Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan temel imalat işlemleri dersinde kesici takımlar ve torna işleme teknikleri hakkında kapsamlı bir eğitim içeriğidir. Eğitmen, atölyesinde öğrencilerle çalışırken karşılaştığı zorlukları da paylaşmaktadır.
- Video, kesici takımların temel özellikleri, türleri, kullanım alanları ve seçim kriterleri hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır. İçerikte kesici takım seçimleri, takım özellikleri, kater türleri, torna kesici takımlarının bilenmeleri, kesici takımları torna tezgahına bağlama teknikleri ve kesme parametreleri ele alınmaktadır.
- Ayrıca videoda kesici takımların üretildikleri malzemelere göre türleri (karbon çelikleri, takım çelikleri, yüksek hız çelikleri, hava çeliği, karbürler, seramikler, elmas kaplı malzemeler), sıcaklık-sertlik değerlerine göre karşılaştırmalar, erken körelmesinin nedenleri, bileme teknikleri ve kesme yönleri gibi konular da detaylı şekilde açıklanmaktadır. Farklı talaş tipleri (dolaşık, uzun helezon, spiral kesik, ufalanmış) ve bunların oluşumunda etkili olan faktörler (ilerleme, kesme hızı, talaş miktarı) hakkında da bilgiler verilmektedir.
- Kesici Takımlar Hakkında Giriş
- Kesici takımlar, talaş kaldırarak şekil veren aletlerdir ve operasyon tipine göre değişen çeşitli türlerine sahiptir.
- Kesici takım seçimleri, özellikleri, kater türleri, körlenme faktörleri ve torna tezgahına bağlanma konuları işlenecektir.
- 01:29Kesici Takımların Türleri
- Kesici takımlar arasında kesme kalemi, sağ yan kaba talaş kalemi, sol yan ince talaş kalemi, tırtıl kalem, profil kalem, kanal kalem, vida kalem ve delik kalemi bulunmaktadır.
- Her kesici takımın belirli bir işi vardır; örneğin profil kalemi üç eksende aynı anda hareket olan işlemlerde kullanılır.
- 02:42Kesici Takımların Ömrü ve Aşınma
- Takım ömrü, belirli bir kritere ulaşmak için gerekli olan etkili kesme zamanı veya iki bileme arasında geçen zaman olarak tanımlanır.
- Aşınma, kesicinin temas yüzeylerinde meydana gelen malzeme kaybıdır.
- Üretici firmalar tarafından takma uçlu takımlarda belirtilen takım ömrü genellikle on dakika ile on beş dakika arasında olup, bu süre geçtikten sonra takım değiştirilmelidir.
- 03:45Kesici Takımların Dayanma Süresi
- Kesme hızı, bir takımın ömrünü etkileyen en önemli faktördür ve devir sayısı ile alakalıdır.
- Kesici takımların malzemelerine göre (seri çelik, sert metal kaplanmış, seramik) kesme hızları ve dayanma süreleri değişiklik gösterir.
- 04:40Kesici Takım Seçiminde Etkili Faktörler
- İşleme biçimi (operasyon tipi) kesici takım seçiminde ana faktörlerden biridir.
- İş parçasının biçimi ve malzemesi kesici takım seçiminde ikinci önemli faktördür; malzemeler PMK kodlarıyla sınıflandırılır.
- İşleme parametreleri (kesme hızı, ilerleme, talaş miktarı) kesici takım tercihinde önemli bir rol oynar.
- 07:07Kesme İşlemindeki Fiziksel Etkiler
- Kesme işleminde malzeme üzerinde 750-930°C, kesici takımda ise 930-1200°C sıcaklık değerleri oluşur.
- Kesici takımda bir arabanın ağırlığı kadar (1 ton üzeri) kuvvet etkiler.
- Kesme hızı, tezgaha verilecek devir sayısını belirler ve formülü WC = π × D × n'dir.
- 09:02Kesme Hızı ve Etkileyen Faktörler
- Kesme hızını belirleyen faktörler: malzemenin cinsi, kesici takımın cinsi, torna tezgahının gücü ve kapasitesi, ilerleme miktarı, talaş derinliği ve işleme türüdür.
- Kesme hızı, kesici takımın kutusundan, kataloglardan veya tablolardan bulunabilir.
- Farklı malzemeler için kesme hızları değişir; örneğin çelik için 12-280 m/dakika, bakır için 60-330 m/dakika, alüminyum için 100-500 m/dakika aralığında olabilir.
- 11:57Kesici Takımlar ve İlerleme Hızı
- Kesici takımın iş parçasını bir tam devrinde aldığı yol olarak tanımlanan ilerleme hızı, kesme hızı ve devir sayısı ile hesaplanır.
- İlerlemeyi etkileyen faktörler: talaş derinliği, iş parçası malzemesinin cinsi, kesme hızı, torna tezgahının gücü ve kapasitesidir.
- Kesici takım kataloglarından alınan bilgilerle (kesme hızı, talaş miktarı, ilerleme değeri) torna işleminde kullanılacak devir sayısı ve ilerleme hızı hesaplanabilir.
- 15:58İşleme Kalitesi ve Kesici Takım Seçimi
- İşleme kalitesi kaba, orta kaba veya finish (son işlem) olabilir; kaba işlemede amaç en fazla talaşı en kısa sürede ortamdan uzaklaştırmak, finish işlemede ise iyi bir yüzey kalitesi ve ölçü tamlığı sağlamaktır.
- Kesici uç profilleri, kesme kenar dayanıklılığı, erişilebilirlik, titreşim yatkınlığı ve güç gereksinimi açısından bir skala üzerinde değerlendirilir.
- İşlem türüne göre en uygun kesici uç profili seçilir; örneğin 55 derece açıya sahip D tipi uç profili pek çok operasyonda ilk tercih olarak kullanılabilmektedir.
- 20:34Kesici Takımların ISO Kodları
- Kesici takımların üzerinde bulunan ISO kodları, kesici ucun şekli, boşluk açısı, toleransı, tipi, ölçüsü, kalınlığı ve köşe radyosu gibi bilgileri içerir.
- Kesici takımın üzerindeki kodlar, takım tutucunun üzerindeki kodlarla eşleşmelidir; örneğin kesici ucun şekli, boşluk açısı ve kesme kenar uzunluğu tutucunun özelliklerine uygun olmalıdır.
- Sanayide kesici takım ve uç seçiminde genellikle deneme yanılma yöntemi kullanılırken, aslında ISO kodlarının eşleştirilmesi gerekmektedir.
- 24:46İşleme Maliyetleri ve Kesici Takımlar
- İşleme maliyetleri sabit maliyetler (malzemeler, maaşlar, yönetim giderleri) ve değişken maliyetler (kesici takımlar, diğer takımlar, tezgah) olarak oluşur.
- Kesici takım maliyeti toplam maliyetin sadece %3'ünü oluştururken, %97'si diğer maliyetlerden oluşur.
- Kesici takımlar talaş kaldırma sırasında yüksek zorlanmalara, darbeli kesme kuvvetlerine, yüksek sıcaklıklara ve aşınmaya maruz kalır.
- 26:02Kesici Takımların Malzeme Türleri
- Kesici takım türleri: karbon çelikleri, takım çelikleri, yüksek hız çelikleri (high speed steel) ve hava çeliği olmak üzere dört ana grupta incelenir.
- Eğitim amaçlı atölyelerde ve dar operasyonlarda hava çeliği ve yüksek hız çelikleri tercih edilir.
- Kesici takımlara molibden ve wolfram eklentileri yapılabilir, böylece sertlikleri artırılabilir.
- 27:12Kesici Takımların Malzeme Özellikleri
- Kesici takım türleri arasında kaplamasız karbürler, kaplamalı karbürler, kaplamasız servetler, kaplamalı servetler, oksit seramikler, kırışık seramikler, visker seramikler, sion kesme malzemeleri, polikarbo kübik bor nitrür, elmas kaplı kesme malzemeleri ve PCD malzemeleri bulunur.
- Kesici takımların sıcaklık ve sertlik değerleri farklıdır; takım çelikleri yaklaşık 250°C'ye kadar, yüksek hız çelikleri 600-650°C'ye kadar dayanabilir.
- Sert maden uçlu kesici takımlar 900°C'den sonra sertliklerini kaybetmeye başlar, seramik kesiciler ise yaklaşık 1200°C'ye kadar sertliklerini koruyabilir.
- 30:47Kesici Takımların Kullanım Alanları
- Seramik kesiciler genellikle son işlemlerde (finish işlemlerde) kullanılır çünkü darbelere karşı hassastırlar.
- Servet kesiciler 340 m/dakika, karbürlü takımlar 160 m/dakika, kaplamalı takımlar ise yaklaşık 240 m/dakika kesme hızına ulaşabilir.
- CBN (kübik bor nitrür) kesici takımları elmastan sonra ikinci en sert kesici takım malzemesidir ve 35 HRC'den daha yüksek sertlik derecesindeki malzemelerin işlenmesinde kullanılır.
- 34:13Kesici Takımların Bakımı ve Kullanımı
- Kesici takımların erken körelmesinin nedenleri: yanlış takım tercihi, uygun olmayan kesme açıları, uygun olmayan kesme hızı, kesim sırasında titreşim ve soğutma sıvısının kullanılmaması.
- Yüksek hız çeliği ve hava çeliği kalemler köreldiğinde tekrar bilenebilir, ancak bileme sırasında kesici cinsine göre taş seçimi yapılmalıdır.
- Kesici takımların keskin köşelerinde oluşan çapağın alınması için gaz veya yağ taşları kullanılır, bu işlem "klas alma" olarak adlandırılır.
- 38:03Kesici Kalemlerin Açısı ve Özellikleri
- Kesici kalemlerde talaş yüzeyleri, kesici ağzı, esas ve serbest yüzeyleri bulunur.
- Kesici kalemlerde talaş açısı 10 derece, kamu açısı 70 derece, beta açısı 20 derece, epslon uç açısı 80 derece, kaba talaş kalemi açısı 90 derece, delta ön boşluk açısı 8-10 derece ve alfa boşluk açısı 10 derecedir.
- Kesici takımın ucu sağda ise kesme yönü sola, kesici uç solda ise kesme yönü sağa olur.
- 39:22Kesici Takımların Bağlanması
- Katerin tezgaha bağlanması kesici ucun punta ucu ile aynı hizada olacak şekilde yapılmalıdır.
- Kesici takımın altına çeşitli kalınlıklarda altlıklar konularak işlem yapılır ve altlıklar titreşimi azaltır.
- Altlıkların düzgün konulması, yüzeylerinin düzgün ve birbirine paralel olması önemlidir.
- 40:56Kesici Takımların Montajı
- Takma uçlu katerde kesici uc, kater, sıkıştırma civata, destek hattı, eksantrik mandal, tork anahtarı ve vidas bulunur.
- Kesici takımın üstten basmalı bir sistemle tutturulması gerekir.
- Takma uçların lehimlenmesi artık çok kullanılmayan bir yöntemdir.
- 42:07Kesici Takımların Doğru Bağlanması
- Kesici takım uzun bağlandığında titreşim ve esneme fazla olur, bu da yüzey kalitesini kötüleştirir.
- Kesici takım mümkün olduğunca kısa bağlanmalı ve aynaya çarpmayacak mesafede olmalıdır.
- Kalemin punta yüksekliğinde olması gerekir, aksi halde takım iş parçasına biner veya iş parçası takımın üzerine çıkar.
- 43:53Hızlı Takım Değiştirme Sistemi
- Hızlı takım değiştirme sistemi (quick change) ile takım ayarlandıktan sonra komple kalemlikten söküp değiştirilebilir.
- Bu sistemle takım değiştirmek çok hızlı gerçekleşebilir ve universal tornayı CNC gibi kullanmak mümkün olur.
- Kalemin iş parçasının ekseninde doğru ayarlanması kesme işleminin başarılı olmasını sağlar.
- 45:42Talaş Türleri ve Özellikleri
- İşlem sırasında dolaşık talaş, uzun helezon talaş, spiral kesik talaş, spiral helezonik talaş ve ufalanmış talaş oluşabilir.
- İdeal talaş tipi ufalanmış talaştır çünkü uzayan talaşlar iş güvenliği açısından risk oluşturur ve parçanın yüzey kalitesini bozar.
- Talaş tiplerini etkileyen faktörler: ilerleme, kesme hızı, talaş miktarı, malzeme tipi, kesici takım tipi, giriş açısı ve soğutma durumudur.