Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan Türk Ticaret Hukuku dersinin sekizinci ünitesini içeren eğitim materyalidir.
- Video, kıymetli evrakların tanımı, unsurları ve özellikleri ile başlayıp, kıymetli evrakların sınıflandırılması, devir şekilleri ve borçlunun savunma hakları konularını ele almaktadır. Daha sonra kambiyo senetleri, özellikle poliçenin üçlü ilişkisi, şekil şartları, mutlak zorunlu kayıtları ve zaman aşımı gibi konular detaylı şekilde açıklanmaktadır.
- Ders, Türk Ticaret Kanunu'nun 645. maddesindeki kıymetli evrak tanımını temel alarak, adi evraklardan kıymetli evrakların farklarını, defilerin sınıflandırılmasını ve poliçenin unsurlarını test soruları üzerinden pekiştirmektedir. Video, final sınavlarına hazırlanan öğrenciler için hazırlanmış kapsamlı bir içerik sunmaktadır.
- Kıymetli Evrak Hukuku Giriş
- Bu hafta sekizinci ve son ünitemizde kıymetli evrak hukuku konusunu ele alacağız.
- Kıymetli evrak ve unsurları, türleri (özellikle kambiyo senetleri ve poliçe) hakkında bilgi vereceğiz.
- Poliçenin unsurları, zorunlu unsurları, ödenmemesi ve ödenmesinden doğan sorumluluklar, zaman aşımı konularını ele alacağız.
- 00:35Kıymetli Evrakın Tanımı
- Türk Ticaret Kanunu'nun 645. maddesine göre kıymetli evrak, içindeki hak senetten ayrı olarak ileri sürülemez ve devredilemez olan senetlerdir.
- Kıymetli evrakı diğer adi evraktan ayıran unsurlar: senet, hak ve senet ile hak arasındaki birlikteliktir.
- Kıymetli evrak bir senet olup, bu senetin bağlı olduğu bir hak içermesi ve senet ile hak arasında ayrılmaz bir birliktelik olması gerekir.
- 02:06Kıymetli Evrakın Unsurları
- Senet, bir kişinin kendisi aleyhine delil oluşturmak üzere imzalayıp karşı tarafa verdiği cismani yazılı bir evraktır.
- Kıymetli evrakın içerdiği hak özel hukuk alanındaydı, ekonomik değere sahip ve devredilebilir olmalıdır.
- Senet ile hak arasındaki birliktelik, hak senetten ayrı olarak başkasına devredilememesi ve senet olmaksızın hak ileri sürülmemesi anlamına gelir.
- 05:12Kıymetli Evrakın Özellikleri
- Kıymetli evrak bir borç senedi olup, içerdiği hakkın ekonomik değer taşıması ve devredilebilir olması gerekir.
- Kıymetli evrakta "soyutluk" (mücerretlik) ilkesi geçerlidir; yani senedin düzenlenmesine sebep olan hukuki ilişkiden bağımsızdır.
- Kıymetli evraklarda ağırlaştırılmış şekil şartları vardır ve temel düzenlemeler Türk Ticaret Kanunu'nun 3. Kitabı'nda yer almaktadır.
- 08:04Kıymetli Evrakların Tanımı ve Türleri
- Kıymetli evrak, özel hukuka ilişkin, ekonomik değer taşıyan ve devredilebilir nitelikte bir hak içeren belgedir.
- Kıymetli evraklar içerikleri bakımından üç gruba ayrılır: alacak senetleri (çek, bono, poliçe, tahvil, emre yazılı havale, emre yazılı ödeme, vadi), ortaklık senetleri (anonim şirketlerde pay senetleri, il haberleri) ve eşya hukuku senetleri (varant, konşimento, makbus senedi, ipotekli borç senedi, irak senedi).
- 09:36Kıymetli Evrakların Ayrımı
- Kıymetli evraklar, hakkın senetten önce var olup olmamasına göre açıklayıcı (hak senetten önce doğuyor, örneğin pay senedi) ve yaratıcı (hak kıymetli evrakla birlikte doğuyor, örneğin kambiyo senetleri) olarak ayrılır.
- Kıymetli evraklar, temel ilişki ile ilgisi bakımından sebebe bağlı (pay senedi, makbus senedi, varant, konşimento) ve sebebe bağlı olmayan (soyut mücerret) olarak incelenir.
- Kıymetli evraklar, kamu güvenine dayanıp dayanmama açısından, devralan kişinin senette gösterilen hakları devraldığı kamu güvene dayalı ve hak sahibinin gerçekte olduğu haklar devredilebilen kamu güvene dayanmayan olarak ayrılır.
- 12:53Kıymetli Evrakların Şekilleri
- Kıymetli evraklar şekli bakımından emre yazılı, nama yazılı ve hamile yazılı olabilir.
- Nama yazılı kıymetli evrak, belirli bir kişi adına yazılmış, emre kaydını içermeyen ve kanunen emre yazılı senetlerden olmayan evraktır (bono, poliçe ve çek kanunen emre yazılı senettir).
- Nama yazılı kıymetli evraklar temlik beyanı ve zilyetli nakli ile devredilir, kural olarak tüm kıymetli evraklar nama yazılı düzenlenebilir ancak menkul kıymetler yatırım fonu katılma belgesi, banka bonoları, banka garantili bonolar ve finansman bonosu gibi belirli istisnalar vardır.
- 15:25Emre Yazılı ve Hamile Yazılı Kıymetli Evraklar
- Emre yazılı kıymetli evrak, açıkça "emre", "emrine", "emre havale" gibi ifadeler içeren veya kanunen emre yazılı sayılan kıymetli evraktır.
- Emre yazılı kıymetli evraklar ciro ve zilyetin nakli ile devredilir, ciro senetin arka yüzüne veya eklenen bir kağıda hakkın devredildiğini gösteren yazılı bir devir beyanıdır.
- Hamile yazılı kıymetli evrak, senedin metni veya şeklinden hak sahibinin kim olduğunu anlayabildiğimiz, en kolay devir şekline sahip olan kıymetli evraktır (sadece zilyetli nakli ile devredilebilir).
- Hamile yazılı kıymetli evraklar çek, intifa senetleri, hipoekli borç senedi, miras senedi, rehimli tahvilat olarak düzenlenebilir, ancak bono ve poliçe hamile yazılı olarak düzenlenemez.
- 19:02Borçlunun Savunmaları
- Borçlu, alacak hakkının dayandığı temel olayın varlığını tamamen reddederek inkar edebilir.
- Borçlu, temel olayın varlığını reddetmez ancak alacak hakkının doğmadığını veya sona erdiğini itiraz edebilir.
- Defi, borçlu temel olayın varlığını ve alacak hakkını kabul eder ancak borcu yerine getirmemek için geçerli ve özel sebepler ileri sürerek borcunu ifa etmekten kaçınır.
- 20:12Defilerin Türleri
- Defiler etkili olduğu kişiler bakımından mutlak defiler (herkese karşı ileri sürülebilen) ve nispi defiler (sadece ilgili taraflara karşı ileri sürülebilen) olarak ayrılır.
- Defiler özelliklerine göre senet metninden anlaşılabilen defiler, senetteki bir taahhüdün geçersizliğine ilişkin defiler ve kişisel defiler olarak sınıflandırılır.
- Senet metninden anlaşılabilen defiler, herkes tarafından anlaşılabilen ve herkese karşı ileri sürülebilen mutlak defilerdir.
- 22:08Senetteki Taahhüdün Geçersizliğine İlişkin Defiler
- Senetteki bir taahhüdün geçersizliğine ilişkin defiler, senet tamamen geçersiz değil ancak o senet ile taahhüt altına girenlerin bir ya da birkaçı için geçersiz olabilir.
- İmzaların istiklali ilkesi gereği, ehil olmayan kişilerin, sahte imzalı veya yetkisiz kişilerin imzaları taşıyorsa, diğer imzaların geçerliliğine zarar gelmez.
- Kural olarak bu defiler nispi nitelikte olmasına rağmen, ehliyetsizlik, temsil yetkisinin mevcut olmaması, imzanın sahteliği, fiziki baskı veya cebirle atılması ve senet metninde tahrifat yapılması gibi durumlarda mutlak defi olarak sayılabilir.
- 24:56Kişisel Defiler
- Kişisel defiler, borçlunun belirli bir alacaklı ile arasındaki doğrudan hukuki ilişkiden doğan defilerdir.
- Kural olarak kişisel defiler sadece doğrudan ilişki içinde bulunan kişiler arasında ileri sürülmesi gerekir.
- İstisnai olarak, name yazılı senetlerde borçlu alacaklıya karşı ileri sürebileceği savunmaları üçüncü kişilere (yeni alacaklara) karşı da ileri sürebilmesi mümkündür.
- 26:21Kıymetli Evrakın Zayıflığı ve İptali
- Kıymetli evrak çalınabilir, kaybolabilir, yanabilir veya okunmayacak derecede zarar görebilir, bu durumda zayi olur.
- İptal davası, mahkemenin verdiği kararla hakkın senetsiz olarak ileri sürülmesine veya yeni bir senet düzenlenmesine imkan tanır.
- İptal davası açabilmek için senedin zayi olması, hakkın varlığını sürdürmesi, zayi sırasında hak sahibi olunması ve zayi olan senetin zilyetlerini yeniden kazanmaları mümkün olmaması şartları gereklidir.
- 28:55Kambiyo Senetleri
- Para alacağını temsil eden senetler arasında poliçe, bono ve çek bulunmaktadır.
- Ticari yaşamda çek daha az kullanılırken, poliçe daha sık kullanılır ve kanunumuzdaki en ayrıntılı düzenleme poliçeye aittir.
- Çek konusunda Türk Ticaret Kanunu'nun yanında Çek Kanunu ve düzenlemeler de önemlidir.
- 30:01Kambiyo Senetleri
- Kambiyo senetleri kıymetli evrak grubuna dahil olup sıkı şekil şartlarına sahiptir, bu şartlara uymadıkları takdirde geçersiz kabul edilebilir.
- Kambiyo senetleri kanunen emre yazılı senetlerdir ancak istenirse başka türlere çevrilmesi mümkündür.
- Kambiyo senetleri soyut evraklardır, metne bakıldığında hukuki ilişkideki temel ilişki anlaşılamaz.
- 31:00Kambiyo Senetlerinin Özellikleri
- Kambiyo senetlerinde hak senetle birlikte doğar ve imzaların istiklal ilkesi uygulanır.
- Kambiyo senetlerinde müteselsi borç vardır, senette imzası bulunan herkes kendisinden sonraki herkese karşı sorumludur.
- Kambiyo senetlerinin alacakları özel bir usulle takip edilir ve tahsil edilebilir.
- 31:51Kambiyo Senetlerinde İmza Şartları
- Kambiyo senetlerinde imzanın varlığı zorunludur ve mutlaka el yazısıyla atılmalıdır, mekanik araç, damga veya parmak basma yoluyla atılan imzalar geçersizdir.
- Okuryazar olmama veya elleri kolları bulunmama gibi durumlarda atayacakları temsilcinin imzası ile sorumluluk üstlenebilirler.
- Gözleme engellilerin imzalarında bir şahit aranır, aksi takdirde el yazısıyla atılan imzalar yeterlidir.
- 33:21Poliçe Senetleri
- Poliçe senetlerinde üçlü bir ilişki vardır: düzenleyen, muhataba (ödeyecek kişi) ve lehtar (ödeme alacak kişi).
- Poliçe senetleri daha çok kredi aracı olarak kullanılır ancak ödeme veya teminat aracı olarak da hizmet edebilir.
- Poliçe senetlerinde ağırlaştırılmış şekil şartları vardır, bu şartlar eksikse belge poliçe olarak kabul edilemez.
- 34:57Poliçe Senetlerinin Şekil Şartları
- Poliçe sözcüğü, belirli bir bedelin ödenmesi hususunda kayıtsız şartsız havale, muhatabın adı ve soyadı, vade, ödeme yeri, lehtar, düzenleme tarihi ve yeri, düzenlemenin imzası zorunludur.
- Vade yazılması esaslı bir şekil şartı değildir, vadisi gösterilmeyen poliçe görüldüğünde ödenecektir.
- Düzenleme tarihi esaslı bir şekil şartıdır, gösterilmemiş olması poliçeyi geçersiz kılacaktır.
- 37:29Poliçe Kayıtlarının Geçerlilik Önemi
- Poliçenin geçerliliği için imza temel bir unsur olup, eksiklik halinde senedimiz geçersiz olur.
- Poliçe kayıtları geçerlilik açısından üç grupta toplanır: mutlak zorunlu kayıtlar, alternatif sorumlu kayıtlar ve ihtiyari kayıtlar.
- Mutlak zorunlu kayıtlar (poliçe sözcüğü, belirli bir miktarın ödenmesi, muhatap, lehtar, düzenleme tarihi, düzenleyenin imzası) eksikliklerinde poliçe geçersiz olur.
- 38:37Alternatif Sorumlu ve İhtiyari Kayıtlar
- Alternatif sorumlu kayıtlar (düzenleme yeri ve ödeme yeri) açıkça yazılmamış olsa da eksiklikleri başka bir yoldan giderilmişse geçerli olabilir.
- Düzenleme yeri açıkça gösterilmemişse düzenleyenin adı, soyadı veya unvanının yanında gösterilen yer düzenleme yeri sayılıyor.
- İhtiyari kayıtlar (vade kaydı, faiz şartı, tahkim kaydı) istenildiğinde senede yazılabilir ve geçerlilik açısından önemi olmayan kayıtlardır.
- 41:23Poliçede Kabul İşlemi
- Kabul, sadece poliçede olan bir işlem olup, düzenleyen ile lehtar arasında ödemeyi muhatabın yapmasını istiyor.
- Muhatab, poliçeyi kabul edene kadar borç ilişkisinin dışında, kabul işlemi gerçekleştiğinde senedin asıl borçlu sıfatını kazanır.
- Kabul etmek veya etmemek muhatabın isteğine bağlıdır, kabul etmedikçe muhatab borçlu değildir.
- 43:40Kabulün Şekli ve Zaman Aşımı
- Kabul, muhatabın poliçenin ön yüzüne "kabulümdür, ödeyeceğim" gibi bir ifade yazıp imzalaması veya sadece imzalamasıyla gerçekleşir.
- Kabul kayıtsız ve şartsız olacak, ancak kısmi kabul mümkün olabilir.
- Kabul, poliçe düzenlendiği andan vade günü hariç olmak üzere vadeye kadar herhangi bir zaman diliminde yapılabilir.
- 44:50Poliçede Zaman Aşımı
- Poliçede üç tür zaman aşımı düzenlenmiştir: düzenleyenin kabul eden muhataba karşı açacağı davalarda vade itibaren üç yıl.
- Cilanın cirantalar ile düzenleyene veya bunların avalistlerine karşı açacağı davalar süresinde çekilen protesto talinden bir protesto kaydı varsa vade itibaren bir yıl.
- Ödeyen cilanın kendisinden önceki cirantaları ile düzenleyene karşı açacağı davalar ödeme veya kuliçe'nin dava yoluyla kendisine karşı ileri sürüldüğünde davanın açıldığı tarihten itibaren altı ay geçtiğinde zaman aşımına uğruyor.
- 45:48Kıymetli Evrak Özellikleri
- Kıymetli evrakın unsurları: senet olması, ekonomik değer taşıması, devlet nitelikte olması ve senet-hak birlikteliğidir.
- Kıymetli evrakın özellikleri: borç senedi olması, devredilebilir olması, hak ile senet arasında sıkı bir birliktelik olması ve soyutluk ilkesinin yürürlüktedir.
- Kıymetli evrak ağırlaştırılmış şekil şartlarına tabidir ve hamile yazılı kıymetli evrak en kolay devir şekline sahiptir.
- 48:17İmzaların İstiklali ve Kambiyo Senetleri
- İmzaların istiklali ilkesi, bir senede bir borçlanmaya sahte, belirsiz veya başka sebeple imzalamış kişilerin imzası varsa, diğer imzaların geçerli olmaya devam etmesidir.
- Kambiyo senetlerinin özellikleri: imzaların istiklali, müteselsi boşluğu, halk senet düzenlenme derecesi mevcut, soyut kıymetli evrak grubuna girer ve şekil şartlarına tabidir.
- 49:24Kambiyo Senetleri ve Kavramlar
- Kambiyo senetlerinde halk senet düzenlenmeden önce mevcut değil, senetle birlikte yaratıcı kıymetler oluşur.
- Senedi ciro ile devredene "ciranta devreden" denir.
- Senedi elinde bulunduranlara "hamile" denir.
- 49:53Poliçe Özellikleri
- Poliçedeki mutlak zorunlu kayıtlar: poliçe sözcüğü, belirli bir miktar ödenmesi konusunda kayıtsız şartsız havale, muhatap, lehtar, düzenleme tarihi ve düzenlemenin imzasıdır.
- Hamileliğin kabul eden muhataba karşı açacağı davalar vadeden itibaren üç yıl geçmekle zaman aşımına uğrar.
- Konuşmacı, sekizinci ve son ünitedeki anlatımlarını bu noktayla sonlandırarak final sınavlarında başarılar dilenmektedir.