Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, 1974 yılında gerçekleşen Kıbrıs Barış Harekatı'nı anlatan bir belgeseldir. Belgeselde Bülent Ecevit gibi dönemin önemli siyasi figürleri ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin harekatı anlatılmaktadır.
- Video, Kıbrıs'ın tarihsel gelişiminden başlayarak 1974'teki olayları kronolojik olarak anlatmaktadır. Osmanlı Devleti'nin Kıbrıs'ı İngiltere'ye kiralaması, Rumların Enosis planları, 1963'teki Noel Katliamı ve 1974'teki Türk Silahlı Kuvvetleri'nin iki aşamalı harekatı detaylı şekilde ele alınmaktadır. Harekatın sonuçları olarak Kıbrıs'ın ikiye ayrılması ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin ilanı anlatılmaktadır.
- Kıbrıs'ın Tarihi ve Türk-Rum Gerilimi
- 1974 yılında Türk Silahlı Kuvvetleri'nin "Ayşe Tatile Çıktı" parolasıyla başlattığı Kıbrıs Barış Harekatı, yakın tarihteki en önemli askeri hareketlerden biri olarak dünya sahnesinde yerini almıştır.
- Kıbrıs adası, Süveyş Kanalı ve Boğazlara olan yakınlığıyla jeopolitik olarak cezbedici olup, tarih boyunca farklı medeniyetlerin boyunduruğu altında kalan dönemlerin ardından 300 yıl boyunca Osmanlı Devleti egemenliğinde kaldı.
- Osmanlı'nın Rus Savaşı'nın ardından 1978'de Kıbrıs'ı 50 yıllığına İngiltere'ye kiralamasıyla başlayan Türk-Rum gerilimi yaklaşık 100 yıl sürecekti.
- 00:55Kıbrıs'ta Rumların Enosis Planı ve Şiddet
- 1931 yılında başlayıp 1950'lerde Rum Kilisesi tarafından kabul gören Rumların Yunanistan'la birleşme planı (Enosis) İngiltere tarafından reddedilince ileride yaşanacak tüm olayların fitili ateşlenmiş oldu.
- 1955 tarihinde Albay Grios tarafından kurulan EKOA, Türkler'e karşı şiddet eylemlerine başladı ve üç yıl içerisinde 33 Türk köyü boşaltılmak zorunda kaldı.
- 1959'da imzalanan Zürih ve Londra Antlaşmaları doğrultusunda İngiltere hakemliği ve taraflar ortak alan ve bağımsız bir Kıbrıs konusunda anlaşmaya vardı.
- 01:38Kıbrıs Cumhuriyeti ve Rumların Baskısı
- Hem Rumların hem de Türklerin yönetimde ortak söz sahibi olduğu tam bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti 1960'ta resmen kurulmuş oldu.
- Rumlar bu gelişmeleri tatmin edici bulmayıp, adada tek söz sahibinin kendileri olması için baskılara başladılar.
- Dönemin Cumhurbaşkanı Makarios, 60. Anayasası'nın Türkler'e tavizde bulunduğunu iddia ederek 13 maddelik değişiklik önerisini Türk yönetimine sunduğunda, öneriyi reddeden Türkler'e karşı şiddet uygulamaları baş gösterdi.
- 02:081963'teki Katliam ve Kıbrıs'ta Darbe
- Plan adım adım uygulanınca 300 bin Türk adanın %3'lük bir bölümüne sıkışıp kalmıştı.
- 1963 yılında 21 Aralık günü itibariyle Noel'i bahane eden Rumlar, köyleri basarak silahsız Türkleri kurşuna dizecek ve bu acımasız katliam 1964 yılının sonlarına kadar tam bir yıl devam edecekti.
- 1974'te Kıbrıs'ta bir darbe yapıldığı haberi 15 Temmuz sabahı Türk Büyükelçiliği tarafından gönderilen şifreli bir mesajla Türkiye'ye iletildi.
- 03:01Kıbrıs Barış Harekatı'nın Başlangıcı
- Türk devletinin nefesi tükenmiş, askeri müdahale artık şart olmuştu.
- Bülent Ecevit, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri ile yaptığı görüşmelerden sonuç alamayınca adı Kıbrıs Barış Harekatı olacak olan tarihi operasyon başlayacaktı.
- 20 Temmuz 1974'te Türk uçakları Kıbrıs semalarını süslemeye başladı, bir yandan Yunan birlikleri bombalanırken diğer yandan adaya havadan ve denizden çıkartmalar yapılıyordu.
- 03:45Harekatın İlerleyişi ve Sonuçları
- Adadaki ilerleyiş doğu ve batı yönlü olarak 22 Temmuz'da birleşen Türk birlikleri tarafından sürdürülerek Girne-Lefkoşa yolu tamamen ele geçirildi.
- 14 Ağustos 1974'te Türk Silahlı Kuvvetleri ikinci harekata başladı ve Türkler 14 ve 15 Ağustos tarihinde doğu ve batı hattında ilerleyerek Magosa, Lefkoşa ve Lefke hattının kuzeyindeki bölgenin hepsini ele geçirdi.
- İki harekat toplamında Türk Silahlı Kuvvetleri tam 498 şehit verirken, süreç içinde 1672 Kıbrıs Türkü şehit oldu, Yunan ve Rum tarafından ise 4 bin kişi hayatını kaybetti.
- 04:51Kıbrıs'ın Bölünmesi ve Harekatın Önemi
- Türk Silahlı Kuvvetleri'nin başarılı operasyonunun ardından 1975 yılında ada ikiye ayrıldı, kuzey yarısında Türk Federal Devleti kuruldu.
- 15 Kasım 1983 tarihinde bugünkü Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ilan edildi.
- Kıbrıs Barış Harekatı ile birlikte Yunanistan'ın Enosis hayali Akdeniz'in soğuk sularına gömülmüştür ve harekat, Türk milletinin kendi vatandaşının canı için dünyanın her yerinde kanının son damlasına kadar nasıl savaşacağını tüm dünyaya göstermiştir.