Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Tarihte Yürüyen Adam" adlı bir tarih belgeseli formatında olup, sunucu İstanbul'un tarihi mekanlarını ve zaman içindeki değişimlerini anlatmaktadır.
- Video, 1800'lerden günümüze kadar İstanbul'un değişen görünümünü gravürler, fotoğraflar ve karşılaştırmalı görüntülerle incelemektedir. İçerikte Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Külliyesi, Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Çeşmesi, 18 Segmanlar Şehitleri Mezarlığı, Şehzadebaşı Camii ve Ayşe Sultan Çeşmesi gibi tarihi yapıların zaman içindeki değişimleri gösterilmektedir.
- Sunucu, şehircilik çalışmaları, restorasyon çalışmaları ve zaman içindeki mimari değişimler hakkında bilgiler vermektedir. Ayrıca, 1927 yılında tuğra kazıma kanunu kapsamında Osmanlı tuğralarının tahrip edildiği ve 1958 yılında yapılan restorasyonun detayları da paylaşılmaktadır. Video, İstanbul'un tarihi mekanlarının günümüzdeki durumunu ve değişimini anlamak isteyenler için faydalı bilgiler içermektedir.
- 00:24Tarihte Yürüyen Adam Programı
- Program, tarihte yürümek için oturduğun yerden değil, tarihi hadiselerin geçtiği yerleri, mekanları ve zamanları bilmek gerektiğini vurguluyor.
- Program, 1800 ile 2021 yılları arasında 220 yılı birbirine bağlayarak tarihte yürümeye başlıyor.
- 02:0019. Yüzyıl Başlarında Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Külliyesi
- 19. yüzyıl başlarına ait bir gravürde, 1800'lü yılların başında Nevşehirli Damat İbrahim Paşa tarafından yaptırılan külliyenin caddeyi tamamen doldurduğu görülüyor.
- Külliyenin sadece cami ve medrese kısmı ayakta kalmış, diğer parçaları zamanla yıkılmış ve ortaya kocaman bir cadde açılmış.
- Nevşehirli Damat İbrahim Paşa sebili bugün yanlış şehircilik çalışmaları kapsamında toprağa gömülmüş durumda.
- 04:23Şehzadebaşı Camii ve Su Terazisi
- Fotoğrafta Şehzadebaşı Camii (1548 tarihinde Kanuni Sultan Süleyman Han'ın oğlu Şehzade Mehmet'in anısına yapılmış) görülebiliyor.
- Mimar Sinan'ın çıraklık eseri olarak bilinen bu yapı, caddenin bitiminde minareye benzeyen bir çıkıntı olan su terazisi ile birlikte yer alıyor.
- Su terazisi, havanın çekme gücü ile suyu alttaki kanalizasyondan çekip pompa aracılığıyla borularla şehir mahallelerine dağıtıyor.
- 07:111968'deki Görüntü
- 1968'deki fotoğrafta Nevşehirli Damat İbrahim Paşa sebili, günümüzden biraz daha yukarıda bulunmaktadır.
- 1968'de cadde Arnavut kaldırımları ile dolu ve bugünkü kadar yoğun bir trafik yoktu.
- Fotoğrafta insanlar gündelik hayata dair faaliyetler yapıyor, çocuklar ve yaşlılar birlikte yürüyor.
- 11:401918'deki Görüntü
- 1918 tarihinde (103 yıl önce) musebil hizmet veren suyu olan, İstanbul'a yukarıdan bakan güzel bir sebin olduğu görülüyor.
- Fotoğrafta uzun boylu bir kişi sebilin mermer kısmının göğüs kısmına yakın bir yerde durmaktadır.
- 1918'de birinci dünya savaşı henüz resmen bitmemiş, Mondros ateşkes antlaşması henüz yapılmamış olabilir.
- 14:08Şehirleşme ve Mezarlıklar
- 1918'deki fotoğrafta Şehzadebaşı Camii'nin pencereleri faytonların yanında çok aşağıda duruyor.
- Son yüzyılda bulunduğumuz yer yaklaşık 1-1,20 metre yerin altında kalmış.
- Şehrin tam ortasında kaldırıma, asfalta gömülen bir sevil, mezarlıklar ve medeniyet bulunuyor.
- 16:48Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Çeşmesi'nin Tarihi
- Çeşmenin tarihi 19. yüzyılın sonları veya 20. yüzyılın başları, 1890'lar-1910'lar arasında olabilir.
- Cadde dar çünkü sağ tarafında Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Külliyesi, sol tarafında Şehzadebaşı Camii bulunmaktadır ve ikisinin arasında yolu büyütmek imkansızdır.
- Çeşmenin kapısı çok büyük olup merdivenlerle giriliyordu, ancak günümüzde kapının sadece 25-30 santimlik kısmı aşağıda kalmıştır.
- 19:18Çeşmenin Günümüzdeki Durumu
- 1907 yılına ait fotoğrafta yere doğru gömülmüş sebil, bir kısmı çıkmış çeşme ve önündeki beyaz at görülmektedir.
- 2021'de üç basamaklı mermer basamakların üzerine topraklar, hafriyat ve kaldırım taşları döşenmiştir.
- Sebil kapatılmış durumda, hizmet vermediğini gösteren bir paravan ve içeriden pencereyi örtmüşlerdir.
- 21:55Çeşmenin Önemli Detayları
- Her çeşmede hamal taşı vardır, ancak Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Çeşmesi'nin hamal taşları kaldırımın altına konulmuştur.
- Fotoğrafta hamal taşları ve çeşmenin kurnası (suyun boşaldığı yalak kısmı) net görünürken, bugün tamamı toprağın altına gömülmüştür.
- 1900'lerin başlarında kocaman bir kapı, üç basamakla yukarıya çıkılan bir sebil, kapalı çeşme, hamal taşları ve kurnası arnavut kaldırımlı caddenin ortasında bulunuyordu.
- 25:04Külliye Parçalarının Kaybolması
- Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Külliyesi'nin bir kısmı yola kurban edilmiş, kesilmiştir.
- Türbenin olduğu yer fotoğrafta görülürken, şu an yaya kaldırımlarından ileride bulunan kısımda bulunmaktadır.
- İki fotoğrafı yan yana koyduğumuzda çeşme'deki tahribatın ve tahrifatın yanı sıra arkada caddeye kurban edilen külliye parçalarını ve bir türbenin varlığını görebiliriz.
- 27:01Onsekiz Segmanlar Camii ve Şehitler Mezarlığı
- Türkiye'nin en uzun isimli camisi olan Kadı Hüsamettin Çamaşırcı Hacı Mustafa Efendi Onsekiz Segmanlar Camii'ne hoş geldiniz.
- İstanbul fethedildikten sonra gerilla savaşları yapılmış, bir sokağın alınmasında 18 şehit verilmiştir.
- 1960'ların sonları-70'lerin başlarında burada bir ev vardı, ancak 80'li ve 90'lı yıllarda yıkılmıştır.
- 30:19Nikah Salonu ve Tarihi Konak
- Şener Şen'in "Neşeli Günler" filmi, Münir Özkul, Adile Naşit, Şener Şen ve Ayşen Gruda'nın oynadığı filmde nikah şekeri işine giren Şener Şen'in nikah şekerlerinin alındığı yer burada bulunan nikah salonudur.
- Uydu Çiçek Abbas'ta İlyas Salman'ın sevdiği kızı kaçırdığı nikah salonu da tam olarak burasıydı.
- Nikah salonunun bulunduğu yerde tarihi bir konak vardı, ancak bugün bu fotoğraflar olmasaydı tarihe konu olmayacaktı.
- 32:28Şehzadebaşı Camii ve Ayşe Sultan Çeşmesi
- 1958 yılındaki fotoğrafta Şehzadebaşı Camii ve Ayşe Sultan Çeşmesi görülebiliyor.
- Ayşe Sultan Çeşmesi, Şehzadebaşı Camii'ne sonraki zamanlarda şehit düşen Ahmet Paşa'nın eşi Ayşe Sultan tarafından eşi adına hayrat olarak yaptırılmış.
- Çeşmenin yanında orijinal ve Mimar Sinan devrinden kalma bir kapı bulunuyor.
- 33:27Şehrin Değişimi
- 1958 fotoğrafında trafikte anlatılan detaylar görünmüyor, ancak o günkü trafik çok daha az araba ile dolu.
- Adnan Menderes şehir düzenlemesi kapsamında bazı yapılar yıkılıp nakledilmiş ve bu açı yakalanmış.
- Günümüzde o tenha manzara çok fazla arabalarla dolu.
- 34:31Ayşe Sultan Çeşmesi'nin Tarihi
- Ayşe Sultan Çeşmesi, 1601 tarihinde şehit olan Damat İbrahim Paşa'nın eşi, Sultan III. Murat'ın kızı Ayşe Sultan tarafından yaptırılmış.
- Çeşmenin üzerinde bir tuğra olması gerekiyor, ancak 1927 yılında tuğra kazıma kanunu kapsamında İstanbul'daki tuğraların tamamına yakını kazınmış.
- 1600 yılından kalma 400 yıllık tarihi eserler tahrip edilmiş ve tuğralar kazınmış.
- 35:50Çeşmenin Durumu
- Fotoğrafta Ayşe Sultan Çeşmesi'nin yanında bir kapı görülüyor, ancak bu kapı kesik ve bugünkü gibi net değil.
- Çeşmenin bittiği yerde bir ev var, ancak bu taşlar 1958 yılında yapılan restorasyonda yapılmış.
- Caminin yanında işgal edercesine uzanmış bir evin olmaması gerekiyor.
- 37:561901 Fotoğrafı
- 1901 yılındaki fotoğrafta Ayşe Sultan Çeşmesi'nin saçağı var ve şehirleşme kapsamında kaldırım yukarıya çıktıkça aşağıda kalmış.
- Çeşmenin kurna kısmı ve hamal taşı yeraltında kalmış durumda.
- Ayşe Sultan Çeşmesi'nin saçağı bugün yok olsaydı gölge yapacaktı.
- 39:36Şehrin Değişimi ve Eski Fotoğraflar
- Ayşe Sultan Çeşmesi'nin yanına bakıldığında, 1958 fotoğrafında harabe gibi gösterilen evin manzarası görülebiliyor.
- Evin alt katında dükkan ve güneşlik, üst katta pencereli evler bulunuyor.
- Eski fotoğraflar sayesinde şehirde var olan değişiklikleri ve düzenlemeleri görebiliyoruz.