken "seyretmek" olur.
    • Hiciv, "yermek" anlamına gelir ve Divan edebiyatında Osmanlı döneminde hiciv şairi olarak Nefi akla gelir.
    • Nefi, Murat döneminde yaşamış, Gürcü Mehmet Paşa dönemi sadrazamı olan kişiyi eleştirmiş ve "köpek" kelimesini kullanarak onu boğdurulmasına neden olmuştur.
    33:26Ünlü Düşmesi Örnekleri
    • "Fikir eylemek" birleşirken "fikir" kelimesindeki ünlü düşer.
    • "Kayıt olmak" birleşirken "kaydolmak" olur ve ünlü düşer.
    • "Resim etmek" birleşirken "resmetmek" olur ve ünlü düşer.
    34:45Ünlü Düşmesi Kuralları
    • Ünlü düşmesi üç durumda gerçekleşir: sözcüğün anlamını değiştirmeyen çekim eki alırken, sözcüğün anlamını değiştiren yapım eki alırken ve iki sözcük birleşirken.
    • "Burun" kelimesinde çekim eki alırken ünlü düşer.
    • "Ayırmak" fiilinden "ayrım" isme dönüşürken ünlü düşer.
    • "Seyretmek" kelimesinde iki sözcük birleşirken ünlü düşer.
    36:15Ünlü Aşınması
    • Ünlü aşınması, iki ünlü yan yana geldiğinde sürtünme aşamasında birinin düşmesidir.
    • "Ne için" kelimesinde "ne" ve "için" ünlüleri yan yana geldiğinde biri düşer ve "niçin" olur.
    • Her ünlü aşınmasında bir ünlü düşer, ancak her ünlü düşmesi ünlü aşınması olmak zorunda değildir.
    39:36Ünlü Düşmesi
    • Şiirde ölçüye uydurmak için ünlü düşmesi kullanılır, örneğin "karacaoğlan" kelimesinde "a" ünlüsü düşürülerek hece tasarrufu sağlanır.
    • "İle" ekinin düşmesi ünlü düşmesi olarak kabul edilir, örneğin "annem ile" veya "annemle" şeklinde yazılabilir.
    • Ek fiillerde de ünlü düşmesi olur, örneğin "karşıdan gelen Ahmet idi" ifadesinde "idi" ek fiilinde "i" ünlüsü düşer.
    43:50Ünlü Düşmesinin Diğer Örnekleri
    • Bazı sözcüklerde ünlü düşmesi olur, örneğin "kadının köyü" yerine "kadının köyü" şeklinde yazılır.
    • "Yeşil" ve "kızıl" sözcüklerinin araya geldiğinde hem ünlü hem de ünsüz düşmesi olur, örneğin "yeşil ermek" ve "kızarmak" şeklinde.
    • Ünlü düşmesi, yapım eki alırken, fiil çekim eki alırken ve birleşme esnasında gerçekleşir.
    47:17Ünlü Daralması
    • Ünlü daralması, geniş ünlülerin (a, e) arkasından "y" geldiğinde daralması ve "i, u, ü" ünlülerine dönüşmesidir.
    • Ünlü daralması için bir taktik verilmiştir: sözcüğün sonundaki "-yor" eki atılıp yerine "the" konulduğunda, önünde "a" ünlüleri kalmışsa ünlü daralması vardır.
    • Örnekler: "başlıyor" → "başlıyor", "yor" → "yor", "oynuyor" → "oynuyor", "izliyor" → "izliyor", "değiyor" → "değiyor", "yiyor" → "yiyor", "arıyor" → "arıyor", "kanıyor" → "kanıyor", "kalmıyor" → "kalmıyor".
    52:41Ünlü Daralması Taktiği
    • Ünlü daralması taktiği, ses bilgisi sorularında en fazla sorulan ve öğrencilerin en fazla karıştırdığı konulardan biridir.
    • Taktik, "di" kelimesinden önce "a" harfinin gelip gelmediğini kontrol ederek ünlü daralmasını tespit etmeyi sağlar.
    • Bu taktik, ses bilgisi sorularında hayat kurtarıcı olabilir ve atanma şansını artırabilir.
    54:57Ünlü Daralması Örnekleri
    • "Gidiyordu" örneğinde "di" kelimesinden önce "a" harfi gelmediği için ünlü daralması yoktur.
    • "Yarattığı", "kokluyor", "yollar", "anlıyor", "seviyor" ve "arıyor" örneklerinde "di" kelimesinden önce "a" harfi geldiği için ünlü daralması vardır.
    • "Diye" sözcüğünde "d" harfinden "e"ye dönüşümüyle ünlü daralması vardır ve denemelerde en çok sorulan kelime budur.
    57:19Ünlü Değişimi
    • Günlük hayatta "ben" ve "sen" sözcüklerinde kökteki "e" harfi "a" harfine dönüşür, bu ünlü değişimi olarak adlandırılır.
    • "Sana" sözcüğünde kökteki "e" harfi "a" harfine dönüştüğü için ünlü değişimi vardır.
    • "Çalar", "çiziyor" gibi örneklerde "di" kelimesinden önce "a" harfi gelmediği için ünlü daralması yoktur.
    59:16Ödev ve Kapanış
    • Öğrencilerden "sararmış güllere bakıyordu" cümlesindeki ünlülerle alakalı ses olaylarını yorumlara yazmaları isteniyor.
    • KPSS Türkçe soru bankasından 11 tane sadece ünlülerle alakalı ses olayı sorusu çözülecek.
    • Parla Paragraf kitabından birinci ve ikinci video izlendikten sonra birinci günün soruları çözülecek.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor