• Buradasın

    İslam Öncesi Türk Devlet ve Boylarının Kültür ve Medeniyeti Dersi

    youtube.com/watch?v=zY2YTXNP0i4

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, bir eğitimci tarafından Memeli Dershanesi'nde KPSS, AGS, YGS ve TYT sınavlarına hazırlanan öğrencilere yönelik verilen tarih dersidir. Eğitimci, 2006'da askeriyede tarih öğretmenliği yapmış ve şimdi uzman çavuş, astsubay ve subayların çocuklarının geldiği bir dershanede görev yapmaktadır.
    • Video, İslam öncesi Türk devlet ve boylarının kültür ve medeniyetini kapsamlı şekilde ele almaktadır. İçerikte devlet kavramı, yönetim sistemleri, ünvanlar, kurultay sistemi, Türk toplumunun sosyal yapısı, töreler, hukuk ve askerlik sistemi gibi konular detaylı olarak anlatılmaktadır. Ders, Türk cihan hakimiyeti mefkuresi, ikili teşkilat, devlet görevlileri ve Türk ordusunun dünya tarihindeki etkisi gibi önemli kavramları da kapsamaktadır.
    • Video, İslam öncesi Türk toplumunda kullanılan ünvanlar (Yabgu, İlber, Kut Erkin, Tanhu Şanyü, Ay-Tengri), kurultay sisteminin yapısı ve işleyişi, Türk toplumunun toplumsal hiyerarşisi (oguş-uruk-boy-budun-il-devlet), törelerin dört değişmez kuralı ve Türk ordusunun tarihsel gelişimi gibi konuları içermektedir. Ayrıca, bir sonraki derste ekonomi, yazı, dil ve edebiyat, bilim, sanat, spor ve din konularının işleneceği belirtilmektedir.
    00:07İslam Öncesi Türk Devlet ve Boylarının Kültür ve Medeniyeti
    • Üçüncü videoda İslam öncesi Türk devlet ve boylarının kültür ve medeniyeti incelenecek.
    • Bu konu lisans, önlisans ve ortaöğretim sınavlarında KPSS'den iki tanesi gelecek, AGS'ye girenler ise genellikle bu üniteden olacak.
    • İslam öncesi Türk tarihi videosu, kültür medeniyet ile beraber toplam dört videodan oluşacak.
    01:03Devletin Oluşumu
    • Devlet dört şeyden oluşur: oksızlık (bağımsızlık), halk (kün), ülke ve teşkilat.
    • İslam öncesi Türklerde "ok" kelimesi bağımsızlık anlamına gelir ve metinlerde bu kavram sorulabilir.
    • Kut anlayışı Türk cihan hakimiyeti oluşturmuştur.
    03:46Hükümdarlık ve Görevleri
    • Hükümdarlar kut anlayışına göre seçilir, bu devleti yönetmenin gök tanrı tarafından bir aileye verilmesidir.
    • İslam öncesi Türk hükümdarlarının görevleri çok fazladır: açı doyuracak, çıplak giydirecek, kurultaya başkanlık edecek, ordunun başında sefere çıkacak, törelerin değişmesi için kurultaya teklifte bulunacak, yargıç olacak, suçları cezalandıracak, elçi kabul edecek.
    • Hükümdarın yardımcısı olarak hatun (katun) bulunur, kendine ait sarayı ve askeri vardır, kurultay'da alınan kararlardan sonra yalı adı verilen ferman yayınlar.
    07:02Devlet Kurumları ve Ünvanlar
    • İslam öncesi Türklerde devlet yönetiminde A2 (hükümet), ay gucci (baş vezir), tutuk (askeri vali), emçi (otacı/doktor), tigin (hükümdarı oğulları) gibi kurumlar vardır.
    • Yedi yaşına gelen çocuklar yanlarına inanç, inal veya ataman adı verilen bir kişiyle beraber bir bölgeye gönderilir, ordu komutanı olurlar.
    • Tigin olarak giden çocuklar ordu komutanı olunca şad ünvanı alırlar.
    10:16Göktürk Devlet Anlayışı
    • Göktürk hükümdarının görevleri arasında ordunun başında sefere çıkmak, adaleti sağlamak, ülkenin bağımsızlığını korumak ve töre hükümlerini uygulamak bulunmaktadır.
    • Hükümdar ayrıca kurultaya başkanlık etmek, halkı doyurmak ve çıplak giydirmek gibi sosyal devlet anlayışını yansıtan görevlerde bulunur.
    • Hükümdar ayrıca yeni töreler koymak da görevlerinden biridir.
    11:48Hatun'un Görevleri
    • Hatun, devlet yönetiminde söz sahibi olup gerektiğinde devlet başkanlığı ve naiplik yapar.
    • Hatun elçileri kabul eder, kurultaya katılır ve alınan tüm kararlar "Hatun buyurur ki" şeklinde başlar.
    • Hatun kendine ait ordusu, askeri ve otu vardır ve Göktürk parasında ve Uygur bayrağında yer alır.
    13:43Devlet Görevlileri
    • Ayyuki, hükümet aygıcı, vezir, buyruk, bakan, tudun (vergi memuru veya vali) ve apa (sivil yönetici) gibi devlet görevlileri vardır.
    • Ağa, hazineden sorumlu görevli; otacı veya ençi, hekim; tutuk, askeri vali; erkin, Oğuz hükümdarlarına verilen unvandır.
    • Bitikçi veya tamgacı, yazışma işlerinden sorumlu; tigin, hükümdarın oğlu; inal ataman, tiginlerden sorumlu devlet adamıdır.
    15:13Hükümdarın Sembolleri ve Ünvanları
    • İslam öncesi Türk hükümdarlarının ünvanları arasında hakan, kaan, ilteber, ilteris, şanyu, tanhu, erkin, ilber, ilik, lan gibi isimler bulunmaktadır.
    • Hükümdarın sembolleri arasında ota (hükümdarın çadırı), nevbet (davul çalma), kılıç, yay, kemer (kurdayım), tuğ (sancak), kamçı (berge), ordu, toy (ziyafet ve kurultay anlamında), taht, kotuz (sorguç) ve kama (bıçak) bulunmaktadır.
    • Hükümdar bütün halkı doyurabilirken, halk sadece akrabalarını ve çevresini doyurabilir, bu nedenle toy toplama görevi de hükümdara aittir.
    20:19Türk Devletinde Ünvanlar ve Hükümdarlık Anlayışı
    • Türk devletinde "Han" ve "Hakan" unvanları kullanılmıştır.
    • "Yabgu" batı karalığı sorumlusuna, "İlber" kara ilteris'e, "Kut" Oğuzlar'daki hükümdarlara, "Tanhu Şanyü" sonsuzluk anlamına gelen unvanlara verilmiştir.
    • "Ay-Tengri" unvanı Uygurlar'a mani olduklarından dolayı verilmiştir.
    21:07Hükümdarlık Anlayışının Özellikleri
    • Hükümdar, gök tanrısı tarafından askeri güçle gönderilmiş olarak görülür ve ona üç özellik yüklenir.
    • Hükümdar doğduğunda diğer insanlardan daha güçlü ve askeri yeteneklere sahiptir.
    • Hükümdar olduktan sonra gök tanrısı ona yedi yıl mühlet verir ve bu süre içinde bolluğu adaletli bir şekilde halkına dağıtabilirse yedi yıl daha mühlet alır.
    23:34Kut Anlayışı ve Sonuçları
    • Kut, gök tanrısının hükümdar'a ve ailesine devleti yönetme yetkisi vermesidir.
    • Kut anlayışına göre sülalenin içindeki bütün erkeklerin tahta çıkmak hakkı vardır.
    • Bu durum taht kavgalarına, devletin parçalanmasına ve zayıflamasına sebep olmuştur.
    25:45Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi
    • Türk cihan hakimiyeti mefkuresi, tüm dünyayı Türklerin yönetmesi için orta Asya'dan çıkıp farklı kıtalara göç etmesi ve orada devlet kurmasıdır.
    • Nizam-ı alem, devletin düzenini sağlamak için toplumları adaletle yönetmektir.
    • Kızılelma, ulaşılması gereken uzun vadeli stratejilerin oluşmasına neden olan ve kısım kısım alınmasına neden olan hedeflerdir.
    29:18İslam Öncesi Devlet Yönetimi
    • İslam öncesi hükümdarların devletin sürekliliğini artırmak için yaptıkları hedef koyma ülküsü, İslam sonrası da devam etmiştir.
    • Orta Asya, çöller, dağlar, göller ve akarsularla dolu büyük bir coğrafyadır ve bu coğrafyayı idare etmek kolay değildir.
    • Tüm Türk devletleri Hunlardan başlamıştır ve Hunlarda Mete Han, devleti doğu ve batı olarak ikiye ayırmıştır.
    31:05Hun Devletinin İkili Teşkilatı
    • Doğu kutsal kabul edilir, bu nedenle hakan doğuda otururken, batıya hanedandan biri (kardeş, amca, teyze, dayı veya dayıoğlu) gönderilir ve ona "yabgu" unvanı verilir.
    • İkili teşkilat ilk defa Asya Hun Devleti'nde Mete Han tarafından uygulanmış ve Müslüman olduktan sonra da devam etmiştir.
    • Bu teşkilat, batı kanadının doğuya saldırması ve taht kavgalarına sebep olması nedeniyle Türk devletlerinin kısa sürede yıkılmasına neden olmuştur.
    34:04Kurultay ve Yönetim Kurulu
    • Kurultay, devlet meselelerinin görüşüldüğü ve karara bağlandığı yerdir ve "toy", "kengeş" gibi isimlerle de anılır.
    • Kurultay hakan'ın başkanlığında toplanır, hakan sağcı yer almaz, yanında hatun, boy beyleri, komutanlar, hanedan üyeleri ve devletin ileri gelenleri bulunur.
    • Kurultayda sosyal, ekonomik, askeri ve dini meseleler görüşülür, ancak din adamı (kan veya box) kurultayda yer almaz.
    36:41Kurultayda Boy Beylerinin Önemi
    • Kurultayda boy beylerinin katılımı çok önemlidir, 26 Türk boyunun hepsinin gelmesi beklenir.
    • Boy beylerinin kurultaya katılmaması veya ziyafete (toy) katılmaması isyan sebebi sayılır.
    • Kurultayda boy beylerinin oturma düzeni ve diğer gelenekler de önemlidir.
    38:23Askerlik Deneyimi ve Dershane Hikayesi
    • Konuşmacı 2006 yılında Memeli Dershanesi'nde tarih öğretmeni olarak çalışmaya başlamış ve uzman çavuş, astsubay ve subayların çocukları dershaneye gelmeye başlamış.
    • Dershanede başlangıçta 13 kişiyle başlayan öğrenci sayısı 115 kişiye ulaşmış.
    • Öğrencilerin anneleri, öğretmenlerin başarılarını kutlamak için ziyafet vermiş ve bu ziyafette askeriyede olduğu gibi hiyerarşi kurallarına dikkat edilmiş.
    40:47Kurultay ve Orun Oturma Düzeni
    • Kurultayda oturma düzenine "orun" adı verilir ve bu düzen KPSS, ÖABT, AGS gibi sınavlarda sorulabilir.
    • Orun oturma düzeninde kimin hayvanı fazlaysa, hangisinin boyundaki insan sayısı fazlaysa o oraya oturur.
    • Kurultayda son karar hakan verir, ancak hakan verdiği karardan mesul olur ve kurultay ondan habersiz toplanıp görevden alabilir.
    43:40Kurultayın Özellikleri
    • Kurultay, toy ve kengeç gibi farklı devletlerde farklı isimlerle anılan bir kurumdur.
    • Kurultay bakanlar kuruludur ve sadece danışma meclisi değildir, bazen danışma bazen karar organıdır.
    • Kurultay yılda genellikle iki veya üç defa toplanır, bazen bahar aylarında ve sonbaharda toplanır.
    45:57Kurultayın Görevleri
    • Kurultayda hayvan sayımı ve mülk sayımı yapılır, bu sayede vergi toplanır ve devlet bakımından öbür tarafa da üş hisse pay verilir.
    • Kurultayda her türlü devlet ve toplumsal meseleler görüşülür, dini konularda da hakan'ın isteğiyle töreler değişir.
    • Görevine uymayan ve töreye uymayan hakan kurultay tarafından görevinden alınabilir.
    48:07Türk Toplumunun Sosyal Hayatı
    • Türk milletinin sosyal hayatı konar göçer yaşama bağlıdır ve bu yaşamda doğayla mücadele vardır.
    • At, konar göçer yaşamda işi kolaylaştıran bir araçtır ve Türk milleti ata evcilleştiren ilk millettir.
    • Günümüzde düğünlerde, törenlerde ve kınalarda söylenen sözler ve yapılan adetler, eskisi gibi anlamı bilinmese de yapılmaya devam etmektedir.
    49:46İslam Öncesi Toplumsal Hiyerarşi
    • İslam öncesi toplumda aileyi oluşturan temel yapıdan devlete kadar giden bir hiyerarşik yapılanma vardır.
    • Bu hiyerarşik yapı: okuş (aile), uruk (sülale), boy (sülale birleşimi), budun (millet) ve il (devlet) şeklinde alttan üste doğru sıralanır.
    • İslam öncesi toplumda monogomi (tek eşlilik) tipi evlilikler görülür ve halk eğlencelerine "şölen" adı verilir.
    54:16Konar Göçer Yaşamın Etkileri
    • Konar göçer yaşamda bağımsızlık duygusu gelişmiştir çünkü toplum, saldırıya uğradığında başka bir yere göçebilir ve tekrar devlet kurabilir.
    • Konar göçer yaşamda mimari eser görülmez, hapis cezaları kısa olur ve taşınabilir sanat eserleri yapılır.
    • Konar göçer toplumlarda yazı geç kullanılır, köle-efendi ilişkisi yoktur, toprak mülkiyeti gelişmemiştir ve sosyal sınıf ayrımı görülmemiştir.
    58:49Konar Göçer Toplumda Sanat ve Ekonomi
    • Konar göçer toplumlarda dokumacılık, halıcılık ve çadırcılık gelişmiştir.
    • Ordu millet anlayışı vardır ve ordu ile süvariler öne çıkmıştır.
    • Konar göçer toplumlarda hapis cezaları genellikle on günü geçmez, ancak adam öldürme gibi suçlar için kısaslar ve idam cezaları da vardır.
    59:53İslam Öncesi Hukuk ve Töreler
    • İslam öncesi hukuk kuralları yoktur, ancak konargöçer yaşamdan dolayı yazılı olmayan töreler vardır.
    • Töreler günümüzde de kına düğünlerinde ve birçok eğlence adetinde devam etmektedir.
    • Törelerin oluşmasına üç etken etki etmiştir: Hakan'ın kut anlayışı, kurultay'da alınan kararlar ve Türk toplumunun gelenek ve görenekleri.
    1:01:35Törelerin Değişmez Hükümleri
    • Törelerin dört değişmez kuralı vardır: adalet, eşitlik, iyilik ve kişilik (insanlık).
    • Konargöçer yaşamın etkisiyle hapis cezaları on günü geçmez.
    • Barış zamanı hançer çekmek, bağlı atını çalmak ve boylar arası tecavüz vakası gibi suçlar için idam cezası uygulanır.
    1:03:21Törelerin Önemi ve Günümüz Uygulamaları
    • Töreler, aile kavgalarına ve boylar arası kavgalara sebep olan küçük olayları önlemek için önemlidir.
    • Günümüzde kuryecilik gibi zor işlerde insanlar mecburiyetten çalışmak zorunda kalıyor.
    • KPSS gibi genel sınavlar, devlet memuru olmak için adaletli bir yol sunmaktadır.
    1:08:17Törelerle İlgili Önemli Sözler
    • Altay Türklerinde "Tanrı insansız, kürk yakasız ve millet yasasız olmaz" atasözü vardır.
    • İspara Kağan'ın ünlü sözü "Bizim kuzey bölgelerimizde idare eden ile idare edilenler arasındaki kaideleri bozmaya ben cesaret edemem" töreleri ifade etmektedir.
    1:09:59Törelerin Değişmez Kuralları
    • Töreler halkın hakan'ın isteği ile kurultay'da yapılır ve zamanla değişir.
    • Törelerin dört değişmez kuralı: adalet, uzluk (iyilik), tüzlük (eşitlik ve kişilik) ve kişilik (insanlık)dir.
    • Mahkemeye "yargı" denir ve hükümdar mahkeme başkanı olur, mahkeme başkanına "yargıcı" adı verilir.
    1:12:32Ceza Sistemi ve Hukuk Kavramları
    • Cezalar on gün hapis cezalarını geçmez, bazı suçlarda idam cezası uygulanır.
    • "Yazık" kelimesi hukuk kavramında suçlu anlamına gelir ve günümüze kadar gelmiştir.
    • Devlet ile vatandaşın karşılıklı görevlerini bildiren yazısız sözleşmeye "tüz" adı verilir ve "tüzük" kelimesi buradan gelir.
    1:15:21Ordu ve Askerlik
    • Ordu millet anlayışı ile hareket eden bir millettir ve Metehan geldikten sonra orduyu disipline edip onlu sistemi bulmuştur.
    • Metehan çavuş oku, ıslıklı oku ve geri çekilme sahte ricat (Turan) taktiğini icat etmiştir.
    • Askerlik özel bir meslek değildir, yaşam koşullarından dolayı küçük yaştan beri askerliğe alıştırılır.
    1:17:28Türk Askerliğinin Dünyaya Etkisi
    • Türk milleti askerlik alanında dünyayı etkilemiştir: at, süvari sistemi, pastırma (kurutulmuş et), üzengi, savaş taktikleri.
    • Hun süvarileri at üzerinde rüzgarın etkisiyle ok atarken, yelek, pantolon ve çizme giyerek at üzerinde daha dengeli hareket edebilirler.
    • Türk askerliğinin askerlik alanındaki sistemi günümüzde hala kullanılmaktadır: birlik, onbaşı, yüzbaşı, binbaşı ve tümen.
    1:20:13İstihbarat Faaliyetleri
    • İslam öncesi dönemde yıpratma savaşları ve istihbarat faaliyetleri vardır.
    • Osmanlı'da bu faaliyetlerin adı "akıncı"dır ve sınır boylarında görev yaparlar.
    • Akıncılar keşif yapar, istihbarat toplar ve iletir, günümüzdeki mit ajanı veya özel harekat birliklerinin o bölgedeki istihbarat çalışmalarını yapan grubun adıdır.
    1:20:45İslam Öncesi Türk Askerlik Sistemi
    • İslam öncesinde düşmanın durumunu öğrenmek için gönderilen keşif birliğine "yelme" adı verilir.
    • Türk askerlik sisteminde on bin kişilik tümen "tümenbaşı", bin kişilik tabur "binbaşı", yüz kişilik bölük "yüzbaşı" ve on takım "onbaşı" olarak adlandırılır.
    • Türkler dünyayı en çok askerlik alanında etkilemiştir: onlu sistem, konservesi yapma, üzengi kullanımı, ceket, pantolon, deri kuşak ve çizme kullanımı.
    1:23:12Türk Askerlik Kültürü
    • Türkler savaşta hafif malzemeler kullanırdı, hem atın daha hızlı koşmasını sağlamak hem de kendilerine ağırlık vermemek için.
    • Ok, Türk askerliğinde en önemli silahlardan biriydi ve Ankara'da Türk Pusat Müzesi bulunmaktadır.
    • Ankara'nın merkezi Kızılay'dır, bu yer iş yerleri, doktorlar, dershaneler ve kolejlerin bulunduğu bir merkezdir.
    1:24:56Askeriyede Kullanılan Kelimeler
    • Askeriyede "su" (asker) veya "er" adı verilir.
    • Ordu komutanına "tarkan" adı verilir, kale muhafızlarına ise "börü" adı verilmiştir.
    • Göktürklerin diğer adı "börüler"dir ve Oğuzlarda ordu komutanına "subaşı" adı verilmiştir.
    1:27:03Savaş Taktikleri ve Devlet Anlayışı
    • Türkler "Turan", "sahte ricat" (kurt kapanı) ve "pusu" gibi savaş taktiklerini kullanmıştır.
    • İslam öncesi kültür medeniyetinin ikinci versiyonunda ekonomi, yazı, dili ve edebiyatı, bilim, sanat, spor ve din ve inanış işlenecektir.
    • Göktürk devletinde hükümdarın görevi sosyal devlet anlayışıyla ilgilidir: açları doyurmak ve çıplakları giydirmek.
    1:28:43Göktürk Sembolleri ve Hükümdarlık
    • Göktürk parasında hem hakan hem de hatun sembolleri bulunmaktadır.
    • "Hakan ile hatun buyurur ki" ifadesi kurultayda kullanılır.
    • Göktürk sembollerinde ok, yay, han, hakan, sultan, şah ve padişah gibi kavramlar bulunmaz.
    1:29:44Türk Devlet Yapısı ve Yönetim
    • Kurt, saadet, baht, talih ve şans anlamlarını taşır, ancak taht kavgalarına sebep olabilir.
    • Türk cihan hakimiyeti mefkuresi, tüm dünyayı yönetmenin idealidir ve Kızılelma ile hedef koya koya alınır.
    • İkili teşkilat (federatif devlet) Metehan tarafından uygulanmış, ancak zamanla batı kanadına atanan Yabgu unvanlı kişilerin Çin'in kışkırtması sonucu doğuya saldırması taht kavgalarına sebep olmuştur.
    1:30:39Devlet Görevlileri ve Kurultay
    • Devlet görevlileri arasında tigin (eğitimden sonra devlet adamı, Selçuklu'da atabey, Osmanlı'da lala), SD (hanedan üyesi, komutan) ve kurultay (toy veya yengeç) bulunmaktadır.
    • Kurultay'da hakan isteğiyle değişebilir, töreler değişebilir ve dini mesajlar da görüşülebilir.
    • Kurultay'da tüm katılan üyelere toygun oturma düzenine orun adı verilir.
    1:31:55Sosyal Hayat ve Hukuk
    • Sosyal hayatta oguş, uruk, boy, budun ve il gibi terimler kullanılır.
    • Konar göçer yaşamda yazı, mimari, balık adı verilen şehirler veya kent adı verilen şehirler olamaz.
    • Yazısız hukuk kurallarına töre denir ve törenin oluşumunda iş, para ve Kaan gibi etkenler vardır.
    1:33:00Türk Töreleri ve Adalet
    • Kaan, Çin altında baskısı altında kalmasına rağmen Türk törelerinin değişmezliğine sürekli vurgu yapmıştır.
    • Kaan'ın "İnsan tanrısız, kürk yakasız, millete yasasız olmaz" sözü önemlidir.
    • Törelerin değişmez hükümlerinden biri bağımsızlık değildir ve hapis cezaları konar göçer yaşamdan dolayı on günü geçmezdi.
    1:33:54Türk Ordusu ve Savaş Taktikleri
    • Tüzük kelimesi yazı ve sözleşme anlamına gelir.
    • Türklerin dünyayı en çok etkilediği alanlardan biri ordudur ve gönderilen keşif ile Osmanlı'daki adı akıncıdır.
    • Kara kuvvetleri kuruluşu olarak MÖ 209 tarihinde Mete Han'ın tahta çıktığı gün kutlanmaktadır.
    1:34:36Turan Taktiği
    • Turan taktiği, 1071 Malazgirt'te, 1396'da Yıldırım Beyazıt Niğbolu Savaşı'nda, 1526'da Kanuni Sultan Süleyman zamanında Mohaç Meydan Muharebesi'nde ve Atatürk tarafından Büyük Taarruz'da uygulanmıştır.
    • Turan taktiğinin ilk uygulandığı savaş Metehan'ın Paytak Savaşıdır veya Bayiden Savaşıdır.
    • Video, İslam denizci kültür medeniyetinin ilk videosu olarak sunulmuş ve ikinci ve son videoda görüşüleceği belirtilmiştir.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor