Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu belgesel, İsmet Paşa'nın hayatını ve Kurtuluş Savaşı'ndaki rolünü anlatmaktadır. Videoda İsmet Paşa'nın yanı sıra Mustafa Kemal Paşa, Fevzi Paşa, Mevhibe Hanım ve Rauf Bey gibi önemli tarihi şahsiyetler de yer almaktadır.
- Belgesel, 1919'da başlayan işgallerden başlayarak İsmet Paşa'nın Yemen'deki tecrübelerinden, Birinci Dünya Savaşı'ndaki görevlerinden, Genelkurmay Başkanlığı'na atanmasına, İnönü ve Sakarya Muharebeleri'ndeki rolüne ve Büyük Taarruz'a kadar olan süreci kronolojik olarak anlatmaktadır. Daha sonra Lozan Barış Antlaşması'nın müzakereleri, İngiltere'nin kapitülasyonların devam etmesini istemesi ve İsmet Paşa'nın bu konudaki tutumu ele alınmaktadır.
- Belgeselde ayrıca İsmet Paşa'nın ailesiyle olan ilişkileri, özellikle oğlu İzzet'in ölümü ve Lozan Konferansı'ndaki rolü de anlatılmaktadır. Lozan'da imzalanan anlaşmanın Türkiye'nin tam bağımsızlığını güvence altına aldığı ve bu sürecin medeniyet mücadelesinin başlangıcı olduğu vurgulanmaktadır.
- 00:031919'da Türkiye'nin Durumu
- 7 Nisan 1919'da Yunanlıların İstiklal Günü'nü kutlarken, İngilizler Jandarma Dairesini, Fransızlar ise Darülfünun binasını işgal etmişlerdi.
- 27 Nisan 1919'da polis müdürü Halil Bey'in İngilizlerin adamı olduğu ve 25 senedir hizmet ettiği ortaya çıkmıştı.
- 28 Nisan 1919'da polis idaresi tamamen İngiliz idaresi gibi çalışıyordu.
- 00:32İzmir'in İşgali ve İsmet Paşa'nın İlk Şahitliği
- Mayıs ayının son notunda İzmir'in Yunanlılar tarafından işgal edildiği ve İstanbul'dan çıkarılma tehdidi olduğu belirtiliyordu.
- İsmet Paşa'nın kaleminden 100 yıl önce memleket, her yanı savaş ve ölüm dolu bir ülkeydi.
- Hacı Reşitoğlu, İsmet'in çöküşe ilk şahitlik ettiği yerin, işgallerden sadece birkaç yıl önce tayin olduğu Yemen olduğunu belirtiyor.
- 01:37Yemen'deki Deneyimler
- Genç kolağası İsmet, Yemen'de savaşıyor ve Osmanlı ordusuna büyük kayıplar verdiren İmam Yahya ile müzakereleri bizzat yürütüyordu.
- Bu tecrübeler sadece on yıl içinde onu vatanın kaderini belirleyecek müzakerelerde de baş aktör yapacaktı.
- Yemen'e kol ağası giren genç subay, oradan binbaşı olarak çıkıyordu.
- 02:02Batı Medeniyetine Tanışma
- Bir yıl sonra geleceğin Karabekir'i, yakın dostu Kazım ile Berlin'e gitti.
- 1918'de Viyana'ya tedaviye giden Mustafa Kemal gibi o da Batı medeniyetinin kokusunu bizzat Avrupa'nın göbeğinde aldı.
- Zamanın idealist genç subayları sadece savaş meydanlarında değil, zihin oyunları ve kitapların da içinde yoğruluyorlardı.
- 02:24Birinci Dünya Savaşı ve Cephe Deneyimleri
- İmparatorluk Birinci Dünya Savaşı'ndaydı ve genç subay İsmet cepheden cepheye koşarken evlenmiş ancak eşinin yanında sadece 21 gün kalabilmişti.
- Mustafa Kemal ile birlikte ilk olarak Kafkas ve Suriye-Filistin cephelerinde savaştı.
- Suriye ve Filistin'de Osmanlı geri çekilirken teslim olmayı öneren askerlere "bunu teklif edeni kendi tabancamla vururum" diyordu.
- 03:14Harbiye'de Müsteşarlık ve Mustafa Kemal'in Çağrısı
- Memleket saray tarafından işgale açıldığında Harbiye'de müsteşardı.
- Beklediği haber 16 Kasım 1918'de geldi: Mustafa Kemal Paşa onu çağırıyordu.
- Bu çağrı her şeyin başlangıcıydı ve mücadele vaktiydi.
- 03:39Genelkurmay Başkanlığı ve İlk Savaşlar
- Mustafa Kemal'in isteğiyle 36 yaşındaki genç miralay İsmet genelkurmay başkanı olmuştu.
- Ordu yeni kurulmakta ve küçük tehditler büyüktü; saltanat yanlısı isyancıların hedefinde Ankara vardı.
- Yunan ordusu ilk taarruzuna bu karışıklıkları fırsat bilerek kalktı; 100 bin Yunan, 10 bin İngiliz ve 2 bin Kuvayi İnzibatiye üyesi yerli işbirlikçiye karşı sadece 10 bin kişilik bir ordu kaçınılmaz mağlubiyet aldı.
- 04:09İnönü Muharebeleri
- Miralay İsmet, bu hezimetten sonra genelkurmay başkanlığı'nın yanı sıra batı cephesi komutanlığı görevini de aldı.
- Kurduğu düzenli ordu ile çıktığı ilk savaşta I. İnönü Muharebesi'nde Yunan kuvvetlerinin ilerleyişini durdurdu.
- Bu muharebeden sadece 74 gün sonra Yunan birlikleri tekrar saldırıya geçtiler ve fakat artık milliva rütbesi taşıyan İsmet Paşa ve ordusu karşısında darmadağın oldular.
- 05:04İkinci İnönü Muharebesi ve Mağlubiyet
- II. İnönü Muharebesi Yunanistan'da büyük yankı buldu ve bu yankı Ankara'ya yıkım olarak dönecekti.
- Kral Konstantin, Anadolu'daki durumu kontrol altına almak için İzmir'e geldi ve bir ay sonra Yunan ordusu tekrar taarruza geçti.
- Avrupa'dan aldıkları maddi desteklerle donatılmış Yunan ordusu, yokluklar içindeki Türk ordusunu mağlup etti.
- 05:28Mağlubiyetin Sonuçları
- Bu savaşta 160 binlik Yunan kuvvetine karşı duran ve 34 bini aktif olarak savaşan 55 bin Türk askerinden 30 bini silahları ile birlikte firar etti.
- Yani 100 binlik düşman kuvvetleri karşısında İsmet Paşa'nın komutasında 4 bin kişilik bir askeri kuvvet kalmıştı.
- Bu firarlar İsmet Paşa'nın komutasıyla ilgili değildi; o yılın Şubat ayında kapatılan İstiklal Mahkemeleri ile ilgiliydi.
- 06:04Sakarya Zaferi ve Aile Hayatı
- Bu mağlubiyet Yunan kuvvetlerini Ankara'nın dibine, Polatlı'ya kadar getirmişti ve tekrar topyekün bir yok oluş ihtimali belirmişti.
- Ankara'da pek çok vekil İsmet Paşa'yı suçluyordu ve ailesinin ikamet ettiği Malatya'dan da kötü bir haber vardı: küçük oğlu İzzet ölüm döşeğindeydi.
- Sakarya Zaferi'nin ardından bir yıl boyunca ordu taarruza kalkmayacaktı; zira baskılara rağmen özellikle İsmet Paşa sabredilmesini istiyordu.
- 07:06Büyük Taarruz ve İzmir'in Kurtarılması
- Sabrın sonu 26 Ağustos'ta başlayan büyük taarruzdu ve taarruz hareketi 30 Ağustos'ta zafere ulaştı.
- Yıkılmış bir evin avlusunda buluşan üç komutan Mustafa Kemal Paşa, İsmet Paşa ve Fevzi Paşa, Yunan kuvvetlerini takip etme kararı aldılar.
- Türk orduları işgalcilerin peşinden 9 Eylül'de yanmakta olan İzmir'e girdiklerinde halk tarafından sevgiyle ve coşkuyla karşılandılar.
- 07:39Mudanya Mütarekesi ve Lozan Konferansı
- Cephede kurtarılan vatan, masada da kurtarılmalıydı; yıllar önce Yemen'de rüştünü ispat eden İsmet Paşa, Mustafa Kemal Paşa tarafından Mudanya Mütarekesi için görevlendirilmişti.
- Bu mütareke sonucunda Trakya tek kurşun atmadan düşmandan temizlendi ve bir barış konferansı kararı çıktı: Lozan Konferansı.
- Mustafa Kemal, savaşacak orduyu kurması için ve savaşı bitiren mütarekeyi yapması için güvendiği İsmet Paşa'ya yine güveniyordu.
- 08:10Lozan Konferansı'nda İsmet Paşa
- İsmet Paşa'ya ecel terleri döktürüyorlardı; gözlerinin altında derin halkalar belirmiş, saçları dimdik olmuş, tüm gücü tükenmişti.
- İleride Türkiye Büyükelçiliği de yapacak Amerikalı gözlemci Joseph Grev'in anılarından İsmet Paşa alışık olmadığı bir kurtlar sofrasındaydı.
- Karşısında Britanya Krallığı'nın Kurt Dışişleri Bakanı Lord Curzon, İtalyan faşist Mussolini ve pek çok başka devletin temsilcisi vardı.
- 08:51İsmet Paşa ve Mustafa Kemal Paşa Arasındaki Mektuplaşma
- İsmet Paşa teselliyi en yakın dostunda buluyordu; Mustafa Kemal Paşa'ya yazdığı mektupta hasretini ifade ediyordu.
- Mustafa Kemal Paşa'nın cevabı ise şöyleydi: "Mektubunu derin bir duygulanmayla okudum. Kalbimde akislerini duydukça ne kadar bahtiyar oluyorum. Aynı hasret yoğunluğuyla seni ne kadar göreceğim? Geldiğini bilmem, tahmin edebilir misin? Parlak bir sonuçla şerefli dönüşünüzü düşünerek teselli bulmaktayım."
- 09:47Lozan Barış Konferansı'nın Başlangıcı
- Müzakereler kapitülasyonlarda tıkanmıştı ve İngiltere, yarı sömürge Osmanlı'dan sonra tam bağımsız Türkiye'yi kabul etmiyordu.
- Kapitülasyonların devamı, Türkiye'nin ekonomik olarak Batının kölesi olması demekti.
- İngiliz tarafı rest çekiyor, İsmet Paşa ise sömürgeleşmeyi reddediyordu ve konferans yarıda kesildi.
- 10:15Savaş İhtimali ve Türkiye'nin Durumu
- Yeniden bir savaş ihtimali doğmuş, Mustafa Kemal Paşa orduya hazırlık emri vermişti.
- Yahudi azınlığın temsilcisi Haim Nahum Efendi, barış için Türkiye lehinde arabuluculuk yapmış ve Sovyetler Birliği de Türkiye'nin yanında savaşa gireceğini bildirmişti.
- Batı, Türkiye'nin artık yalnız olmadığını görünce Türkiye heyetini tekrar Lozan'a davet ettiler.
- 10:43İkinci Lozan Görüşmeleri
- İsmet Paşa bu kez Lozan'a eşiyle gidiyordu ve Mefibe Hanım modern Türk kadınının bir temsilcisi olarak bulundu.
- İkinci görüşmelerde bir takım tavizler verilse de tam bağımsız Türkiye güvenceye alındı.
- İcra Heyeti Reisi Rauf Bey tavizleri fazla bulduğundan anlaşma metnini onaylamıyordu.
- 11:02Lozan'ın İmzalanması
- İsmet Paşa, Mustafa Kemal Paşa'ya telgraf gönderdi ve Mustafa Kemal Paşa "hiç kimsede tereddüt yoktur" cevabını verdi.
- İsmet Paşa bir gün sonra "her dar zamanda hızır gibi yetişirsin" diyerek Mustafa Kemal Paşa'ya bağlılığını bir kat daha artırdığını belirtti.
- İmzaların atılacağı salonda eşi Mevhibe Hanım da onu izliyordu ve bu kahraman yeni Türkiye Cumhuriyeti'nin tapu senedine imza attı.