Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Farklı Bakış" adlı programda Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Özköse ve Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Muhammed Kızılgeçit'in yer aldığı bir sohbet programıdır.
- Video, İslam'da nefis kavramı, nefis terbiyesi ve tasavvuf konularını kapsamlı şekilde ele almaktadır. Programda nefis kavramının Kur'an'daki farklı anlamları, nefis mertebeleri (nefs-i ammara, nefsi levvame, nefsi mülhime, nefsi mutmainne, nefsi radiya, nefsi saleme), tasavvufun eğitim süreci ve modern psikolojinin tasavvuf ile karşılaştırması incelenmektedir. Ayrıca modern insanın manevi sorunları ve İslam'ın bu konudaki çözüm önerileri de tartışılmaktadır.
- Sohbet, nefisin doğası, insanın kendini tanımak, Allah'ı anlamak arasındaki ilişki ve tasavvufun bin yıllık tecrübeye sahip bir eğitim anlayışı olduğu vurgusuyla devam etmektedir. Programda ayrıca şeriat, tarikat, hakikat ve marifet boyutlarındaki manevi tekamül süreci, Freud'un kişilik teorisi ve Maslow'un ihtiyaç hiyerarşisi gibi Batı psikolojisi kavramları ile İslam tasavvufu arasındaki benzerlikler ve farklılıklar da ele alınmaktadır.
- 00:29Programın Tanıtımı
- Program "Farklı Bakış" kapsamında İslam'da nefs ve nefs terbiyesi konusu ele alınacak.
- Konuklar olarak Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Özköse ve Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Muhammed Kızılgeçit programda yer alıyor.
- Nefs kavramı hem tasavvufi anlamda hem de modern zamanlarda psikoloji ilminin sınırları içerisine giren bir konu olarak ele alınacak.
- 02:19Nefs Kavramı ve Psikoloji İlişkisi
- Nefs kavramı üzerinden insanı anlamaya çalışmak, psikolojik anlamda farklı bir alana kapı açmaktadır.
- Türkiye'deki psikiyatristler ve psikologlar (Mustafa Merter, Kemal Sayar, Nevzat Tarhan, Robert Frager) nefsi anlatmadan kendilerini anlamadıkları ve işlemek durumunda kaldıkları bir yaklaşım biçimi sergilemektedir.
- Modern psikoloji tarihinde insanın yapısını sadece fizyolojik bir varlık olarak konumlandırmış, nefs ve ruh boyutlarını dışlamıştır.
- 05:29Modern Psikolojinin Eksikliği
- Günümüzde psikolojiyi nefs üzerinden konumlandırma ihtiyacı duyulmaktadır.
- Transhumanizm kavramı ile birlikte "üst insan" ideali ortaya çıkmış, bu idealle nefs olmadan konuşulamayacak yeni bir insan modeli geliştirilmektedir.
- Modern psikoloji tarihini geride bıraktıktan sonra nefsi konuşmak gerekli hissedilmektedir.
- 07:26İslam'ın Nefs Bakışı
- Modern insan teknolojinin nimetlerinden faydalanmakla birlikte kendinden uzaklaşmış, mutluluğu kaybetmiştir.
- İslam, dünya ve ahirette insanın mutluluğunu sağlar ve modern insanın içinde bulduğu girdabı çözmek için kendine bakmasını ister.
- Tasavvuf, hayatın bir yolculuk olduğunu ve bu yolculuğu "seyri afaki" (dışa bakış) ve "seyri enfusi" (içe bakış) olarak iki kavramla ifade eder.
- 09:42Seyri Afaki ve Seyri Enfusi
- Seyri afaki, maddeye hakimiyet, dünyayı ve kainatı tanımaktır; modern insan bunu başarıyla gerçekleştirmiştir.
- Seyri enfusi ise içe bakış, kalbe yolculuk, gönlü diriltme ve kendimizin farkındalık bilincine erişmedir.
- İbnu'l-Arabi'ye göre üç ayrı mushaf vardır: Mushaf-ı Şerif (Kur'an-ı Kerim), Mushaf-ı Kebir (kainat kitabı) ve Mushaf-ı Sagir (kendimiz). Kur'an'ı anlayabilmek için kainat kitabı okunması gerekir.
- 11:36İnsanlık Kitabını Anlamak
- Kainatı anlamak için öncelikle insanlık kitabını çözmek gerekiyor.
- Kur'an-ı Kerim'i anlamak için kainat kitabı ve insanlık kitabı anlaşılmak zorunda.
- Allah, ayetlerinde kendimize bakmamızı, akletmeyi ve tefekkür etmeyi öğütlüyor.
- 12:26İnsanın Kompleksliği
- Alex Karal'ın "İnsan Denen Meçhul" kitabında, insan uzaktan basit görünürken yaklaşıldığında devasa ve çözülemeyecek kadar kompleks bir varlık olduğu belirtiliyor.
- Mustafa Merter, insanı "dokuz katlı insan" olarak tanımlıyor.
- Modern zamanda insanı materist bir yaklaşım ile sınırlandırmak, ruhun azapta kalmasına neden oluyor.
- 14:48Modern Zaman ve İnsan
- Modern zamanın kurgusunda insanın kendine yönelip "ben bu muyum" sorusunu sormasını engellemek için tedbirler alınmış.
- Hastaneler ve mezarlıklar şehirlerin dışında tutulması, ölüm ve hayatın iç içe olduğu geleneksel yapıdan uzaklaştırılmış.
- Modern zamanda insan çok boyutlu bir varlık olmasına rağmen, sadece statik ve donuk bir çerçeve içinde ele alınıyor.
- 15:59İnsanın Çok Yönlü oluşu
- İnsan halifetullah, aziz ve saygın bir varlıktır.
- İnsan iki alemin, dünyanın ve ahiretin, maddenin ve madde ötesinin kendisine verilmiş bir varlıktır.
- Modern psikolojide insanın sadece görünen yönü ön plana çıkarken, Kur'an ve Sünnet insanın enfüsi olan tarafına vurgu yapıyor.
- 16:37Nefis ve İnsan
- İnsanın iç katmanlarından biri nefistir.
- İslam düşüncesinde ve tasavvufta içten ve özlem bir başlangıç vardır.
- Nakıs insanlardan kamil işler çıkmaz, kendi gerçekliğinizi gerçekleştiremeden ürettiklerinizde problemler olacaktır.
- 17:44İnsanın Doğası
- Batı medeniyetinin temelinde yatan "homo economicus" anlayışı, insanın kurdudur ve tüketmeye dayalı bir medeniyet anlayışıdır.
- İslam'da insan insanın kurdu değil, insanın dostudur ve yurdudur anlayışı vardır.
- İnsanı yaşatan ve insanlığın geleceğini inşa eden medeniyetler kalıcı olur.
- 18:37Nefis ve Tedavi
- Herkes bedenini tedavi etmek isterken, kendi karakterini tedavi etmek için bir şey yapmaz.
- Modern Batı, fizyolojinin yeniden inşasıyla insanın mutluluğunu ve huzurunu bulamadı.
- Transpersonel psikoloji, sufi psikoloji ve kalbi bulma psikolojisi ile insanın enfüse doğru bir çözüm aranıyor.
- 19:36Nefis Kavramı
- Akşemseddin, maddi hastalıkların mikropları kadar bulaşıcı ve etkili olan hastalıkların ruhani hastalıklar olduğunu belirtiyor.
- İnsanın ruhsal travmaları giderilmeden manevi huzura kavuşması mümkün değildir.
- Kur'an-ı Kerim'de nefis kavramı zatullah için, insan ruhu için, kalp için, beden için ve ikisi birlikte için kullanılmaktadır.
- 23:22Nefis Kavramının Kur'an'daki Anlamları
- Nefis kelimesi Kur'an'da farklı anlamlarda kullanılmıştır; hem ruh hem beden anlamında, manevi ve bedeni yükümlülükleri anlatmaktadır.
- Tasavvufi gelenekte nefis, insanın bedenindeki insana kötülüğü, fesadı emreder, Allah'tan gayrı her şeye sevk eden içgüdü veya benlik anlamında tanımlanır.
- Nefis kelimesi Kur'an'da cins olarak da kullanılmıştır, Rum Suresi 28. ayette Allah'ın insanlara kendilerinden bir temsil olarak verildiği belirtilmiştir.
- 25:29Tasavvuf Terminolojisinde Nefis
- Tasavvuf terminolojisinde nefis, his, hayat ve iradeli hareket kuvvetlerini taşıyan latif buharlı bir cevher olarak tanımlanır.
- Nefis, insanın kesafetten letafete, maddi boyuttan manevi boyuta, dışsal dış tezahürlerinden içsel gelişimlere doğru ilerleyen bir varlıktır.
- Nefis, yaratılışı gereği maddeye, eşyaya, dünyaya, geçici duygulara temayül eden insanın benlik dokusunun adıdır.
- 26:30"Kendini Bilen Rabbini Bilir" Sözü
- "Men arafe nefsehu fekad arafe rabbehu" (Kendini bilen Rabbini bilir) sözü, Hz. Ali'ye ait olduğu ifade edilen bir söz olup, tasavvuf geleneğinde nefse yüklenilen manayı en güzel ifade eden bir ifade biçimidir.
- Allah'ı ötelerde aramak değil, içimizde aramak esastır; Allah maddelerin ötesinde, her türlü tanımlamanın ötesindedir.
- Kendini sınırlılığını, sorumluluğunu, potansiyellerini ve acziyetini göremeyen bir insanın Allah'ın büyüklüğünü tanıması mümkün değildir.
- 30:28Tasavvuf ve İnsanın Kendini Tanımı
- İnsanın içindeki ilahi özü görmektir ve "Enfektü min ruhi" ayetinin sırrını okuyabilmektir.
- Tasavvuf, Allah'ın ahlakıyla ahlaklanmak, Allah'ın kendisinden sonsuz olan güzelliklerinden bir nebze de olsa kendimizi güzelleştirebilme sanatıdır.
- İnsanın zatını, ruhunu, varlığını ve gerçekliğini tanımak, içindeki maddenin ötesinde gizli olan ilahi dokuyu çözebilmektir.
- 32:26Tanrı Tasavvuru ve Yeryüzünün İnşası
- Kendimizi algılamam ve inşa etmem, varlığı konumlandırma, sahip olmak ya da olmak bağlamındaki konumlandırmamız, Tanrı'nın bir yere koymasına denk gelir.
- Müslüman bakış açısında her şeyin sahibi olan Allah tasavvuru olduğu için, Müslümanlar yeryüzünü yeşertip ihya ederler.
- Modern Batı anlayışında "ben güçlüyüm, ben sahip olmalıyım" düşüncesiyle yeryüzünde yeraltı kaynaklarını tüketip yer üstündeki değerleri yok ederler.
- 34:30Psikoloji ve Tasavvuf Arasındaki İlişki
- Psikoloji başlangıçta sadece insanın davranışlarını ve düşünce süreçlerini konu edinirken, zamanla varoluş felsefesi ve psikolojiyi şekillendirmesiyle birlikte nefse ve içgüdü mekanizmasına da kapı aralıyor.
- Freud'un alt ego, ego ve süper ego anlayışı çerçevesinde nefis olgusu ile manayı yakalama şansı olabilir, ancak Freud bu kapıyı saldırganlık ve cinsellikle inşa ediyor.
- Jung, psikolojiye aşkın boyut kazandırarak parapsikolojik deneyimlere ve rüyalara değer vererek, bilinçdışı kavramını daha derinleştirmiş ve tasavvufun geleneksel olarak çözümlemeye çalıştığı insan tipolojisini araştırmıştır.
- 38:13Psikoloji ve Tasavvuf Arasındaki Temel Farklar
- Tasavvuf normatiftirken, psikoloji betimsel bir yaklaşım benimser; her iki disiplinin paradigması ve başlangıç noktası farklıdır.
- Psikolojide gelişim evreleri sondan başlayarak ele alınırken, tasavvufta her şeyden önce Allah'ın varlığı ve ona yönelme ön plana çıkar.
- Gelecek yıllarda parapsikoloji gibi alanların gündeme girmesiyle psikoloji ve tasavvuf disiplinleri birbirine daha yakınlaşacak ve insanı anlama çabalarında buluşacaklardır.
- 40:08Tasavvuf'da Nefsin Mertebeleri
- Tasavvuf, insanı mutlu etmeye, huzurlu kılmaya ve kamil olmaya dönük bir disiplindir ve insanın iç dünyasını "yedi elva vatanı" olarak benzetir.
- İnsanın iç dünyasında iyi ile kötünün, doğruyla yanlışın, madde ile mananın sürekli çatıştığı bir alan vardır ve bu çatışmayı kontrol eden iki güç vardır: ruh ve nefis.
- Ruhun kontrol ettiği bir kalp dünyası insanı bahtiyar kılar, ancak nefis hakimiyet kazanırsa gönlün kararması ve kirletilmesi olur.
- 42:27Tasavvuf'da Nefs ve Ruh Eğitimi
- Tasavvufi tarikatlar insanın eğitimini iki farklı çerçevede temellendirmeye çalışır: ruhani tarikatlar ve nefsi tarikatlar.
- Ruhani tarikatlar gönül tasfiyesi, murakabe ve muhasebe gibi yöntemlerle insanın iç dünyasındaki derinliklere yolculuk sağlar.
- Nefsani tarikatlar ise tezkiye, riyazet ve mücahede gibi yöntemlerle nefsin kabalıklarını giderme çabasına girişir.
- 44:13Nefsın Dönüşüm Süreci
- Tasavvufta nefsin öldürülmesi veya ortadan kaldırılması yoktur, aksine nefsin arındırılması ve terbiye edilebilirliği vurgulanır.
- Nefsin öfke, kin, karaas, yalancılık, hırs ve riyay gibi özelliklerini olumlu yöne dönüştürmek gerekir.
- Tasavvuf'ta ruhbanlık anlayışı yoktur, nefsi öldürmeye yeltenmek yerine nefsin özelliklerini hayra analiz etmek önemlidir.
- 47:03Nefsin Özellikleri ve Terbiyesi
- Peygamberimiz nefsin aldatıcı, hain ve kötülüğünden bahsederek insanı Allah'tan alıkoyuşunu anlatıyor.
- Nefsin yok edilmesi değil, hayra kanalize edilmesi, süfli arzuların ulvi duygulara dönüştürülmesi gerekiyor.
- Nefsin eğitimi bir süreçtir ve basamak basamak ilerler, bir anda olmaz.
- 48:19Nefsin Mertebeleri
- Nefsin mertebeleri en bayağı nefisten başlayıp en saf nefse doğru ilerler.
- Nefsin öz olarak kötü değil, ancak şeytanın etkisiyle kötülüğe yönelme eğilimi geliştirir.
- Nefsin dış faktörlere açıktır; şeytan vesvese verirken, melekler elhem ve takva verir.
- 51:16Nefsin Terbiyesi ve Psikolojik Bağlantılar
- Nefs-i emmare (kötülüğü emreden nefis) ve Freud'un id kavramı arasında benzerlikler bulunabilir.
- Nefs-i emmare ve id, biyolojik varlığın devamını ister ve bunu sağlamak için harekete geçer.
- Freud'un idin taleplerinin süper ego tarafından engellenmesi yaklaşımı, nefsin terbiyesini devre dışı bırakmıştır.
- 53:47Nefsin Terbiyesi Süreci
- Nefsin terbiyesi Cüneyd-i Bağdadi'den beri farklı derecelendirmelerle ele alınmış, Tusteri tarafından sistemleştirilmiştir.
- Tarikatlar döneminde nefis terbiyesi bir eğitim sistemi haline gelmiş ve belli bir kıvam elde etmiştir.
- Her nefsin kendine özgü bir yaşam aleminin, din tecrübesinin ve evrakının olduğu belirtiliyor.
- 55:45Nefsin Mertebeleri ve Eğitim Süreci
- Nefs-i emmare mertebesindeki nefis, zalim, şirk, küfür, isyan gibi kötü hasletlere doludizgin dalmıştır.
- Bu mertebedeki nefise kelime-i tevhid zikri çekilir ve insan gönlünün iman ile açılması sağlanır.
- Nefs-i levvamede nefis, günaha karşı zaafı olsa da işledikten sonra utanma ve korku duyar, bu mertebedeki nefise "Hu Allah" zikri çektirilir.
- 58:22Tasavvuf ve Nefis Terbiyesi
- Tasavvuf, şeriat, tarikat, hakikat ve marifet boyutlarında Allah'tan başlayıp Allah'a varan yolculuk ve manevi alemlere geçiş sürecini içerir.
- Nefis terbiyesinde mertebeli bir eğitim sistemle peygamberlerin manevi neşesine yaklaşılabilir.
- Şeriatın sınırları her zaman kırmızı çizgidir ve tasavvufi gelenek içinde bu sınırlar korunmalıdır.
- 59:42Nefis ve Ruh Arasındaki Çatışma
- İnsanın içinde süfli tarafa çeken bir taraf ve ulvi tarafa çeken bir ruh vardır.
- Psikolojide bu çatışma Freud'un kişilik yapılanmasıyla ifade edilir: İt (biyolojik ihtiyaçların haz temelli giderilmesi) ve süper ego (morallere uygun davranış) arasında egonun alanında gerçekleşen bir çatışmadır.
- Ego, it ve süper egoyu bir düzlemde taşımaya çalışır.
- 1:01:24Maslow'un Kendini Gerçekleştirme Teorisi
- Abraham Maslow, bireyin kendini gerçekleştirebilmesi için önce fizyolojik, güvenlik, sevgi ve saygı ihtiyaçlarının karşılanması gerektiğini savunmuştur.
- Maslow'un yaklaşımı, Freud'un yaklaşımını kenara bırakarak hümanist psikolojinin ve transpersonal psikolojinin kurucusu olarak kabul edilmiştir.
- Maslow'a göre kendini gerçekleştiren insan dindardır; bilinçdışının üst boyutlarında gezinebildikçe dindar bir insan olur.
- 1:04:44Batı ve İslam Psikolojisi Arasındaki Farklar
- Batı psikolojisi, bireyin problemle baş etmesi için reçeteler sunmaya çalışır: Kendi başına çözebilir, Tanrı'ya havale edebilir veya işbirliği içinde çözebilir.
- Psikoloji, bireyin kendini gerçekleştirmesi için fizyolojik ve bilişsel kurgunun üst düzeye taşınması ve Tanrı'dan destek alınması gerektiğini savunur.
- İslam psikolojisi, nefsin eğitilebilir olduğunu ve insan-ı kamil olma yolculuğunu vurgular.
- 1:06:07Eğitim Psikolojisi ve İslam Psikolojisi
- Eğitim psikolojisi kitaplarında gelişim evreleri anlatılırken, seyri sülük ve insan-ı kamil kavramları yer almamaktadır.
- Bilim sadece bilim olarak ortak olması gerekirken, İslam dünyasının gerilemesiyle birlikte ideolojik bir tercih haline gelmiştir.
- Batı psikolojisi zihinsel aydınlanmayı sağlarken, insanın manevi duygularını ve vecihi huzurunu anlatabilmek için din psikolojisi yaklaşımları gereklidir.
- 1:09:14Tasavvufun Eğitim Anlayışı
- Tasavvuf, bin yıllık tecrübeye sahip bir eğitim aracı olarak değerlendirilirse, medeniyetin tecrübe ettiği bu eğitim anlayışından nasıl faydalanılabileceği düşünüldüğünde ümit olmaktadır.
- Batı'nın Hinduizm, Budizm ve Taoizm gibi Uzak Doğu dinlerine yönelmesi, seküler hayat felsefesi ve düşünce tarzı onu bu yöne itmektedir.
- İnsanlık anlam arayışında ve kendini bulma çabasında, yollar akıntısının önüne geçmek zorunlu değildir, çünkü insan arayışı devam edecektir.
- 1:12:15Nefsi Terbiye Anlayışı
- Allah'tan arınmış bir nefse sahip olmak, kötülüklerden uzak durmak ve bağları koparmak istenmektedir.
- Allah'la aramdaki en büyük perde nefis perdesidir ve bu engeli kaldırmak gerekmektedir.
- Nefsi terbiye etmek için iman ve tevhid olmazsa olmaz şarttır, bu bir özgürlük arayışıdır ve Allah'tan gayrı her şeyden alakasını kesme çabasının adıdır.
- 1:13:50Peygamber Efendimizin Nefsi Terbiye Metodu
- Peygamber Efendimiz, nefsi egomuzu, arzularımızı ve tutkularımızı putlaştırmamayı, ön plana çıkarmamayı öğretmiştir.
- Peygamber Efendimiz ifrat ve tefritten uzak bir din anlayışı teklif etmiş, oruçla arzularımıza gem vurmamızı, geceyi ihya etmemizi ve Allah'ın huzurunda bulunup şükreden kul olmaya davet etmiştir.
- Nefsi terbiye etmek için Kur'an'ın hükümlerine şekillendirilmek ve Kur'an ahlakına bürünmek gerekmektedir.
- 1:16:21Tasavvufun Ana Konuları
- Tasavvuf büyükleri, tasavvufun iki ana konusu olduğunu belirtmektedir: tahalluk ve tahakkuk.
- Tahalluk, nefsin güzel ahlaka bürünmesi ve ahlaki güzellikleri yaşayabilir hale gelmesidir.
- Tahakkuk, bu ahlakın, maneviyatın ve dindarlığın sonucu olarak feyz-i ilahi ile manevi bilgilere donabilmenin adıdır.
- 1:17:14Sahip Olma Eğilimi ve Çözümü
- İnsanın sahip olma eğiliminde olması, her şeyi kendisi için ve sonuna kadar tüketerek sahip olmak istemesidir.
- Erik Erikson, Batı'nın bu krizini çözümlemiş ve sahip olmaktan olmaya geçilmesi gerektiğini tavsiye etmiştir.
- Sahip olmaktan olmaya geçmek, varlıkların tüketilmesi değil, yerli yerinde kullanılması şeklindeki bir aidiyete kapı açmalıdır.
- 1:18:32Modern İnsan ve Dini Bakış Açısı
- Modern dönemde intihar oranının artmasının bir sebebi, modern insanın bedeninin ve sahip olduklarının kendisine ait olduğunu düşünmesidir.
- İslam düşüncesinde her şey bize emanet olduğundan, üzerinde tasarrufta bulunamaz.
- Modern insan kendisini Tanrı'ya karşı konumlandırırken, dini bir pazarlık düzeyinde iletişim kurmaktadır.
- 1:19:34Psikoloji ve Dini Bağlantı
- Psikoloji, kendisiyle, çevreyle ve evrenle barışık olan insanların daha başarılı olabileceğini söylüyor.
- İç motivasyonlu bir dindarlığın (Allah için yaşayan ve beklenti içermeyen kişilerin) kendini gerçekleştirmede olumlu bir katkısı vardır.
- Din, toplumsal bağlılık vererek kişiye bir network oluşturmasını sağlar ve hemfikir insanlarla sosyalleşme imkanı sunar.
- 1:21:05Dinin Psikolojik Katkıları
- Din, tutarlılık sağlayarak ümit ve korku arasındaki dengede tutar.
- Hikmet, olumlu algılama ve pozitif yargı geliştirme sağlar; olumsuz yargı geliştirme psikolojik problemlerin kaynağıdır.
- Dolaylı koruma olarak emir ve yasaklara uyma, insanı kötülükten alıkoyup iyiliği yönlendirir.
- 1:22:11Modern Zamanlarda Nefis Terbiyesi
- Modern zamanlarda insanın benliğinin değişim ve dönüşümü, nefsiyle mücadelesi, nefsi tezkiyesi bu zamanın ruhuna yabancı süreçler değildir.
- Bugün bu süreçler daha fazla ihtiyaç duyulmaktadır.
- Tasavvuf hayali veya efsunlaşmış bir sistem değil, aksine afaki söylemleri dile getiren bir sistemdir.
- 1:22:59Tasavvufun Temel Özellikleri
- Tasavvuf, bir pişme sanatı ve olgunlaşma serüvenidir, özgürleşme sanatıdır ve nefsin, bayağılıkların kurtuluşudur.
- Tasavvuf, taklit hastalığından kurtulup tahkike erme çabasıdır ve manevi kemalatı sağlarken, eşyanın hakikatine erme çabasının adıdır.
- Sufiler "virdi olmayanın varidatı olmaz" derler; darlığımızı gerçekleştirirken sorumlulukları yerine getirmeyenin başarıya ulaşma şansı yoktur.
- 1:24:26Tasavvufun Eğitim Amacı
- "Dolmadan boşalmıyor, insan olmadan olduamıyor" sözü, insanın eksikliklerini, kusurlarını gidermesi gerektiğini vurgular.
- Tasavvuf, insana öncelikleri ile ehven olanları arasında tercih yapmasını ister ve sıradan bir birey olmak yerine Allah'ın sevdiği, razı olduğu bir kul konumuna gelmek ister.
- Tasavvuf büyükleri, müritleri kendi kabında değerlendirir ve şeyh efendi, müridinin şahsiyet kazanmasını, onurlu ve kendine yaraşan bir hayat sürmesini ister.
- 1:26:30Tasavvufun Modern Anlamı
- Tasavvuf merasimler yığını değildir, dinin özünü, ruhunu kavrama çabasıdır ve bu özelliğinden dolayı insanlığın ortak sorunlarına çözümüdür.
- Günümüzde Mevlana'nın Mesnevi'si, İslam'ın kurallarını anlatan kitaplardan daha çok Batı'da ilgi görmektedir.
- Mesnevi, insanların özgürlük sorunu, ölüm ötesi sorunu, maddi-manevi boyutu ve Allah-insan ilişkisini çözmeye çalışıyor.
- 1:28:40Modern İnsanın Arayışı
- Modern insana zamanı geride bakıldığında, günümüzde yaşadığımız demiyi anlamlı kılmak ve Rahman'la karşılaştığımızda "hoş geldin" diyebilecek bir hayat yaşamak gerekiyor.
- Hayatı sözlerine şahit olmalı ve hayat ile sözler birlikte olduğunda, kendisiyle varlıkla ve Allah ile barışık olduğunda mutlu olacak.
- Psikoloji anlam arayışının etrafında dönerken, Allah'la olan irtibatını kurmak ve ubudiyet, uluhiyet çizgisinde insanı merkeze koyarak bu arayışa yönelmek önemlidir.