Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan çocuk gelişimi bölümü istatistik dersinin ikinci ünitesini içeren eğitim dersi formatındadır.
- Video, istatistikte kullanılan temel kavramları detaylı şekilde ele almaktadır. İlk bölümde birim kavramı (maddi-maddi olmayan, tek-grup, sayılabilir-ölçülebilir, devamlı-ani, homojen-homojen olmayan) açıklanırken, ikinci bölümde vasıf ve şık kavramları, vasıf türleri (az şıklı-çok şıklı, nicel-nitel, süreksiz-sürekli, sıralı-sırasız, zaman-mekan) anlatılmaktadır. Son bölümde ise verilerin ölçüm düzeyi konusu (sınıflama, sıralama, aralık, oran) örneklerle açıklanmaktadır.
- Eğitmen, konuları sınav soruları üzerinden pekiştirmekte ve sıfır noktasının varlığı veya yokluğu, aralık ölçümü, oran ölçümü gibi önemli noktaları vurgulamaktadır.
- Birim Kavramı
- Birim, istatistik çalışmada inceleme ya da gözleme konu olan kolektif olaylardan her birine denir.
- Birimin mahiyeti incelenen olaya göre değişir; nüfus sayımı için insan, hane halkı tüketim araştırması için aile, ziraat sayımında zirai işletme birim olarak kullanılır.
- Birimler maddi (fiziksel varlığa sahip) ve maddi olmayan (soyut, fiziksel varlığı olmayan) olarak ayrılır.
- 01:47Birim Türleri
- Birimler tek varlık olabileceği gibi grup olarak da ifade edilebilir; nüfus istatistiklerinde her insan birimken, hane halkı tüketim araştırmalarında aile birim olarak dikkate alınabilir.
- Birimler sayılabilir (nüfus, evlenme, boşanma istatistikleri) veya ölçülebilir (tarım gibi üretime dayalı alanlarda) olabilir.
- Birimler uzun ömürlü (devamlı) veya kısa ömürlü (ani) olabilir; trafik kazaları ve boşanma vakaları ani birim örneklidir.
- 03:36Vasıf ve Şık Kavramları
- Birimlerin sahip olduğu özelliklere vasıf denir; insan için cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim, meslek gibi özellikler vasıftır.
- Vasıfların ortaya çıkış şekillerine ya da bireydeki görünümlerine şık denir; cinsiyet kadın ve erkek olarak ifade edilirse iki şıklı, medeni hal bekar, evli, dul ya da boşanmış şeklinde ise üç şıklı bir vasıftır.
- Vasıflar az şıklı (cinsiyet, medeni durum) veya çok şıklı (meslek, doğum yeri, yaş) olabilir.
- 04:57Vasıf Türleri
- Vasıflar nicel (sayısal nitelik taşıyan, yaş, boy uzunluğu, ağırlık gibi) veya nitel (sayısal değer almayan, cinsiyet, medeni durum, meslek, göz rengi gibi) olabilir.
- Vasıflar küsüratlı (sürekli) veya süreksiz (kesikli) olabilir; çocuk sayısı, yaşı, binaların katsayısı süreksiz vasıftır.
- Vasıflar belirli bir sıraya göre sıralı veya sırasız olabilir; yaş, eğitim gibi vasıfların şıkları belirli bir sırayla izlenmektedir.
- 07:57Vasıf Türleri (Devam)
- Vasıflar zaman veya mekana göre zaman veya mekan vasfı olabilir; doğum yılı, mezuniyet yılı gibi ifadeler zaman vasfına, doğum yeri, ikamet edilen yer gibi durumlar ise mekan vasfına ifade edilir.
- Verilerin ölçüm düzeyi, incelenen konuya ait veriyi toplayabilmek ve ilgilendiğimiz vasıf açısından ölçümü gerektirmektedir.
- Ölçüm, birimleri kategorileri atamak şeklindedir ve dört tane ölçüm düzeyi vardır: sınıflama (nominal), sıralama (ordinal), aralık (interval) ve oran (ratio).
- 09:15Ölçüm Düzeyleri
- Bilimsel araştırma tekniklerinde, veri toplama sonucunda elde edilecek verilerin ölçüm düzeyi hakkında bilgi sahibi olunursa buna uygun şekilde yöntem belirlenir.
- Sınıflama (nominal) ölçüm düzeyinde, özellik açısından kategorileri atamaktır; insan isimleri verilmesi, futbolcuların sırt numaralarının yapılması gibi durumlar bu ölçüm düzeyindedir.
- Sıralama (ordinal) ölçüm düzeyinde, sınıflamanın yanı sıra sıra dahilinde kategorileşmenin yapılması ve farklılığın miktarı ve önemi hakkında bilgi sunulur.
- 11:05Ölçüm Düzeyleri
- Aralık ölçüm düzeyinde, belirli bir özellik ölçüsünde göreceli miktarlar ölçülmekte ve matematiksel işlemler gerçekleştirilebilmektedir.
- Aralık ölçüm düzeyinde sıfır noktası keyfi olarak belirlenir ve sadece aradaki fark ve aralık söz konusudur, sıfır noktasına sahip değildir.
- Oran ölçüm düzeyinde mutlak yokluğu gösteren sıfır noktası vardır ve bireylerin boy uzunluğu, ağırlığı, yaş gibi özellikleri sadece aralık değil aynı zamanda iki katı gibi bir oranı da ifade edebilir.
- 12:45Birim Türleri
- İstatistikte kolektif olaylardan her birine birim denir ve somut birim, fiziksel birim olarak tanımlanır.
- Birimlerin özellikleri bize vasıfı ifade eder, şekli ve görüntüsü ise şık olarak adlandırılır.
- Maddi birim (fiziksel birim) elle tutulur ve gözle görülür özelliklerdir, örneğin doğum, ölüm, evlenme, boşanma gibi olaylar.
- 13:44Nicel ve Nitel Özellikler
- Nicel özellikler sayısal olarak ifade edilebilir, örneğin doğum yeri, meslek, eğitim durumu ve medeni durum gibi nitelikler.
- Aralık ölçüm düzeyinde sıralama işlemi olmaksızın sadece kategorilere ayırmaya yarayan ölçüm düzeyidir.
- Oran ölçüm düzeyinde sıfır noktası vardır ve sıralama işlemi bulunmaktadır.