Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitim dersi formatında karar alma problemlerini anlatan bir içeriktir. Eğitmen, karar alma teorisinin temel kavramlarını ve uygulamalarını açıklamaktadır.
- Video, karar alma teorisinin elemanlarını (gelecek olası durumlar, alternatifler, getiriler) tanıtarak başlıyor ve ardından lojistik bir firma örneği üzerinden karar alma sürecini adım adım gösteriyor. Daha sonra iyimserlik yaklaşımı, kötümserlik kriteri, iyimserlik katsayı kriteri (Hurwicz), fırsat kaybı pişmanlık kriteri, Laplace kriteri ve maksimum olasılık kriteri gibi farklı karar alma yöntemlerini detaylı olarak açıklıyor. Her bir yöntem için örnek problemler çözülerek konu pekiştiriliyor.
- 00:02Karar Alma Problemi ve Temel Kavramlar
- Karar alma, finans, üretim, pazarlama ve lojistik süreçlerde kullanılan matematiksel yaklaşımlardır.
- Karar teorisinin elemanları: gelecekteki olası durumlar, alternatifler listesi ve her alternatifin getirisidır.
- Karar sürecinde alternatifler (S) ve dışsal faktörler (D) tanımlanır, her alternatifin dışsal faktör karşısında ortaya koyacağı kayıp/kazanç saptanır ve karar tablosu oluşturulur.
- 01:45Lojistik Firması Örneği
- Bir lojistik firma müşteri taleplerine karşılık 5-25 ton taşıma kapasitesine sahip araçlardan birini eklemeyi planlamaktadır.
- İşletme müşteriye ton başına 10 TL hizmet bedeli sunarken, araç işletilme maliyeti ton başına 7 TL, boş kapasite ise -3 TL satış kaybı maliyetine yol açmaktadır.
- Karar tablosunda 5 farklı doğa olayı (talep) ve 5 farklı alternatif (kapasite) bulunmaktadır.
- 03:05Karar Alma Yöntemleri
- İyimserlik yaklaşımı: Her alternatif arasında en yüksek pozitif değer bulunarak en yüksek faydaya sahip alternatif tercih edilir.
- Kötümserlik kriteri: Alternatiflerin en küçük negatif değerleri arasından en düşük maliyeti ifade eden alternatif tercih edilir.
- Hurwicz (iyimserlik katsayı) kriteri: Pozitif ve negatif koşullar için 0-1 arası katsayılar atayıp, en yüksek değere sahip alternatif seçilir.
- 04:57Diğer Karar Alma Yöntemleri
- Pişmanlık kriteri: Her doğa olayı için en yüksek fayda değerleri belirlenip, bunlardan hücre değerleri çıkarılarak pişmanlık tablosu oluşturulur.
- Laplace (eşit olabilirlik) kriteri: Her alternatifin satır değerleri toplanıp doğa olayı sayısına bölünerek en yüksek değere sahip alternatif tercih edilir.
- Maksimum olasılık kriteri: Doğa olaylarının gerçekleşme olasılıkları ile hücre değerleri çarpılarak en yüksek değere sahip alternatif seçilir.
- 07:48Örnek Problemin Çözümü
- İyimserlik kriteri çerçevesinde en yüksek fayda 750 TL ile beşinci alternatif, kötümserlik kriteri çerçevesinde ise -200 TL ile ikinci alternatif tercih edilmiştir.
- Hurwicz ve pişmanlık kriterleri de ikinci alternatife işaret etmektedir.
- Laplace yöntemine göre dördüncü, maksimum olasılık ve pişmanlık kriterine göre üçüncü alternatif tercih edilebilir, en yüksek fayda 450 TL olup, maksimum kazanç 190 TL, fırsat kaybı ise 260 TL olacaktır.