Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Mercek" adlı programda sunucu Furkan Kaya, Sabahattin Zaim Üniversitesi öğretim üyesi Dr. Mehmet Ali Bolat ile Kafkasya coğrafyası ve Türkiye'nin Kafkasya politikası hakkında bir röportaj gerçekleştiriyor.
- Video, Kafkasya'nın coğrafi konumu, tarihsel önemi ve jeopolitik değeri üzerine odaklanıyor. Dr. Bolat, Kafkasya'nın "dünyanın çatısı", "büyük satranç tahtası" olarak adlandırılan coğrafyanın önemli bir parçası olduğunu, Rusya'nın güneye inme stratejisi için Kafkasya'nın en zayıf halka olduğunu ve Türkiye'nin bu bölgede kendi politikasını üretmesinin önemini vurguluyor.
- Röportajda ayrıca Ermenistan'ın toprak istekleri, Büyük Ermenistan hayali, Rusya ve Amerika'nın bölgedeki politikaları, Çin'in Yeni İpekyolu Projesi ve Karabağ Savaşı'nın Türkiye'nin Kafkasya'daki politikada başarılı bir adım olduğu gibi konular da ele alınıyor. Konuşmacılar, Türkiye'nin Kafkasya'daki politikasının Milli Mücadele'nin zaferine katkıda bulunduğu ve bölgedeki Ermeni meselesinin tarihsel bağlamını da tartışıyorlar.
- 00:03Kafkasya'nın Önemi
- Program, Kafkasya coğrafyasını konu alarak, bu küçük coğrafyanın dünya siyasetine ve kaderine büyük etkileri olduğunu vurguluyor.
- Kafkasya, Asya ve Avrupa'nın omurgası, dünyanın çatısı, Orta Asya'ya açılan kapı ve Türkiye, İran, Rusya arasında tampon bölge olarak görülüyor.
- Kafkasya, zengin bir petrol havzası ve kuzey-güney rotasının boğum noktası olarak, hem kuzey-güney hem doğu-batı siyasetinin altın anahtarı olarak değerlendiriliyor.
- 01:24Kafkasya'nın Stratejik Önemi
- Amerikan düşünürü Zbigniew Brzezinski'nin "Büyük Satranç Tahtası" adlı kitabında, 21. yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri'nin Avrasya coğrafyasına hakim olma üzerine mücadele edeceğini ifade ettiği belirtiliyor.
- Kafkasya, Rusya'nın batısı ve doğusu, Hazar Havzası, Afganistan ve İran'ı içeren Avrasya coğrafyasının önemli bir parçası olarak görülüyor.
- Amerika Birleşik Devletleri'nin büyük Ortadoğu projesinin sonlanacağı yer olarak Kafkasya, Rusya'nın büyük Avrasyacılığına karşı bir bilek güreşini temsil ediyor.
- 03:47Türkiye'nin Kafkasya Politikası
- Programda Sabahattin Zaim Üniversitesi öğretim üyesi Dr. Mehmet Ali Bolat, "Türkiye'nin Kafkasya Politikası: 1919-1921 Dönemleri" adlı kitabını sunuyor.
- Kitap, Türkiye Cumhuriyeti kurulmadan önce Ankara merkezli Türkiye Devleti'nin Kafkasya'da nasıl adım adım bir politika ürettiğini ve bu politikanın İngilizlere karşı başarılı olduğunu anlatıyor.
- Kafkasya siyaseti, Milli Mücadele'nin kazandığı ilk etap olarak görülüyor ve bağımsızlık mücadelesinin ulaşmasındaki meşalenin önemli bir parçası olarak değerlendiriliyor.
- 07:06Osmanlı'nın Birinci Dünya Savaşı Dönemi
- Türk ordusunun güvencesi, Kafkas cephesindeki başarıyla sağlanmıştır.
- Birinci Dünya Savaşı'nda başlayan süreç 1907'den 1921-23'e kadar devam etmiştir.
- Osmanlı, savaşa girmeden önce İngilizlerle ve Ruslarla anlaşmaya çalışmış, reddedildikten sonra Almanlarla ittifak kurmak zorunda kalmıştır.
- 08:14Kafkasya Coğrafyasının Tanımı
- Kafkasya, Hazar Denizi ile Karadeniz arasında kalan coğrafyadır.
- Kafkasya, Kafkas Dağları'nın kuzeyinde Kuzey Kafkasya, güneyinde ise Güney Kafkasya olarak ikiye ayrılır.
- Kafkasya coğrafyası Kırım'dan başlayıp Hazar Denizi'ne kadar uzanır ve içinde Dağıstan Cumhuriyeti, Çeçenistan, İnguşetya, Kuzey Osetya, Kabadayı, Balkay, Karaçay, Çerkez, Adıgey bölgeleri bulunur.
- 10:32Kafkasya'nın Demografik Özellikleri
- Kafkasya, Azak Denizi'nden Ok Boğazı ile geçiş noktası olarak önemli bir konumdadır.
- Bölgede tahminen yüzden fazla dil konuşulmaktadır.
- Roma İmparatorluğu (Bizans) bölgeye hakimken üçyüz tercüman kullanmıştır.
- Kafkasya, üç semavi dinden (İslam, Yahudilik, Hıristiyanlık) ve birçok mezhepten insanların yaşadığı kozmopolit bir bölgedir.
- 13:11Rusya'nın Kafkasya Siyaseti
- Rusya'nın Çarlık döneminden bugüne kadar Kafkasya'da bir imparatorluk stratejisi vardır.
- Büyük Petro (Deli Petro) döneminde Rusya'nın güneye inme politikası benimsenmiştir.
- Rusya, Türkistan coğrafyası ile Kadim Anadolu arasında bir tampon devlet kurma üzerine bir siyaset izlemektedir.
- 1829 Edirne Antlaşması döneminde, Anadolu'daki ve İran'daki Ermeniler Ruslar tarafından bölgeye taşınmıştır.
- Rusya, Müslümanların arasında küçük bir Ermenistan kurmak istemekte, Fransızlar, İngilizler ve Amerikalılar ise büyük Ermenistan idealiyle kendi kontrolünde vermemesini istemektedir.
- 16:28Ermenistan'ın Toprak İstekleri ve Tarihsel Arka Planı
- Ermenistan, Türkiye'den, Gürcistan'dan, İran'dan ve Azerbaycan'dan geniş bir coğrafyayı toprak olarak istiyor.
- Ermenistan'ın anayasasında Kars bölgesi ve Ağrı'nın kendilerine ait topraklar olarak tanımlandığı görülüyor.
- 1920'lerde imzalanan antlaşmalarla Büyük Ermenistan ve Büyük Gülistan hayalleri ortaya çıkmış, İngilizler bu süreçte bölgede Osmanlı'yı zayıflatmak için Ermeni, Kürt ve Arap kartlarını oynamış.
- 19:02Ermenistan'ın Günümüzdeki Durumu
- Günümüzde Ermenistan, Amerikan destekli Büyük Ermenistan hayali ile yatıp kalkıyor ve Rusya'nın "küçük kal, benim himayemde kal" politikasına karşı duruyor.
- Türkiye, Ermenistan'ı tarih boyunca yaşadığı coğrafyada komşu olarak kabul ediyor ve ticaret yapmak istiyor.
- Ermenistan halkının büyük çoğunluğu Türkiye ile iyi ilişkiler kurmak istediğini söylüyor, ancak Ermeni lobileri (Taşnak ve Hınçak) sözde Ermeni soykırım iddiaları ile toprak ve tazminat talep etmeye devam ediyor.
- 20:55Rusya'nın Trans-Kafkasya Politikası
- Rusya, geleneksel politikasını sürdürerek "benim kontrolümde bir Ermenistan yaşasın" politikasını devam ettiriyor.
- Rusya, Paşinyan karşısındaki Rus yanlılarını desteklemeye devam ediyor.
- Savaş kaybeden Paşinyan seçimi tekrar kazanıyor ve süreç daha sıcak bir şekilde ilerliyor.
- 21:46Türkiye'nin Kafkasya Politikası
- Son yüzyıl içerisinde Kafkasya'da en güçlü, en haklı ve en etkili olduğu dönemi yaşıyor.
- 1919-1921 döneminde Türkiye, Rusya ile anlaşmalı bir şekilde Kafkasya'dan çekiliyor.
- Türkiye, Anadolu'da İngilizlerin hakimiyetini yıkıp Rusların hakimiyetini tanıyarak, Rusya da Türkiye'nin milli mücadelesine silah, para ve destek veriyor.
- 23:45İstanbul Anlaşması ve Boğazlar Meselesi
- İstanbul Anlaşması'nda Ruslar, İstanbul'u İngilizlerin değil Türklerin eline bırakacaklarını kabul ediyorlar.
- Ruslar, güçlü rakiplerin yerine daha zayıf rakip Türklerin İstanbul'u ele geçirmesini tercih ediyorlar.
- Boğazlar meselesi de tarihi bir konu olarak ele alınıyor.
- 24:48Çin'in Kafkasya Politikası
- Çin'in yeni ipekyolu projesi ile orta koridor meselesinde coğrafyanın güvenlik ve stratejik değer bakımından büyük önem taşıdığı görülüyor.
- Çin'in özel bir Güney Kafkasya politikası yok, ancak dünya ekonomik ve ticaret savaşında Amerika'ya karşı tarihi süreçte ipek yolu'ndan itibaren canlandırmaya çalışan bir stratejisi var.
- Çin'in stratejisi uzun vadede Doğu Türkistan'da uyguladığı asimilasyonu, 50 sene sonra Batı Türkistan, Kafkasya ve Anadolu'da da uygulayabileceği bir strateji olarak görülüyor.
- 26:38Rusya'nın Kafkasya Stratejisi
- Rusya'nın imparatorluk olabilmesi için Kafkasya'ya hakim olması gerekiyor, bu Rusya'nın güney politikası olarak görülüyor.
- İkinci Dünya Savaşı sonrası Rusya Doğu Avrupa'ya hakim oldu ve komünizm ideolojik inme Balkanlar'da bitti, şimdi Kafkasya'da inme noktasında.
- Kafkasya'da Rusya'nın karşısında Osmanlı ve Türkiye var, bu iki güç Rusya'nın güneye inmesindeki en büyük engel olarak görülüyor.
- 29:54Türkiye'nin Kafkasya Politikası
- Rusya'nın avrasyacılık politikası, Amerika'nın politikası ve Türkiye'nin politikası farklı, Türkiye son 20 yılda bunun farkına varıp kendi milli politikasını geliştirmeye başladı.
- Türkiye, Karabağ Savaşı'nı zaferle beraber bölgeye gerçekten reel olarak girdi ve son yüzyılda kendi politikasını başarılı bir şekilde uyguladı.
- Türkiye, Kafkasya'da kendi politikasını üretebilir, komşularıyla yüzyıllarca ortak yaşadığını ve bu ilişkileri yeniden değerlendirebilir.
- 31:41Kafkasya'nın Geleceği
- Kafkasya Türkiye için kadim bir coğrafya ve geleceğimiz arasında doğru adımlar attığımız bir coğrafya olarak görülüyor.
- Türkiye'nin Azerbaycan ile çok seviyeli, mantıklı ve makul bir ilişkisi var, hem duygusal hem mantıksal bir bağ bulunuyor.
- Kafkasya jeopolitiği geçmişte olduğu gibi bugün de ve gelecekte de önem kazanmaya devam edecek, Türk Dünyası açısından Türk Devletleri Teşkilatı'nın kurulmasıyla büyük bir Timur satrancına doğru evriliyor.