Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen tarafından sunulan eğitim dersi formatında olup, Türk tarihi konularını ele almaktadır.
- Ders, İslamiyet öncesi Türk devletlerini kronolojik olarak incelemektedir. İlk bölümde Uygur Devleti'nin kurucusu Kutluk Bilge Kül Kağan ve devletin gelişimi anlatılırken, ikinci bölümde Bulgarlar, Karluklar, Macarlar, Oğuzlar, Peçenekler ve Kıpçaklar gibi diğer Türk boyları ve devletleri hakkında bilgiler verilmektedir.
- Ders içeriğinde Uygurların Orta Asya'da din değiştiren ilk Türk devleti olduğu, Maezm inancına sahip oldukları ve yerleşik hayata geçtiklerinde gerçekleştirdikleri ilkler (matbaa, kütüphane, minyatür sanatı, örgün eğitim, töreyi yazılı hale getirme, bankacılık ve fresko sanatı) detaylı olarak açıklanmaktadır. Ayrıca, ilk Müslüman Türk devleti olarak Karahanlılar yerine İtil Bulgarları'nın kabul edildiği gibi güncel bilgiler de paylaşılmaktadır. Dersin sonunda, bir sonraki derste İslamiyet öncesi Türk kültür ve uygarlığına geçileceği belirtilmektedir.
- 00:11Uygur Devleti'nin Kuruluşu ve Gelişimi
- Uygur Devleti'nin kurucusu Kutluk Bilge Kül Kağan'dır ve merkezi ilk etapta Ötüken, sonra Karabala veya Kent olmuştur.
- Uygurlar Orta Asya'da din değiştiren ilk Türk devleti olarak kabul edilir ve Maneizm (Ay ışığının önemsendiği) ve Budizm inançlarını benimsemişlerdir.
- Uygurlar yerleşik hayata geçtikten sonra köyler, kasabalar, şehirler kurulmuş, ilk tapınaklar ve saraylar inşa edilmiştir.
- 03:07Uygurların Kültürel ve Ekonomik Gelişmeleri
- Uygurlar matbaada hareketli harf sistemini kullanmış, tahta kalıplar kullanarak harflerin daha iyi dönmesini sağlamış ve bu sistemi geliştirmişlerdir.
- İlk kitaplar, kütüphanecilik, arşivcilik ve minyatür sanatı Uygurlarda görülmüştür.
- Uygurlar örgün eğitim faaliyetlerini başlatmış, töreyi ilk yazılı hale getirmiş, Türklerde ilk ipotek senedi, faiz ve bankacılık uygulamalarını geliştirmişlerdir.
- 06:18Uygurların Sanatsal ve Kültürel Mirası
- Uygurlarda tiyatronun ilk örneği olan ortaoyunu görülmüştür.
- İlk fresko örnekleri ve çini örnekleri Uygurlara aittir.
- Uygurlar Kırgızlar tarafından son verilmiş, Kansu ve Turfan Uygurları olmak üzere ikiye ayrılmış, Kansu Uygurlarına Sarı Uygurlar, Turfan Uygurlarına Doğu Türkistan Uygurları denilmiştir.
- 07:14Uygurların Moğollarla İlişkisi ve Günümüzdeki Durumu
- Moğollar Uygurlarda görevli bürokratları kendi devletlerinde görevlendirmiş, Uygurlar Moğolların da Türkleşmesinde etkili olan Türk devletidir.
- Turfan Uygurları mevsiminde sebze ve meyve üretmiş, bu nedenle "Turfanda sebzecilik" deyimi günümüze kadar ulaşmıştır.
- Uygurlara en parlak dönemini yaşatan hükümdar Moyen Chur'dur ve günümüzde Turfan Doğu Türkistan Uygurları Çin sınırları içerisinde yaşamaktadır.
- 11:14Diğer Türk Devletleri ve Boyları
- Kırgızlar Moğollara itaat eden ilk Türk boyudur ve Yenisey yazıtları onlara aittir.
- Aklar Afganistan dolaylarında hüküm sürmüş, İpek Yolu üzerinde hakimiyet kurmuş ve Göktürk Devleti'nde bahsedilen ilk ve tek Türk devletidir.
- Hazarlar Hz. Osman döneminde İslam ile Kafkasya'da mücadele etmiş, İslam ordularının ilerleyişini engellemiş ve Hazar Barış Çağını yaşatmışlardır.
- 19:11Bulgarlar
- Bulgarlar Kubrat döneminde Büyük Bulgar Krallığını kurmuş, sonradan Tuna ve İtil Bulgarları olarak ikiye ayrılmışlardır.
- Tuna Bulgarları Karadeniz'de dökülen Tuna Nehri bölgesinde yaşamış, Hıristiyanlığın Ortodoks mezhebi benimsemiş ve Slav toplumlarıyla birlikte yaşamışlardır.
- İtil Bulgarları (Volga Bulgarları) Hazar Denizi'ne dökülen S. Nehri bölgesinde yaşamış, Abbasiler ile ticaret sayesinde İslamiyet almışlardır.
- 23:40Karluklar
- Karluklar ilk Müslüman Türk boyu olarak kabul edilir ve yeni bilgiler doğrultusunda ilk Müslüman Türk devleti olarak Karahanlılar yerine İtil Bulgarları kabul edilmektedir.
- Talas Savaşı'nda Abbasilerin yanında yer alan Karluklar, Çin'in yenilgiye uğramasında etkili olmuşlardır.
- Talas Savaşı sonucunda Çin'in Orta Asya üzerindeki etkisi kalkınca, Karluklar önderliğinde Yağma, Çiğ, Tusi boyları bir araya gelerek Karahanlılar adlı ilk Müslüman Türk devletini kurmuşlardır.
- 27:19Macarlar ve Diğer Türk Boyları
- Macarlar Arpa Tadında adlı bir liderin önderliğinde Avrupa'ya gidip Macaristan'ı oluşturmuş, Hristiyanlığın Katolik mezhebini benimseyip milli benliklerinde yitirmişlerdir.
- Oğuzlar, Peçenekler ve Kıpçaklar (Kumanlar) üç Türk boyunun ortak özelliği Bizans ordusunda ücretli askerlik yapmalarıdır.
- Oğuzlardan Selçuklu Devleti Anadolu Selçuklu Devleti, Osmanlı Devleti kuran Oğuzların Kınık koludur; Osmanlıları kuran Oğuzların Kayık koludur.
- Kıpçaklar Türklerin en güzel boyu olarak bilinir, sarışın, renkli gözlü, uzun boylu kadın ve erkeklerden oluşur ve kendilerine ait bir sözlükleri vardır.