Buradasın
İstanbul'un Fethi ve Osmanlı Döneminde Yeniden Yapılandırılması
youtube.com/watch?v=8px5eBJHYNEYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir tarih akademisyeninin ve Tursun Bey olarak anılan bir konuşmacının İstanbul'un fethi ve Osmanlı dönemindeki gelişimi hakkında bilgi verdiği eğitim içeriğidir.
- Video, İstanbul'un 1453'te Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilmesinden başlayarak şehrin yeniden yapılandırılması sürecini anlatmaktadır. İçerikte şehir planlaması, külliye sistemi, nüfus hareketleri ve Galata'nın tarihsel gelişimi ele alınmaktadır. Ayrıca İstanbul'un ekonomik merkezi olan Kapalıçarşı'nın kuruluşu, şehirdeki önemli yollar ve Osmanlı dönemindeki nüfus istatistikleri de detaylı olarak incelenmektedir.
- Videoda ayrıca Galata'nın Cenevizlilerin yaşadığı "Frengistan" olarak durumu, 19. yüzyılda İstanbul'un büyümesi, Rumeli, Macaristan, Kırım ve Kafkasya'dan gelen muhacirlerin şehre etkisi ve İstanbul'un belediye sisteminin kurulması gibi konular da işlenmektedir. İstanbul'un çeşitliliğinin Anadolu'nun farklı etnik gruplarının kaynaşmasıyla oluştuğu vurgulanmaktadır.
- 00:21Fatih'in İstanbul'daki Sarayları
- Fatih'in şehri fethetmesiyle yerleşmesi arasında altı-yedi sene geçmiştir.
- İlk saray Topkapı'daki bugünkü hazine dairesi olan Fatih Köşkü'dür, daha önce Çinili Köşk olarak bilinirdi.
- 1470'lerde yapılan bir bina, daha eski bir saray ise bugünkü Bayezid Üniversitesi'nin yerindeydi.
- 01:40İstanbul'un Önemli Yapıları
- Bayezid Meydanı'nın eski devirde de büyük önemi vardı, saray ve büyük sütun orada yer alıyordu.
- Forum Tower'da bulunan bronz boğa heykeli, mahkumların yakıldığı bir heykeldir.
- Arcadius sütunu, bir kazı sırasında bir çocuk tarafından bulunmuştur.
- 02:53İstanbul Tarih Araştırmacıları
- İstanbul tarihi meydana çıkaran önemli araştırmacılar Semavi Eyice ve Ekrem Ay'dır.
- Fırat Aydın ve Yüksel Hoca da bu araştırmalarda önemli rol oynamışlardır.
- Kanuni devrinin araştırmasını Ekrem Ay tamamlamıştır.
- 03:29İstanbul'un İlk Tahriri
- Fatih, İstanbul'u fethedikten iki yıl sonra şehrin tüm evlerini ve nüfusunu tahrir ettirmiştir.
- 1455 tarihli İstanbul'un tahriri, 64 varaklık bir belgedir ve her mahalleyi, ev sahiplerini tespit etmektedir.
- Bu tahrir Farsça "Sure-i İnsa" başlıklı bir belgedir ve Galata ile başlamaktadır.
- 04:41İstanbul'un Fethi ve Yağması
- İstanbul fethinde büyük yanlışlıklar ve iftiralar bulunmaktadır.
- Fatih, İstanbul'un yağmasını istememiştir, İslam fıkhına göre üç kere teslim teklifinde bulunmuştur.
- Teslim teklifi kabul edilmezse şehir yağmaya verilir, bu durumda nüfus esir edilebilir ve mallar yağma edilebilir.
- 09:09Fatih'in Ekonomik Tedbirleri
- Fatih, İstanbul'u aldıktan sonra nüfuslandırmak için Anadolu'dan gelen Türklerin evlerini bedavadan vermiştir.
- Şehir fakir ve harap olduğundan, gelenler tekrar Anadolu'ya dönmeye başlamıştır.
- Fatih, ikinci tedbir olarak Rumeli'deki yahudileri mecburi iskana tabi tutmuştur.
- 11:29Yahudi Yerleşimi
- Yahudilerin hangi mahallelere yerleştiğini, nereden geldiklerini tespit eden bir defter bulunmaktadır.
- Yahudilerin ilk yerleşim yerleri Balat ve Fener'dir.
- Fatih, Avrupa'dan gelen Yahudilere İstanbul'da bina vereceğini ve vergilerinden affedeceğini ilan etmiştir.
- 14:25İstanbul'un Ekonomik Merkezi
- Fatih, İstanbul'un ekonomisini kalkındırmak için kapalıçarşı'nın nüvesini kurmuştur.
- İlk olarak Bedestan, sonra Sandal Bedestan ve İpekliler Bedestan inşa edilmiştir.
- Bedestan'ın dört kapısından çıkan yollar boyunca çarşılar kurulmuştur.
- 15:50İstanbul'un Ekonomik Fonksiyonları
- Liman bölgesinde yağ kapanı, unkapanı ve yemiş kapanı gibi önemli kapanlar bulunmaktadır.
- Haliç bölgesi ve kapalıçarşı, İstanbul ekonomisinin temeli olarak ortaya çıkmıştır.
- İstanbul'un fizik yapısında yollar ve fonksiyonel bölgeler Osmanlı döneminde de devam etmiştir.
- 18:35İstanbul'un Temel Yolları
- Ayasofya'nın yanında Divanyolu (Yeniçeriler Yolu) bulunur ve Edirnekapısı'nda biterdi.
- Osmanlı döneminde büyük kervanlar bu yoldan Kapalı Çarşı'ya gelirlerdi.
- İstanbul'un beslenmesi için mecburi olarak tahıl, et ve diğer ihtiyaçların taşınması gerekiyordu.
- 19:34İstanbul'un Temel Yolları ve Külliyeler
- Divanyolu, bugün de Edirnekapı'ya giden en büyük yol olarak devam etmektedir.
- İstanbul'da üç temel yol vardır: Divanyolu (Edirnekapı), ikinci yol Sebil Kapısı'na, üçüncü yol ise Yedikule Kapısı'na gider.
- Bu üç yol, İstanbul'un damarları olarak Osmanlı döneminde de günümüzde de önemlidir.
- 20:55Türk Şehir Kurma Sistemi
- Fatih'in İstanbul inşasında başvurduğu Türk şehir kurma sistemi "İmalat Sistemi" olarak adlandırılır.
- İmalat sisteminde bir külliye yaratmak temeldir ve bu külliyenin merkezi camidir.
- Külliyede cami, medrese, mektep, imaret (yolcular ve fakirlerin geçindiği mutfak) ve hastane bulunur.
- 22:54Külliyenin Özellikleri
- Külliyelerdeki hastanelerde Müslüman, Hıristiyan ve Yahudi ayırt edilmeden kabul edilirdi.
- Külliyelerde mektep, kütüphane, ziyafethane ve imaret bulunur.
- Külliyeler aynı zamanda ticari manaya sahiptir, içinde han ve develik bulunmaktadır.
- 24:04Fatih'in Külliyeler Kurma Emri
- 1459'da Fatih, vezirlerini divana çağırdı ve her birine şehrin harap köşesinde bir külliye kurmalarını emretti.
- Bu emirle İstanbul'un meşhur mahalleleri (Gedik Ahmet Paşa, Mahmut Paşa, Davut Paşa) meydana çıktı.
- 1500 tarihinde İstanbul'da on beş nahiye (mahalle) bulunmaktaydı.
- 27:32İstanbul'un Nüfus Değişimi
- 1477'de İstanbul'da 8.951 Müslüman aile, 3.151 Ortodoks Rum aile ve 267 Yahudi aile bulunmaktaydı.
- İstanbul'un toplam nüfusu 14.803 aileydi.
- Fetih zamanındaki nüfus 30-50 bin kişi iken, 50 yıl içinde 150-200 bin kişiye ulaşmıştır.
- 30:40Galata ve Surlar
- Galata çok önemli bir bölgeydi.
- Fatih, Haçlı donanmasının tehlikesi nedeniyle bazı surları yıktırmıştır.
- 1456'da İstanbul tehlikedeydi çünkü Haçlı donanması Akdeniz'de Ege'ye gelmiş ve Papalık Libnos, Subaşı adalarını almıştı.
- 31:26İstanbul ve Galata'nın Fethi
- İstanbul bir saldırı ile fethedildi, Galata ise bir ahitname ile teslim oldu.
- Ahitname Zagor'un imzasıyla Yunanca yazılmış ve şehir teslim olduğu için halk yerinde kaldı.
- Galata'ya "Frengistan" deniliyordu ve 500 Cenevizli aile eskisi gibi kendi ailelerinin başında kaldı.
- 32:53Galata'nın Kültürel Yapısı
- Galata'da İtalyanların patrici kültürü vardı ve önde gelen ailelerin şecere kültürleri daha önemliydi.
- Şehir büyüdü, ancak 19. asırda liman şehri olarak 700 bin nüfusuna ulaştı.
- Bu büyüme, Rumeli'den Macaristan'ın kaybından sonra gelen muhacirler ve Kırım'dan gelen Çerkezler sayesinde gerçekleşti.
- 34:08Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Kültürel Karışım
- İmparatorluk çöktükten sonra Bosnalılar, Çerkezler, Çeçenler ve Rumlar gibi farklı kültürlerden insanlar Anadolu'ya göç etti.
- Bu göçler, Osmanlı İmparatorluğu'nun küçülmesiyle birlikte Anadolu'nun kültürel yapısını değiştirdi.
- Etnik ayrılıkçı felsefeler yerine birbirimize sarılmamız gerektiği vurgulanıyor.
- 35:4919. Yüzyılda İstanbul ve Belediyeler
- 19. yüzyılda İstanbul'da belediye kuruldu ve demokratik bir ilim ve gelişmesi başladı.
- Belediye'de yabancılar da vardı ve Kamil Bey ilk reislerden biriydi.
- Galata'ya önem verildi çünkü sefaretler orada bulunuyordu ve limanlar için hijyen gerekiyordu.
- 37:27İstanbul'un Fiziksel Yapısı ve Dış İlişkileri
- Beyoğlu, surlar yıkıldıktan sonra Padişah'ın sarayının taşınmasıyla önem kazandı.
- Elçilikler kuruldu: Venedik, Fransız ve Rus elçilikleri önemli yerler aldı.
- Rus sarayı 1835'te yapıldığında, halk çarın burada oturacağı endişesiyle paniğe kapıldı.