Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin öğrencilere kimya dersinde elektronların orbitallere dizilimi konusunu anlattığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, tahtada çizimler yaparak konuyu görsel olarak açıklamaktadır.
- Video, elektronların orbitallere diziliminde kullanılan temel kuralları detaylı şekilde ele almaktadır. Aufbau kuralı (elektronların en düşük enerjili orbitalden başlayarak dizilmesi), Pauli kuralı (bir orbitalin maksimum iki elektron alabileceği ve bu elektronların spin kuantum sayılarının zıt olması gerektiği) ve Hunt kuralı (eş enerjili orbitallerin önce tek tek aynı yönde, daha sonra zıt spinli olarak dizilmesi) açıklanmaktadır.
- Videoda hidrojen, bor, flor, magnezyum, kükürt, kalsiyum, karbon, oksijen, lityum, potasyum, selenyum, argon, manganez, çinko, germenyum, brom, silisyum, neon, klor, nikel ve bakır gibi çeşitli elementlerin elektron dizilimleri örneklerle incelenmektedir. Ayrıca, temel hal elektron dağılımı yapıldığında tam dolu orbitali bulunan elementlerin atom numaralarını bulma ve Hant kuralına uymayan orbital şemalarını tespit etme gibi alıştırmalar da yapılmaktadır. Video, iyonların elektron dağılımı konusuna geçileceği bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:03Elektronların Orbitallere Dizilimi
- Elektronlar orbitallere dizilirken belli bir düzen ve kural vardır.
- Çok elektronlu sistemlerde alt kabukların doldurulması için en düşük enerjili (temel halden) başlayarak doldurmak zorunludur.
- Bir orbitale zıt spinli olarak en fazla iki elektron yerleşir.
- 00:53Orbitallerin Özellikleri
- Normalde orbitallerin sıralaması 1s, 2s, 2p, 3s, 3p, 4s, 3d, 4p, 5s, 4d, 5p, 6s, 4f, 5d, 6p şeklinde olur.
- S orbitali bir tane orbital içerir ve maksimum iki elektron yerleştirebilir.
- P orbitali üç tane eş enerjili orbital içerir ve toplam altı elektron yerleştirebilir.
- D orbitali beş tane orbital içerir ve toplam on elektron yerleştirebilir.
- F orbitali yedi tane orbital içerir ve toplam on dört elektron yerleştirebilir.
- 02:41Elektron Konfigürasyonu
- Elektron konfigürasyonunda baş kuantum sayısı (n) çekirdeğe olan mesafeyi gösterir.
- Sağ tarafta orbital türü (s, p, d, f) yazılır.
- Üstte yazılan sayı elektron sayısını gösterir.
- 03:33Elektron Diziliminin Kuralları
- Elektronlar en düşük enerjili seviyeden başlayarak doldurulur.
- Her enerji seviyesinde s orbitali ile başlanır ve p orbitali ile bitirilir.
- Dördüncü enerji seviyesinde d orbitali de eklenir ve p orbitali ile bitirilir.
- Beşinci enerji seviyesinde s orbitali ile başlanır, d orbitali ile devam edilir ve p orbitali ile bitirilir.
- 06:35Periyodik Sistem ve Elektron Dizilimi
- Birinci periyotta iki element (hidrojen ve helyum) bulunur ve sadece s orbitali vardır.
- İkinci periyotta sekiz element bulunur ve 1s² 2s² 2p⁶ dizilimine sahiptir.
- Üçüncü periyotta sekiz element bulunur ve 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ dizilimine sahiptir.
- Dördüncü periyotta sekiz element bulunur ve 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d¹⁰ dizilimine sahiptir.
- Beşinci periyotta sekiz element bulunur ve 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d¹⁰ 4p⁶ dizilimine sahiptir.
- Altıncı periyotta sekiz element bulunur ve 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d¹⁰ 4p⁶ 5s² 4d¹⁰ dizilimine sahiptir.
- Yedinci periyotta sekiz element bulunur ve 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d¹⁰ 4p⁶ 5s² 4d¹⁰ 5p⁶ dizilimine sahiptir.
- Sekizinci periyotta sekiz element bulunur ve 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d¹⁰ 4p⁶ 5s² 4d¹⁰ 5p⁶ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ dizilimine sahiptir.
- Dokuzuncu periyotta sekiz element bulunur ve 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d¹⁰ 4p⁶ 5s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹⁰ 5p⁶ 4f¹⁰ 6s² 4d¹
- 08:43Aufbau Kuralı
- Aufbau kuralı, elektronların orbitalleri en düşük enerjili (çekirdeğe en yakın) orbitalden başlayarak doldurma kuralıdır.
- Bu kural aynı zamanda Clinkovsky modelin ilkesine dayalıdır ve sadece temel hal dizim için geçerlidir.
- Aufbau kuralına göre, bir orbitali maksimum zıt tipini iki tane elektron yerleştirebilirsiniz.
- 09:52Aufbau Kuralının Uygulanması
- Hidrojen için elektron dizilimi 1s², bor için 1s² 2s², flor için 1s² 2s² 2p⁵ şeklinde devam eder.
- Magnezyum için 1s² 2s² 2p⁶ 3s², kükürt için 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁴, kalsiyum için 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² şeklinde dizilir.
- Aufbau kuralına göre, bir orbitali doldurduktan sonra diğerine geçmek gerekir, dolmadan diğerine geçilemez.
- 13:50Pauli Dışlama İlkesi
- Pauli dışlama ilkesine göre, bir orbitali en fazla iki tane elektron yerleşir ve bu iki elektronun dört kuantum sayısı da aynı olamaz.
- Dört kuantum sayısından baş kuantum, açısal momentum ve manyetik kuantum aynı olabilir, ancak spin kuantumu farklı olmak zorundadır.
- Helyum örneğinde, bir orbitali maksimum zıt tipini iki tane elektron yerleştirebilirsiniz, bu nedenle biri yukarı yönlü ise diğerinin aşağı yönlü olması gerekir.
- 15:51Hunt Kuralı ve Elektron Dizilimi
- Hunt kuralı, eş enerjili orbitalleri önce birer birer aynı yön, daha sonra zıt spin olarak yerleşebilir diyor.
- Elektronlar önce boş koltuklara, sonra gidiş yönüne doğru dizilmelidir.
- Eş enerjili orbitallere elektron yerleştirirken önce teker teker aynı yönde dizilmeli, sonra zıt yönlü olarak yerleştirilmelidir.
- 16:50Karbon ve Oksijen Örnekleri
- Karbon için elektron dizilimi 1s² 2s² 2p² şeklindedir ve eş enerjili orbitallere önce tek tek aynı yönde dizilmelidir.
- Oksijen için elektron dizilimi 1s² 2s² 2p⁴ şeklindedir ve eş enerjili orbitallere önce tek tek aynı yönde dizildikten sonra zıt yönlü olarak yerleştirilmelidir.
- Eş enerjili orbitallere elektron yerleştirirken önce teker teker aynı yönde dizilmeli, sonra zıt yönlü olarak yerleştirilmelidir.
- 19:00Elektron Dizilimi Örnekleri
- Hidrojen için elektron dizilimi 1s¹ şeklindedir ve tek elektron yuvarlak veya çizgi ile gösterilebilir.
- Lityum için elektron dizilimi 1s² 2s¹ şeklindedir ve iki zıt yönlü elektron olmalıdır.
- Karbon için elektron dizilimi 1s² 2s² 2p³ şeklindedir ve eş enerjili orbitallere önce tek tek aynı yönde dizildikten sonra zıt yönlü olarak yerleştirilmelidir.
- 21:07Daha Fazla Atom Örneği
- Neon için elektron dizilimi 1s² 2s² 2p⁶ şeklindedir ve tam dolu orbitallere elektron yerleştirilmelidir.
- Potasyum için elektron dizilimi 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s¹ şeklindedir ve tam dolu orbitallere elektron yerleştirilmelidir.
- Selenyum için elektron dizilimi 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d¹ şeklindedir ve tam dolu orbitallere elektron yerleştirilmelidir.
- 23:30Atom Numarası
- Atom numarası 20'nin üstünde olan elementlerin elektron dizilimini çizmek için pratik bir yöntem vardır.
- Atom numarası 20'nin üstündeki elementlerin elektron dizilimini çizmek için önce 18 elektronlu argon soygazının dizilimini yazmak gerekir.
- Mangan için elektron dizilimi 18 argon 4s² 3d⁵ şeklindedir ve çinko için elektron dizilimi 18 argon 4s² 3d¹⁰ şeklindedir.
- 25:11Elektron Konfigürasyonu ve Pratik Yöntemler
- Germenyum örneğinde, atom numarası 20'nin üzerindekileri açarken 18. argondan başlamak işlemi kolaylaştırır.
- Elektron konfigürasyonunda, önce 18. argon, sonra 4s², 3d¹⁰ ve son olarak 4p orbitalleri doldurulur.
- Brom örneğinde de benzer şekilde 18. argon, 4s², 3d¹⁰ ve 4p⁵ orbitalleri doldurulur.
- 26:45Elektron Dağılımı Soruları
- Yedi tam dolu orbiteli bulunan elementin atom numarası 16 şeklinde hesaplanır, çünkü 14 orbitalin tam dolu olması için 16 elektron gerekir.
- Onbir tam dolu orbiteli olan atomun atom numarası 26 şeklinde hesaplanır, çünkü 18 argon ve 4s² orbitalleri tam dolu olur.
- Hant kuralına göre, orbitallerde önce tek tek aynı yönlü elektronlar yerleştirilir, sonra çift elektronlar eklenir.
- 33:48Alfa Kuralı ve Elektron Dizilimleri
- Alfa kuralına göre elektronlar orbitallere en düşük enerjili orbitalden başlayarak dizilir.
- Silisyum, klor ve argon için elektron dizilimleri incelenerek alfa kuralına uygunluğu kontrol edilir.
- Argon için 4s orbitali doldurulmadan 3d orbitaline elektron kayması alfa kuralına aykırıdır, ancak küresel simetriye göre doğru bir dizilimdir.
- 35:21Diğer Elementlerin Elektron Dizilimleri
- Bakır için elektron dizilimi incelenirken, elementin yanlış yazılması (bakır yerine nikel) sonucu değiştirmez.
- 31. element için elektron dizilimi incelenir ve 4s orbitali doldurulmadan 4p orbitaline elektron kayması alfa kuralına aykırıdır.
- Konu bitirildikten sonra iyonların elektron dağılımı konusu bir sonraki derste ele alınacaktır.