Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Görkem Hoca" olarak hitap edilen bir öğretmenin kimya bilimi ve alt disiplinleri hakkında sunduğu kapsamlı bir eğitim içeriğidir. Öğretmen, öğrencilere hitap ederek konuyu günlük hayattan örneklerle açıklamaktadır.
- Video, kimyanın tanımı ile başlayıp, kimya biliminin yedi alt disiplinini (analitik kimya, biyokimya, fizikokimya, organik kimya, polimer kimya, adli kimya ve endüstriyel kimya) detaylı şekilde ele almaktadır. Her bir disiplin için örnekler verilerek, hangi kimyasal olayların hangi disiplinlerin konusu olduğu açıklanmaktadır. Ayrıca kimya biliminin uygulamaları, ilgili meslekler ve ÖSYM sınavlarında çıkabilecek soru tipleri de videoda yer almaktadır.
- Videoda ayrıca polimerlerin yapısı ve kullanım alanları, teflon gibi endüstriyel ürünlerin sağlık riskleri, ilaç endüstrisi, doping testleri, gübre endüstrisi ve çevre kirliliği gibi güncel konular da ele alınmaktadır. Video, bir sonraki derste kimyanın sembolik dili konusunun işleneceği bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:07Kimya Disiplinleri ve Çalışma Alanları
- Kimya çok geniş bir müfredat olduğu için disiplinlere ayrılmış ve bu konu genel kültür yüklemesi olarak sunulmaktadır.
- Kimya, maddenin yapısını, özelliklerini, birbirleriyle etkileşimini ve bu etkileşimler sonucunda uğradıkları değişimi inceleyen bir bilim dalıdır.
- Kimyada tam yedi tane alt disiplin bulunmaktadır ve bu disiplinler ÖSYM sorularında da karşımıza çıkmaktadır.
- 01:26Analitik Kimya
- Analitik kimya, maddenin bileşenlerini nicel ve nitel olarak analiz eden bir bilim dalıdır.
- Nitel analiz, incelenen maddenin bileşiminin nelerden oluştuğunun bulunmasıdır.
- Nicel analiz, incelenen maddenin bileşiminin ne kadar olduğunun kanıtıdır.
- 02:27Analitik Kimyanın Kullanım Alanları
- Analitik kimyanın anahtar kelimesi "ne var" ve "ne kadar" sorularıdır.
- Göl suyunun içerisinde nelerin olduğunu bulmak isteyen biri analitik kimyanın bir disiplininde uzmanlaşmalıdır.
- Eser miktarda (dışarıdan eklenilmeyecek kadar az) maddelerin de analitik kimyada analiz edilebileceği gösterilmiştir.
- 04:04Toprak Analizi ve Kimyasal Maddeler
- Sarımsakın en çok ihtiyacı olan mineral silisyumdur ve Kastamonu toprakları silisyum açısından zengindir.
- Toprak analizi yaparak topraktaki minerallerin ne var ve ne kadar olduğunu öğrenmek önemlidir.
- Toprakta demir miktarı yüksekse ıspanak ekilmesi avantajlıdır çünkü ıspanak demir mineraline ihtiyaç duyar.
- 05:19Biyokimya
- Biyokimya, canlıların yapısında yer alan kimyasal maddeleri ve bunların canlı organizmalarla tepkimelerini inceleyen kimya disiplinidir.
- Biyokimya, doku, idrar gibi örneklerin yapısını veya ilaçların vücuda etkilerini inceleyen bir disiplindir.
- Karaciğer enzimleri üzerindeki ilaç etkileri veya UV ışınların DNA sarmalının etkileri biyokimyanın konularıdır.
- 07:12Fizikokimya
- Fizikokimya, kimyasal tepkimelerde ısı, iş ve diğer enerji dönüşümleri gibi fiziksel faktörlerin kimyasal tepkimeleri etkisini inceleyen bir disiplindir.
- Fizikokimya, kimyasal kinetik, elektrokimya, termo-kimya ve kuantum kimyası gibi alt dallara ayrılır.
- Barut yanmasını hızlandırmak için katalizör ekleme, karpuzun soğuması veya elektrik enerjisini kimyasal enerjiye dönüştürme fizikokimyanın konularıdır.
- 09:48Organik Kimya
- Organik kimya, yapısında karbon bulunan maddelerin yapılarını, özelliklerini, tepkimelerini ve sentez yollarını inceleyen bir daldır.
- Organik kimyanın özelliği karbon içeren maddeleri incelemektir.
- Organik kimyaya kısaca karbon kimyası da denir.
- 10:22Organik ve Anorganik Kimya
- Organik kimya, karbon temelli bileşiklerin kullanım alanı ve özellikleri konusunu ele alır ve petrol, boya, ilaç gibi geniş bir alana sahiptir.
- Organik bileşiklerin tanımı, ilaç, hormon veya fazla gübreleme kullanılmadığı durumlarda geçerlidir; doğada yetişen her şey organik değildir.
- Anorganik kimya, organik olmayan bileşiklerin yapısını, özelliğini ve tepkimelerini inceleyen disiplindir; asit ve tuzlar gibi karbon temelli olmayan bileşikler bu disiplinin konusudur.
- 14:22Polimerler
- Polimer, çok sayıda monomer (küçük yapılar) sayıca bin'den fazla birleştirildiğinde ortaya çıkan devasa yapıdır.
- Polimerler doğal (karbonhidrat, protein) ve yapay (naylon, polyester) olmak üzere iki grupta incelenir.
- Naylon, iki sıvının karışmasıyla oluşan polimer bir yapıdır ve Amerikalılar tarafından Japonlara ithaf edilmiştir.
- 15:55Polimerlerin Kullanım Alanları
- Polimerler günümüzde hayatımızın vazgeçilmezidir; kıyafetler, içecekler ve çeşitli ürünlerde kullanılmaktadır.
- Organik ve polimer ipliklerin farkını anlamak için yakma testi yapılabilir; organikler yandığında kül olurken, polimerler sertleşip plastik konumuna geçer.
- Polimerlerin başındaki P harfi (PE, PP, PVC gibi) ve renk kodları (mavi: doğal kaynak su, kırmızı: ozonla zenginleştirilmiş su, yeşil: alkali oranı yüksek su) ürünlerin kalitesini gösterir.
- 18:39Teflon ve Polimerler
- Teflon, yanmaz ve yapışmaz özelliğinden dolayı tencere tavaların içerisinde kullanılan bir polimer çeşididir ve ticari adı PTF (Politetra Flora Etilenler) olup, kendi adı PTF'dir.
- Teflon çizildiğinde kanserojen etki yapmaz, ancak çizildiğinde üzerindeki ince zar tabakası çıkar ve yapışma özelliği kazanır.
- Teflon üretiminde problem vardır; üretim aşamasında bağlanmayan florürlerin uçurulması için gereken 600-800 derece ısıtma işlemi yapılmadığında, bu maddeler yemeğe geçebilir.
- 22:12Sağlıklı Tencere Seçenekleri
- Bakır tencereler en sağlıklı seçenektir çünkü radyasyon emici özelliği vardır ve yeşillenirse zehir bırakmaz, ancak arada kalaylanması gerekir.
- Eski anneannelerimizin kullandığı emaye tencereler de sağlıklı bir seçenektir çünkü içlerinde cam bulunur.
- Diğer polimer ürünler kimyasal proseslerden geçtiği için maliyeti düşürmek için tam olarak kullanılamadığı için garanti verilemez.
- 23:07Polimerlerin Tehlikeleri
- Polimerlerin zararları şu anda görülmese de, ileride genomu bozabilir ve yeni hastalıkların ortaya çıkmasına neden olabilir.
- PET şişeler "içtin at" mantığıyla kullanılır, ancak sıcak suyla yıkandığında polimerin yapısal özelliği bozulur ve mikroplar suya daha fazla geçirilir.
- Polimerler konusunda P ile başlayan malzemelerin (PVC, Kevlon) polimer olduğunu, naylon ve Teflon'un da polimer olduğunu bilmek yeterlidir.
- 25:09Endüstriyel Kimya
- Endüstriyel kimya, endüstri ve sanayide kullanılan hammaddeler ve bunların imalatlarını inceleyen bir kimya disiplinidir.
- Endüstriyel kimya, fabrikalaşma ve seri üretim sistemlerini içerir.
- Petrolün rafinerelerde işlenmesi de endüstriyel kimyanın bir kolu haline gelmiştir.
- 26:05İlaç Endüstrisi ve Farmostatik Kimya
- İlaç endüstrisi (farmostatik kimya) ilaç hammaddenin üretimi ve vücuda olan etkilerini inceleyen bir yapıdır.
- İlaçları doktor önerisi olmadan kullanmamak ve grip tedavisinde "bir hafta ilaçlı, yedi gün ilaçsız" mantığına uygun davranmak önemlidir.
- Farmostatik kimyanın gelişimi tarih öncesi simyacılara kadar dayanır ve bitkilerin hastalıkların tedavisinde kullanıldığı fark edilmiştir.
- 27:03İlaç Üretimi ve Kullanımı
- Bitkilerden ilaç üretimi, bitkinin içindeki zararlı maddeleri saflaştırarak etken maddeyi çekme sistemleridir.
- Aspirin'in hegesi söğüt ağacından ortaya çıkmış, asetil salisilik asidi keşfedilerek parasetamol sınıfı ilaçlar üretilmiştir.
- İlaç formlarının dışına çıkmamak gerekir, örneğin kapsüllerin belirli pH seviyelerine hazırlanması ve etki etmesi gereken bölgede çözünmesi önemlidir.
- 28:23İlaç Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Apranax, Majezik, Arveles gibi ilaçlar ağızda çözülmemeli, aksi takdirde beyin kanamasına sebep olabilir.
- İlaçlarda etken madde ve fayda-zarar ilişkisi önemlidir, yan etkiler de dikkate alınmalıdır.
- İlaçlar aşamalardan geçer: deneysel teorik veriler, hayvan deneyleri, gönüllü kişiler üzerinde deneyler ve piyasaya sürme aşamaları.
- 30:16İlaç Kullanımında Tavsiyeler
- İlaç kullanmak zorunda olduğun yerler vardır, özellikle tıpta doktor önerisi varsa kullanmak gerekir.
- Arkadaş önerisi veya sülale içinde yaygın olan ilaçları kullanmak yerine, alerjik reaksiyon olup olmadığını bilmeden kullanmamak önemlidir.
- Alternatif tıpa yönelmek daha avantajlıdır, ancak tedavi edemediği büyük hastalıklar için doktora gitmek ve ilaç kullanmak gerekir.
- 31:10Adli Kimya
- Adli kimya, suç ve suçluyu ortaya çıkartmak için kimya biliminden yararlanan bir alandır.
- Kriminal laboratuvarları adli kimya alanında önemli bir yer tutar.
- Filmlerde görülen mavi ışıklar, adli olaylarda kan izlerini tespit etmek için kullanılır.
- 31:41Kriminal Analiz Teknikleri
- Liminal madde, kriminallerin kan izlerini tespit etmek için kullanılan bir yöntemdir; hemoglobindeki demir iyonlarını yükseltirken ışıma yaparak izleri gösterir.
- Amerikan kriminalleri izledikten sonra Türkiye'de de bu yöntem uygulanmış, ancak çamaşır suyu döküldüğünde liminal etki etmediği için kan izleri görünmüyordu.
- Barut izi, ateş edildiğinde elde ve vücuda geçen bir izdir; kriminaller bu izi tespit etmek için örnek alır ve çamaşır deterjanı kullanılarak izleri gizlemeye çalışılırdı.
- 34:05Adli Kimya ve Doping
- Doping testi, koşu yarışlarında veya at yarışlarında sporcuların performansını artırmak için kullanılan doping maddelerini tespit etmek için yapılır.
- Doping testi pozitif çıkarsa, sporcu suçlu sayılır ve kupa gibi ödülleri elinden alınır.
- Maradona'nın kupası doping testi pozitif çıktığı için elinden alınmıştı.
- 35:13Petrokimya ve Agro Kimya
- Petrokimya, ham petrol ve doğalgaz gibi hammaddelerin fiziksel ve kimyasal olarak dönüşmesiyle elde edilen benzin, jet yakıtı gibi kullanılabilir ürünlerin üretimiyle ilgilidir.
- Petrokimya, endüstriyel kimyanın alt koludur.
- Agro kimya, gübre endüstrisidir; bilinçsiz gübreleme toprağa, suya ve havaya zarar verir, ayrıca insan sağlığı için zararlı olabilir.
- GDO (genişletilmiş doğal organizma) tohumlar, dünya nüfusunu doyurmak için kullanılmakta olup, bu tohumlarla yetiştirilen hayvanlar hormonlu olabilir.
- 36:53G Dolu Tohumlar ve Ticari Döngü
- G dolu tohumlar verildiğinde bir fideden altı-yedi salkım domates çıkmaya başladı, ancak ilk seneden sonra ürün vermedi.
- Domateslerin içinden tekrar tohumluk alınamadığı için çiftçiler aynı firmadan tohum satın almak zorunda kaldı.
- Firma, gübre, böcek ilacı ve ilaç döngüsüne sokarak çiftçileri kendine bağladı.
- 38:31İlaç Kullanımının Tehlikeleri
- İlaçlar ticari olaylardır ve rastgele ilaç kullanmak ülke ekonomisine zarar verir.
- SGK hesaplarında para birikmiyor çünkü herkes deli gibi ilaç alıyor ve ilaç üretim firmalarının çoğu yabancı sermayelere gidiyor.
- Analiz yaptırılması, gereği kadar gübre kullanılması ve doğal ürünleri tercih etmek gerekiyor.
- 39:20Aritma Endüstrisi
- Aritma endüstrisi, hava, toprak ve su kirleticilerinden arındırma işlemidir.
- Fabrika sisteminde zirai atıklar dereye, toprağa ve havaya salınıyor, bu atıkların arıtma tabi tutulması gerekiyor.
- Kirlenmiş su tarım yapıldığında ürünlere geçebilir ve ağır metaller bitkilerin köklerine, balıklara ve insanlara ulaşabilir.
- 40:28Evlerde Kullanılan Aritma Yöntemleri
- Evlerde arıtım suyu kullanmak için üç farklı mikron boyutunda filtre kullanılır.
- Karbon filtrenin yüzeye tutunma özelliği vardır ve mikroorganizmaları tutar.
- Eski Türk filmlerinde muslukların ağzına bez bağlanması, aktif karbon içeren bezin suyu arındırması için kullanılırdı.
- 41:32Boya Endüstrisi
- Boya endüstrisi süsleme veya koruma amaçlı yapılır.
- Demir havadaki nemden ve oksijenle birleşip paslanır, bu paslanmayı engellemek için boyalama yapılır.
- Arabalar korozyona karşı korunmak için boyanır, böylece dıştaki hava ve nemden ayrı tutulur.
- 42:10Kimya ile İlgili Meslekler
- Kimyagerler laboratuvarda çalışan, maddelerin atom ve molekül düzeyini inceleyen, tanımlayabilen, üretebilen ve değiştirebilen kişilerdir.
- Kimya mühendisi, üretim proseslerini daha ucuz maliyetle aynı ürünleri elde etmeye çalışan kişilerdir.
- Kimya öğretmeni, eğitim kurumlarında öğrencilere milli eğitim bakanlığı tarafından hazırlanan içerikler doğrultusunda bilgi ve becerilerini aktaran kişilere verilen isimdir.
- 43:42Diğer Kimya Meslekleri
- Metal mühendisliği, bileşiminde metal bulunan maden filizlerinden metal ve alaşımları elde eden kişilere verilen isimdir.
- Eczacılar, ilaç üretim, gelişim, dağıtım ve insan vücuduna etkilerini inceleyen doktorlar tarafından yazılan reçeteler karşısındaki ilaçları hastalara veren kişidir.
- Eczacılık ve kimyagerlik meslek dalları birbirine benzerdir, eczacılıkta da kimya çok önemlidir.
- 45:33Kimya Biliminin Cevap Veremediği Soru
- Kimya bilimi, moleküller arası çekim kuvveti nedeniyle suyun kaynama noktasının alkolden daha fazla olduğunu açıklayabilir.
- Asitlerin altın ile tepkime vermemesinin sebebi, soy metallerin elektron verme ile hidrojenden daha pasif yapılarıdır.
- Naftalin katısının suda çözülmemesinin sebebi, apolar maddelerin polarda çözünmemesidir.
- Sofra tuzu elektriği iletmezken demir metal elektriği iletir çünkü iyonik bağlı bileşikler kristal örgü yapıdadır ve serbest elektronları yoktur.
- Güney yamaçların kuzey yamaçlardan daha fazla ısınmasının sebebi kimya ile değil, coğrafya ile açıklanabilir.
- 47:16Kimyanın Alt Disiplinleri
- Günlük hava tahminlerinin yapılması coğrafyanın konusu olup kimyanın alt disiplini değildir.
- Kaan analizi yaparak şeker oranının tayin edilmesi kimyanın bir alt disiplinidir.
- Daha uzun süre kullanılabilen bir pil üretimi fizikokimyanın konusu olup kimyanın alt disiplini değildir.
- Karbon temelli maddelerin yapısını, özelliklerini ve tepkimelerini inceleyen kimya alt disiplini organik kimyadır.
- Meteoroloji kimya biliminin alt disiplinlerinden biri değildir, coğrafyanın konusudur.
- 49:26Kimya Disiplinleri ve Çalışma Alanları
- Naylon üretimi polimer kimyasının konusudur.
- Metal-asit tepkimelerinde ısı açığa çıkması fizikokimyanın konusudur.
- Petrolün rafinere edilerek benzin, motorin, flu ve LPG üretimi endüstriyel kimyanın konusudur.
- Suyun analiz edilerek sertlik derecesinin hesaplanması analitik kimyanın konusudur.
- Metal-asit tepkimelerinde ısı açığa çıkması anorganik kimyanın konusudur.
- 51:11Kimya Disiplinleri ve Örnekler
- Çok sayıda monomerin bir araya gelmesiyle oluşturduğu büyük yapıları inceleyen kimyanın alt disiplini polimer kimyasıdır.
- Canlıların yapısında yer alan kimyasal maddeleri ve bunların canlı organizmalarla ilgili tepkimeleri inceleyen kimyanın alt disiplini biyokimyadır.
- Doping testinde suç ve suçluyu bulma adli kimyanın konusudur.
- 2015 yılında kimya dalında Nobel ödülü kazanan ilk Türk bilim insanı Prof. Dr. Aziz Sancar, DNA'nın onarılması ve bilgisinin korunduğuyla ilgili çalışma yapmıştır.
- 52:49Çevreye Zarar Verme ve Organik Kimya
- Kia'nın çevreye verdiği zararları en aza indirmek için fosil yakıtlar yerine alternatif enerji kaynakları kullanılması, fabrika bacalarının filtreleme işlemi yapılması ve plastiklerin geri dönüşüm kutusuna atılması yapılmalıdır.
- Karbon ve karbon temelli bileşiklerin yapısını inceleyen kimya disipline organik kimya denir.
- Sirke asidi, boya, ilaç ve LPG gibi karbon temelli bileşikler organik kimya disiplini kullanılarak elde edilmiştir.
- Cam (silisyum karbür, silisyum dioksit veya kuvars) karbon temelli bir bileşik olmadığı için organik kimya disiplini kullanılarak elde edilmemiştir.
- 54:49Fizikokimya ve Kimyasal Tepkimeler
- Fizikokimya, kimyasal tepkimelere etki eden faktörleri inceler.
- Fizikokimya, ısınan bir borunun genleşmesi, güneşe bırakılan karpuzun soğuması ve suyun elektrolizinde gerçekleşen olayları inceler.
- İcme suyunda bulunan magnezyum iyon miktarı analitik kimyanın konusu olup, fizikokimya tarafından incelenmez.
- 55:55Dersin Sonu
- Dersin sonuna gelindiği belirtiliyor.
- Bir sonraki derste kimyanın sembolik dili konusu ele alınacak.
- İzleyicilerden abone olmaları isteniyor.