Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Kozan'ın Osmanlı dönemindeki tarihini ve 1918-1919 yıllarındaki işgalini anlatan bir belgesel formatındadır. Sunucu, tarihi belgeler ve fotoğraflar kullanarak Kozan'ın gelişimini aktarmaktadır.
- Video, 1852'den başlayarak Kozan'ın Osmanlı dönemindeki gelişimini, 1865'teki Ahmet Cevdet Paşa'nın reform ordusunu kurması, 1878'deki Kozan Dağları isyanı ve 1905'teki İngiliz ajan Gertrutbel'in faaliyetlerini anlatmaktadır. Daha sonra 1918-1919 yıllarında Fransız yüzbaşı Tayyar ve işgalcilerin Kozan'a gelişleri, Hasan Seyriyioğlu, Topalla'nın Halilefendi ve Hulusi Kurtoğlu gibi direnişçilerin hikayeleri ve Kozan halkının işgal karşısında gösterdiği direniş ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca Kozan Dağları'ndaki Kozanoğulları'nın isyanı, Abdülhamit'in Anavarza çiftliğini kurması, Sis şehrinin Ermeni manastırı ve kilisesi ile Türk-Ermeni ilişkileri gibi konular da işlenmektedir. İşgalcilerin Türk bayrağını indirme çabaları ve direnişçilerin baskılar karşısında Kozan'ı terk edip Kayseri'ye gitmesi ve Sivas'ta Mustafa Kemal ile buluşması detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- 00:15Fransız Seyyah Victor Langloa'nın Çukurova Raporu
- 1852 yılında Çukurova'ya gelen Fransız seyyah Victor Langloa, Adana'da kaldı, Toros Dağları'nda dolaştı ve Sis kentine uğradı.
- Langloa, Ermeni manasındaki kitap ve mezar taşlarının görüntülerini çizdirdi ve Haçil şehrinin resmini çizdi.
- Langloa'nın raporunda, Çukurova'nın hastalıklı bir bölge olduğu, Osmanlı Devleti'nin oraya hakim olmadığı ve toprakın Mısır'dan daha verimli olduğu belirtildi.
- 01:48Fransa'nın Çukurova'ya Dikkatini Çevirmesi
- Langloa'nın raporu üzerine Fransa, Çukurova'ya dikkatlerini çevirdi ve Adana bölgesini elde etmek için politika geliştirdi.
- 1865 yılında İngiliz elçiliği, Adana'da kontrol sağlayamadıklarını söyleyerek askeri güç gönderme talebinde bulundu.
- Ahmet Cevdet Paşa, İngilizlerin Adana'ya müdahale etmesinin Ermeni isyanlarının gelişmesine yol açabileceğini düşünerek bu isteği reddetti.
- 03:12Fırkayı İslahiye Reform Ordusu
- Uzun tartışmalardan sonra 1865 yılında "Fırkayı İslahiye" adıyla bir reform ordusu kuruldu ve ordunun başkanlığına Derviş Paşa getirildi.
- Bu ordu göçebeleri toprağa yerleştirecek, köyler ve şehirler kuracak, tarım, ticaret, ekonomi ve eğitim geliştirecekti.
- Derviş Paşa, Kozan Dağları'nda Kozanoğlu beylerinin beli kırıldı, teslim alındı ve büyük çoğunluğu sürgüne yollandı.
- 04:46Adana Vilayeti ve Kozan Sancağı
- Adana Vilayeti yeni baştan kuruldu ve Kozan Sancağı bünyesine Kadirli, Feke ve Hain diye sayın beyliği alındı.
- Kozan Sancağı ikinci sınıf bir vilayet gibiydi ve Osmanlı tarihe karıştığında 1923-1926 arasında vilayet oldu.
- 1926 yılında Kozan Vilayeti dağıtıldı ve günümüzde Kozan halkı, Kozan'ı yeni baştan vilayet yapma düşüncesiyle canlandırıyor.
- 05:53Kozan Dağlarındaki İsyan ve Ziya Paşa'nın Müdahalesi
- 1878 yılında Kozan Dağlarında Kozanoğlu Ahmet Paşa'nın İstanbul'dan kaçarak isyan çıkardığı ve Osmanlı'yı tanımayacağı hakkında bir mektup ulaştı.
- Ziya Paşa, ani bir müdahale yaptı ve askeri güçleri Kozan'a gönderdi.
- Horzum'un yukarısındaki Kilken Vadisi'nde yapılan savaşta Kozanoğlu Ahmet Paşa ve askerleri mağlup edildi ve Ahmet Paşa Libya çöllerine sürgüne yollandı.
- 06:38İsyanın Gerçek Nedeni ve Sonuçları
- İsyan mektubunda "Osmanlı pis ve gaddardır, gavurdur, Osmanlı'ya karşı şeriatı Ahmet'i uygulayacağız" ifadeleri vardı.
- Bu mektup Ermeni ajanlar tarafından yazıldı, mühürlendi ve gizlice Adana Mahallesi'ne ulaştırıldı.
- İsyandan sonra Kozan Dağları'ndaki Kozanoğulları'nın gücü olmayınca, oradaki Ermeni siyasi örgütlerin faaliyetleri giderek gelişti.
- 07:59Abdülhamit'in Anavarza Çiftliği
- Coğrafyadaki isyanların tehlikesinin farkına varan Abdülhamit, yabancıların özellikle Ermenilerle iş birliği yaparak geniş arazi almasının tehlikesinin farkına vardı.
- 1895 yılında Ortadoğu'nun en büyük devlet çiftliğini Çukurova'da kurdu: Anavarza Kalesi, Kozan Kalesi, İmamoglu arası ovalık bölge, Yılankale-Yüreğir ovası ve denize açılan bir milyon yüz bin dönümlük Anavarza çiftliği.
- Abdülhamit'in amacı bu arazinin tapusunu ordu adına keserek yabancıların o araziden topraklamasını önüne geçmekti.
- 09:00Gertrutbel ve Kozan
- 1905 yılında Adana'ya gelen ünlü İngiliz ajan Gertrutbel, Anavarza'yı gezdi, resimler çekti ve Tarsus'a gitti.
- Gertrutbel, Osmanlı çöktüğünde Sevr haritasını çizdi ve harita üzerinde Suriye, Ürdün, İsrail, Arabistan toprakları ve Irak'ın sırlarını tesbih etti.
- Gertrutbel, 1905 yılı Nisan ayı sonlarında Kozan'a gelmiş, Anavarza Kalesi'nde iki gün kalmış ve oradan bol miktarda fotoğraf çekmişti.
- 09:58Kozan'ın Tarihi ve Ermeni Manastırı
- Kozan şehri taş evleriyle, sokaklarıyla, caddeleriyle, camisiyle ve kilisesiyle Osmanlı döneminden kalan tarihin yaşandığı en güzel yerdi.
- Osmanlı'nın son döneminde Kozan'daki camiye yakın cadde üzerinden taş evlerden kervan geçti ve Kozan tarih boyunca kervanların geçtiği önemli bir ticaret merkeziydi.
- Kozan'daki Ermeni manastırının en son din başkanı Saha Efendi, 1900'lerin başlarında kilisenin baş papazı oldu ve kendi idaresinde Van, Malatya, Konya, Maraş, Antep, Urfa'daki bütün Ermeni kilisenin başkanı veya merkezi Sis şehriydi.
- 12:20Kozan İşgali
- 1918 yılı sonları Aralık ayında Çukurova-Adana işgale uğradı.
- 7 Mart 1919 tarihinde Fransız yüzbaşı Tayyar arabalarla, atlarla, toplarla ve silahlarla Kozan'a geldi ve şehir işgal edildi.
- İşgalcilerin ilk işi binalardan, okullardan ve evlerden Türk bayrağını indirmekti.
- 12:51Kozan Halkının Direnişi
- Kozan halkı işgalden rahatsız oldu ve gençler örgütlenerek düşmana karşı mücadele başladı.
- Kozan işgali acı günleri, katliamları ve gözyaşlarını getirdi.
- 13:13Kozan İşgali'ndeki Önemli Olay
- Kozan işgalindeki en önemli olay, bölgenin aşiret reisi ve zenginlerinden üç kişinin zulme karşı direnip coğrafyayı terk etmesidir.
- Bu kişiler Hasan Seyrioğlu, Topalla'nın Halilefendi ve Hulusi Kurtoğlu'dur.
- Bu ekip Kadirli üzerinden Kayseri'ye gitti, Mustafa Kemal'e katıldı ve Sivas Kongresi'nden kısa bir süre sonra Sivas'ta Mustafa Kemal ile görüştüler.