Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir konuşmacının Kıpçak Hanlığı (Altın Orda Hanlığı) ve Türk tarihi hakkında detaylı bilgiler sunduğu bir anlatım formatındadır. Konuşmacı, Şit Berger ve Evliya Çelebi gibi tarihçilerin eserlerinden yararlanarak bilgiler aktarmaktadır.
- Video, Kıpçak Hanlığı'nın siyasi yapısı, gelenekleri, coğrafi özellikleri ve yaşam tarzı hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. İlk bölümde Kıpçak Hanlığı'nın siyasi figürleri ve Sibirya seferi anlatılırken, devamında Türk kadınlarının savaşa katılımı ve Kıpçak Hanlığı'nın adetleri ele alınmaktadır. Son bölümde ise Niğbolu Savaşı sonrası tutsak olan bir kişinin kaçış hikayesi ve seyahatnamesi aktarılmaktadır.
- Videoda ayrıca Türk boylarının et yeme alışkanlıkları, Çerkezlerin çocuklarını satma geleneği, Türkler, Moğollar ve Kıpçaklar arasındaki benzer gelenekler gibi ilginç tarihsel bilgiler de paylaşılmaktadır. Konuşmacı, Schild Berger'in tutsaklık deneyimini ve sonrasında nasıl kurtulduğunu anlatırken, Hayati Develi ve Feridun Emecan hocalarının onu "Almanların Marco Polo'su" olarak nitelendirmeye karşı çıkması da videoda yer almaktadır.
- 45:35Kıpçak Hanlığı ve Büyük Tataristan
- Büyük Tataristan olarak bilinen yer, aslında Altın Orda Hanlığı olarak da adlandırılan Kıpçak Hanlığı'na denk gelmektedir.
- Ebubekir'in sarayında Kıpçak Hanlığı'ndan bir şehzade bulunuyordu ve idareyi devralmak üzere yurda dönmesi için izin istemiş, Ebubekir de ona 600 süvari ile gitmesine izin vermiştir.
- Konuşmacı ve beş arkadaşı, İran ile Tataristan'ı ayıran yerden geçerek, İdil Nehri üzerindeki büyük şehir Origens (Astrahan) üzerinden Kıpçak Hanlığı'na ulaşmışlardır.
- 46:41Kıpçak Hanlığı'ndaki Hristiyan Topluluklar
- Astrahan'dan geçtikten sonra, birçok Hristiyanın yaşadığı ve bir piskoposluğuna sahip olan Dağlık Set'e uğramışlardır.
- Çıplak Ayaklılar tarikatından olan rahipler Latince vaaz verirken, ilahileri ve dualarını Tatar dilinde söylemişlerdir.
- Tatar kelimesi, Türkçede yaygın bir şekilde kullanılmıştır; Moğollardan büyük bir boy olan Tatarlar, diğer Moğol boyları tarafından bastırılmış ve hakimiyet altına alınmıştır.
- 49:30Kıpçak Hanlığı'ndaki Siyasi Yapı
- Kıpçak Hanlığı'nda, kralın üzerinde "Emir-ül-Ümera" (Emirler Emiri) adında bir gelenek vardır; bu kişi kralı seçer, nasp eder, azleder ve beyler üzerinde nüfuzu vardır.
- Edige, Emir-ül-Ümera olarak görev yapmış ve birkaç hanı tahta oturtmuş, fiilen devleti idare etmiştir.
- Kral çadırını nereye kurarsa, oraya yüzbin kişi daha kendi çadırlarını kurarlar.
- 50:37Sibirya Seferi ve Vahşi İnsanlar
- Edige'nin nezdine gelen Çekre adlı kişiyle birlikte Sibirya topraklarına iki ay yürüyerek ulaşmışlardır.
- Sibirya'da, Altay Dağları'na benzer yüksek bir dağ vardır ve bu dağın geçilmesi otuz gün sürer.
- Dağların arasında, halkın söylediğine göre dünyanın bittiği yer olarak bilinen bir çöl vardır; bu çölde vahşi hayvanlar, yılanlar ve vahşi insanlar yaşamaktadır.
- 52:25Vahşi İnsanlar ve Hristiyanlar
- Bu memleketin hakimi, Edige'ye vahşi bir adam ve kadın, ayrıca dağlardan yakalanan vahşi atlar göndermiştir.
- Vahşi atlar aşağı yukarı eşek büyüklüğündeydi.
- Oradaki insanlar İsa'ya inanır ve inancın salihlerinin ismi "Ugriye" olup, Tataristan'da onlardan çok vardır.
- 54:29Sibirya Seferinin Sonrası
- Edige ve Çekre, Sibirya'yı fethettikten sonra Volga kenarındaki Bulgaristan'a dönüp bu devleti de ele geçirmişlerdir.
- Edige'nin kendi ülkesine gelmekte olduğunu duyunca, orada bulunan bir han kaçmıştır.
- Çekre'nin yanında bulunduğu sıralarda, Sadur Melik adında 4000 kız ve kadınla birlikte çok kudretli bir Türk kadını bulunmuştur; bu kadının kocası bir Türk bey tarafından öldürülmüştür.
- 56:24Türk Kadınların Savaş ve Hükümet Yönetimi
- Türk kadınları savaşa atlı olarak katılıyor ve erkekler kadar iyi ok atabiliyorlardı.
- Türk kadınları savaşlarda atlarına her iki tarafına bir kılıç ve yay asıyorlardı.
- Sadur Melik adında bir Türk kadın varmış, genç kız ve kadınlardan oluşan bir ordusu vardı ve kocası öldükten sonra hükümdarlık ona kalmıştı.
- 57:56Sadur Melik'in İntikamı
- Sadur Melik, kocasını öldürmüş olan bir adamın intikamını almak için Kıpçak Han'ın yardımı istemiş.
- Kıpçak Han'ın teklifini kabul edince, adam Sadur Melik'in önüne getirilmiş ve bir vuruşta kafası kesilmiştir.
- Konuşmacı, bu hikayeyi kendi gözleriniyle gördüğünü belirtiyor.
- 58:31Türk Kadınları Hakkında Yorumlar
- Konuşmacı, Türk kadınlarının savaşa katıldığı, devlet yönettiği ve kendi başlarının çaresine baktığı hakkında yapılan yorumlara tepki gösteriyor.
- Konuşmacı, bu tür bilgileri paylaşmak için araştırmalar yaptıklarını ve bilmediği konular hakkında akıl yürüttüklerini belirtiyor.
- 1:00:23Atmaca Kalesi Hikayesi
- Shit Berger, duymuş olduğu bir hikayeden bahsediyor: bir dağda Atmaca Kalesi adında bir kale varmış.
- Kaleden bakire ve tüneğe tünemiş bir atmacayla birlikte yaşar.
- Herhangi biri üç gün üç gece uyumadan nöbetçi kalırsa, bakire ona şerefli bir dilek yerine getirir.
- 1:03:33Atmaca Kalesi'nin Gerçekliği
- Shit Berger ve arkadaşları kaleye gitmeye çalışmış ancak kaleye kolay kolay girilemiyor.
- Rum papazları kaleye gidilmesini yasaklıyor ve orada olanların "şeytanın işi" olduğunu söylüyorlar.
- Konuşmacı, bu hikayenin eski pagan inançlardan kalıntı olabileceğini düşünüyor.
- 1:05:36İran'da Yaşlı Bir Adam
- Shit Berger, İran'da 350 yaşında bir adam görmüş.
- Bu adamın tırnakları başparmak uzunluğundaymış, kaşları yanaklarına kadar uzanmış ve dişleri iki defa tamamen dökülmüş.
- Müslümanlar bu adamı bir aziz gibi saygı gösteriyor ve onu ziyaret ediyorlardı.
- 1:07:01Kıpçak Hanlığının Adetleri
- Kıpçak Hanlığında sadece darı ekilir, insanlar ekmek yemez ve şarap içmez, at veya deve sütü içerler.
- Kral ve beyler bile karıları, çocukları ve mallarıyla kış-yaz çadırlarda otururlar ve otlaktan otlakta taşınırlar.
- Kral seçildiğinde onu beyaz bir keçeye oturtup üç defa havaya kaldırırlar, tahta oturtup eline altın bir kılıç verirler.
- 1:08:16Türklerin Savaş Tarzı
- Türkler, diğer Müslümanlar gibi yemek içmek için yere otururlar.
- Türkler, tüm Müslüman halklar arasında en savaşçı ve kanaatkar millet olarak görülüyor.
- Konuşmacı, Türklerin düşmanlarını nasıl öldürdüklerini, kanını toplayıp pişirip yediklerini gördüğünü belirtiyor.
- 1:09:00Türk Boyları'nın Et Yeme Geleneği
- Türk boyları, kıtlık durumunda veya başka yiyecekleri kalmadığında düşmanlarını öldürdüklerini belirtiyor.
- Acele yola çıkmak zorunda kaldıklarında, eti ince dilimler halinde kesip atların altına koyarak, atın ısısıyla kuruduğu ve hareketiyle yumuşadığı bu ilkel pastırma yöntemiyle yemek hazırlarlar.
- Kral sabahları uyanınca, ona altın bir kase içinde kısrak sütü ikram edilir ve aç karnına içer.
- 1:10:19Çerkezlerin Geleneği ve Adetleri
- Çerkezlerin ülkesinde ahalisi Rum Ortodoks inancındadır ve kendi çocuklarını müslümanlara satarlar, ayrıca başkalarının çocuklarını da çalıp satarlar.
- Çerkezler ve Kıpçaklar, o dönemin en çok para eden metasıdır ve özellikle Mısır'a askeri hizmette bulunmaları için satılırlar.
- Bu çocukların Mısır Memlük Sultanlığı'nı kurmaları sonucu, Çerkez ve Kıpçak köleleri tarihte önemli bir yere sahiptir.
- 1:12:42Yıldırım Çarpması Sonrası Adet
- Çerkezlerin kendilerine mahsus bir dili vardır ve yıldırım çarpmasından ölen biri için özel bir cenaze ritüeli vardır.
- Ölü, bir tabut içinde ağacın tepesine konur ve altına toplanan yörenin ahalisi, yiyecek ve içeceklerini getirerek üç gün boyunca bayram yapar.
- Onlara göre yıldırım tarafından öldürülen kişi kutsaldır ve bu adet, Orta Asya Türklerinde ve muhtemelen Kıpçak Türklerinde de benzer şekilde yaygındır.
- 1:13:59Mısır Memlüklerindeki İlginç Adetler
- Konuşmacı, Mısır Memlüklerinde evli kadınların hafta içi serbest olduğunu ve istedikleri şeyleri yapabileceklerini, kocaları ve başkaları bununla ilgilenemeyeceklerini belirtiyor.
- Memlük Sultanı'nın atıyla şehre girerken veya yabancı memleketlerden insanlar kendisine geldiğinde yüzünü peçe ile örter ve karşısındaki onu göremez.
- Sultanın huzuruna çıkan bir bey üç defa diz çökmek ve yeri öpmek zorundadır, Müslüman'a çıplak elini uzatırken Hristiyan'a ise elbisesinin koluyla elini örter ve öpmesi için uzatır.
- 1:16:30Kaçış ve Dönüş Yolculuğu
- Konuşmacı ve arkadaşları Megrellerin ülkesinden geçerek Batum'a kaçmış, buradan gemiyle karşı tarafa geçirmelerini rica etmişler ancak kabul edilmemiş.
- Sahilden sekiz İtalyan mili uzakta bir gemi gördüler, gece ateşi yakarak geminin kaptanı tayfaları gönderdi ve konuşmacı ve arkadaşları Macar Kralı Niğbo da mağlup olduğunda tutsak edilmiş olduklarını söylediler.
- Geminin tayfaları onların gerçekten Hristiyan olup olmadığını anlamak için Waterunser, Ave Maria dualarını ve ilahi söylemesini istediler.
- 1:18:20Deniz Yolculuğu ve İstanbul'a Varış
- Geminin üç kadırga halindeki Türk korsanlarına rastladığını, üç gün ve iki gece kovalandıklarını ancak Türkler onları bırakıp yollarına gittiklerini anlatıyor.
- Fırtına çıkarak gemiyi sekiz yüz İtalyan mili geriye Sinop şehre kadar sürükledi, orada sekiz gün limanda kaldılar.
- Yiyecekler tükendi, denizdeki bir kayalıktan midyeler ve deniz örümceği toplayıp dört gün bunlarla yetindiler, İstanbul'a ulaşıncaya kadar bir ay daha denizde yol aldılar.
- 1:19:27İstanbul'da ve Dönüş Yolculuğu
- İstanbul'da şehrin kapısından girerken nereden geldiklerini sordular, Müslümanlar nezdinde tutsakken kaçtıklarını ve şimdi dindaşlarına geri gitmekte olduklarını söylediler.
- Bizans İmparatoru II. Ioannes Paleologos onların nasıl tutsak düştüğünü merak etti, hikayelerini dinleyip onları teselli etti ve İstanbul'da patriye gönderdi.
- Üç ay sonra Rum İmparatoru onları bir kadırgayla Kiliya Sarayı'na gönderdi, Akkerman'dan geçerek Eflak'ta bulunan bir şehre geldiler, sonra Limburg şehrine (Küçük Beyaz Rusya'nın başkenti) ve Polonya'nın başkenti Krakow'a ulaştılar.
- 1:20:53Kitabın Sonu ve Eleştiriler
- Konuşmacı, Tanrı'nın yardımıyla evine ve dinine kavuştuğunu, Tanrı'ya ve ona yardımcı olan herkese teşekkür ettiğini belirtiyor.
- Hayati Develi ve Feridun Emecan hocalar, Schild Berger'i "Almanların Marco Polo'su" olarak nitelendirmeye karşı çıkıyorlar.
- Kitabın sonunda Türkçesi olan ilahiler ve dualar yer alıyor, bunlardan örnek olarak "Göklerdeki babamız" duaları aktarılıyor.