Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından öğrencilere sunulan İslam hukuku dersinin bir bölümüdür. Eğitimci, İslam hukukundaki ticaretteki şartlar ve muhayyerlik kavramlarını detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Ders, ticaretteki şartlar konusunu ele alarak başlar ve muhayyerlik kavramına geçer. Muhayyerlik, alıcı ve satıcının ticaret akdinde sahip oldukları tercih haklarıdır ve toplam yedi kısma ayrılır. Videoda özellikle meclis mukayyeliği (meclis tercih hakkı) konusu detaylı olarak incelenmekte, bu durumun nasıl işlediği, sona erme koşulları ve tasarruf hakkı gibi konular örneklerle açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca munfasıl (ayrı) ve muttasıl (bitişik) kazançlar arasındaki farklar, hıyar (şart muhayyerliği) kavramı ve tasarrufun genellikle haram olduğu ancak üç durumda caiz olduğu (izin alındığında, şart koyan kişi tarafından kullanıldığında ve deneme amacıyla) gibi konular da ele alınmaktadır. Hanefiler, Şafiiler, Malikiler ve Hanbeliler arasındaki görüş farklılıkları da açıklanmaktadır.
- 00:27Ticaretteki Şartlar
- Geçen derste ticaretteki şartlar, ticaretin sıhhat şartları ve ticaretteki şartlar hakkında konuşulmuştu.
- Ticaretin saha şartları şeriatın bizzat koymuş olduğu şartlardır, ticaretteki şartlar ise tarafların birbirleri için koymuş olduğu şartlardır.
- Ticaretteki şartlar genel olarak iki kısma ayrılır, ancak bir tanesi kendi içerisinde iki kısma ayrılır.
- 01:26Ticaretteki Şartların Türleri
- Ticaretteki şartlar üç kısma ayrılır: sahih olan şartlar, fasi (fasit) olan şartlar ve aktif fasit olan şartlar.
- Sahih olan şartlar, alıcı ve satıcının birbirleri için koymuş olduğu şartlardır ve ticaret akdini batıl kılmaz.
- Fasi olan şartlar, ticaret akdini batıl kılan şartlardır; örneğin bir müslümanın üzerine ticaret yapması veya borç talep etmesi.
- 03:49Aktif Fasit Şartlar
- Bazı fasi şartlar ticareti batıl kılmaz, sadece aktif fasit kalır.
- Örneğin, üründe problem çıkarsa ürünü geri verme şartı fasittir ancak ticareti batıl kılmaz.
- Şeriat müşteriye üründe problem çıkarsa ürünü geri döndürme hakkı vermiştir, bu nedenle bu şartı şart koşmaya gerek yoktur.
- 04:51Muhayyerlik ve Hıyar
- Muhayyerlik, alıcı ve satıcının ticaret akdinin daha hayırlı olabilmesi için birbirlerinden talep ettikleri haklardır.
- Hıyar kelime olarak tercih etme, seçme gibi anlamlara gelir ve ticaret akdinde tercih hakkı anlamına gelir.
- Muhayyerlik yedi kısma ayrılır ve bu derste yedi tanesi üzerinden konuşulacaktır.
- 06:28Meclis Mukayyeliği
- Meclis mukayyeliği, alıcı ve satıcının bir mecliste yapmış oldukları ticarette sahip oldukları muhayyerliklerdir.
- Meclis mukayyeliği, alıcı ve satıcının bir alanda bulunmalarından dolayı satış akdinin gerçekleştiği mekanda İslam şeriati tarafından verilen haklardır.
- 07:18Meclis Mukayyerliği Kavramı
- Meclis mukayyerliği, normal ticarette icat ve kabul gerçekleşmiş olsa bile, alıcı ve satıcının meclisten ayrılmadıkları sürece ürünü veya parayı iade etme veya satışı fes etme hakkı olduğu durumdur.
- İslam şeriatı bu konuda muhayyerlik hakkını alıcı ve satıcıya verir.
- Meclis mukayyerliği, alıcı ve satıcının meclisten ayrılmadıkları sürece geçerli olup, bu durumda satış iptal edilebilir.
- 08:55Fıkıh İlimlerinde Meclis Mukayyerliği
- Meclis mukayyerliği konusunda Hanbeliler, Şafiiler ve diğer ulema bu görüşü benimsemişlerdir.
- Malikiler ve Hanefiler meclis muhayyerliğini kabul etmemiş, satış hakkında asıl olan şeyin icat ve kabul olduğunu savunmuşlardır.
- Malikiler ve Hanefiler, ticaret akdini nikah akdine kıyas ederek, nikah gibi meclis içinde pes etme durumunun olamayacağını belirtmişlerdir.
- 11:32Meclis Mukayyerliğinin Koşulları
- Meclis mukayyerliği, aktin başlamasıyla başlar ve alıcı ile satıcı birbirlerinden ayrılıncaya kadar devam eder.
- Alıcı veya satıcı meclisten ayrıldığında (dükkanın dışına çıkması veya geniş bir alanda uzaklaşması) meclis mukayyerliği biter.
- İkrah (zorla çıkarma) durumunda meclis mukayyerliği devam eder ve taraflar döndüklerinde ticareti fes edebilirler.
- 15:51Meclis Mukayyerliğinin Özel Durumları
- Alıcı ve satıcı meclis mukayyerliği olmasın diye ittifak etmezlerse, meclis mukayyerliği devam eder.
- Eğer alıcı ve satıcı meclis mukayyerliği olmasın diye anlaşma yaparlarsa, bu durum meclis mukayyerliğinin sona ermesine neden olur.
- 16:35Meclis Muhayyerliği ve İcat ve Kabul
- İki taraf anlaşırsa, icat ve kabulle beraber meclis muhayyerliği düşürülebilir.
- Meclis muhayyerliği, alım ve satım gerçekleşecek şekilde kabul edilirse gerçekleşmiş olur ve Facebook durumunda olmaz.
- Bir taraf meclis muhayyerliğini düşürürse, diğeri için meclis muhayyerliği devam eder; müşteri ürünü geri döndürebilirken, satıcı ürünü geri döndüremez.
- 19:04Meclis Muhayyerliğinin Sonu
- Meclis muhayyerliği, bir tarafın ölümüyle biter; vefat eden kişinin velisi veya yakını onun adına meclis muhayyerliği talebinde bulunamaz.
- Ticaret aktivite sırasında aklı giden kimse, aklı yerine geldiğinde meclis muhayyerliği devam eder.
- Meclis muhayyerliğinden çıkmak haramdır; ticaretin iptal olmasından korkarak meclisi terk etmek aldatma ve karşı tarafı oyuna getirme durumudur.
- 23:50Şart Muhayyerliği
- İslam, tarafların birbirleri için şartlar sunabilme hakkı vermiştir; bu şartlar ticaret akdinin devam edilebilmesi veya feshedilebilmesi için kullanılır.
- Şart muhayyerliği, iki tarafın veya bir tarafın belirli bir müddette şart koyması ile gerçekleşir.
- Şart muhayyerliğinin süresi ürünün kalitesine, günlük bozulmasına veya alıcı-satıcının masraflarına göre değişebilir, sabit bir süre belirlenmemiştir.
- 28:03Meclis Muhayyerliği ve Faydalanma
- Meclis muhayyerliği (müddet uzatma) durumunda, satıcı paradan ve alıcı üründen faydalanamaz.
- Meclis muhayyerliği süresince, her iki taraf da tasarruf etmiş oldukları şeyden faydalanamaz, aksi takdirde zarar görebilirler.
- Şart muhayyerliği varsa, ticaretin feshedilme durumu oluşabilir ve bu durumda ürün telef olabilir veya ikinci el durumuna düşebilir.
- 30:27Meclis Muhayyerliğinde Faydalanma Koşulları
- Meclis muhayyerliğinde faydalanma üç halde caiz olur: tarafların birbirinden izin alması, şartı koyan kişinin faydalanması veya deneme maksadıyla kullanılması.
- Şartı koyan kişi (müşteri veya satıcı) ürünü veya parayı kullanabilir çünkü feshetme hakkı onda bulunur.
- Deneme maksadıyla faydalanma durumunda, ürün veya para kısa süreli (genellikle bir iki defa açıp kapatma veya test sürüşü) kullanılabilir.
- 34:16Akitle Beraber Taşıma
- Akitle beraber para ve ürün karşı tarafa taşınır, nakliye sırasına göre gider.
- Akitle beraber taksimat yapılır, para satıcıya, ürün alıcıya geçer.
- Menfaatler değiştirildiğinde herkes karşılığını alır.
- 34:46Fasıl ve Muttasıl Kazançlar
- Fasıl kazançlar, ayrı ve ayrı ortaya çıkan, gelişmeye yönelik kazançlardır; muttasıl kazançlar ise bitişik ve bitişik ortaya çıkan kazançlardır.
- Fasıl kazançlar, satılan üründe veya satıcının almış olduğu karşılık parada veya milde artmaya yönelik olup, malın kendisine veya paranın kendisine taşınmış olduğu kimseye aittir.
- Şartı koyan kim olursa olsun, üründen veya paradan elde edecek kar ürün kimde ise o anda fasıl kazançlar ona aittir.
- 36:40Fasıl Kazançların Örnekleri
- Bir satıcı 300 bin liraya araba sattığında, bir hafta boyunca hıyar şart koydular ve satıcı parayı kullanabilmek için izin aldı.
- Satıcı parayı kullanarak araba ve arsa aldı, toplam 1 milyon lira elde etti ve müşteri satışı pes etmek istedi.
- Müşteri 300 bin lira alır çünkü o sattığı için bütün kazançları kendisine kalır.
- 38:18Muttasıl Kazançların Örnekleri
- Müşteri bir koyun aldı, iki aylık hıyar şartı koydular ve iki ay sonra koyun doğum yaptı.
- Yeni bir kuzunun olması munfasıl bir kazanç olduğundan, satıcı akdi iptal etse bile sadece önceki koyun alır, kuzu müşteriye kalır.
- Muttasıl kazançlarda (bitişik kazançlarda) akit fes edildiğinde, sahibi tekrar onu almak isterse hepsini alır.
- 41:17Pes Etme Hakkı ve Meclis Muhayyerliği
- Sahibi olmayan ve pes etmeye sahip olan kişi, hakkına sahip olan kişi ile huri sahibi hila, sahibi arkadaşının gelmesine ve rızasına ihtiyaç duymaz.
- Şartı müşteri koyduysa, meclis muhayyerliği satıcı müşteri için devam eder ama alıcı için devam etmez.
- Müşteri bir hafta içerisinde satışı pes ettiğinde, satıcının rızasını beklemesine gerek yoktur.
- 42:36Meclis Muhayyerliğinin Sonu
- Hıyar geçerse veya meclis muhayyerliği biterse ve fas'ta gerçekleşmezse, akit lazım olur.
- Şartı koyan kişi bir daha ürünü geri gönderemez, müddeti çıkmışsa pes edilmemişse artık daha pes edilmez.
- Meclis muhayyerliği sözüyle, fiil ile, tasarrufla veya şehvetle dokunmakla düşebilir.
- 47:09Hıyar ve Tasarruf Hakkı
- Hıyar, ürün üzerinde tasarruf yapma imkanı sağlar, ancak bu sadece müşteriye aittir.
- Müşteri şart koyduğunda, satıcı şart istemiyorsa müşteri belirli bir süre (örneğin bir hafta) boyunca üründen faydalanabilir.
- Genel olarak hıyar haramdır, ancak üç durumda caiz olur: izin alındığında, şart koyan kişi kullanabilir ve deneme yapmak için.
- 48:19Hıyarın Düşmesi
- Ürünü kullanmak hıyarı düşürür.
- Ürün telef edilirse (kullanılmadan cebimizden düşerse) hıyar meclis devam etmez.