Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, İstanbul'daki tarihi hamamlar hakkında bilgi veren bir belgesel formatındadır. Videoda Çembertaş Hamamı'nın işletmecisi de yer almaktadır.
- Video, Osmanlı döneminde hamamın önemi ve İstanbul'daki tarihi hamamların korunmasıyla başlayıp, Çembertaş Hamamı'nın tarihçesi, mimari özellikleri ve işleyişi hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır. Daha sonra hamamın işletmecisi, mesleğin zorlukları ve çalışma koşulları hakkında konuşmaktadır. Son bölümde ise Türk hamam kültürünün önemli bir parçası olan külhan beyleri, kökenleri, sosyal rolü ve zamanla nasıl ortadan kalktığı anlatılmaktadır.
- İstanbul'daki Tarihi Hamamlar
- Osmanlı döneminde hamamlar, cami ve vakıflara gelir amacıyla yapıldıkları için en iyi korunmuş yapılardı.
- İstanbul'daki pek çok tarihi hamamın günümüze kadar ayakta kalabilmesinin en önemli nedeni geçmişte çok iyi korundukları içindir.
- İstanbul'un hem Avrupa hem de Anadolu yakasında pek çok tarihi hamam var, özellikle Avrupa yakasında tarihi yarımada olan Eminönü kesiminde sıkça karşılaşılan hamamlardan biri Çemberlitaş Hamamı'dır.
- 00:31Çemberlitaş Hamamı'nın Tarihi ve Mimari Özellikleri
- Çemberlitaş Hamamı, 1584 yılında III. Murad'ın annesi Nurbani Sultan tarafından Üsküdar'daki Valide Atik Külliyesi'ne gelir amacıyla yaptırılmış ve Mimar Sinan'ın eseridir.
- Aydınlık feneri, kubbeleri ve pek çok mimari ayrıntılarıyla İstanbul'un en güzel, en büyük ve en eski hamamlarından biridir.
- Çemberlitaş Hamamı, 400 yıldır temizliğe hizmet veren İstanbul'un en önemli tarihi hamamlarından biridir.
- 01:32Hamamın Yapısı ve Bölümleri
- Hamam, sıcaklık, ılıklık, soğukluk, camekan ve külhan (ocak) kısımlarından oluşmaktadır ve çifte hamam olarak Mimar Sinan tarafından yapılmıştır.
- Çemberlitaş Hamamı, soğukluk yani soyunma yerini aydınlatan 18 metre yüksekliğindeki kubbenin üzerindeki aydınlık feneri ile son derece zarif mimari özelliklere sahiptir.
- Hamamın giriş kapısındaki kitabe özgün haliyle korunmuştur.
- 02:22Hamamın Kullanımı ve Bölümleri
- Soğukluk kısmının üstünde camekan (odacıklar) bulunur, burada soyunanlar hamamın sıcaklık kısmına girip yıkandıktan sonra yeniden camekana gelip giyinirler.
- Soğukluk kısmı, hamamdan çıkanların dinlenip çay kahve içtikleri ve hamamın en büyük alanıdır.
- Hamamın sıcaklık kısmı 12 sütunlu ve 12 köşeli bir düzenden oluşur, ortadaki göbek taşı sıcaklığın en sıcak yeridir.
- 03:13Hamam İşletmesi ve Amacilik Mesleği
- Hamam uzun süredir aileyle işletilmektedir, amacilik zor bir meslektir çünkü insanla uğraşmak ve işin her zaman başında olmak gerekir.
- Hamamda hizmet yüz yüze yapılan bir şeydir, personelin ruh durumu ve eğitimi önemlidir.
- Müşteri geniş bir profildir, işadamından sıradan birine kadar herkes aynı hizmet kalitesinde hizmet alınmalıdır.
- 05:12Hamamın Sıcaklık Kısmı ve Külhan Beyi
- Sıcaklık kısmında her köşede halvet (daha sıcak olan odacıklar) bulunur, kemerlerle örtülü halvetler üzerinde beyitler yer alır.
- Halvetler bir çeşit özel yıkanma yeri anlamına gelir ve en az iki kuruna (yıkama yeri) bulunur.
- Sıcaklık kısmını büyük kubbe üzerindeki fil gözü (küçük pencereler)den giren gün ışığı aydınlatır.
- 06:48Külhan Beyi Hakkında Bilgiler
- Külhan beyi, dar kalıplı vişne çürüğü renginde fes, koyu renk pantolon, açık renk gömlek, üstüne yelek, kuşakta köstekli saat, saldırma (büyük bıçak), omuza atılan ceket ve yumurta topuklu ayakkabılar giyen bir karakterdir.
- Külhan beyi, Türk hamam kültürünün tarihine kazandırdığı bir stardır.
- Hamamda suyun ısınmasını sağlayan ateş yanan bölüme külhan, bu işle ilgili görevi hamamı ısıtmak olan kişiye de külhancı denir.
- 08:22Külhan Beylerinin Tarihi
- Külhan'da eskiden kalın ağaç kütükleri yakılırdı ve temel kural ateşin sürekli yanmasıydı.
- Külhan'ın yanında çalışan külhan beyleri, annesi babası olmayan barınmaya muhtaç çocukların hem barınma hem de çalışma ihtiyacını gidermek amacıyla hamamın ocak kısmında barınır, boş zamanlarında da varlıklı insanlara sataşırlardı.
- Bu kimsesiz çocuklar arasında zamanla dayanışma başladı, birlikte gezip güç durumdaki çocuk ve kadınlara yardım eder, ağır yük taşıyanlara, fakirlere iyi davranır, zengin çocuklara, kasap ve kömürcü esnafına sataşırlardı.
- 09:07Külhan Beylerinin Sonu
- Bir süre sonra halk arasında rahatsızlıklara sebep oldukları için adları kabadayıya çıkmış, dönemin emniyetini sağlayan polislerin de belalıları olmuşlardı.
- 1846 yılında çıkarılan bir fermanla İstanbul'daki hamamlar polisler tarafından basılarak külhan beyleri toplanmış ve dağıtılmış, birçoğu askere alınmış, Nizam-ı Cedid birliklerine katılmıştı.
- Gerçek anlamda külhan beyliğin sona ermesine, polisin hamam baskınları değil, hamamın 20. yüzyılın başından itibaren ticari gerilemesine neden oldu.