• Buradasın

    Kafkaslar Bölgesi ve Tarihsel Gelişimi Üzerine Bilimsel Sohbet

    youtube.com/watch?v=x-MPkZTgm-s

    Yapay zekadan makale özeti

    • "Beril ile Bilim ve Farkındalık" programının bu bölümünde, sunucu Beril, Katip Çelebi Üniversitesi öğretim üyesi Sayın Haktan Birsel ile bir sohbet gerçekleştiriyor. Ayrıca videoda bir hoca ve öğrenciler de yer alıyor.
    • Video, Kafkaslar bölgesinin coğrafi ve tarihsel yapısını, bölgedeki etnik çeşitliliği ve tarihsel gelişimini ele alıyor. İçerik, Kafkasların coğrafi konumu, Büyük İskender ve Cengiz Han dönemlerinden başlayarak, Rus İmparatorluğu'nun bölgeye hakimiyet süreci, Şeyh Şamil dönemi, Stalin dönemindeki milliyetler politikası ve Sovyetler Birliği dönemindeki gelişmeleri kronolojik olarak anlatıyor.
    • Videoda ayrıca Karabağ sorunu, Azerbaycan'ın tarihsel gelişimi, Sovyetler Birliği dönemindeki sistemin özellikleri ve Türkiye'nin Azerbaycan'a verdiği destek gibi güncel konular da ele alınıyor. Bir sonraki derste Hazar Denizi, Amerika Birleşik Devletleri, Rusya ve Çin arasındaki dengelerin konuşulacağı belirtiliyor.
    00:18Programın Tanıtımı ve Konuk Tanıtımı
    • Beril ile bilim ve farkındalık programına Katip Çelebi Üniversitesi öğretim üyesi Haktan Birsel davet edilmiştir.
    • Programda Hazer bölgesi, Kafkaslar, enerji politikaları ve Karabağ sorunu gibi konular ele alınacaktır.
    • Azerbaycan'ın 28 Mayıs 1918 tarihinde kurulduğu belirtilmiştir.
    01:54Kafkasların Coğrafi Özellikleri
    • Kafkaslar, Karadeniz ile Hazar arasında kalan, yukarıdan aşağı doğru giden bir coğrafyadır.
    • Kafkaslar'da Elbrus ve Kazbek dağı bulunur ve bunlar Avrupa'nın en yüksek yükseltileridir.
    • Daryal Boğazı, Rusların Kafkaslara ulaşımını sağlayan en kritik boğazdır ve efsanelere konu olmuştur.
    04:28Kafkasların Mitolojik ve Tarihi Anlatıları
    • Kafkaslar'da Zeus'un insanı yarattığı ve Prometheus'un gizlice ateşi çaldığı mitolojik hikaye vardır.
    • Adigeyler, Nuh Tufanı'na dayanarak kendi kökenlerini anlatırlar ve tufanda sadece Kazbek ve Elbrus dağları suyun üzerinde kaldığını iddia ederler.
    • Kafkaslar çok karışık bir coğrafyadır ve heterojen yapılarda farklı gruplar bulunmaktadır.
    06:17Kuzey ve Güney Kafkaslar
    • Kuzey Kafkaslar çok dağlık, engebelik ve verimli arazileri olan bir bölgeyken, Güney Kafkaslar daha yumuşak bölgelerdir.
    • Yerleşim daha çok Güney Kafkaslarda olup, etnik kimlik açısından daha homojendir.
    • Kuzey Kafkaslarda Nogaylar ve Tatarlar gibi farklı gruplar ayrı ayrı gruplar halinde kalmışlardır.
    07:22Kafkasların Etnik Yapısı
    • Azerbaycan'da 70 tane etnik grup bulunmaktadır.
    • Kafkaslar'da ana gruplar olarak Çerkezler, Çekenler, Dağıstan grupları ve Lezgiler gibi gruplar vardır.
    • Farklı kabileler olsa da ortak dilleri vardır ve bu nedenle bölge daha az çatışmacı bir yapıya sahiptir.
    09:51Kafkaslar ve Tarih Boyunca Geçişler
    • Kafkaslar, Avrupa'dan Orta Asya'ya giriş güzergahlarının merkezinde yer alıyor ve bu nedenle tarih boyunca çeşitli grupların geçiş yeri olmuştur.
    • Daryel Boğazı, Rusya'yı Transkafkasya'ya bağlayan önemli bir geçiş noktasıdır ve 19. yüzyılda askerler ve arabalar için yol yapılmıştır.
    • 19. yüzyılda Ruslar, Daryel Boğazı üzerinden Transkafkasya'ya hakim olmak için Tiflis'e merkez kurmuş ve buradan Ermenistan, Azerbaycan ve tüm Transkafkasya coğrafyasına hakim olmuşlardır.
    11:55Azerbaycan'ın Oluşumu ve Kafkaslar'da Yaşanan Mücadeleler
    • 1813-1828 yılları arasında Gülistan ve Türkmen Çayı Antlaşmaları yapılarak İran-Rus sınırı belirlenmiş ve Azerbaycan'ın sınırları oluşturulmuştur.
    • Kafkaslar'da sert iklim ve zorlu coğrafya nedeniyle Cengiz Han'ın ordusu iki defa bölgeye gelmiş ancak kışın atlarını besleyemediği için geri dönmek zorunda kalmıştır.
    • Cengiz Han'ın ordusuyla birlikte Tatarlar da bölgeye gelmiş ve Türklerin arasına karışmışlardır.
    16:37Çarlık Dönemi ve Kafkaslar'da Yaşanan Mücadeleler
    • Çarlık döneminde Şeyh Şamil'in liderliğindeki mücadeleler Kafkaslar'da önemli bir engel olmuştur ve Şamil devrildikten sonra Ruslar bölgeye hakim olmuştur.
    • Kafkaslar'da yaşayan insanların sert mizaçlı olduğu, binlerce yıla yayılan bir mücadele tarihi olduğu belirtilmektedir.
    • Ruslarla Şamil'in grubu arasındaki mücadelede her iki taraf da ölen düşmanların parçalarını toplamış ve bu parçaları kahramanlık sembolü olarak kullanmıştır.
    20:09Çarlık Döneminde Milliyetler Politikası
    • Çarlar, Türkler'in devlet olduğunda kendilerini ezdiğini düşünerek onları tehdit olmaktan alıkoymak için bir çözüm aramışlardır.
    • Kazan'da bulunan profesör Ilminski'nin "Milliyetler Politikası" adlı bir projesi vardır ve amacı Türkleri kimlikleri açısından parçalayıp dinsizleştirmektir.
    • Bu politika 17-18. yüzyıllarda ortaya atılmış ancak o dönemde uygulanamamıştır çünkü çarlık o kadar güçlü değildi.
    22:22Kafkaslar'da Rus İstikrari
    • Ruslar yaz dönemlerinde Daryal Boğazı'ndan ordularını getirip Şeyh Şamil ve diğer gruplarla mücadele ediyorlardı, ancak kışın çekildiklerinde tekrar güçleniyorlardı.
    • Vazoof ailesinden Prens Vazoof, Rusya'ya "Kafkaslara yerleşip yaz-kış devamlı mücadele vermek" fikrini sundu.
    • Kazakların bir kısmı desteğe alınarak Kafkaslarda Rus-Kazak ortak garnizonları oluşturuldu ve Şeyh Şamil gruplarına karşı mücadele edildi.
    25:13Rusya'nın Ortadoğu Stratejisi
    • Rusya, Kafkaslardan Transkafkasya'ya, oradan da Orta Asya'ya geçiş planı geliştirdi.
    • General Antonov'un projesi olarak Kafkaslardan Dariyal Boğazı'ndan geçerek Tiflis'e, Tiflis'ten Bakü'ye giden demiryolu inşa edildi.
    • Bakü'den trenler gemilerle karşıya geçirilerek Türkmenistan kıyısındaki İnce Burun'a ulaşıp, Karakum Çölü'ne giden demiryolu yapıldı.
    27:28Demiryolunun Stratejik Önemi
    • Demiryolu sayesinde Ruslar, karşılarında 5 bin kişi varsa 30 bin kişi getirebiliyor, yetersizse daha fazla asker göndererek Orta Asya'yı ele geçirdiler.
    • Demiryolu, atlarla seyahat eden diğer taraflara göre büyük avantaj sağladı.
    • Demiryolunun uzunluğu bir ülkenin yüzölçümüne oranı, kapitalizmin bir göstergesi olarak değerlendiriliyor.
    30:06Lenin Dönemi ve Bolşevik Devrimi
    • Lenin, devrimi geç yaptıklarını düşünerek, devrimin enternasyonalist bir yapıda olması ve dışarıya ihraç edilmesi gerektiğini savundu.
    • Lenin, İngiltere'deki işçi sendikalarını kandırma çabalarına girdi ve Rus devrimi Avrupa'da karşı karşıya geldi.
    • Lenin ölecek ama bolşevik devrimi'nin enternasyonalist yapısı kökleşmiş olacak.
    32:33Stalin Dönemi
    • Lenin'in ölümünden sonra Troçki ile Stalin arasında güç mücadelesi başladı ve Stalin devreye girdi.
    • Stalin döneminde Kafkaslar Rusya'nın kontrolü altındaydı.
    • Lenin, ihtilal sonrası gizli anlaşmaları deşifre ederek Avrupa'daki güçleri birbirine düşürdü ve bu sayede devrimini meşrulaştırmayı amaçladı.
    34:32Stalin Dönemi ve Komünizm
    • Stalin dönemi başladığında inanç sisteme olacak, Tanrı'ya değil; her şey sistemin elemanı olarak görülüyor.
    • Stalin, Marx ve Engels'in bir yüz yıl önce söylediği milliyetler sistemine dönüyor ve geniş bir coğrafyaya hakim oluyor.
    • Türkistan coğrafyası ikiye bölünmüş, Doğu Türkistan Çin'in elinde, Batı Türkistan ise kontrol edilmeliydi.
    36:25Milliyetler Politikası ve Türk Kimliğinin Ortadan Kalkması
    • Stalin, milliyetler politikası uygulayarak on sene içerisinde tam bir hakimiyet sağlıyor.
    • Türk kimliğini ortadan kaldırmak için Özbekistan, Kazakistan, Türkmenistan, Azerbaycan gibi özerk cumhuriyetler ilan ediliyor.
    • Farklı alfabeler getiriliyor, ayrı tarihler yazılıyor, müzeler kuruluyor ve kültür mühendisliği uygulanıyor.
    38:04Camilerin Yıkılması ve Kültür Saldırısı
    • Camiler ve minareler ortadan kaldırılıyor, camiler eğlence merkezi ve kütüphane olarak değiştiriliyor.
    • Yeşil Kuşak projesi kısa sürede dağılıyor çünkü Ruslar Afganistan'da geri adım atmak zorunda kalıyor.
    • Stalin güçlü bir şekilde milliyetler politikasını uyguluyor, Orta Asya'yı ve Kafkasya'yı parçalıyor.
    40:00Kuzey Kafkasya ve Yakın Çevre Doktrini
    • Kuzey Kafkasya tamamen Rusların kontrolünde, Lezgiler, Dağıstanlılar, Çeçenler gibi gruplar ayrı parçalar halinde tutuluyor.
    • Kuzey Kafkasya'nın stratejik önemi "yakın çevre doktrini" olarak adlandırılıyor.
    • Osetya sorununun temelinde dar boğaz var, bu bölge Gürcistan'ın eline geçemez çünkü Rusya'nın Kafkasya'ya erişimini engeller.
    41:491918 Dönemi ve Azerbaycan
    • 1917-1918'de Kafkasya kaos ortamında, Azerbaycan'da Mehmet Emin Resulzade liderliğinde bağımsızlık ilan ediliyor.
    • Ruslar, Ermeni ve Rus desteğiyle başkaldırıyı ezerek Mehmet Emin Resulzade'yi tutuklayıp Moskova'ya götürüyorlar.
    • 1918'den sonra Azerbaycan, Sovyetler Birliği'nin güdümünde "Sovyet uydusu" haline getiriliyor.
    43:45Sovyet Döneminin Etkileri
    • Azerbaycan'da "özerklik" bambaşka bir şey, bu ülkeler hiç bağımsız değil, tamamen bağımlı.
    • Stalin, Türklerin yayıldığı coğrafyada sınırlar çizerek halkları birbirinden ayırıyor.
    • Akrabalarla görüşmek veya ziyaret etmek zorlaşıyor, devlet vatandaşları "devletin malı" olarak görüyor ve onları Rus hayranı olarak yetiştirmeye çalışıyor.
    45:59Sovyet Sisteminin Yapısı
    • Sovyetler Birliği'nde Rusya, kendi içinde bile milliyetçiliğe müsaade etmemiş, özel cumhuriyetler ve şehirler oluşturmuştu.
    • Sovyet sisteminde KGB ajanlarının kimler olduğunu bilmek mümkün değildi, bu durum bir dehşet sistemini oluşturuyordu.
    • Öğrenciler, hocaların KGB ajanı olup olmadığından endişelenerek, hocaların hakaretlerine karşı şikayet etmekte tereddüt ediyorlardı.
    47:42Rusya'da Kişilik ve Kurum Kültürleri
    • Rusya'da güçlü kişilikler var: Petrol, Ivan, Nikola, Aleksandr gibi isimler güçlü insanları temsil ediyor.
    • Sovyetler Birliği dağıldığında, Nazarbayev, Kerimov, Haydar Aliyev gibi güçlü kişiler önde çıkmıştı.
    • Rusya'da kişi kültürünün önemi varken, Batı'da kurum kültürünün ön plana çıktığı bir felsefe var.
    49:31Azerbaycan ve Karabağ Sorunu
    • Azerbaycan 1990'lar sonunda bağımsızlığını ilan etti, ancak Karabağ sorunu ortaya çıktı.
    • Elçibey döneminde Türkiye'nin rolü tartışmalıydı, Elçibey'in bazı hataları oldu ve Türkiye onu teşvik etti.
    • Elçibey, "Güney İran Azerbaycan toprağıdır, orayı ele geçireceğiz" diyerek İran'ı rahatsız etti.
    51:54Karabağ'ın Tarihi ve Demografik Yapısı
    • Karabağ tarihi çok eski, orada Albeni (Albaniler) adı verilen halklar yaşamaktaydı.
    • Zaman içinde Azeri ve Pers akımları nedeniyle Karabağ'da büyük bir Müslüman ve Azeri nüfusu oluştu.
    • Sovyetler Birliği döneminde Karabağ'a kamyonlarla Ermeni taşınarak demografik yapı değiştirildi.
    53:02Karabağ Savaşı ve Azerbaycan Ordusu
    • Ermenistan bağımsız devletler topluluğuna girdi ve sınır savunmasını Rusya'ya devretti.
    • Rus askerleri Ermenistan topraklarında üslerde kaldı veya Ermeni üniforması giyerek Karabağ'da Azerilere karşı savaştı.
    • Azerbaycan ordusu yoktu çünkü Azeriler Rus ordusunda yardımcı sınıflarda görev yaparken, pilot veya muharip yetiştirmiyorlardı.
    55:29Türkiye'nin Rolü ve Enerji Politikaları
    • Türkiye, Azerbaycan'dan gelen gençleri subay ve astsubay olarak yetiştirdi, böylece Azerbaycan ordusu kuruldu.
    • 1996 yılında Hazar'da "Yüzyılın Anlaşması" imzalandı, bu tarih enerji politikaları açısından kritikti.
    • Programın sonraki bölümlerinde Hazar, Amerika Birleşik Devletleri, Rusya ve Çin arasındaki dengeler konuşulacak.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor