Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Kore Savaşı'nın arka planını ve Kore'nin tarihsel gelişimini anlatan eğitim içeriğidir. Macar Artır, Mao, Stalin gibi önemli tarihi şahsiyetlerin rolü ele alınmaktadır.
- Video, Kore'nin M.Ö. 12. yüzyıldan başlayarak tarihsel gelişimini kronolojik olarak anlatmaktadır. İlk bölümde Kore krallıklarının kuruluşu, Moğol istilası, Koryo ve Josun krallıkları, Çin ve Japon istilaları, Kore İmparatorluğu'nun kuruluşu ve Japonya'nın ilhakı ele alınırken, ikinci bölümde İkinci Dünya Savaşı sonrası Kore'nin bölünmesi, Amerikan askerlerinin Kore'ye girişinden başlayarak savaşın gelişimi ve ateşkes antlaşması anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca Çin Halk Gönüllü Ordusu'nun savaşa katılımı, savaşın çıkmaza girmesi süreci ve Türk askerlerinin Kore Savaşı'ndaki rolü ile kayıpları hakkında detaylı bilgiler de verilmektedir.
- 00:33Kore'nin Tarihi
- MÖ 12. yüzyılda Çin'in Şang hanedandan bir prensi ilk Kore krallığı olan Ju Sonu kurdu.
- MÖ 2. yüzyılda Han hanedanının baskısıyla Ju Sonu krallığı yıkıldı ve Kore halkı çeşitli bölgelere dağıldı.
- Bir süre sonra Kore halkı Çinlilere karşı isyan ederek Şila, Bakci ve Kugori adında üç krallık kurdu ve Çinliler Kore üzerindeki himayesini kaybetti.
- 01:08Kore'nin Krallıkları
- Kugorio krallığı Tank İmparatorluğu ve Şile krallığı saldırılarına maruz kaldı ve 7. yüzyıla kadar devam eden savaşların sonucunda toprakları iki devlet tarafından paylaşıldı.
- Şila krallığı Tank ve Şile saldırılarına yenik düşerek tüm Kore yarımadasına hakim duruma geldi ve 9. yüzyılda Gorio krallığına yerini bıraktı.
- Koreliler 300 yıl boyunca Gorio krallığı adı altında Çinlilerle barış içinde yaşadılar, ancak 1232 yılında Moğol istilasına uğradılar.
- 02:08Moğol İstilası ve Sonraki Krallıklar
- Moğol İmparatorluğu'nun zayıflaması ve bölünmesiyle Koreliler 1355 yılında bağımsızlıklarını kazanarak Koryo krallığını kurdu.
- 1392 yılında kurulan Ju Sonu krallığı, Korelilerin en uzun süren krallığı olup 1392-1897 yılları arasında hüküm sürdü.
- 15. yüzyıla kadar Çinli Ming hanedanı'nın saldırılarını başarıyla püskürtmesine rağmen 1592 yılında Japon saldırısına uğradı.
- 03:12Çin ve Japon İstilası
- 1644 yılında Çin'e hakim olan Çing hanedanlığı'nın ordusu Ju Sonu krallığı'na taarruzlara başladı ve 1652 yılına kadar bu saldırılara dayanmayı başardı.
- 1894-1895 Çin-Japon Savaşı'nın kazananı Japon İmparatorluğu olunca Kore krallığı Çin'e olan bağımlılığını bitirerek tam bağımsızlığına kavuştu.
- 1897'de Kore kralı Guon, Kore tarihinin ilk imparatoru olarak ülkenin adını Kore İmparatorluğu olarak değiştirdi.
- 04:39Japon İlhakı ve İkinci Dünya Savaşı
- 1910 yılında Kore, Japon İmparatorluğu tarafından ilhak edilerek Kore Genel Valiliği ismiyle Japonya'nın bir bölgesi oldu.
- Kore halkı artık Kore asıllı Japon vatandaşı olarak sayılmaya başladı ve bu tarihten itibaren İkinci Dünya Savaşı'nın sonuna kadar Kore toprakları Japonya'nın kontrolünde kaldı.
- İkinci Dünya Savaşı'nın bitmesi ve Japon İmparatorluğu'nun yıkılmasıyla Kore toprakları Amerika ve Sovyetler Birliği arasında bölündü.
- 06:48Kore Savaşı'nın Başlangıcı
- 25 Haziran 1950 pazar günü şafak vakti Kuzey Kore ordusu sınır bölgesini top ateşiyle tutmaya başladı ve yaklaşık 50 bin kişilik ordusu ağır topçu ateşi ve tank desteği ile 38. enlemi geçerek Kuzey Kore topraklarına girdi.
- Güney Kore ordusu bu saldırıya hazırlıklı değildi ve ne tankları ne de ağır silahları vardı; ayrıca koordine olmaktan uzak ve disiplinsizdi.
- Güney Kore ordusu iki günde tam 10 bin ölü vererek bozguna uğradı ve 27 Haziran'da Güney Kore devlet başkanı Shing Amri, hükümetin bir kısmıyla birlikte Seul'dan tahliye edildi.
- 08:20Savaşın Gelişimi ve Amerika'nın müdahalesi
- Kuzey Kore ordusunun ilerlemesi sürerken, Güney ordusu da her geçen gün on binlerce asker kaybetmeye devam etmekteydi.
- 25 Haziran 1950'de mevcudu 95 bin olan Güney Kore asker sayısı beş gün içinde 20 bin'e kadar düştü.
- 27 Haziran 1950'de Başkan Truman, Amerikan hava ve deniz kuvvetlerine Güney Kore'ye yardım etme emri verdi ve uçak gemileri, yüzlerce savaş uçağı, yüzlerce tank ve yaklaşık 200 bin Amerikan askeri Kore yarımadasına doğru ilerlemeye başladı.
- 09:45Türkiye'nin Kore'ye Katılımı
- Türkiye Cumhuriyeti, 30 Haziran 1950 tarihli TBMM kararıyla Kore'ye asker gönderme kararı aldı.
- Kore'ye asker gönderme fikri, artan Sovyetler Birliği tehdidine karşı NATO'ya üye olabilmek için bir fırsat olarak görüldü.
- Tuğgeneral Tahsin Yazıcı komutasındaki 5.900 kişilik bir Türk tugayı 17 Eylül 1950'de İskenderun'dan hareket etti.
- 10:19Kore Savaşı'nın İlk Aşaması
- Amerikan askerlerinin karaya çıkmasıyla Çin, Kore sınırına yaklaşık 260 bin askerini konuşlandırdı ve bu ordu Sovyet hava gücüyle korunmaktaydı.
- Birleşmiş Milletler güçlerinin Busan kıyılarına çıkmasıyla Kuzey Kore ordusunun ilerlemesi durduruldu ve Macar MacArthur, Inkona çıkarma yaparak Kuzey ordusuna ağır kayıplar verdi.
- Ekim ayına gelindiğinde Kuzey Kore ordusu 38. ene kadar püskürtüldü ve Güney Kore toprakları Birleşmiş Milletler gücü sayesinde Kuzey Kore askerlerinden temizlendi.
- 11:23Çin'in Savaşa Katılması
- Çin Halk Cumhuriyeti lideri Mao, Birleşmiş Milletleri uyararak 38. enlemin geçilmesi halinde savaşa aktif olarak katılacağını iletti ve Sovyetler Birliği lideri Stalin'in de destek vermesiyle küçük çapta bir dünya savaşı göründü.
- 1 Ekim 1950'de BM ordusu 38. enlemi geçerek Kuzey Kore ordusunu geriye itmeye başladı, ancak Mao, Çin ordusunun Kuzey Kore'ye girmesini desteklerken Amerikan ordusu ile doğrudan çatışmaktan çekinmekteydi.
- 24 Ekim 1950'de MacArthur savaşı bitirecek bir hücuma girişeceğini söylemesiyle yaklaşık 200 bin kişilik Çin Halk Gönüllü Ordusu sınırı geçerek Kuzey Kore topraklarına girdi.
- 12:52Çin'in Saldırıları ve BM Güçlerinin Geri Çekilmesi
- Çin kuvveti, BM ordusuna ve Güney Kore ordusuna ağır zayiatlar verdirerek geri püskürtmeye başladı ve Kasım ayının sonlarına kadar BM gücü düzenli olarak geri çekilmeye başladı.
- Savaşın bu safhasına kadar katılmayan Türk ordusu, Çin Halk Ordusunun ilerlemesi üzerine kuzeye doğru hareket etti ve çok sayıda kayıp vermesine rağmen başarılı bir direniş gösterdi.
- 25 Kasım'da Çin Halk Ordu güçleri Congon nehri yakınlarında Birleşmiş Milletler gücüne ani bir saldırı düzenledi, yaklaşık 1500 Amerikan askerinin hayatını kaybetmesine neden olan bu saldırı sonrasında BM kuvvetleri 38. enlemi geçerek Kuzey Kore topraklarından geri çekilmeye başladı.
- 13:43Türk Tugayı'nın Direnişi ve Ateşkes Teklifi
- Geri çekilme emri Türk Tugayı'na geç ulaştığı için bir taburun etrafı Çin ve Kuzey Kore askerleri tarafından kuşatıldı, mühimmatları bitene kadar çatışan Türk askerleri daha sonra süngü takarak çatışmaya devam etmek zorunda kaldı.
- Congon nehri muharebesinden kısa bir süre sonra Birleşmiş Milletler Çin Halk Cumhuriyeti'ne ateşkes teklifinde bulundu, ancak Mao savaşın kazanacağına inanarak bu teklifi reddetti.
- Bu tarihten sonra savaş 38. enlem boyunca sürekli sınır değişikliklerine sahne oldu, Amerikan ordusu Kore'deki asker varlığını 350 bin askere çıkarırken, Çin ise gücünü yaklaşık 1,3 milyona çıkardı.
- 14:50Savaşın Son Aşamaları ve Ateşkes
- Uzun sürecek olan ateşkes görüşmeleri 10 Temmuz 1951'de Kuzey Kore'nin eski başkenti Kaisong'da başladı, müzakereler sürerken bir yandan da savaş devam etmekteydi.
- 29 Kasım 1952'de Amerikan başkanlığına yeni seçilen Eisenhower, Kore'ye gitti ve Birleşmiş Milletler güçlerinin amacı tüm Güney Kore'yi yeniden ele geçirmek ve toprak kaybından kaçınmaktı.
- 27 Temmuz 1953'te Çin Halk Cumhuriyeti, Kuzey Kore ve BM komutanlığı Kore Ateşkes Antlaşması'nı imzaladı, bu anlaşma barış antlaşması olmamasına rağmen savaşın bu noktada sona erdirdi.
- 16:02Kore Savaşı Kayıpları
- Kore Savaşı kayıplarına göre; 162 bin Güney Koreli, 526 bin Kuzey Koreli, 36 bin Amerikalı, 400 bin Çinli, 4.500 diğer BM askeri gücü ve 300 Sovyet askeri hayatını kaybetti.
- Savaşın başından Temmuz 1953'teki ateşkese kadar geçen sürede toplam 14.936 Türk askeri Kore'de görev aldı, bunların 721'i yaşamını yitirirken, 175'i kayboldu, 234'ü ise esir düştü.
- Her savaşta olduğu gibi Kore Savaşı'nda da en ağır zayiatı siviller verdi, savaş boyunca yaklaşık 1 milyon Güney Koreli ve 1,5 milyon Kuzey Koreli sivil hayatını kaybetti.