Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir konuşmacının İslam'da ve Türk-İslam geleneğinde cenaze ritüelleri hakkında bilgi verdiği eğitici bir içeriktir. Konuşmacı, Nuray Bilgili'nin eserinden de bilgiler aldığını belirtmektedir.
- Video, İslam'da ölünün arkasından yapılan ritüellerin tarihi ve dini arka planını incelemektedir. Özellikle "yedi'si", "kırk'ı", "elliiki'si" gibi özel zaman dilimlerinde yapılan ritüellerin İslam'da olmadığını, bunların Türk İslam geleneğine özgü olduğunu ve büyük oranda Arap örfüyle ilişkili olduğunu açıklamaktadır.
- Konuşmacı ayrıca Hz. Peygamber'in cenaze namazı, ölü gömme ve ölülere dua etme konusundaki uygulamalarını anlatırken, feryat figan ağlamayı yasakladığını ve kendi yakınlarının vefatlarına da ağladığını belirtmektedir. Türk mitolojisindeki Erlik Han inancı ve cenaze merasimlerinde demirden aletlerin konulması gibi gelenekler de videoda ele alınmaktadır.
- Anadolu İslam Kültüründe Ölünün Arkasından Yapılan Ritüeller
- Anadolu İslam kültüründe ölünün arkasından yapılan ritüeller, tarihi, dini ve kültürel arka planları incelenecektir.
- Ölünün arkasından yedi'si, kırk'ı, elliiki'si gibi özel zaman dilimlerine anlamlar yüklenir ve bu gecelerde ritüeller yapılır.
- Bu ritüeller dinin içerisindenmiş gibi sunulur, ancak İslam'da ölünün arkasından yapılması gereken uygulamalar farklıdır.
- 01:28İslam'da Ölünün Arkasından Yapılması Gerekenler
- İslam dininde ölen kişinin yıkanıp kefenlenmesi ve cenaze merasimi ile ilgili usuller vardır, ancak bunlar büyük oranda Arap örfüyle yakından ilgilidir.
- İslam'da ölünün arkasından mevlit okuma, yedisinde, kırkında veya elliiki gecelerinde özel ritüeller düzenleme gibi uygulamalar yoktur.
- İslam inancına göre ölünün arkasından sadece dua edilir, cenaze namazı da aslında bir duadan ibarettir.
- 02:46Kur'an Okuma Gelenekinin Yokluğu
- Kur'an okuma diye bir gelenek bile yoktu, Resulullah zamanında böyle bir uygulamadan hiç bahsedilmez.
- Mekke ve Medine döneminde (610-632) yaklaşık 22-23 yıllık risalet dönemi boyunca bir cenazenin arkasından Kur'an okunduğuna dair hiçbir bilgi gelmemektedir.
- Resulullah sadece ölülere dua etmeyi önermiştir veya öğütlemiştir, kendisi de sadece dua etmiştir.
- 04:01Türk İslam Geleneğindeki Uygulamalar
- Türk İslam geleneğinde ölünün ardından Kur'an'lar okunur, mevlit merasimleri düzenlenir, Yasin veya Mülk suresi gibi çeşitli sureler okunur.
- Cenazenin yedisinde, kırkında, elliiki gecelerinde çeşitli merasimler düzenlenir ve efsanelere göre bu gecelerde çeşitli mitolojik iddialar vardır.
- İslam geleneğindeki cenaze merasimine baktığımızda, cenazenin hazırlanması, yıkanması ve mezar kazımı gibi uygulamalar cahiliye döneminden İslam'a intikal etmiş uygulamalardır.
- 05:36Cenaze Namazının Farz Olup Olmadığı
- Bazı fakihler ve ulema bir takım rivayetlerden hareketle cenaze namazı ve ölü gömme uygulamasının farz olduğundan bahsetmişlerdir.
- Kur'an'daki farzlar bellidir, İslam'a göre cenaze kutsaldır ve defnedilmesi gerekir.
- Yedi, kırk veya elliiki geceler için özel merasimler veya dua diye bir takım uygulamaların dinle uzaktan yakından alakası yoktur, bunlar tamamen Türk İslam geleneğine özgü ritüellerdir.
- 06:41İslam'da Cenaze Gelenekleri
- İslam'da ceset kutsal sayılır, cenazeye saygı gösterilir ve bu nedenle cenaze hazırlanıp defnedilir.
- Ölüye dua etmek gerekir, bunun dışındaki uygulamalar kültürel ve coğrafi farklılıklarla ilgili geleneklerdir.
- İslam geleneğinde sevabı ölen kişinin ruhuna bağışlanmak üzere yakınları tarafından hayır hasenatlar yapılır, ancak hayırda aslolanın kişinin bizzat kendisinin sağlığında yapmış olmasının daha önemli olduğu belirtilir.
- 07:36Feryat Figan Ağlama Meselesi
- Hz. Peygamberin karşı çıktığı ve uygulamasını istemediği temel hususlardan birisi ölünün arkasından feryat, figan ağlama meselesidir.
- Araplar ölünün arkasından özel ağlayıcılar tutar, ağıtlar yakar ve yakınları da bu ağıtlara feryat figan ağlarlardı.
- Resulullah bu uygulamayı kaldırmış, ancak ölünün arkasından yas tutulmaz veya ağlanmaz diye böyle bir anlama gelmemelidir.
- 08:52Hz. Peygamberin Ağlaması
- Ölüm nedeniyle insanın üzülmesi, hüzünlenmesi, acısını açığa vurup ağlaması ve gözyaşı dökmesi son derece insani bir reaksiyondur.
- Hz. Peygamber kendi çocuklarına, yakınlarına hüzünlenmiş ve ağlamıştır; kızı Ruhiye'nin vefatına üzülmüş ve gözyaşı dökmüştür.
- Amcası Hamza'nın Uhud'da feci şekilde öldürülmesine hüzünlenmiş ve ağlamıştır.
- 10:53Sonuç
- Cenazenin ardından Anadolu İslam kültüründe var olan yedi'si, kırk'ı, elliiki geceleri için düzenlenen ritüellerin hiçbirisinin İslam'da olmadığı, Hz. Peygamberin uygulamalarında yer almadığı belirtilir.
- Bu uygulamaların daha çok Türk İslam tarihi ile alakalı olduğu hatırlatılır.
- Türkler hem gök tanrı inancından gelen gelenekleri hem de İslam inancından gelen gelenekleri harmanlamışlardır ve bu şekilde Anadolu'ya taşımışlardır.
- 11:39Türk Mitolojisinde Ölüm ve Cenaze Gelenekleri
- Türk mitolojisinde ölen ruhların yeraltındaki Erlik Han tarafından sorguya çekildiğine inanılır ve Erlik Han'ın demirden ve demirci şamanlardan korktuğu söylenir.
- Cenaze üzerine makas, bıçak veya çeşitli demirden aletler konulur, bu ritüelin temeldeki hedefi kötü ruhların ölüyü rahatsız etmesini engellemektir.
- Ölünün arkasından düzenlenen yedi'si, kırk'ı, elliiki'si gibi zaman dilimlerindeki ritüeller daha çok Anadolu İslam kültürü ile alakalı uygulamalardır.
- 13:09Sayıların Anlamları ve Cenaze Gelenekleri
- Türk geleneğinde ölünün ruhunun eve döneceğine inanılır ve bu endişeyi bertaraf etmek için ölüyü memnun etmek adına ritüeller yapılır.
- Yedi sayısı şamanların tanrıya ulaşmak için gök yolculuğu sırasında aşmak zorunda oldukları gök katlarını sembolize eder ve İslam'da da yedi kat gökler inanışı vardır.
- Kırk gece ritüeli kırk yaş ile alakalıdır, kırk yaş olgunluk çağıdır ve fetüsün kırk haftada olgunlaşması ve bir insana dönüşmesi vardır.
- 15:23Su ve Yeniden Doğuş Düşüncesi
- Eski Türk geleneğinde ölen kişi geleneksel bir merasimle öteki aleme uğurlanır, mezarına su dökülür ve ölünün yıkanması hayat suyu anlamına gelir.
- Türk-Islam geleneğinde amaç, ruhun sonsuza kadar öteki alemde yaşamasını sağlamaktır ve su eski Türk geleneğinde yeniden doğuş düşüncesini sembolize eder.
- İslam'da da öldükten sonra ruhların Allah katına döndüğü ve hayatta olduğuna inanılmaktadır.
- 16:33Şamanizm ve İslam'ın Etkileşimi
- Türk-Islam geleneğine intikal etmiş olan ve aynı zamanda şamanizm kokan bazı uygulamalardan bahsedilebilir.
- Şamanizmde mezarlıkların ayak uçlarına suluklar bırakılırdı, ruhların susadıklarına inanırlar ve susadıkları zaman gelip buradan su içmeleri için böyle bir ritüelin olduğuna dair kayıtlar vardır.
- Ölen kişinin peşinden kurban kesilir, maddi olarak önemli bir kazanım veya yüksek bir şey elde edince kurbanlar kesilir ve Türkler İslam'daki kurban ibadetini hiç yadırgamamışlardır.
- 18:02Cenaze Merasimlerinde Yemekler ve Sadaka
- Ölen kişinin arkasından yemekler verilir, lokma dökülür, helva dağıtılır ve bunlar eski Türk geleneğindeki veya Altay Türklerindeki cenaze merasimindeki uygulamaları anımsatır niteliktedir.
- İslam'la beraber Kur'an okuma, dualar etme veya çeşitli kasideleri okuma gibi gelenekler eklenmiştir, ancak ölünün arkasından Kur'an okumak İslam'da var olan bir uygulama değil, daha sonradan İslamileşmiş bir uygulamadır.
- Ölünün arkasından sadaka verilir, yemek pişirilirken fakirlerin doyulmasına özel ihtimam gösterilir ve yaşlılara yardım edilir.
- 20:03Cenaze Törenlerinin Toplumsal Yeri
- Bugün topluma mal olmuş olan cenaze töreni ile ilgili mevlit okumaları, yedi'si, kırk'ı, elliiki gecesi ile ilgili uygulamaların İslam'da yerinin olmadığını söylesek de bunlar topluma mal olduğu için yine devam edecektir.
- Diyanet'in de bu konuda bir fetvası vardır ve ölünün peşinden yedi'si, kırk'ı, elliiki geceleri gibi uygulamaların veya inanışın İslam'da yerinin olmadığından bahsedilmiştir.
- İnsanlar ölenle ciddi duygusal bağı vardır ve onu korumak istiyor, bu boşluğu ritüellerle doldurmaktadırlar, bu nedenle bu tarz uygulamalar topluma mal olmuş ve insanların duygusal bağı olan bu uygulamaları topyekün silelim demek yerine bunların ne olduğunu anlatıp toplumu bilgilendirmek gerekir.