Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "İstanbul Hepimizin" programının bu bölümünde, Mimar Sinan Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü'nden akademisyenler Kevser Üstündağ ve "Sokak Bizim" derneğinin temsilcisi Arzu Erturan, İstanbul'daki yaya ulaşımı ve kent planlaması konularını ele almaktadır.
- Video, İstanbul'daki yaya dostu olmayan durumu, bütünleşik ulaşım sisteminin gerekliliğini ve insan odaklı kent planlamasında yaya ulaşımının önemi üzerine odaklanmaktadır. Program boyunca, "Kaldırım Nerede" kampanyası, "Yaya Müfettiş Dedektifleri" (Walk Score) gibi katılım mekanizmaları ve Türkiye'deki başarılı yaya dostu uygulamalar (Sinop, Eskişehir, İzmir) detaylı olarak incelenmektedir.
- Ayrıca, kent planlamasında katılım ve şeffaflık konuları, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve üniversitelerin bu süreçteki rolleri de ele alınmaktadır. Belçika'daki bir sokak yenileme projesi ve İstanbul'daki Kabataş deniz ulaşımı projesi gibi örnekler üzerinden, kentsel ulaşım konusunda çalışan farklı ilgi gruplarının işbirliğinin önemi vurgulanmaktadır.
- 00:10Programın Tanıtımı
- Program, İstanbul'da ulaşım konusunu ele alıyor ve özellikle yaya ulaşımına odaklanıyor.
- Konuklar Mimar Sinan Üniversitesi Şehir Bölge Planlama Bölümü'nden akademisyen ve Sokak Bizim Derneği mensupları Kevser Üstündağ ve Arzu Erturan.
- Program, 1 Ocak 2017'de Sibel Gülay'ın yaptığı benzer bir programın devamı niteliğinde.
- 01:41Konukların Tanıtımı
- Arzu Erturan, Mimar Sinan Üniversitesi'nde şehir plancısı ve araştırma görevlisi olarak çalışmakta, ulaşım konusuna üniversite eğitiminden itibaren ilgi duyuyor.
- Sokak Bizim Derneği 2007 yılında Kevser Üstündağ'ın başlattığı bir inisiyatif olarak ortaya çıkmış ve 2010 yılında dernek haline gelmiş.
- Derneğin hedefi daha yaşanabilir bir kent ve hayat için sokakların önemini vurgulamak.
- 03:47Sokak Bizim Derneği'nin Çalışmaları
- Kevser Üstündağ, doktora çalışması kapsamında kentin daha iyi erişilebilir olması ve yaya dostu kentler üzerinde çalışmış.
- 2007 yılında İstanbul'un adalarının yürüyerek kat edildiğini Budapeşte'de bir toplantıda bildirmiş.
- Pilot proje kapsamında ayda bir gün sokakları arabalardan arındırarak insanların farklı aktiviteler gerçekleştirebileceği bir ortam yaratmış.
- 07:49Bütünleşik Ulaşım Sistemi
- Bütünleşik ulaşım sistemi, yayalar, bisiklet, toplu taşıma ve diğer ulaşım unsurlarının entegre edildiği bir sistemdir.
- Son dönemlerde araçlı yolculukların insan hareketlerinden daha öncelikli olduğu ve bu nedenle yatırımların bu yöne yöneldiği belirtiliyor.
- İstanbul'da yaklaşık 16 milyon nüfus varken sadece 4 milyon ehliyet sahibi bulunuyor, bu da yaya yolculuklarının göz ardı edildiğini gösteriyor.
- 12:04İstanbul'un Yaya Dostu Durumu
- İstanbul, yaya dostu altyapı açısından sınıfta kalıyor.
- Yayalara bırakılan tek alan olan kaldırımlar standart dışı durumda, yüksek, dar veya park edilmiş araçlarla engelleniyor.
- Güvenli ve konforlu bir şekilde kentte yürüyebilmek, insanların kentte var olabilmesi için önemli bir hak.
- 13:23Kaldırım Nerede Kampanyası
- Kaldırım Nerede kampanyası, Türkiye'de yayalar için altyapıyı sağlaması gereken kaldırımların sorunlu olduğunu ve bu sorunun sadece yaşlılar ve çocuklar değil, engelliler, anne-babalar ve pazar arabasıyla dolaşanlar için de önemli olduğunu vurguluyor.
- Kampanya, farkındalık yaratmak ve insanların bu sorunu fark edip eyleme geçmesini sağlamak amacıyla tasarlanmış, "Kaldırım Ölçer" adı verilen cetvelli bir bant kullanılarak kaldırımların standart dışı durumunu tespit edip fotoğraflayıp sosyal medyadan paylaşılması öneriliyor.
- Kampanya Türkiye'nin pek çok yerinden fotoğraflar alarak, yayalara ayrılan alanların ve kaldırımların niteliğinin yaygın bir şekilde kötü olduğunu gösteriyor.
- 16:01Yaya Dostu Kent Standartları
- Yaya dostu olmanın hem fiziksel hem de sosyal standartları var; fiziksel olarak kaldırımların buna el vermesi ve yürüme mesafelerinin insan ölçekli olması gerekiyor.
- Yürünebilirlik indeksi olarak adlandırılan ölçütler, tüm dünyadaki kentleri ne kadar yürünebilir olduğu gösteren bir ölçüye göre sınıflandırıyor.
- İstanbul, bu ölçütler açısından çok geride kalmış durumda ve yayalar büyük bir kaosun içerisinde var olmaya çalışıyor.
- 17:36Ulaşım Planlamasında Katılım ve Şeffaflık
- Ulaşım, rakamlarla ifade edilen, teknik kişilerin tanımladığı ve mühendislik gerektiren bir konu olarak görülüyor; km/s, kişi başına düşen yolculuk, saatteki araba hızı gibi sayısal değerler üzerine kurulu parametreler var.
- Ulaşım çözümlerinde, insanların yaşadıkları alanda, semt, mahalle ve sokak ölçeğinde kendilerini bulabilecekleri çözümler üretilebilir.
- Ulaşımın toplumsal boyutu, sadece yaya kullanıcılarını değil, herkesin kentte bir yerden bir yere erişme hakkı olarak tartışılabilir.
- 22:04İstanbul'daki Ulaşım Planlaması Sorunları
- 2006 yılında İstanbul Metropolitan Planlama, 1980'lerden beri başlayan ulaşım ana planı çerçevesinde İstanbul'un her türlü verisini elde etmiş, ancak bu veriler sadece veri olarak toplanmış ve analizleri sürpriz olarak sonrasında görülmüş.
- Ulaşım ana planı kapsamında yapılacak olan üçüncü köprü, havaalanı, kanal projesi ve Avrasya Tüneli gibi projeler, şeffaflığın olmadığını gösteriyor.
- Planlama en azından 20 yılı içeren, onu hazırlayan temellerle yapılması gerekiyor, ancak kentin bu altyapıya hazır olması ve geceden sabaha yönlerin değişmesi gibi kaos ortamının trafikte alışılmış hale gelmesi sorun yaratıyor.
- 24:34Katılımcılık ve Şeffaflık
- Veri toplama aşamasında şeffaflık ve katılımcılık olsa da, çözümlerin üretilmesi aşamasında hassasiyet eksikliği yaşanabiliyor.
- Katılım çok boyutlu bir kavram olup, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve üniversiteler gibi farklı aktörlerin bir araya gelmesi gerekiyor.
- Şeffaflık, katılım süreçlerinde bilgi paylaşımının ve atılan adımların şeffaf bir şekilde paylaşılması açısından çok önemli bir kriter.
- 26:27Katılım Örnekleri ve Zorluklar
- Yurt dışında, Belçika'da bir sokağın fiziksel yenilenmesi projesinde bile kapılara broşür dağıtılıp, katılım toplantısı yapılacağı belirtiliyor.
- İstanbul'da katılım mekanizmaları çok yaygın değil, ancak 15-20 yıl önce belediye otobüslerinin rengi konusunda referandum yapılmıştı.
- İstanbul gibi bir metropolde tüm kentlileri kapsayan bir sistem zor görünse de, mahalle, ilçe ölçeğinde farklı mekanizmalar oluşturulabilir.
- 29:01Katılımcılık Modelleri
- Kabataş'taki deniz ulaşımının askıya alınması gibi kentle ilgili hayati kararlarda, tüm kullanıcılara açık bir katılım mekanizmasına ihtiyaç var.
- Mimarlar odası ve plancılar odası gibi kurumların hukuki süreçlere dahil olması ve sivil toplum kuruluşları ile birlikte katılım modelini geliştirmesi gerekiyor.
- Katılım modelinde en önemlisi, hukuki sürece dahil olmak ve çözümün içerisinde bireylerin kendilerini var etmeleri.
- 30:53Yaya Dedektifleri Programı
- "Yaya Müfettiş Dedektifleri" (Walk Skor) programı, kaldırım nerede kampanyasının içerisinde gelişen bir yaklaşımdır.
- Bu programda muhtarlar, öğretmenler, öğrenciler gibi farklı kesimlerden kişiler yaya olarak yolculuk yaptıkları güzergahlarda sekiz-on tane soruyu cevaplıyorlar.
- Bu süreç, çözümün içerisinde öğrencileri, engellileri ve diğer tüm kullanıcıları dahil edebilen bir süreç.
- 33:34Katılımcılık Uygulamaları
- Katılımcılık sürecini hukuksal boyutuyla takip etmek ve bu bilgileri dinlendirmek ve paylaşmak önemlidir.
- Mahallede beş kişi alışveriş yapacaksa, beş araba yerine dört kişi tek arabayla paylaşmak gibi carpooling modeli uygulanabilir.
- Ulaşımla ilgili planlamaların bireyler tarafından önceden bilinmesi, çatışma boyutuna gelmeden çözülebilecek sorunları önler.
- 35:36Yaya Hakları Bildirgesi
- Yaya Hakları Bildirgesi, İnsan Hakları Derneği Çevre Komisyonu tarafından 1990 yılında yayınlanan bir metindir.
- Bu bildirge, yayaların güvenli ve konforlu bir şekilde kentte var olabilme hakkını tanımlıyor ve kentte önceliği yayalarda olduğunu vurguluyor.
- Kent zemininin ve sokakların yayalara ait olduğunu, öncelikli olarak onları düşünerek planlanması gerektiğini belirtiyor.
- 37:12Yaya Dostu Yerel Yönetimler
- Sinop'ta kentin içerisinde trafik ışığı bulunmaması, insan davranışlarının değişmesine ve kentin içerisindeki akışın daha güçlü olmasına neden oluyor.
- Sinop'ta Sokak Bizim Derneği'nin çalışmalarında sokakları yeniden keşifler, bisikletlilerle birlikte güzergahlar tanımlamalar ve kentin tarihine dair ipuçları bırakılmış.
- Trafik ışıklarının olmaması, insanların için doğal bir süreç haline gelmiş ve şoförlerin akrabalarıyla büyüklerini görmeleri, kırmızı ışıkta onları bekletmemek için yol vermeleri gibi tanıdık ilişkiler oluşmuş.
- 40:51Başarılı Yerel Yönetim Örnekleri
- Eskişehir, kaldırımlardaki rampalardan tutun da toplu taşımaya öncelik vermesine kadar insanların hareketliliğine ve erişilebilirliğini temel alan çözümler sunmaya çalışıyor.
- İzmir'de de bisikletle ulaşıma dair çalışmalar başlamış ve bu örnekler artıyor.
- Umut, her şehirde daha yaya odaklı, bisiklet odaklı ve insan odaklı ulaşım türlerinin gelişmesi.
- 41:40Ulaşım Hakkı Talep Eden Grupların İşbirliği
- Kentsel ulaşım konusunda çalışan farklı ilgi grupları (bisikletli ulaşım, engelli erişimi, yaya hakları, deniz ulaşımı) yeterince iş birliği yapmıyor.
- Tüm ulaşım hakkını talep eden grupların iletişim halinde olması son derece önemli.
- Kent ve ulaşım konusunda çalışan sivil oluşumların kendi aralarında yakınlaşma ve işbirliği iletişimi arttırmaları gerekiyor.