Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Resmi Tarihe Hoş Geldiniz" adlı bir tarih anlatımıdır. Video, Karluk uygarlığının tarihini ve gelişimini kronolojik olarak anlatmaktadır.
- Video, Karlukların kökenlerinden başlayarak, Göktürk Devleti'nin yıkılmasından sonra varlıklarını sürdürmelerini, Çin esaretine girmelerini ve 665 yılında Balasagun'u başkent yaparak bağımsızlığını ilan etmelerini anlatmaktadır. Ayrıca Karlukların Göktürklerin yıkılmasından sonra Uygur Devleti'ne bağlı olarak varlıklarını sürdürmeleri, 751 yılında Türkistan'daki Türk devletlerinin bölünmesi ve Karlukların Arap-İslam ordularıyla birlikte Çin'e karşı savaşmaya ikna edilmesi gibi önemli tarihsel olaylar da ele alınmaktadır.
- 00:12Karlukların Tarihi ve Kimliği
- Karluklar, devlet kurmadan yüzyıllar önce kendi boylarıyla anılmaya başlamış, kurdukları otorite ile bölgelerinde önemli güç unsuru olarak varlıklarını sürdürmüş ve Müslümanlığı kabul etmiş ilk Türk boylarından biridir.
- Karlık kelimesi Türkçede "kar yığını" anlamına gelir ve farklı tarih kaynaklarındaki telaffuz farklılıkları nedeniyle "karlık" olarak anılmıştır.
- Karluklar kendilerini Türkmen olarak ifade etmekteydiler; Türkmen ifadesi, Göktürklerin Türk ifadesini devlet ve millet unsuru olarak kullanmaya başlamasıyla ortaya çıkmıştı.
- 01:47Karlukların Kökeni ve İlk Dönemleri
- Karluklar Türk boy ve aşiret yapısı içerisinde On Oklar boyundan gelmekte, üç oklar olarak anılmaktaydı ve 650 yılından itibaren Karluk olarak anılmaya başlanmıştır.
- Üç Oğuzlar, Göktürk Devleti'nin yıkılmasından sonra Ötüken dolaylarında varlıklarını sürdüren Türk boylarından biri oldular ve 630'lu yıllarda Göktürk Devleti'nin yıkılmasından sonra bir süre bağımsız olarak yaşadılar.
- 650 yılında ağır bir mağlubiyete uğrayarak Çin esareti altına girdiler ve Peting adlı eyalete bağlı kılındılar.
- 03:00Karlukların Bağımsızlığı ve Göktürklerle İlişkileri
- Toprakları Çin eyaletine bağlandıktan kısa bir süre sonra Kül Erkin unvanıyla kendi boyunu yöneten Üç Oğuz Bey'i Yabgu unvanını alarak tüm On Okların başına geçti.
- Yabgu, 650 yılında Balasagun'u başkent yaparak bağımsızlığını ilan etti ve Karluklar olarak anılmaya başlandılar.
- 680 yılında Göktürk Başbuğu Kutluk Kağan Çin'e isyan etti ve Türk boyları Kutluk Kağan etrafında toplanmaya başladılar; Karluklar önce Kutluk Kağan'a itaat etmeyi reddettilerse de kardeşi Kapagan Kağan'ın Göktürklerin başına geçmesiyle zorla da olsa Göktürk hakimiyeti altına alındılar.
- 04:12Göktürklerin Yıkılışı ve Karlukların Uygur Devleti'ne Bağlılığı
- Göktürk Birliği 734 yılında Bilge Kağan'ın ölümü üzerine karışıklıklar yaşamaya başlamıştır; Bilge Kağan'ın ölümü üzerine oğlu Tengri Kağan'ın yaşının küçük olması, yerine geçecek bir varis bulunmaması ve Çin'de Göktürkler üzerinde ağır baskı kurması sebebiyle başsız kalmışlardı.
- Karluklar, bu yönetim boşluğu döneminde diğer Türk boylarından olan Basmalar ve Uygurlarla güç birliği yaparak Basmal liderini Kaan ilan ettiler.
- Uygurlar Basma ve Karluklar üzerinde hakimiyet kurarak yönetimi ele geçirdiler ve Göktürk Devleti'ni yıkarak Uygur Devleti olarak yeniden ayağa kaldırdılar; Karluklar, Göktürklerin yıkılmasından sonra kendi devletini kurdukları 766 yılına kadar Uygur Devleti'ne bağlı olarak varlıklarını devam ettirdiler.
- 05:20Karlukların Müslümanlıkla İlk Teması
- 751 yılında Türkistan'ın bir başka Türk devleti olan Türkeşler, iç karışıklıklar yaşamış ve ikiye bölünmüştü; Çin'in beş kol faaliyetleri ile devlet yönetimine baş kaldıran Kara Türkeşler, Çin'den himaye ve muhafaza sözü alıp Türkeş Devleti Başbuğna karşı ayaklanarak bölgelerinin yönetimini bağımsız hale getirdiler.
- Çin sözünde durmayarak amacına ulaşıp Türkeş Devleti'nin zayıflattıktan sonra Kara Türkeş Kağan Tomoch'i ailesini ve korumalarını suikastle öldürerek tüm mal varlığına el koydu.
- Tomoçe'nin oğlu Güvenen bu suikastten kurtulmayı başardı ve yakın ilişkide olduğu Karluklar ve Karlukların bağlı bulunduğu Uygur Devleti'ne sığınarak yardım istedi; bu savaş Türklerle Müslümanlar arasındaki ilk temas olmuştur.