Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Temel Su firması adına sunulan bilgilendirici bir sunumdur. Konuşmacı, Kazakistan'ın su kaynakları ve sürdürülebilir su yönetimi konularını ele almaktadır.
- Video, Kazakistan'ın coğrafi ve demografik özellikleriyle başlayıp, ülkenin su kaynaklarının durumunu, nehirleri ve gölleri detaylı şekilde anlatmaktadır. Ardından sürdürülebilir su yönetiminin tanımı, önündeki engeller ve Aral Denizi havzasındaki su kaybı ve tuzlanma sorunları ele alınmaktadır. Son bölümde ise Temel Su firmasının Kazakistan'da gerçekleştirdiği Siriderya Nehri kontrol ve Kuzey Aral Denizi rehabilitasyon projesi anlatılmaktadır.
- Sunumda ayrıca Kazakistan'daki barajların durumu, hidroelektrik enerji üretimi ve beş devlet arasında paylaşılan Aral Denizi havzasının su yönetimi için yapılan anlaşmalar da detaylı şekilde açıklanmaktadır.
- 00:06Kazakistan'ın Coğrafi Özellikleri
- Kazakistan, 2.730.000 kilometrekarelik yüzölçümüyle dünyanın alan olarak dokuzuncu ülkesi ve karalarla çevrili en büyük ülkesidir.
- 19 milyonluk nüfusu ve kilometre kare başına düşen nüfus açısından dünyadaki en düşük nüfus yoğunluklarından birine sahiptir.
- Kazakistan, Avrasya bölgesinde su varlığının en kıt olduğu ülkelerden biridir ve nehirlerdeki tahmini su miktarı 100 milyar metreküptür.
- 00:49Kazakistan'ın Su Kaynakları
- Kazakistan sınırları içinden 55 milyar metreküp, komşu ülkelerden sınır aşan nehirlerden 45 milyar metreküp su sağlanmaktadır.
- Son 20-25 yıllık dönemde toplam yüzey suyu yaklaşık %7 azalmıştır, sınır aşan yüzey suları ise yaklaşık %27 azalmıştır.
- Kazakistan'da göllerde toplanan su miktarı yaklaşık 190 milyar metreküp, buzullarda 80 milyar metreküp, yeraltı su kaynakları ise yaklaşık 15 milyar metreküptür.
- 02:11Kazakistan'ın Nehir ve Göl Sistemi
- Kazakistan'daki nehirlerin çoğu Hazar ve Aral denizleri ile Balkaş, Alaköl, Tengiz göllerinin kapalı drenaj havzalarında yer almaktadır.
- Kazakistan'da toplam su yüzeyi alanı 4.500 kilometre kare ve kapasitesi 190 kilometre küp olan 48 binden fazla göl vardır.
- Kazakistan'da 11 nehir havzası yer almaktadır, bunlardan 8'i büyük-küçük havzalardır.
- 03:22Kazakistan'ın Su Kullanımı
- Kazakistan'da doğuda İrtis nehri havzasında su miktarı çok fazlayken, doğuda Mangla havzasında su kıtlığı yaşanmaktadır.
- Tarımsal su kullanımı yılda 13,80 milyar metreküptür ve toplam su kullanımının %68'ini oluşturmaktadır.
- Yıllık endüstriyel su kullanımı yaklaşık 5 milyar metreküptür ve bunlar petrol, gaz ve madencilik sektörlerinde kullanılmaktadır.
- 04:39Kazakistan'ın Sulama Sistemi
- Ülkede sulama işleri için su ihtiyacı çok önemlidir ve 3 milyon hektarlık yaklaşık tarım alanında sulu tarım yapılmaktadır.
- Bu tarım alanının 2,29 milyon hektarı düzenli şekilde düzenli sulama şebekeleri ile sulanmaktadır.
- Su kullanımı genelde şebekelerdeki kayıpların giderek arttığını göstermektedir ve bu nedenle su kalitesi bozulmakta, sulanan araziler tuzlanmakta ve çölleşmektedir.
- 06:04Kazakistan'ın Hidroelektrik Enerji Üretimi
- Kazakistan'ın 110.000 gigawatt saat yıllık bir ekonomik kullanılabilecek potansiyeli vardır, ancak bunun 35.000 gigawatt saat yıllık miktarı kullanılmaktadır.
- Toplam kurulu güç 2.800 megavat'ı aşmaktadır ve hidroelektrik enerji toplam enerji üretiminin yaklaşık %12'sini oluşturmaktadır.
- Barajlarda dolusavak kapasitelerinin yetersiz olduğu durumlar, gövdelerde çökmeler ve su sızmaları, eteklerinde oyulmalar ve çökmeler, zeminlerde sıvılaşma tehlikesi ve yamaçlarda kaymalar gözlenmektedir.
- 08:06Temel Su Firması'nın Kazakistan'daki Faaliyetleri
- Temel Su Firması, 2012 yılında Çardara Barajı'nın ve rezervuarının baraj emniyet projelerini ve dinamik analizini yapmıştır.
- Firma 1969 yılından bu yana yurt içinde ve yurt dışında çeşitli disiplinlerde mühendislik hizmetleri veren bir müşavir mühendislik firmasıdır.
- Faaliyet konuları su ve toprak kaynaklarını geliştirme, sulama, drenaj, barajlar, hidroelektrik santrallar, ulaştırma, su temini, kanalizasyon ve çevre sağlığı projeleri, su, petrol ve gaz boru hatları, binalar ve endüstri yapıları olarak sıralanabilir.
- 10:07Temel Su Firması'nın Uluslararası Tecrübesi
- Firma 24 ülkede iş yapma tecrübesi vardır: Almanya, Kuzey Makedonya, Karadağ, Kosova, Bosna-Hersek, Moldova, Ukrayna, Azerbaycan, Gürcistan, Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan, Pakistan, Hindistan, Suudi Arabistan, Yemen, Ürdün, Lübnan, Libya, Cezayir, Tanzanya ve Etiyopya.
- Temel Su Firması, ENR'nin her yıl yayınladığı en büyük 225 uluslararası teknik müşavirlik firmaları listesinde 2011 yılından beri her yıl yer almaktadır.
- Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından hazırlanan Türkiye'nin 500 büyük hizmet ihracatçı firması araştırmasında teknik müşavirlik hizmetleri kategorisinde 2016 yılında ikinci, 2017 ve 2018 yıllarında üçüncü, 2020 yılında da dördüncü olmuş ve ödüle layık görülmüştür.
- 12:13Temel Su Firması'nın Kazakistan'daki Hizmetleri
- Temel Su Firması, Kazakistan'da su kaynaklarının yönetimi, mevcut sulama, drenaj projelerinin rehabilitasyonu, Aral Denizi'nin kurtarılmasına yönelik projeler, baraj ve hidroelektrik santralların rehabilitasyonu, ulaştırma projeleri, su temini, kanalizasyon ve arıtma tesisleri projelerinde hizmet verebilecek konumdadır.
- Bu faaliyetler planlama, fizibilite, kesin proje uygulama projeleri ve inşaat kontrollük alanlarında sağlanabilir.
- Kazakistan'da su kaynaklarının yönetimi, etkin ve verimli kullanımına yönelik olarak hazırlanmış su kodunun geliştirilmesine ve su havzalarının yönetilmesine ilişkin konularda da çeşitli katkılar sağlayabileceklerine inanıyorlar.
- 13:46Dünya Su Kaynakları ve Su Kıtlığı
- Dünya yüzeyinin %71'i sularla kaplıdır ve bunlar dünyadaki suyun %97'sini oluşturmaktadır, bunların çoğu tuzlu deniz sularıdır.
- Dünya yüzeyindeki suyun yalnızca %1'lik bir kısmı insanların ve diğer canlıların tüketimine uygun durumdadır.
- Dünya nüfusu arttıkça, su kaynaklarının aşırı kullanımı, iklim değişikliği ve su kirliliği suyun mevcudiyetini ciddi şekilde etkilemektedir ve su kıtlığı dünyanın karşılaştığı en büyük risklerden birisidir.
- 15:29Sürdürülebilir Su Yönetimi ve Engelleri
- Sürdürülebilir su yönetimi, su kaynaklarının geliştirilmesi, kullanılması ve korunması için su kanunlarına göre uygulanan kapsamlı politikalar, önlemler, standartlar ve kurallar sistemidir.
- Su sektöründe sürdürülebilir su yönetiminin önündeki engeller arasında kurumsal kısıtlamalar, akılcı olmayan kamu yatırımları, proje geliştirme süreçlerinin senkronize olmaması, aşırı su kayıpları ve yenilikçi teknolojilerden yararlanma eksikliği bulunmaktadır.
- Sürdürülebilir su yönetimini sağlamak için bütüncül su yönetimi uygulanması ve projelerin her aşamasında nitelikli danışman mühendislik hizmetlerinin sağlanması gerekmektedir.
- 17:11Aral Denizi Havzası'nın Durumu
- 1960 yılından başlayarak 30 yıl içinde Aral Havzası'nda sulama alanları iki katına çıkmış, bu da nehirlerden artan su çekimine ve çok miktarda gübre ve tarım ilacı kullanımına yol açmıştır.
- Aral Denizi'nin su seviyesi 1960 yılından 2000 yılına kadar 55 metreden 38 metreye düşmüş, kuzey ve güney Aral Denizi birbirinden ayrılmış, kuzey Aral Denizi'nde tuzluluk 30-40 gram/litre seviyesine yükselmiştir.
- Bu durum sonucunda yaklaşık 2 milyon hektar tuzlanmış ve çölleşmiş alan oluşmuş, denizlerdeki biyoçeşitlilik ve balıklar yok olmuş, balıkçılık sona ermiş ve tuz ve toz fırtınaları çevresel felakete yol açmıştır.
- 19:02Aral Denizi Havzası'nın Yönetimi
- Aral Denizi Havzası beş devlet (Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Kazakistan) arasında paylaşılmaktadır ve sınır aşan suların yönetimi önemli bir konudur.
- Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından su kaynaklarının yönetimi ile ilgili genel kapsamlı ve Aral Denizi Havzası'na özel anlaşmalar yapılmıştır.
- Dünya Bankası, uluslararası su yolları üzerinde gerçekleştirilen projelere ilişkin ayrıntılı politikalara sahip yegane uluslararası finans kuruluşu olarak öne çıkmaktadır.
- 21:03Siriderya Nehri Kontrol ve Kuzey Aral Denizi Rehabilitasyon Projesi
- Temel Su firması, Aral Denizi'nin kurtarılmasına yönelik olarak Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan'da önemli uluslararası projelerde yer almıştır.
- Siriderya Nehri, Kırgızistan'da doğup Özbekistan ve Tacikistan topraklarından geçerek Kazakistan'da Çardara Barajı'na ulaşmakta ve oradan Kuzey Aral Denizi'ne dökülmektedir.
- 2002-2007 yılları arasında gerçekleştirilen projede, Kuzey ve Güney Aral Denizleri arasında 13 kilometre uzunluğunda Kök Aral Seddesi inşa edilmiş, barajlar ve regülatörler rehabilite edilmiş, taşkın koruma tesisleri ve nehir yatağı düzenlemeleri gerçekleştirilmiştir.
- 22:36Projenin Sonuçları
- Tüm çalışmaların sonucunda Kuzey Aral Denizi'ne giriş akımı yıllık 1,80 milyar metreküpten 3,20 milyar metreküpe çıkmış ve deniz eski seviyesi olan 42 seviyesine yükseltilmiştir.
- Tuzluluk 8-10 gram/litreye düşmüş, Kuzey Aral Denizi'nin yüzeyi %37 artmış, bölgedeki ekosistem düzelmiş, balıkçılık canlanmış ve hayvancılık tekrar başlamıştır.
- Proje sonucunda çeşitli olumlu sosyal etkiler ve iş imkanları oluşmuştur.