Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir sunum formatında İslam mimarisindeki geometrik desenler ve İslami isimlerin kullanımını anlatan bir içeriktir.
- Video, kufi yazı türünün tarihçesi ve özellikleri ile başlayıp, Allah, Muhammed, Ali ve dört büyük halife isimlerinin geometrik desenlerde nasıl işlendiğini detaylı şekilde incelemektedir. Sunum, farklı mimari eserlerdeki (türbeler, medreseler, camiler) bu desenlerin örneklerini göstererek, C4, C2 ve C5 simetri düzlemlerindeki kompozisyonları açıklamaktadır.
- Videoda Malatya Ulu Camii, Beyşehir Eşrefoğlu Camii, Topkapı Mimari Parşömeni, Bakü, Delhi, Konya Aksaray, Tebriz, Şirvanşahlar Sarayı, Mardin, Karabağlar Türbesi, Şeyh Lütfullah Camii ve Mescid-i Nebevi gibi farklı yerlerdeki örnekler incelenmektedir. Ayrıca, restorasyon sırasında yapılan hatalar ve desenlerin zaman içinde nasıl değiştiği de ele alınmaktadır.
- 00:20Geometrik Desenler ve İslami İsimler
- Video, geometrik desenler olarak İslami isimler ve kutsal ifadeler konusunu ele alıyor.
- Rahman ve Rahim, Allah'ın ulu isimlerinden ikisi olarak geometrik desen olarak işlenmiş.
- Geometrik desenler olarak işlenen yazı türü, Arapça'da kufi yazı stilinden doğmuş ve Türkiye'de "check coran kufi satrancı" olarak, İran'da ise "ben daha iyi" olarak bilinmektedir.
- 01:42Allah İsmi Geometrik Desenlerde Kullanımı
- Allah'ın isminin geometrik desen olarak kullanıldığı örneklerden biri 14. yüzyılda Azerbaycan'da rastlanıyor.
- 16. yüzyılın başlarında kullanılan üslupla aynı kelimenin uygulandığı bir türbede, sadece 45 derecelik bir açı farkı bulunuyor.
- Çin'de 1363 yılında Timur Han devrinde inşa edilmiş bir türbede, Allah ismi renklendirilmiş olarak kullanılmış.
- 04:18Muhammed İsmi Geometrik Desenlerde Kullanımı
- Sivas'taki Darüşşifa Hastanesi'nde Keykavus döneminde inşa edilen bir türbe, Muhammed isminin aynı üslupta yazıldığı bir örnek sunuyor.
- Konya'daki Karatay Medresesi'nde, Hoca Ahmet Yesevi türbesinde ve Zeynel Bey Türbesi'nde Muhammed kelimesi içeren desenler bulunuyor.
- Sahip Ata Türbesi'nde 1276 yılında inşa edilmiş bir türbe, Muhammed ve Ali isimlerinin bulunduğu grup P4 düzlemi kullanıyor.
- 07:24Ali Desenlerinin Kullanımı
- Ali desenlerinin en süslü kullanımlarından biri, Er-Rızk Camii'nde karşımıza çıkıyor.
- Şehzade Hüseyin Türbesi'nde, İran'daki Aksaray ve Özbekistan'daki Aksaray Sarayı'nda Ali desenleri bulunuyor.
- Sultaniye şehrindeki karmaşık desende Allah, Muhammed ve Ali isimleri yer alıyor ve bu desenin düzlem grubu P6 olur.
- 09:17Silindir Üzerindeki Desenler
- Silindir üzerine işlenen desenler üç boyutlu desenler olup, düz yüzeylerdeki iki boyutlu desenlerden farklı rozet kullanımına rastlanıyor.
- İsfahan'daki Cuma Camii'nde ve Yerevan'daki camide Muhammed ve Ali kelimelerinin desenleri bulunuyor.
- Dört köşeli köşegenin içindeki dört Allah kelimesine örnek, İmam Ali Türbesi'nde ve Mardin'deki Şehidiye Medresesinde görülebiliyor.
- 10:28Dört Büyük Halife ve Muhammed İsimleri
- Sivas'ta Çifte Minareli Medrese'deki bir desenin simetrisi 1211'de bozulmuş ve böylece desen bozulmaya ulaşmış.
- Siirt Ulu Camii'nin yüzeyinde Muhammed, Ebubekir, Ömer, Osman ve Ali isimleri bulunuyor.
- Restoratörler, panelde dört büyük halifenin ve Hz. Muhammed'in ismini yerleştirmişler.
- 13:23C4 Simetrik Desenler
- C4 simetrik desenlerde, dört Muhammed kelimesinin arasına Ali ismini gizleyebiliyorsunuz.
- Hindistan'da 1347-1527 arasında yapılan bir türbede benzer C4 simetrik Muhammed kompozisyonları bulunuyor.
- Büreyde el-Eslemi kitabelerinde, Sultan Sencer Türbesi'nde ve Hasankeyf'teki Sultan Süleyman Camii'nde dört Muhammed isminin yer aldığı desenler görülebiliyor.
- 16:27Farklı C4 Simetrik Kompozisyonlar
- Dört simetrik Allah, Muhammed ve Ali deseninde, Abul Abbas Türbesi'nde ve İsfahan'daki Cuma Camii'nde svastika çıkıyor.
- Bistami Türbesi'nde ve Beyazid Bistami Türbesi'nde C4 simetrik Ali deseni kullanılmış.
- Azerbaycan'da taş üzerine oymacılıkla elde edilen C4 Ali deseni sık kullanılan bir yöntem.
- 17:31Diğer C4 Simetrik Kompozisyon Örnekleri
- İmam Ali Türbesi'nde, Necef'teki Cemaleddin Türbe ve Külliyesi'nde, Türkmenistan'daki benzer bir örnek sunuluyor.
- Abbas Türbesi'nde ve Kerbela'daki Muhammed kompozisyonu bulunuyor.
- Yes'deki Mir Çakmak Camii'nde 1436'ya tarihlenen, Allah, Muhammed ve Ali isimlerinin kare içerisinde işlenmesi çok orijinal bir kompozisyon.
- 19:55C4 ve C2 Simetrik Kompozisyonlar
- C4 simetrik kompozisyonlarda aynı isimlerin kullanıldığı sekizgen bir rozetin içerisinde desenler bulunuyor.
- İsfahan'daki Ebul Abbas Türbesi'nde, Şah Abdülazim Şirin Taran'daki Şah Abdülazim Türbesi'nde Allah, Muhammed ve Ali isimleri gösteriliyor.
- C4 açılı kompozisyonlara karşılık olarak C2 simetrisine de rastlayabiliyoruz, örneğin Mirza Akbar mimari eserlerinde.
- 21:10C5 Simetri Desenleri
- Olcaytu Türbesi'nde bir beş yıldızlı, beş köşeli bir yıldız daire içerisine konulmuş.
- Merkezin içerisinde bir beşgenle işlenmiş bir desen bulunuyor.
- Bu beşgenin içerisinde Ali ve Muhammed isimleri işlenmiş.
- 21:59İslam Geometrik Desenler
- Sekiz Muhammed kelimesinin kullanıldığı merkezde bir desen ve bitkisel Kufi deseni sık rastlanan bir motiftir.
- Malatya Ulu Camii'nin kubbesinde 1224 yılında inşa edilen altı köşeli bir yıldız ve bitkisel motiflerle işlenmiş Muhammed ismi deseni bulunmaktadır.
- Beyşehir Eşrefoğlu Camii'nin kubbesinde 1296-1299 yılları arasında inşa edilmiş beş noktalı beş köşeli yıldız deseni ve Tercan Mama Hatun Türbesi'nde de aynı desen görülmektedir.
- 23:41Farklı Yıldız Desenleri
- On köşeli yıldız içine yerleştirilmiş Muhammed isimleri Aşere-i Mübeşşere Camii ve Er-Rızk Camii'nin kubbelerinde bulunmaktadır.
- Topkapı Mimari Parşömeni'nde sekizgen içerisine altı kez tekrar eden Muhammed ismi yazılmıştır.
- Bakü'de bir mimari madalyon örneğinde altı kez tekrar eden Ali ismi bulunmaktadır.
- 25:03Ali Deseninin Farklı Kullanımları
- Atakan Atahan Türbesi'nde altı kez kullanılan Ali ismi, Delhi'de Hindistan'a yakın bir mekanda altılı madalyonun başka bir versiyonu bulunmaktadır.
- Konya Aksaray'da Alaaddin Keykubad döneminde inşa edilmiş yapıda ve İfti Zahra Camii'nde de Ali deseni görülmektedir.
- Tebriz-Hoy yolu üzerindeki bir caminin binaesinde altı kez tekrardan Ali ismi bulunmaktadır.
- 26:29Ali Deseninin Farklı Uygulamaları
- Ali desenin altıgen seramik üzerine kullanılışı Malatya'daki Ulu Camii'nde rastlanmaktadır.
- Behi Zahra Camii'ndeki desen üç üç'er üçgenlerden oluşan bir altıgen içerisine yerleştirilmiş olup çok özgün bir kullanımdır.
- Şirvanşahlar Sarayı'nda altı Allah ve altı Muhammed yazılışını altıgenin içerisinde görüyoruz.
- 27:25Üç Boyutlu Desenler ve Kur'an Ayetleri
- Üç boyutlu desenlere baktığımızda "İlahe illallah Muhammed" altı köşeli bir yıldız karşımıza çıkıyor ve C2 simetrisini görüyoruz.
- Mardin'de Kufi yazılan Muhammed ismi, Cemalettin Türbe ve Külliyesi'nde Kelime-i Şehadet'in kullanımı ve Azerbaycan'daki Karabağlar Türbesi'nde de bu desen görülmektedir.
- Bazı mimari eserlerde Kur'an-ı Kerim'den ayetler kullanılıyor, örneğin İsfahan'daki Şeyh Lütfullah Camii'nde bir ayet çizimi bulunmaktadır.
- 28:46Kur'an Ayetlerinin Kullanımı
- Medine'de Mescid-i Nebevi'ye baktığımızda Kur'an-ı Kerim'deki ayetlere rastlıyoruz, otuz, otuzüç ve dokuzuncu surenin ayetleri bulunmaktadır.
- Sunumun sonunda desenlerin el sanatlarına nasıl uygulanabileceği gösterilmektedir.
- Dört kez tekrardan Muhammed ismi ve dört büyük halifenin ismiyle birlikte "Allahu ekber" yazısı çerçevede yer almaktadır.