Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Tarihte Yürüyen Adam" programında bir sunucu, İstanbul'un çeşitli bölgelerindeki tarihi yapıların ve mekanların zaman içindeki değişimlerini anlatmaktadır. Video, tarihi fotoğraflarla günümüz manzaralarını karşılaştırarak İstanbul'un mimari ve şehir planı dönüşümünü göstermektedir.
- Program, Tophane'den başlayarak Fındıklı ve Beşiktaş'a kadar uzanan bölgedeki önemli tarihi yapıları ele almaktadır. Mecidiye Kasrı, Nusretiye Camii, Süheybey Camii, Münire ve Cemile Sultan Sarayları, Bezmialem Valide Sultan Camii ve Pertevniyal Valide Sultan Camii gibi yapıların 1850-1900 yılları arasındaki durumları ve günümüzdeki halleri karşılaştırılmaktadır.
- Video ayrıca, 1957-1988 yılları arasındaki şehirleşme sürecinin İstanbul'a etkilerini, 1950'lerde yapılan şehir restorasyonlarını, çevre düzenlemelerini ve Aksaray Yeraltı Çarşısı'nın ortaya çıkışı gibi konuları da kapsamaktadır. İstanbul'un sahil çizgisindeki değişimler, şehrin yeşillenmesi ve betonlaşması gibi konular da programda ele alınmaktadır.
- 00:22Tarihte Yürüyen Adam Programı
- Program, Tophane'de 150 yıl önceki fotoğraflarla günümüz fotoğraflarını karşılaştırarak tarihi değişimleri göstermektedir.
- 1852 yılında Sultan Abdülmecid Han, Top Döküm Atölyeleri ve Top Okulları'nın karşısında bir kasır yaptırmıştır.
- Kasırın mimarı İngiliz William James Smith'tir ve Osmanlı usulüne uygun bir yapıdır.
- 02:48Mecidiye Kasrı'nın Tarihi
- Mecidiye Kasrı, sadece topçuların faaliyetlerine katılmak için değil, sahilden gelen yabancı devlet elçilerini karşılamak için de yapılmıştır.
- 1880'li yıllarda Mecidiye Kasrı ve Nusretiye Camii manzarası günümüzden farklıdır.
- 1880'lerde kıraç olan bölge, günümüzde yemyeşil bir görünüme sahiptir.
- 07:02Galata Rıhtımı'nın Değişimi
- 1860'lı yıllarda James Robertson tarafından çekilen fotoğrafta Galata Rıhtımında hanlar ve gümrük binaları görülmektedir.
- 1860'lı yıllarda Galata Rıhtımında insanlarla dolu ve kalabalık bir manzara vardır.
- Günümüzde Galataport projesi ile şadırvanın etrafı bomboş hale gelmiştir.
- 09:17Nusretiye Camii'nin Tarihi
- 1823-1826 yılları arasında inşa edilen Mahmudiye Camii (Nusretiye Camii), Sultan II. Mahmut tarafından yapılmıştır.
- Cami, yerindeki ahşap caminin yerini almış ve barok usulünde inşa edilmiştir.
- 1826'da Yeniçeri Ocağı'nın ortadan kaldırılmasıyla halk tarafından "Nusretiye" (Zafer Camii) olarak anılmaya başlamıştır.
- 12:17İstanbul'un Yokuşları ve Değişimi
- İstanbul'un tepelik bölgelerinde inişler ve çıkışlar vardır; Fındıklı, Tophane, Kabataş ve Taksim bölgesini bağlayan pek çok yokuş bulunmaktadır.
- 1910 yılında 50 Yokuşu'nun sağı ve solu boş iken, günümüzde merdivenlerde düzenleme yapılmış ve binalarla doldurulmuştur.
- 1950-1980'li yıllarda İstanbul, betona boğulmuş ve bu durum şehrin topografik yapısında değişiklik yaratmıştır.
- 15:58İstanbul'un Değişimi
- 1940'lar, 1950'ler İstanbul'un karakterini ve kimliğini bambaşka bir yere sürükleyen tarihlerdir.
- 1591 tarihli Süheyl Bey Camii, Mimar Sinan'ın projesi çizdiği ancak talebeleri tarafından tamamlanan bir eserdir.
- 1940'lı yıllarda göze batan cami, 1950'lerde Fransız şehir mimarı Henry Prost'un projeleri kapsamında yıkılmış, 1960'lar ve 1970'lerde yeniden inşa edilmiştir.
- 19:29Münire ve Cemile Sultan Sarayları
- Sultan Abdülhamid Han'ın iki kardeşi Münire ve Cemile Sultan'ın adına yapılmış olan saraylar, 1876'da Kanuni Esasi gereği Meclis-i Mebusan binası olarak kullanılmıştır.
- 16 Mart 1920'de Mustafa Kemal Paşa'nın önderliğinde kabul edilen Misak-ı Milli kanunları, bu mecliste Rauf Orbay önderliğindeki Felah Vatan grubunun teklifiyle onaylanmıştır.
- İngilizler ve Fransızlar tarafından işgale uğrayan saraylarda bulunan milletvekilleri Malta'ya sürülmüştür.
- 23:38Kabataş Set Üstü
- 1898 yılında çekilen bir fotoğrafta, Bezm-i Alem Valide Sultan Camii ve ahşap binalar görülmektedir.
- 1898 yılı, Osmanlı Devleti'nin Mondros Ateşkes Antlaşması ile her santiminin işgale uğradığı bir yıldır.
- Günümüzde 1890'lı yıllardaki huzur dolu, ahşap dolu görüntü tamamen değişmiştir.
- 25:32Mehmet Emin Ağa Sebili ve Türbesi
- Sultan I. Mahmud Han döneminde silahtar ağası Mehmet Emin Ağa, 1741 tarihinde Beşiktaş'ta bir çeşme, sebili ve türbe yapmıştır.
- 1880'li yıllara ait fotoğrafta, sebili merdivenle çıkılabilen bir yapı olarak gösterilmektedir.
- 1950'li yıllarda yapılan şehir restorasyonu kapsamında yol yükseltilmiş, sebili ve türbe dipte kalmıştır.
- 27:28Dolmabahçe Sarayı'nın Oluşumu
- Sultan Abdülmecid Han döneminde 1853-1856 yılları arasında koylara taşlar doldurularak denize doğru çıkma yapılmıştır.
- Doldurulan deniz alanına yapılmış olan saray, Dolmabahçe Sarayı olarak anılmıştır.
- 1741 tarihinde Mehmet Emin Ağa tarafından deniz kenarına yapılmış olan sebili, günümüzde Beşiktaş Spor Kulübü'nün sahasının yanındaki caddede bulunmaktadır.
- 30:02Set Üstü Cadde'nin Oluşumu
- 1950'li yıllarda Set Üstü sokağında ahşap binalar beton binalarla değiştirilmiştir.
- Cadde için yapılan hafriyat çalışmalarında yıkılan binaların kalıntıları görülmektedir.
- 1958-1959 yıllarında çekilen fotoğrafta dolmabahçe Sarayı tam olarak görülmekteyken, günümüzde sadece ikinci katı görülebilmektedir.
- 32:54Aksaray Valide Sultan Camii'nin Tarihi
- Dolmabahçe Sarayı'na bağlı olan ve Abdülmecid Han'ın annesi Bezmiâlem Valide Sultan tarafından oğluna hediye olsun diye yapılan caminin 2020 yılındaki görüntüsü ve 1950'li yılların sonlarındaki görüntüsü karşılaştırılıyor.
- Aksaray Pertevniyal Valide Sultan Camii, Sultan Abdülaziz Han'ın annesi tarafından 1870'li yıllarda Aksaray'ın tam orta yerine konulan bir nazar boncuğu gibi yapılmıştır.
- Sabah ve Fobier kardeşler tarafından çekilen 1870'li yıllar fotoğrafında cami, sağında ve solunda işyerleri ve dükkanlarla birlikte görülmektedir.
- 34:42Caminin Fiziksel Değişimi
- 1870'li yıllarda tramvay yolu geçtiği bir sokak olan cami, günümüzde kısırlaştırılmış ve körleştirilmiş bir cami kapısı olarak görülmektedir.
- Cami yaklaşık iki buçuk metre aşağıya doğru indirilmiş durumdadır, teknik olarak bu mümkün değildir.
- 1957 sürecinden sonra cami iki buçuk metre yerin altında kalmıştır.
- 36:36Hafriyat ve Yıkım İşleri
- 1957 yılında 13.000 tane ev, 300'den fazla cami ve tekke yıkılmıştır.
- Aksaray Meydanı'nın tam orta yerine konulan hafriyat çok fazla yükseklik yaparak şehrin Aksaray ve Fatih bölgelerini havaya kaldırmıştır.
- Kanuni Sultan Süleyman Han devrinden kalma bir cami de yıktırılmış, hafriyatın üzerinden dozerle geçilmiş ve çimento dökülmüş, Aksaray Yeraltı Çarşısı oluşturulmuştur.
- 40:16Caminin Mimari Özellikleri
- Pertevniyal Valide Sultan, Sultan II. Mahmud Han'ın eşi, Abdülaziz Han'ın annesi ve Abdülhamid Han'ın büyük valide sidesi olup, 1869 tarihinde caminin mimarisini Balyan kardeşlere emretmiştir.
- Caminin mimarlığı Sarkis Balyan önderliğindeki Garabet ve Bogos Balyan kardeşler tarafından yapılmış, mimar olarak Montani belirlenmiştir.
- 1870'li yıllarda cami ile araya bir köprü yapılmış, bu köprü Topkapı-Aksaray trafiğini Beyazıt'a ve Eminönü-Taksim'e bağlayan iki ağızlı bir köprüdür.
- 42:46Bölgeye Uygulanan Hafriyat Çalışmaları
- Laleli'den Topkapı'ya kadar olan bölge uzun süre yıkılması planlanan yerlerden biri olup, 1957 yılında yıkım işlemine başlanmıştır.
- 1940'lı yıllarda İsmet İnönü zamanında tek partili devlet tarafından kazma vurulmuş, dar sokakların şehri bir uçtan bir uca bağlamasını zorluk yapan düğüm olarak görülerek yıkım kararı alınmıştır.
- Laleli Camii, Pertevniyal Valide Sultan Camii'nin ilerisinde yer almaktadır ancak günümüzde büyük bloklar tarafından engellenmiştir.
- 47:11Türbe'nin Konumu ve Caminin Mimari Özellikleri
- Pertevniyal Valide Sultan Türbesi Montani tarafından planlanmış ve caminin bahçesinde bulunmaktadır.
- 1940'lı yıllarda türbe, tramvay yolunun raylarının geçtiği yerden caminin bahçesine taşınmıştır.
- Valide Sultan Camii, barok düzeninde kapı, gotik üzerinde kubbe ve diğer şekillerde eklektik yapıda Montai'nin imzasıyla bir cami olarak görünmektedir.