Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Osmanlı tarihinde önemli bir şahsiyet olan Kösem Sultan'ın hayatını ve etkisini anlatan bir tarih belgeselidir. Kösem Sultan, 1590 yılında Anastasiya adıyla doğmuş, 15 yaşında Topkapı Sarayı'na girmiş ve "Mahpeyker" lakapla anılmıştır.
- Video, Osmanlı'da valide sultanların durumundan başlayarak, Hürrem Sultan döneminden sonra yaşanan "kadınlar saltanatı"na geçişini anlatmaktadır. Kösem Sultan'ın 1617'de kocası Sultan I. Ahmed'in ölümünden sonra saray içindeki entrikaları, oğulları Sultan IV. Murad, Sultan İbrahim ve torunu Sultan IV. Mehmed dönemlerindeki siyasi rolü ve 1651'de öldürülmesi detaylı şekilde ele alınmaktadır. Ayrıca, saray dışında hayırsever bir şahsiyet olarak tanınan Kösem Sultan'ın yaptığı hayır işleri ve İstanbul'daki etkisi de videoda vurgulanmaktadır.
- 00:07Osmanlı'da Kadınlar Saltanatı
- Osmanlı'da padişah anneleri valide sultan unvanıyla padişahtan sonra ikinci sırada yer alır ve devlet içinde büyük saygı görür, ancak şahsi menfaatleri için devlet idaresine karışmaz.
- Bu durum Kanuni Sultan Süleyman'ın gözdesi Hürrem Sultan dönemine kadar devam etmiş, Hürrem Sultan harem içerisinde kurduğu hakimiyeti ileriye taşıyarak Osmanlı'da kadınlar saltanatının kurucusu olmuştur.
- Sultan I. Ahmed'in 1617 yılında 27 yaşında ani ölümü ve ardından gelen padişahlardan genç Osman'ın 18 yaşında şehit edilmesi, IV. Murat'ın 28 yaşında vefat etmesi sonucu tahta geçen şehzadelerin çocuk yaşlarda olmaları Osmanlı'da kadınlar saltanatı denilen dönemin yaşanmasına neden olmuştur.
- 01:15Kösem Sultan'ın Hayatı ve Kariyeri
- Kösem Sultan, kocası Sultan I. Ahmed, şehzadeleri IV. Murad, Sultan Ibrahim ve torunu IV. Mehmed dönemlerinde 50 yıla yakın devlet yönetiminde söz sahibi olmuş, hatta saltanat naibi olarak yıllarca Osmanlı'yı yönetmiştir.
- Kösem Sultan, 1590 yılında Anastasiya adıyla doğmuş, Bosna Beylerbeyi tarafından İstanbul'a kızlarağası'na gönderilmiş, 15 yaşında I. Ahmed'e haseki olmuş ve kısa sürede kendinden kıdemli hasekilerin önüne geçmiştir.
- I. Ahmed döneminde siyasi işlere fazla bulaşmamış, hayır işleriyle uğraşmıştır, ancak 1617'de kocasının ölümüyle dul kalan Kösem Sultan, kocasından elde ettiği imtiyazı ve gücü muhafaza etmek için saray içinde entrikalar yapmıştır.
- 02:44Kösem Sultan'ın Siyasi Etkisi
- Kösem Sultan, kendi şehzadelerinin önünü açmak ve valide sultan olup devlet içindeki ağırlığını sürdürmek için şehzade Genç Osman'ın padişah olmasını engellemeye çalışmış, engelleyemeyince onun katledilmesine kadar varan süreçte rol oynamıştır.
- IV. Murad'ın 1622 yılında 10 yaşında tahta çıkarılmasıyla Kösem Sultan en sonunda amacına ulaşmış ve valide sultan olarak saltanat naibi unvanıyla devletin yönetimini ele geçirmiştir.
- Bu dönemde imparatorluk büyük bir yönetim boşluğu içine düşmüş, anarşiye ve iç karışıklıklara sürüklenmişti, ancak IV. Murad annesiyle yeniçeri ağalarını tasfiye ederek devlette yaratılan tahribatı gidermeye çalışmıştır.
- 03:44Kösem Sultan'ın Saltanat Naibi Dönemi
- Kösem Sultan, devlet işlerinden uzak tutulduktan sonra, padişahın 28 yaşında ölümü neticesinde diğer oğlu Sultan Ibrahim'in tahta çıkmasıyla tekrar siyaset sahasında boy gösterip saltanat naibesi olarak 8,5 yıl devleti yönetmiştir.
- Ruh sağlığı yerinde olmadığı için tarihe "deli" olarak geçen Sultan I. Ibrahim'in saltanatı boyunca ipleri elinde tutan Kösem Sultan, oğlunun kontrolünden çıkmaya başlaması üzerine onu deli fetvasıyla tahttan indirip kapatmıştır.
- Kösem Sultan, 6 yaşındaki IV. Mehmed tahta çıktığında normalde saltanat naipliği valide sultan olan annesi Turhan Sultan'ın olması gerekirken, kendisinin saltanat naipliğini sürdürmesi üzerine şiddetli bir rekabet yaşanmıştır.
- 05:21Kösem Sultan'ın Sonu ve Hayırseverliği
- Kösem Sultan, 3 Eylül 1651 gecesi dairesi basılan, bir perde ipi ile boğulup öldürülmüş, devlet ve yeniçeri içindeki bütün adamları da idam edilmiştir.
- Saray dışında son derece hayırsever bir valide sultan olarak tanınan Kösem Sultan, halk arasında "Hızır Aleyhisselam'ın eli" diye adlandırılmış ve öldüğünde İstanbul halkı 40 gün yas tutmuştur.
- Kösem Sultan, İstanbul'daki kimsesiz kız çocuklarını buldurup onlara eğitim verir, evlendirirdi, borçlarından dolayı zindanlara atılanların borçlarını öder, onların serbest bırakılmasını sağlardı ve hayır işlerinin başında Üsküdar'daki Çinili Camii ve Boğaziçi'ndeki Valide Medresesi Mescidi bulunmaktadır.