Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Aylık Okumalar" programı formatında hazırlanmış, İslam'da istişare ve şura kavramlarını ele alan akademik bir sunumdur. Sunumda Şefik Sevim, Fevzi Zülaloğlu, Murat Kayacan ve Kenan Levent gibi yazarların makaleleri değerlendirilmektedir.
- Video, istişarenin etimolojik kökeni, Kur'an-ı Kerim'deki örnekleri, aile içindeki uygulamaları ve İslam tarihindeki farklı uygulamalarını ele almaktadır. Ayrıca İslam dünyasındaki siyasi yönetim sistemleri (halifelik, saltanat, şura), Türk siyaseti ve AK Parti iktidarının değerlendirilmesi gibi konular da tartışılmaktadır.
- Sunum, İslam'da istişarenin önemi, "fikir kovandan bal çıkarma" usulü ve şahsiyet sahibi insanlar arasında gerçekleşmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Ayrıca İslam dünyasındaki siyasi durum, Türk Müslümanlarının konumu ve günümüz küresel sistemindeki cahiliyet karşıtı bir mücadele anlayışı da ele alınmaktadır.
- 00:11Aylık Okumalar Programı Tanıtımı
- Her ayın son Perşembe günü gerçekleştirilen aylık okumalar programı, dergi içeriğine bakış, siyasi-kültürel gündeme göz atma ve okuma faaliyetlerini güçlendirme amacıyla düzenleniyor.
- Programın amacı, zihin indeksi oluşturmak, gözden kaçırdıkları hatırlatmak ve istişare kültürünü geliştirmek.
- Aralık 2017 sayısı 321. sayı olarak neşredildi ve 27 yıllık bir süre, istikrar ve nesil anlamına geliyor.
- 01:22Dergi İçeriği ve Ön Kapak
- Dergi ön kapakta istişare konusu işleniyor, arka sayfada ise Doğu Guta'dan bir bombardıman sonrasında kurtarılan iki çocuk görüntüsü yer alıyor.
- Doğu Guta, 450-400 bin sivilin ablukaya alınmış ve açlık yaşadığı bir bölgedir, hala saldırılar devam ediyor.
- Dergide 19 yazı ve toplam 80 sayfa içerik bulunuyor; İslam dünyası, çeviri yazıları, Kur'an çalışmaları, edebiyat ve kitap tanıtımı gibi çeşitli konular ele alınıyor.
- 03:18Yazılar ve İçerikler
- Yılmaz Çakır'ın "O Öldümedi, Kalbimizde Yaşıyor" başlıklı anı yazısında, çocukluk dönemindeki 10 Kasım'ın siyah beyaz, asık suratlar, matem, siren, dökülen yapraklar ve uzun kabaklar anlatılıyor.
- Atatürk kültür ritüelleri üzerine Doçent Dr. Ahmet Yıldız ile yapılan röportajda, muhafazakar kitle içinde tekrar gündeme gelen Atatürkçülük ve Kemalizm ile Jakoben ideolojilerin ortak yönleri inceleniyor.
- Rıdvan Kaya'nın "İktidar Görevi, İcat Karşısında Tutumumuz" yazısında, Türkiye'nin iç ve dış siyasetteki gerilimli durumu, harici düşmanlıklar ve bu durumun iktidarın eleştiriye karşı kapalı olması etkisi ele alınıyor.
- 07:31Diğer Yazılar ve Konular
- Hamza'nın "Hak Mücadelesinde Yatay ve Dikey Tarih Akışı" yazısında, İslam'ın tebliğ, ümmetin yeniden inşası ve islahı mücadelesinde doğru tercih ve hak ölçüye uymak arasındaki fark inceleniyor.
- Osman Sevim'in "Tevazu" yazısında, tevazu ve istila kavramları ele alınıyor; tevazu, kibirden uzak, Allah'a, insanlara ve tabiata karşı ölçülü davranmanın bir davranışı olarak tanımlanıyor.
- Dergide komplo teorileri, Dayton Anlaşması'nın Bosnalılara getirdiği yük, bilim ve teknoloji dünya görüşünden azade isimli yazılar da yer alıyor.
- 13:18Gündem Yazıları
- Gündem yazılarında muhafazakar Atatürkçülük ve kimlik krizi ele alınıyor; AK Parti'nin 10 Kasım'da Atatürk'ü sahiplendiği ve bu durumun kafa karışıklığına sebep olduğu belirtiliyor.
- 15 Temmuz'un çok büyük bir etkisi olduğu ve resmi ideolojilerin hesaplaşmak ve tasfiye etmek için iyi bir fırsattı fakat değerlendirilemediği vurgulanıyor.
- İktidarın yanlış uygulamalarını eleştirebiliriz ancak kirliliğe dair bozucu etkileri konusunda müsamaha etmememiz gerektiği vurgulanıyor.
- 15:39Şefik Sevim'in İstişare Hakkındaki Görüşleri
- Şefik Sevim, istişarenin fıtri bir ihtiyaç olduğunu ve Kur'an-ı Kerim'de Firavun'un ve Musa Aleyhisselam'ın çevresindekilerle istişare etmelerini örnek olarak zikreder.
- Elçilerin Allah'tan vahiy almalarına rağmen istişare etmeleri emredilmesi, diğer insanların da istişare etmelerinin gerekliliğini gösterir.
- İstişareyi işlevsel kılabilmek için, istişare edenler arasında son sözü söyleyebilecek bir kişinin olması gerekir, böylece istişare bir kakafoni değil, senfoni uyumu oluşturur.
- 19:04Modern İnsanın İstişareye Yaklaşımı
- Modern insanın kendini yeterli görmesi, kendin merkeze alması, bireyselleşmesi ve egosunu aşırı geliştirmesi istişareye engel olur.
- İstişarenin ortaya çıkabilmesi için kişiye asgari seviyede tevazu kültürünün yerleşmesi gerekir.
- Şura ve istişarenin sağlıklı işletilmesi, en uygun kararları alabilme imkanı, paydaşlar arasında güven ve muhabbet geliştirme, başarısızlıklarda motivasyon sağlama ve bilgi ukalasını önleme gibi avantajlar sağlar.
- 21:02İstişarenin İncelikleri ve Önemi
- Hiyerarşik kültürü olan yapılarda çevrenin sadece bilgilendirilmesi istişarenin insicamını bozar, çevrenin görüşlerinin kararma mekanizmalarında yansıtılması gerekir.
- İstişare ehlinin mutlaka basiretli ve feraset sahibi insanlardan seçilmesi önemlidir.
- Bireysel akılla çözülemeyen sorunlar için kolektif akıl kullanmak gerekir.
- 22:03Fevzi Zülaloğlu'nun İstişare Hakkındaki Görüşleri
- İstişarenin etimolojik kökeni "fikir kovandan bal çıkartma" anlamına gelir, yani değerli olan bir şeyi bulunduğu yerde bırakmaksızın faydalı olacağı alana çekme usulüdür.
- Sözlük anlamında danışma ve görüş alışverişinde bulunma, istilahi anlamda ise yöneticilerin sorumluluklarını yerine getirme adına diğer görüşlere değer verdiği kişilerden görüş almasıdır.
- İstişare, müminlerin temel özellikleridir ve Müslüman toplulukların karar alma yöntemidir; Kur'an'ın istişareyi tavsiye eden mesajları tekil irade ile alınan kararları hoş karşılamaz.
- 24:59Aile İçinde İstişare
- İstişare, aile hayatı içerisinde de gerçekleştirilmesi gereken imani bir sorumluluktur.
- Çocuğun sütten kesilmesi gibi konularda eşler istişare ederken karara eşit düzeyde müdahale ederler.
- 25:24İstişare ve Aile İçi Yönetimi
- Mümin erkeklerin aile içerisindeki yöneticiliğine (kavvamlık) dikkat çekilirken, istişare sorumluluğu ve zorunluluğu düşürülmez.
- Aile reisi, "ne olursa olsun benim dediğim olsun" mantığı yerine istişare sorumluluğunu yerine getirmelidir.
- İstişare yaparken, kadınların daha hassas olabileceğini ve çocukların farklı yaklaşabileceğini göz önünde bulundurmalıdır.
- 26:39İstişarenin Tevhidle İlişkisi
- İstişarenin tevhidle ilişkisi, zımni karşıtı olan müstağnilik (kendi kendine yetme düşüncesi) ile ilah edinme durumuna hazırladığı gerçekliğini ortaya koymaktadır.
- Fevzi Zülaloğlu, istişarenin birlikte iş yapmanın en adaletli yolunu, fikir kovandan bal çıkarma usulünü ve zulüm üreten diktatörlüklerin panzehri olduğunu belirtmektedir.
- İstişare ile alınan eksik kararlar, münferit kararlardan daha hayırlıdır.
- 27:44Kur'an'da İstişare
- Kenan Levent'in makalesinde Kur'an'da istişare kapsamında olduğu düşünülen, doğrudan "işişare" fiillerinin geçmediği ancak içeriğine bakarak istişare olarak değerlendirilebilecek ayetler bulunmaktadır.
- Bu ayetler arasında Adem aleyhisselam kıssası, İbrahim aleyhisselam kıssası, Süleyman'ın çevresine danışması, Hz. Musa'nın kardeşi Harun'u yardımcı olarak istemesi ve Firavun'un çevresindekilerle danışması bulunmaktadır.
- 29:09İstişare Hakkında Sorular
- Murat Kayacan'ın makalesinde beş soru sorulmaktadır: Allah meleklerle istişare eder mi?, gayrimüslimler istişare eder mi?, Hz. Muhammed istişare eder miydi? ve sahabenin istişaresine örnekler sunulmaktadır.
- İstişare, öznelerin (şahsiyet sahibi insanların) bir arada olduğu yerde gerçekleşir, fikir kovandan bal çıkarma usulüdür.
- Günümüzde istişare kültürü yaygınlaşmış olsa da, çıkar odaklı genel kurullarda insanların birbirinin gırtlağını yapıştırdığı görülmektedir.
- 32:36Düşünce Dergisi ve İstişare
- Düşünce dergisi, İslam'ın sabiteleri ve kavramlarıyla kendini ifade etme gücünü elde etmiştir.
- İlk defa 1976 yılında yayınlanan Düşünce dergisi, Türkiye Müslümanları'na "biz milliyetçi ve devletçi değiliz, sadece Müslümanız" mesajını iletmektedir.
- İstişare ile şura arasındaki farklar konusunda henüz bir model oluşturulamamıştır; istişare danışma, şura ise ortak bir akıl üretme boyutudur.
- 35:55İslam Siyaseti ve Dergi Çözümlemesi
- Asırlardan beri kaybedilen değerleri kısa sürede (20-30 yıl) üretmek mümkün değil, ancak problemi iyi anlayıp tasvir edersek ulaşmak mümkün.
- İslam siyaseti konusunda kapsayıcı düzeyde yazılım, makaleler, tespitler ve ciddi tartışmalar yetersizdir.
- Türkiye'de İslam siyaseti konusunda "Tevhidi Uyanış Süreci" adı verilen bir arayış yaşanmaktadır.
- 37:43İslam Siyaseti Dergileri
- İslam siyaseti konusunu kavrayan ve yayını sürdüren dergiler çok azdır; "Hak Söz" dergisi dışında "Ümran" dergisi ön plana çıkmaktadır.
- Diğer önemli dergiler arasında "İktibas", "Değişim", "Özgün İrade", "Kur'an-ı Hayat" ve "Altınoluk Cemaati"nin "Altınok Dergisi" bulunmaktadır.
- İslam siyaseti konusunda cemaat hareketi iddia eden bazı çevreler bile bir dergi çıkaramamaktadır.
- 40:17İslam Siyaseti ve Kur'an
- İslam siyaseti konusunda Kur'an'ın evrensel bir kitap olduğu düşünülerek günümüzün cahiliyeti ele alınmalıdır.
- Kur'an insanları karanlıktan aydınlığa çıkarmak için gelmiş bir kitap olduğundan, yaşadığımız süreçte Kur'an'la illet bağını kurmak gerekir.
- Ortak içtihat boyutuyla bir şey söylemek gerekir, çünkü söylemezseniz insanların zihnini egemen medya dolduruyor ve yönlendiriyor.
- 42:30Siyasi Durum ve Mücadele
- Türkiye'deki siyasi durumda iktidar, resmi ideoloji ve halkla ilişki trafiğinde inişli çıkışlar ve tartışmalar yaşanmaktadır.
- Günümüzde küresel sistem artık sadece modernist değil, postmodern bir sistem haline gelmiştir ve "sen de haklısın" diyerek kimliği tüketim pazarında eriten bir yaklaşıma sahiptir.
- İslam siyaseti içinde kendi bilincimizi, şahsiyetimizi imar edeceğiz, İslam adına konuşma yetkisini kullanma, istişare, ehil olma ve şura formu üretme noktasına ulaşmaya çalışacağız.
- 46:35Mücadele Stratejisi
- İslam siyaseti içinde dış emperyalizmler ve iç mikroplarla mücadele ederek, içinde yaşadığımız toplumu uyandırmaya çalışacağız.
- İslam siyaseti içinde İslam şahsiyet inşası, İslam şahsiyeti inşa olmuş insanlarla iş yapabilme ve bunu şura birliklerine dönüştürebilme amaçlanmaktadır.
- Reel siyaset, ümmet dayanışmasına katkı sağlıyorsa önemlidir, ancak her şeyi unutup içine girmek yerine ana esas görevleri bilerek ilgilenmek gerekir.
- 50:01İslam Birliği ve Kudüs Sorunu
- İslam Birliği İstanbul toplantısı önemliydi, ancak Türkiye'nin diğer Müslüman ülkeleri motive etmesi ve risk üstlenmesi de önemli.
- Kudüs ve Filistin topraklarında İsrail rejimi kurulduğundan beri yapılan zulüm, katliam ve insan hakları ihlalleri, Suriye'deki olaylara kıyasla çok daha azdır.
- Kudüs olayı, diğer pislikleri altına sıyırarak eleştirmek için kullanılıyor.
- 53:04Atatürkçülük ve AK Parti
- AK Parti'nin Atatürk'ü sahiplenme yaklaşımı her kesimden şaşkınlık yaratmış.
- Atatürk'ü bir kişi kültü olarak sunmak ve reis kültünü üretmek istiyorlar.
- Türkiye'deki AK Parti bugüne kadar elde ettiği kazanımları statükoyu aşma çabası neticesinde elde etti.
- 55:2215 Temmuz Direnişi ve Sonrası
- 15 Temmuz darbe girişiminden sonraki direniş bir milliyetçi forma dönüşüyor.
- BYLock'tan serbest bırakılan binlerce kişi çoğu Müslüman olmasına rağmen bu konu tartışılmıyor.
- Ergenekon, Balyoz ve 28 Şubat darbesi davalarında sadece altmış kişi sorumlu mevkie düşürüldü ve yurt dışına çıkma yasağı kaldırıldı.
- 59:31Hukuk Devleti ve Türkiye'deki Sorunlar
- Türkiye'de önemli sorunlar var ve harici düşmanlar edebiyatı çok abartılıyor.
- 15 Temmuz'dan sonra direnişin özünü oluşturan halka inmemiz ve diriliği çoğaltmamız gerekiyor.
- Kemalist bürokrasiye karşı, FETÖ'ye karşı bir ittifak yapılıyor.
- 1:02:42Toplum Analizi
- Toplum dağılmış bir ümmetin çocukları ve ciddi bir toplum analizi yapmadan iyi bir hareket hattı yürütemeyiz.
- Bu toplum bin yıl evvel Müslümanlaştı ancak yeniden İslamlaştırması gerekiyor.
- Cumhuriyet'in kurulduğundan bu yana belki şu anda islami bilgi, bilinç, birikim miktarı itibariyle en iyi dönemdeyiz ama sayılarımız çok düşük.
- 1:05:21AK Parti'nin Milliyetçiliği ve İktidar Anlayışı
- AK Parti, iktidar olmak, Türkiye'nin şartlarını iyileştirmek ve milli dindarlık duygusuyla iktidar olmaya çalışan kadroların bir partisi olarak tanımlanıyor.
- Tek bayrak, tek vatan, tek devlet gibi kavramlar ulusal tabulardır ve yanlıştır; Türkiye'yi temsil eden bir bayrak ve vatan vardır.
- AK Parti iktidarının alternatifleri de ortada olsa da, bunların hiç birinin Müslümanlar için daha hayırlı sonuçlar doğurmayacağını tahmin etmek zor değildir.
- 1:08:11AK Parti'nin Duygusal ve İlke Sorunları
- AK Parti ümmete en yakın, Müslümanların umuruna en yakın bir yapı olarak tanımlanıyor, ancak kendini Türkiye sistemi içinde tanımlıyor.
- AK Parti içinde faaliyet yürüten tutarlı kişiler beklenen beklentileri karşılamadı ve bu beklenti başkanlık sistemi boyutuyla bir seneden beri geriye gidiyor.
- Dış dünyada tüm ümmet maslatı açısından Türkiye yaslanacak tek merci olarak görülüyor, ancak bu kararnameler istişare ve ortak akla sevk etme mekanizması açısından yetersiz kalıyor.
- 1:10:45Hukuk ve Adalet Sorunları
- 28 Şubat'ta "hak, hukuk, adalet" diye bağırırken, şu anda bu duyguyu öldüren politikalar uygulanıyor.
- Yargıtay'ın yeni kararıyla FETÖ'cüler yedi kategoriye bölünmüş, ancak bu kategorizasyon sadece örgüt mensubu olmayanlar için de uygulanıyor.
- Düşünce suçu işleyen kişilerin de örgüt elemanı sayılıp hapse atılması, Türkiye'yi en fazla yaralayan durum olarak belirtiliyor.
- 1:14:47Gençlerin Siyasi Tercihleri ve Tutarlılık
- Türkiye raporlarına göre gençlerin oy oranları MHP %34, CHP %24, AK Parti %21 olarak belirtiliyor, ancak başkanlık sisteminde AK Parti'nin oy oranı %19'a düşmüş.
- Gençler tutarlılık, adalet, geleceğe bakışta ufuk ve matlık istiyor, ancak bu olaylar kapatılıyor.
- Kudüs olayı belki biraz toparlamış olsa da, en üst düzeydeki insanların kanaati AK Parti'nin birinci turda geçemeyeceği, ikinci turda da %40-45 kazanma ihtimali olduğu.
- 1:17:32Yönetim Biçimleri ve Tarihi Akış
- Ahkam-ı sultaniye-i şeriye kitapları fıkıh boyutunda bir devlet yönetimi tarafından önerilmiş, ancak şura gibi bir yönetim biçimi yoktu.
- Halifelik formatı var, ancak halife-Omer yerine imam-Omer olarak ifade edilmeli.
- Hilafet kavramı tartışmalı bir terimdir ve Abbasiler döneminde "Allah'ın yeryüzündeki gölgesi" anlamında kullanılmıştır.
- 1:19:31Kur'an'da İmam ve Şura Kavramları
- Kur'an-ı Kerim'de "mülk", "emir" ve "imam" ifadeleri olumsuz, nötr veya olumlu anlamda kullanılmaktadır.
- Emeviler "emirü'l-mü'minin" ifadesini kullanırken, bu ifade şura kavramına geçişle ilgili bir konudur.
- "Ulül emre" ifadesi tekil değil, çoğul bir ifadedir ve şura ve istişare boyutuyla ilgilidir.
- 1:20:55Şura Kavramının Tarihsel Uygulamaları
- Müslümanların önde gelenlerinin meclisi, yöneticilerden, din bilginlerinden, valilerden ve Müslümanların işlerini görme konusunda yetkin olanlardan oluşur.
- İbn Tümert'in hareketinde (1100'ler) "Yetmişler Meclisi" isimli bir kurum vardı, İslam bilginlerinden oluşan bu meclis anayasa mahkemesi gibi bir rol oynardı.
- Yetmişler Meclisi, en büyük aşiretlerin temsilcileri ve İslam bilginlerinden oluşurdu ve alınan kararlar imamı/Meliki de bağlanırdı.
- 1:23:20Şura Sisteminin Tarihsel Durumu
- Muvahhidler devleti yıkıldıktan sonra İslam'ın kitlesel işleyiş mekanizması çöktü ve daha sonra Selçuklu, Osmanlı gibi devletlerde şura yönetimine rastlanmamıştır.
- İslam tarih kitaplarında coğrafyamızın sadece yüzde elli'si hakkında bilgi verilirken, Mutezila, İbareler, Ebu Hanife'nin gerçek suluk ve usuller hakkında bilgimiz yoktur.
- Ömer bin Abdülaziz, sistem içi mücadelede bir örnektir ve sistem cahili yapıya sapmış bir saltanat sistemiydi.
- 1:27:44İstişare ve Liderlik Kavramları
- Tek kişinin sonuca bağlaması fikri yanlıştır, şefik sevi gibi liderler bugün de böyle işler.
- Liderlik fikir liderliğidir ve ilkeler ön plandadır.
- İstişare Kur'an-ı Kerim'de farz değildir, emir değildir; fıkıh kitaplarında mendup veya vaki olarak değerlendirilmiştir.