Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Makine Mühendisleri Odası Ankara Şube Üyeleri İlişkileri Birimi Teknik Görevlisi Alper Erdoğan ve Kaynak Eğitim ve Muayene Merkezi'nde görevli Burak Bayraktar'ın sunduğu bir webinar eğitim programıdır.
- Webinar, kaynaklı imalat muayenelerinde kullanılan ISO 5817 ve EN 817 standartlarını detaylı şekilde ele almaktadır. Sunum, standartların kapsamı, kalite seviyeleri (B, C, D), kusur sınıflandırması ve değerlendirme kriterleri hakkında bilgiler içermektedir. Video yaklaşık 45 dakika sürmekte olup, son 10-15 dakikası soru-cevap bölümüne ayrılmıştır.
- Eğitimde, kaynaklı imalatlardaki çatlaklar, gözenekler, yanma olukları gibi kusurların nasıl değerlendirildiği, malzeme kalınlığına göre kabul edilebilir değerler, ölçüm yöntemleri ve tahribatsız muayene teknikleri hakkında teknik detaylar sunulmaktadır. Ayrıca, katılımcıların sunduğu kaynak kontrolü, muayene teknikleri ve standartlarla ilgili sorular yanıtlanmaktadır.
- 00:10Webinar Tanıtımı
- Alper Erdoğan, Makine Mühendisleri Odası Ankara Şube Üyelik İlişkileri Biriminde Teknik Görevli olarak Aralik ayı webinar programının beşinci webinarını gerçekleştiriyor.
- Webinar, "Kaynakların Muayenesinde ISO 5817 Standardının Kullanımı" konulu olup yaklaşık kırkbeş dakika sürecek ve son on-onbeş dakikası soru-cevap bölümü olacak.
- Sorular, webinar sonunda "escquation" butonundan sorulacak ve webinar sonunda anket katılımı bekleniyor.
- 01:56Konuşmacının Tanıtımı
- Burak Bayraktar, Makine Mühendisleri Odası Kaynak Eğitim ve Muayene Merkezinde on senedir görev yapmakta ve makine yüksek mühendisi vasfına sahip.
- Gözle muayene, manyetik penetrat, radyografik ve ultrasonik muayene alanlarında seviye üç'üm ve bu alanlarda eğitimler düzenliyor.
- İletişim için burak.bayraktar@ogm.org.tr mail adresi üzerinden ulaşılabilir.
- 08:05ISO 5817 Standardının Tanıtımı
- ISO 5817 standardının TS'nin internet sitesindeki karşılığı TS EN ISO 5817 olup, tam adı "Kaynak çelik, nikel, titanyum ve bunların alaşımlarında ergitme kaynaklı demet kaynağı hariç birleştirmeler kusurlar için kalite seviyeleri" olarak geçiyor.
- Bu standart, tespit edilen kaynaklı imalat belirtilerinin kabul et kriterlerini belirleyen ve gözle muayenesinin temel değerlendirme standardı olarak görev alan bir standarttır.
- ISO 5817 standardı, gözle muayene, manyetik parçacık muayenesi ve ultrasonik muayene yöntemleriyle kontrol edilen kaynaklı imalatların değerlendirilmesinde kullanılan bir standarttır.
- 09:26Standardın Kullanım Alanları
- Kaynaklı imalat yapılmış bir parça da kaynak dikişinde görülen çatlakların kabul edilip edilmeyeceğinin cevabını ISO 5817 standardı vermektedir.
- Gözenekler gibi belirtilerin hata olması için ilgili standarda göre karşılaştırılıp kabul edilip edilmeyeceğine karar verilmesi gerekir.
- Yanma oluklarının derinlikleri ölçülüp ISO 5817 standardının ilgili kalite seviyesiyle karşılaştırılır, daha küçükse kabul edilir, daha büyükse reddedilir.
- 10:51Standardın Geçmişi ve Güncelliği
- ISO 5817 standardının birçok revizyonu vardır ve 1990'dan başlayan ve günümüze kadar gelen revizyonlar mevcuttur.
- 1996 yılında adı farklı olan 25817 kodlu standart bazı üretim imalat standartlarında kullanılmıştır.
- Son yayınlanan versiyonu TS EN ISO 5817:2014'tür ve Türk Standartları Enstitüsü tarafından yayınlanmış, Türkçeye çevrilmiş versiyonu mevcuttur.
- 11:36EN 1087-1 Standardının Temelleri
- EN 1087-1 standardı, çelik, nikel, titanyum ve bunların alaşımlarının ergitme kaynaklı birleştirmelerindeki kusurların kalite seviyelerini kapsar.
- Bu standard alüminyum ve bakır gibi malzemelerdeki belirtiler için değerlendirilemez, sadece çelik, nikel ve titanyum alaşımları için geçerlidir.
- Standard, kalınlığı en az 0,50 mm olan malzemelerde uygulanabilir, daha ince malzemelerde uygulanamaz.
- 12:36Standardın Kapsamı ve Kalite Seviyeleri
- Standard tam nüfuziyetli alın kaynağı ve dolgu kaynağını kapsar, gerekirse kısmi nüfuziyetli alın kaynaklarında da uygulanabilir.
- Standardda B, C ve D kalite seviyeleri belirlenmiştir; B kalite seviyesi en yüksek şartlara karşılık gelir.
- Kalite seviyesi üretimle değil, kaynak dikişindeki kabul edilebilir hatanın boyutunu belirleyen bir parametredir.
- 16:12Standardın Uygulandığı Malzemeler ve Kaynak Prosesleri
- Standard alaşımsız ve alaşımlı çeliklere, nikel ve nikel alaşımlarına, titanyum ve titanyum alaşımlarına uygulanmaktadır.
- Elektrik ark kaynağı, tozaltı kaynak dikişleri, mach kaynağı, dolgu telli tik kaynağı ve oksitlen kaynağı gibi çeşitli kaynak prosesleri için geçerlidir.
- Standard, tane büyüklüğü, sertlik gibi metolojik konuları kapsamaz, sadece gözle görülebilir belirtileri değerlendirir.
- 19:53Kusur Tanımları ve Değerlendirme Parametreleri
- Kısa kusur, kaynak uzunluğu 100 mm veya daha uzunsa 25 mm'den kısa olan, veya 100 mm'den kısa kaynaklarda kaynak uzunluğunun %25'inden daha büyük olmayan kusurlardır.
- Sistematik kusur, kaynak uzunluğu boyunca tekrarlayan şekilde dağılmış ve tek kusurun ölçülerinin belirtilen sınırlar içinde kalan kusurlardır.
- Tabloları değerlendirmek için levha/et kalınlığı (t), kusurun yükseklik/genişliği (h) ve gözeneğin çapı (d) gibi semboller kullanılır.
- 22:03Kaynaklı İmalat Kusurları ve Hatalar
- Kaynaklı imalatta kusur, kaynaktaki süreksizlik veya amaçlanan geometriden sapmaların tamamına verilen isimdir.
- Bir kusurun hata olabilmesi için ilgili değerlendirme standardına göre kabul edilememesi gerekir.
- Kusurlar ISO 5817 standardına göre değerlendirilir ve kabul edilmeyen kusurlar hata olarak kaydedilir.
- 23:38ISO 5817 Standardı
- ISO 5817 standardının en önemli kısmı, kusurlar için sınırları belirten tablodur.
- Tabloda kusurların tanımları, kaynak tipine göre bilgiler ve kalite seviyelerine göre kabul edilme kriterleri bulunmaktadır.
- Kusurlar dört başlık altında toplanmıştır: yüzey kusurları, iç kusurlar, birleştirme geometrisindeki kusurlar ve sistematik kusurlar.
- 25:46Kusurların Değerlendirilmesi
- Kaynaklı birleştirmede her bir bağımsız kusur tipi için ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekir.
- En küçük kusurun en büyük boyutundan daha küçük bir mesafe ile birbirinden ayrılmış iki bitişik kusur, tek bir kusur olarak dikkate alınır.
- Birleştirme durumunda birleştirilen belirtilerde, malzemede aradaki hatasız bölgede hatadan sayılarak işleme devam edilir.
- 27:27Yüzey Kusurları
- Kontrol edilen parçanın yüzeyinde görülen hatalar yüzey kusurları olarak isimlendirilir.
- ISO 5817 standardına göre tespit edilen tüm çatlaklar, tüm kalite seviyelerinde hata olarak sınıflandırılır ve müsaade edilmez.
- Yüzey deliği (gözenek) belirtisi için malzeme kalınlığı 0,5 mm ile 3 mm arasında ve 3 mm üzerinde farklı değerlendirme kriterleri uygulanır.
- 30:17Kusurların Ölçümü ve Değerlendirme Kriterleri
- Gözeneklerin değerlendirmesinde kullanılan formül: d ≤ 0,20s (s: kaynak yüksekliği), ancak en fazla 2 mm olabilir.
- Uç krater borusu, kraterin en derin olduğu yer ile kaynak bitiş tarafındaki yükseklik arasındaki fark ile ölçülmektedir.
- Yanma olukları değerlendirilmesinde kullanılan h ifadesi, yanma oğlunun malzeme yüzeyinden derinliğidir ve kaynak kumpasları ile ölçülür.
- 33:15Diğer Kusurlar
- Aşırı kaynak metali kusuru sadece alın kaynaklarında değerlendirilir ve h ifadesi kaynak kepinin malzemeden yüksekliğini ifade eder.
- Yanlış kaynak kenarı kusuru değerlendirilmesi için kaynak dikişinin malzeme ile yaptığı alfa açısı ölçülmelidir.
- Kalite seviyelerine göre alfa açısının izin verilen değerleri değişmektedir.
- 34:26Kaynak Kusurları ve Değerlendirme
- İç yanma kusuru hiçbir kalite seviyesinde izin verilmeyen bir durumdur.
- Kaynak kusurları, kaynakta delikle sonuçlanan çökmesi veya çukur şeklindeki kusurlardır.
- Çok gözeneği, kaynak metalinin kabarcıklanması sonucu kökünde meydana gelen süngerimsi oluşumdur.
- 35:27Kötü Yeniden Başlama ve Rastgele Ark
- Kötü yeniden başlama, kaynak dikişlerinin dur- kalk noktalarında meydana gelen aşırı yığılmalar ve boşluklardır.
- B ve C kalite seviyesinde kötü yeniden başlama müsaade edilmezken, D kalite seviyesinde sınırlı olarak izin verilir.
- Rastgele ark, özellikle elektrik kaynakçılığında elektrodu ana malzemenin üzerine vurarak al kaldırma sonucu oluşan kusurdur.
- 36:53Sıçrantı ve İç Kusurlar
- Sıçrantı, ısıya duyarlı malzemelerde erimiş malzemenin sıçrayıp katılaştığı noktalardır ve yapısal çeliklerde sıkıntı yaratmazken, bazı özel çeliklerde istenmez.
- İç kusurlar, malzemenin yüzeyinde değil, içindeki kusurlardır.
- Standart, gözle muayene için temel değerlendirme standartı olup, tahribatsız ve tahribatlı muayene yöntemleri için de kullanılabilir.
- 38:32İç Kusurların Değerlendirilmesi
- Kırma deneyleri ve makro testleri sonucunda oluşan yüzeyler bu standartla değerlendirilebilir.
- Nüfuziyet noksanlığı, özellikle gazaltı kaynağıyla köşe kaynaklarında sık karşılaşılan ve müsaade edilmez bir kusurdur.
- Birleştirme geometrisindeki kusurlar, malzemelerin birbirine birleştirilmesi sırasında meydana gelen sapmalar ve boşluklardır.
- 40:34Çoklu Kusurlar ve Uygulama
- Çoklu kusurlar, yüzeydeki kusurların bir arada değerlendirilmesi esasına dayanır ve sadece makro testte karşılaşılan yüzeylerde değerlendirilir.
- Yorulmaya maruz kalan çelikler için standartta farklı değerlendirme kriterleri vardır.
- Köşe kaynağında malzeme kalınlığı, kusur ölçüsü ve gözenek çapı gibi faktörler kalite seviyesine göre değerlendirilir.
- 42:36ISO 5817 Standardı Gözle Muayene Örnekleri
- ISO 5817 standardında D kalite seviyesi için köşe kaynağı 0,03S×3 (en çok 3 mm) ve bağlantı kaynağı 0,03S×6 (1,80 mm) formülü kullanılır, ölçülen değer 1,50 mm olduğundan D kalitesine göre kabul edilir.
- C kalite seviyesinde 0,03S×0,20×6 = 1,20 mm formülü kullanılır, ölçülen 1,50 mm değerinin bu değerden büyük olması nedeniyle C kalitesine göre reddedilir.
- B kalite seviyesinde hiçbir izin verilmediği için 1,50 mm ölçümü reddedilir.
- 44:30Çatlak ve Yanma Belirtilerinin Değerlendirilmesi
- Çatlak hiçbir kalite seviyesinde müsaade edilmez, D, C ve B kalite seviyelerinde de reddedilir.
- Yanma belirtisi için D kalitesinde h≤0,02t formülü kullanılır (t=10 mm), hesaplanan 2 mm değerinden küçük olan 0,40 mm ölçümü kabul edilir.
- C kalitesinde 0,02×10=2 mm formülü kullanılır ancak en çok 0,50 mm izin verildiği için 0,40 mm kabul edilir, B kalitesinde ise 0,50 mm'den büyük olduğu için reddedilir.
- 47:35Nüfuziyet Noksanlığı Değerlendirmesi
- Nüfuziyet noksanlığı için tablonun iç hatalar kısmındaki formüller kullanılır.
- D kalitesinde sadece kısa kusurlar için h≤0,20a (en çok 2 mm) formülü kullanılır, hesaplanan 1,20 mm değerinden küçük olan 1 mm ölçümü kabul edilir.
- C ve B kalite seviyesinde nüfuziyet noksanlığı müsaade edilmediği için reddedilir.
- 48:50Webinar Sonrası Bilgilendirme
- Webinar sunum dosyası ve kaydı web sitesinde paylaşılacak, katılımcılar sorularını sorabilir.
- Kaynak mühendisliği eğitimi için online eğitim önerilir, ancak öğrencinin daha fazla çaba sarf etmesi gerekiyor.
- ISO 5817 standardı gözle muayene için geçerlidir, ultrasonik muayene sonuçlarının değerlendirilmesi için ise ISO 11666 standardı kullanılır.
- 53:03Sıçrantı Kontrolü ve Standartlar
- Standart, sıçrantı konusunda kararın firmaya bırakıldığı belirtiliyor.
- Farklı firmalar farklı sıçrantı istekleri olabilir; örneğin koltuk firmaları sıçrantı istemiyor çünkü kumaşı yırtabilir.
- Şasi parçalarında boyama sonrası korozyon oluşumunu önlemek için sıçrantılar istenmiyor.
- 54:14Penetrasyon ve Manyetik Değerlendirmeler
- Penetrasyon ve manyetik değerlendirmelerinde 5817 standardına bakmak yerine kendi standartlarından bakmak daha mantıklı.
- Piyasada yapılan uygulamalarda manyetik ve penetrasyonda bulunan çatlaklar 5817 standardına göre değerlendirilip reddedilebiliyor.
- Bu belirtiler aslında çatlak değil, lineer belirti olarak değerlendirilmeli.
- 54:51Eğitimler ve Kaynaklar
- Kaynaklı imalatla ilgili çeşitli eğitimler sunuluyor.
- Sıçrantıların taşlanması kusuru gideriyor ve standartlarda kontrol edilecek yüzeyin sıçrantılardan temizlenmiş olması gerektiği belirtiliyor.
- 55:51İletişim ve Kaynaklı İmalat
- Piyasada çalışan kaynakları ikna etmek zor bir konu.
- Kaynakçıların kaynakçı insiyatif bırakmayıp her şeyi üretim prosesine ve belgesine göre yapabilmeleri bu konuları çözmeye yardımcı olabilir.
- Köşe kaynaklarında ultrason muayeneleri kontrol etmek zor, özellikle ince parçalarda neredeyse imkansız.
- 58:30Kaynak Türleri ve Testler
- Rutin kaynaklar bazik kaynaklardan daha yüksek mukavemet verir.
- Rutin kaynaklar genellikle demir doğramacılar tarafından, bazik kaynaklar ise piyasada daha çok kullanılan konstrüksiyonlarda tercih edilir.
- Kaynaklı imalat için hangi kaynak ve parametrelerin kullanılacağı, üretimden önce yapılan pcr testlerine dayanarak belirlenmelidir.
- 1:00:29Webinar Sonucu
- Webinar sunumu web sayfasında webinar, seminer ve söyleşi bölümünden ulaşılabilir.
- Webinar geçmiş kaydı ani link üzerinden tekrar izlenebilir.
- Katılımcılara teşekkür ediliyor.