Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan kaymakamlık sınavına hazırlık amaçlı eğitim içeriğidir.
- Video, insan hakları kavramının tanımı ve tarihsel gelişiminden başlayarak, hak kavramının maddi yapısı, özgürlük kavramı, insancıl hukuk ve minimalist yaklaşım gibi temel kavramları ele almaktadır. Daha sonra 17. yüzyılda politik ve hukuki bir öğreti haline dönüşen insan hakları, Hugo Grotius ve John Locke'un görüşleri, Amerika Birleşik Devletleri'nin dört temel özgürlük anlayışı ve Birleşmiş Milletler'in önemli uluslararası belgeleri (İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, İkiz Sözleşmeler, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi) detaylı olarak incelenmektedir.
- Videoda ayrıca Stoacılık, Savcılık, Thomas Aquinas, Padovalı Marsilius ve Machiavelli gibi düşünürlerin insan hakları ve siyaset anlayışları hakkında bilgiler verilmekte ve Türkiye'nin bu belgelerle ilgili durumu da açıklanmaktadır.
- 00:01Hak Kavramı ve Teorileri
- Kaymakamlık açık uçlu soru çözümünde insan hakları konusu ele alınmaktadır.
- Bireylerin hakları siyasal kozları olarak diğer toplumsal değerlerden üstün ve önceliklidir.
- Hard hukuk düzeni tarafından oluşturulan ve varsayımsal olan haklar ödevlerden doğar, hukuk alanında tek gerçeklik egemen gücün emirleridir ve doğal haklar saçmalıktır.
- 02:23Hak Kavramının Teorik Yaklaşımları
- Hukuk normunun kendisi olan hak kavramına ilişkin teorilerin hareket noktası hukuk düzeninin icerigi olması gerekirken, hak susi olan insanın ruhsal durumudur.
- Normlar hiyerarşisinden ibaret olan hukuk düzeninde butun normlarin ustunde olan temel norm ahde vefa ilkesidir.
- Hak kavramının maddi yapısı, niteliği, kapsamı ve işlevini belirtmek için en çok kabul edilen üç yaklaşım: irade kuramı, menfaat-çıkar kuramı ve karma kuramıdır.
- 04:57Özgürlük ve İnsan Hakları
- Montesquieu, "Kanunların Ruhu" adlı eserinde özgürlüğü kanunlar için verdiği ölçüde dilediği her şeyi yapabilme hakkı olarak tanımlamıştır.
- 1998-1999 ve 1997 tarihli Lahey Sözleşmeleri ile düzenlenen, savaş hukuku ile eş anlamlı olarak kullanılan, uluslararası ve olmayan savaş dönemlerinde savaşı karışmayan sivil insanları korumaya yönelik asgari davranış ve yardıma ilişkin kurallar bütünü olan hukuk anlayışı insancıl hukuktur.
- Minimalist yaklaşım insan haklarını genel olarak negatif haklar olarak tanımlar ve dünyanın çeşitli kültürleri arasında mümkün olan en geniş mutabakatı sağlamak için insan hakları listesinin oldukça kısa ve az özne tutulması gerektiğini savunur.
- 08:21Eşitlik Anlayışları
- Asimetrik eşitlik olarak da nitelendirilen ve Aristo'nun denkleştirici adalet anlayışına tekabül eden yatay eşitlik, kişisel ve öznel durumlarına bakılmaksızın aynı hukuksal durumda olanların aynı kural ve kanunların uygulanmasıdır.
- Eşit olmayanların eşitsizliği de denilen dikey eşitlik anlayışına göre farklı durumlarda olanların farklı kurallar uygulanmasıdır.
- 09:48İnsan Haklarının Özellikleri
- Doğal tabiat kuramı çerçevesinde insan haklarının diğer kategorilerden ayırt etmeye yarayan genel geçer nitelikler: evrensel olması, doğuştan gelmesi, dokunulmaz olması, vazgeçilmez olması ve bireysel olmasıdır.
- Bireyleri devlet baskısından koyup onurlu ve özgür yaşamalarını amaçlayan, dolayısıyla politik bir içeriğe sahip olan insan haklarının devlete yüklediği dört ödev: tanımak, dokunmamak, korumak ve temin etmektir.
- 13:07Felsefi ve Siyasi Düşünürler
- Kıbrıslı Zenon, Stoacılık döneminde kurduğu felsefe okulunda devleti putlaştıran düşüncesinin tersine, devletinin üzerinde akıl ve hukuk olduğunu savunmuştur.
- Doğal hukuk doktorinin temelini kuran Zenon düşüncesinde, devletin yaptığı kanunların üstünde, doğaya uygun, aklın, mantığın, vicdanın kavrayabileceği evrensel bir hukuk olduğunu ileri sürülür.
- Padovalı Marsilius, "Barış'ın Savunucusu" isimli eserinde siyasal iktidarın sahibinin halk olduğunu ve halkın bu egemenliğini kimseye demediğini belirtmiştir.
- 17:30Siyaset ve İktidar Anlayışları
- Prens isimli eserinde devletin gücünün dünya ya da ahlaktan değil, pratikten alınması gerektiğini söyleyerek, siyasetin laikleşmesini savunmuştur.
- İtalyan birliğinin sağlanması çerçevesinde iktidarda olanların güçlerini artırmak için pragmatik ve bencil davranışları gerektirdiğini savunarak mutlak monolojileri ilk teorisini savunmuştur.
- Eski ve ortaçağlarda felsefi, dini, ahlaki kaygılarla ele alınan insan hakları kavramının bilimsel, politik ve hukuki bir öğreti haline dönüşmesi doktor yüzyılda gerçekleştirmiştir.
- 18:52İnsan Hakları Kavramının Gelişimi
- 17. yüzyılda insan hakları kavramı politik ve hukuki bir öğreti haline dönüşmüştür.
- Hugo Grotius, doğal hukuk anlayışının ilk savunucularından olup, insan aklının ürünü olarak tanımladığı hukuku tanrı iradesi karşısında bağımsız ve nesnel bir kurum olarak görmüştür.
- John Locke, insan hakları düşüncesini doğal haklar öğretisi olarak ilk defa sistematize eden, liberalizmin öncüsü, mülkiyet kuramcısı ve toplum sözleşmesi kuramcılarından İngiliz filozofudur.
- 21:06Locke'un Toplum Sözleşmesi Kuramı
- Locke'a göre insanlar doğa durumlarında yaşam, özgürlük ve mülkiyet gibi devlet öncesi dokunulmaz doğal haklara sahiptirler.
- Doğa durumunda ortak ve düzenli bir otorite olmadığı için bireyler toplumsal bir sözleşme ile kendi vazgeçilmez hak ve özgürlüklerini daha iyi koruyarak üstün bir otorite olan devlete devlet etmişlerdir.
- Devletin bu hakları korumayıp ilan etmesi durumunda sözleşme bozulmuş olur, bireylerin devlete itaat etme yükümlülüğü kalktığı gibi, devlete karşı isyan ve muhalefet etme hakkı doğurur.
- 22:02Roosevelt'un Dört Temel Özgürlük
- Amerika Birleşik Devletleri'nin dört kez seçilen tek başkanı Franklin D. Roosevelt, 6 Ocak 1940 tarihinde kongre sunduğu mesajında dünya barışının gerçekleşeceği dört temel özgürlüğü belirtmiştir.
- Bu dört özgürlük: söz ve ifade özgürlüğü, vicdan özgürlüğü, yoksulluktan kurtulma özgürlüğü ve korkudan kurtulma özgürlüğüdür.
- 1940'lı yıllar II. Dünya Savaşı döneminde olduğu için herkes korku içinde yaşıyordu ve bu özgürlükler bu korkudan kurtulma ihtiyacı doğrultusunda ifade edilmiştir.
- 24:45İnsan Hakları Antlaşmaları
- 1945'te imzalanan Birleşmiş Milletler Antlaşması, insan hakları, uluslararası ilişkiler ve hukuk alanında temel taşındığı, evrensel bir değer olarak kabul edildiği ilk uluslararası hukuk belgesidir.
- Türkiye, 1945'te Birleşmiş Milletler Antlaşması'nı ilk imzalayan devletlerden biridir.
- 10 Aralık 1948 tarihinde kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Birleşmiş Milletler Cemiyeti içinde İnsan Hakları Komisyonu tarafından hazırlanmış ve Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 48 oyla kabul edilmiştir.
- 29:08İnsan Hakları Sözleşmeleri
- 16 Aralık 1966 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen ve "ikiz sözleşmeler" olarak da anılan iki sözleşme vardır: Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi ile Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi.
- Türkiye, 1966 yılında bu iki sözleşmeyi kabul etmiş, 1976 yılında yürürlüğe girmiştir.
- Türkiye, 2007'de bu sözleşmeleri imzalamış, 2003 yılında TBMM tarafından onaylanmasına uygun olarak sözleşmeler yürürlüğe girmiştir.
- 33:32Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
- Avrupa Konseyi üye 12 ülke tarafından 4 Kasım 1950'de Romanya'da imzalandığı için Roma Sözleşmesi olarak da anılan ve 3 Eylül 1952'de yürürlüğe giren Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin tam adı "İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerini Korumaya Dair Avrupa Sözleşmesi"dir.