Buradasın
Karadeniz'de Kadın Sorunu ve Kültürü Üzerine Akademik Söyleşi
youtube.com/watch?v=0Sgh-0l6rjgYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Karadeniz Teknik Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde öğretim üyesi olan Mustafa Zeki Çıraklı ile Selçuk Üniversitesi'nden Hakan Bey arasında geçen bir akademik söyleşidir. Çıraklı aynı zamanda lisansüstü edebiyat koordinatörlüğü yapmakta ve Hece dergisinde yazmaktadır.
- Söyleşi, "Karadeniz'de kadın sorusu" olarak adlandırılan klişe bir sorunun eleştirisiyle başlayıp, Karadeniz kadınlarının özellikleri, kadın eşitliği mücadelesi ve kadın yazarlık konularını ele almaktadır. Konuşmacılar, Karadeniz kültürü içindeki anaerkil yapının, kadınların toplumsal konumunun ve erkek-kadın ilişkilerinin incelenmesine odaklanmaktadır.
- Söyleşide ayrıca Karadeniz kadınlarının dirençli, geveze ve doldadır olduğu, geleneksel kadın rollerini yerine getirme konusunda gayret sarf ettiği anlatılmaktadır. Karadeniz'deki evlilik geleneklerinin sosyoekonomik ve kültürel faktörlerle şekillendiği, horon dansının toplumsal dayanışmayı temsil ettiği ve Karadeniz kültürünün diğer bölgelere göre daha demokratik olduğu vurgulanmaktadır. Video, Karadeniz Teknik Üniversitesi'nin İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü'nün düzenlediği Shakespeare etkinliği hakkında bilgilerle sonlanmaktadır.
- 00:05Konuşmacının Tanıtımı
- Mustafa Zeki Çıraklı, Karadeniz Teknik Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde öğretim üyesi ve lisansüstü edebiyat koordinatörlüğü yapıyor.
- Hece dergisinde yazmaya devam ediyor ve Türkiye'de anlatım bilim çalışmalarının başlatıcısı ve geliştiricisi olarak katkı sunuyor.
- Modern Türk edebiyatına yakından ilgi duyuyor ve uluslararası alanda çağdaş dünya edebiyatı ile modern Türk edebiyatı karşılaştırmalı dersler veriyor.
- 01:46Karadeniz'de Kadın Sorusunun Eleştirisi
- Konuşmacı, "Karadeniz'de kadın sorusu" ifadesinin yanlış bir soru olduğunu ve bu sorunun klişeden ibaret olduğunu belirtiyor.
- Bu yaklaşımın oryantalist ve nesneleştirme eğilimi fazla olan insanların yaklaşımı olduğunu, bilim metodolojisinin önemli bir sorunu olduğunu vurguluyor.
- Karadeniz'de kadının durumu sorusunun sorumlu bir soru olduğunu ve bu sorunun Türkiye'deki kadının durumuna gittiğini ifade ediyor.
- 03:03Kadın Meselesinin Boyutları
- Kadın meselesinin biyolojik, sanatsal, estetik, coğrafi ve imgesel boyutları olduğunu belirtiyor.
- Küreselleşme ve post-enformasyon dönemine girdiğimizi, kadın dediğimiz şeyin dünyada iyi kötü bir imgeye hapsolmuş durumda olduğunu söylüyor.
- Karadenizli kadın tartışmasının Rose Maoi'nin "Trabzon Kuleleri" adlı romanına götürmemesi gerektiğini vurguluyor.
- 06:09Stereotipler ve Klişeler
- Rose Maoi'nin kitabında Trabzon'da "zavallı köylü Türk kadını" klişesinin yer aldığını, dini ve kültürel sebeplerle ezilmiş ve horlanmış bir kadın imajının oluşturulduğunu anlatıyor.
- Ortadoğulu kadınların Türkiye'de genel itibarıyla, özellikle Doğu-Güneydoğu kadını için "namus cinayetleri" gibi stereotiplerin yaygın olduğunu belirtiyor.
- Bu stereotiplerin hastalıklı ve zararlı olduğunu, toplumsal değişim ve dönüşümleri izah etmediğini, aynı zamanda engel olarak görüldüğünü ifade ediyor.
- 09:30Karadeniz'de Kadının Gerçek Yüzü
- Trabzon'da New York'ta yaşayan kadınlar gibi yaşayan kadınlar, otantik ortamında yaşayan kadınlar ve evrensel kültürle ilintilendirilmiş kadınlar olduğunu belirtiyor.
- Basmakalıp stereotip kadınlar olduğu gibi bireysel düzeyde ağır basan kadınlar da olduğunu vurguluyor.
- Bu konuşmayı yapmanın sorunlu olduğunu, aynı vasıfları adlandırabileceğimiz erkekler de olduğunu ifade ediyor.
- 10:40Dil ve İmgeler Üzerine
- Wittgenstein'ın "kulaklarında çınlatmamız gerekiyor" sözünü hatırlatıyor ve dil evreninde ortaya çıkan tartışmaların kafaları yaratmış olduğumuz imgeler üzerinden yürütüldüğünü belirtiyor.
- Durum tespitlerinin yapılabilir olduğunu, ancak "şu iyi, şu kötü" gibi değerlendirmelerin ahlakçı ve rasyonalitenin eskimiş bir hali gibi göründüğünü söylüyor.
- Kadınları koşulların ve şartların içerisinde değerlendirmek gerektiğini, ancak bu koşullar ve şartlar kadını potansiyelini ortaya koymasına engel oluyorsa onları kaldırmak gerektiğini vurguluyor.
- 12:49Akademisyenlerin Rolü
- Akademisyenlerin, edebiyatçıların, sosyologların ve tarihçilerin konusunda dikkatli olmamız gerektiğini belirtiyor.
- İyi akademisyenlerin iyi şairlerden ve romancılardan oluştuğunu, kötü akademisyenlerin ise kötü şairler ve romancılar olduğunu söylüyor.
- Bilim adamlarının "bilim kutsal birliktir" diyerek bilimi kutsamış olduklarını, durum tespiti yapmayı aşıp mevcut durumu daha da komplike hale getirebilecek söylemler üretebileceklerini vurguluyor.
- 14:33Karadeniz Kadınının Özellikleri
- Karadeniz, dışa göç eden ve coğrafi olarak zorlu bir coğrafyaya sahip bir bölgedir, bu da Karadeniz kadınlarının dirençli bir kültür taşımasına neden olmuştur.
- Karadeniz kadınları gevezedir, çok konuşurlar ve ezik kadın tiplemesine uymazlar; ezikliği sırtında taşıdığı yükler olabilir.
- Karadeniz kadınları geleneksel kadın rollerini yerine getirme konusunda birçok bölgeye göre daha fazla gayret sarf etmiş ve bu bir kültür haline gelmiştir.
- 17:22Eşitlik Mücadelesi ve Kadın Çalışmaları
- Konuşmacı, Amerika'daki kadına da eşit ve adil bir yaşam sunulduğunu düşünmediğini ve eşitlik talebinin üretilmiş bir yanlış olduğunu belirtiyor.
- Kadın çalışmaları veya kadın mücadelesi artık ikinci dünya savaşı yılları veya sonrası 1960'lardaki ikinci nesil eşitlik mücadelesi dönemini aştı.
- Kadın yazarlık alanında ilk dönemde kadınların yazmaktan alıkoyan iki sebep vardır: sosyolojik olarak kadınların sahip olduğu sosyal statüler ve sosyoekonomik koşullar, ayrıca yazarların basmakta ve yayınlamakta yaşadığı baskı ve kaygı.
- 21:04Kadın Mücadelesinin Evreleri
- Birinci nesil mücadelede kadınlar "biz de erkekler kadar eşitlik mücadelesi yapalım" diye mücadele etmişlerdir.
- Aradan 50-60 yıl geçince kadınlar fark ettiler ki kadın ve erkek aynı olmamalı, kadınlık iyi bir şey ve bu ayrılık avantajlarıdır.
- Günümüzde cinsiyet politikaları ve cinsiyet kavramları çok daha üst perdeden tartışılıyor ve entelektüel çevrede daha komplike bir şekilde ele alınmalıdır.
- 23:12Kadın Yazarlık ve Engeller
- Kadın yazarlık alanında sosyo-ekonomik, sosyokültürel ve entelektüel baskılar gibi yüzlerce, binlerce engel bulunmaktadır.
- Bu engelleri aşabilen veya aşma yolunda bilinç kazanabilen insanlar vardır, ancak yapamayanlar da vardır.
- İngiliz edebiyatı alanında kadınlar daha şanslıdır çünkü bu alanda kadın hakimiyetinin olduğu bir yerdir.
- 26:25Karadeniz Kadını ve Modernleşme
- Modernleşme ile birlikte kentleşme ve şehirleşme beraberinde getirdiği sorunlar vardır.
- Türkiye, modernleşme sürecini hızlıca ve bir arada yaşıyor.
- Konuşmacı, Karadeniz kadını birçok bölgeye göre şanslı olduğunu düşünüyor.
- 27:26Karadeniz Kültürü ve Aile Yapısı
- İngiliz edebiyatı eleştirisinde yaygın kullanılan "patriyarkal" kavramı yerine, Türkiye'de "matiyak" (anaerkil) bir yapı olduğu düşünülüyor.
- Karadeniz kadını ve ailesi, Anadolu'daki birçok yere göre daha demokratik ve çoğulcu bir yapıya sahip.
- Karadeniz kültürü konuşkan bir kültürdür; sesler karışır, yüksek perdeden konuşulur ve bu biraz da sağlık işaretidir.
- 29:47Karadeniz Kadınının Rolü
- Karadeniz kadını, sırtında odun taşıyan veya ezilen bir kadın olarak değil, zorluklara karşı direnç geliştiren ve biriktiren bir kadındır.
- Karadeniz kadını, toprakta ve koşullarda hayatta kalma mücadelesini vermiş ve içselleştirmiştir.
- Kadın, aileyi, yuvayı koruma, yaşatma, soyu ve kültürü devam ettirme noktasında kendini sorumlu görmüş ve kocaya da rol vermiştir.
- 32:22Karadeniz Kültürünün Özellikleri
- Karadeniz kültüründe destansı bir durum vardır ve bu durumdan arabes hikayeler çıkarmaya çalışan insanlar vardır.
- Karadeniz, sosyoekonomik açıdan çeşitli ve belirli sosyal-ekonomik standartta yaşamını sürdüren, iş imkanı itibariyle sınırlı bir kenttir.
- Karadeniz kültürü, kadın-erkek meseleleri ve toplumsallık anlamında birçok yere göre daha demokratik bir kültürdür.
- 34:22Horon ve Toplumsal Dayanışma
- Horon, Karadeniz insanının renginin çeşitliliğini ve cinsiyet ayrımcılığı olmadığını gösteren önemli bir semboldür.
- Horon'da çocuk, büyük, kadın-erkek, yaşlı-genç kemençe'nin sesinde ve horon'da birleşir ve döner.
- Karadeniz kültüründe kadınlar ve erkekler tarlada, bağda, bahçede, evde, sohbette, toplantılarda ve yayla şenliklerinde bir araya getirilir.
- 35:56Anaerkil Kültür ve Ataerkil Kültür
- Anaerkil kültürde kadın işin merkezinde olup, karıştırıp, buluşturup gerekirse ayırır.
- Ataerkil kültürde sahiplenme modu daha yüksektir ve kadın eşya gibi görülür.
- Karadeniz kültüründe, iki genç birbirini sevdiyse, baba küsse sonra affeder ve sevgiyle evlenen kadına yaşam hakkı tanınır.
- 37:39Karadeniz Kadını ve İş Hayatı
- Karadeniz coğrafyası ve insanın hayatta kalması için dayanabileceği ürün çeşitliliği sınırlıdır.
- Karadeniz kadını anaç rolünü özümsemiş, ciddiye almış bir figür olarak dışsal koşulların ötesinde içsel olarak işine motive olmuştur.
- Karadeniz kadını "ücretsiz işçi" olarak görülmemelidir, çünkü bu kavram aşağılama gibi görülebilir ve kadınlar kendi işlerini "elin geçtiğidir" olarak görürler.
- 40:19Karadeniz Kadını ve Aile İçi Şiddet
- Karadeniz'li kadınlar ve erkekler aile içi şiddete maruz kalıyor, sadece kadınlar değil erkeklerde de bu durum yaşanmaktadır.
- Karadenizli kadınların aileleri çok özümsemeleri ve önemsemelerinden kaynaklanan bu durum, kadınların erkekleri gurbete göndermeleri ve çocuklarını okutmaları gibi davranışlarıyla motive edilir.
- Karadeniz kadınları erkek kadar iyi silah kullanır ve ekmeğini taştan çıkarır, bu nedenle erkekler onları kızdırmaya gelmezler.
- 43:30Karadeniz Kültürü ve Shakespeare Etkinliği
- Trabzon'da Shakespeare etkinliği düzenlenmiş ve ulusal basında ses getirmiştir.
- Karadeniz Teknik Üniversitesi İngiliz Edebiyatı Bölümü öğrencileri, Shakespeare'in sözlerinden bahsederek sokaklarda röportajlar yapmışlardır.
- Etkinlikte Shakespeare'in şiirleri Karadeniz aksanıyla çevrilmiş ve bir öğrenci Shakespeare maskesi takarak horon oynamıştır.
- 46:09Etkinliğin Sonuçları
- Shakespeare'in evrensel mesajları Karadeniz kültürüyle birleştirilmiş ve tartışma olanağı bulunmuştur.
- Etkinliğin sonunda bir horon kurulmuş ve Shakespeare maskesi takılmıştır.
- Karadeniz'deki kadın, Karadeniz'in kadını olarak kadın kavramını ve Karadeniz'de kadın klişesini aşan duygulara sahiptir.