Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, VAV Radyo'da yayınlanan "İslam Ahlakı" programının bir bölümüdür. Programı, öğretim üyesi Dr. Kamil Yaşaroğlu sunmaktadır.
- Video, İslam'da cömertlik ve infak kavramlarını detaylı şekilde ele almaktadır. Program, cömertliğin tanımı ve dereceleri, infakın türleri (zekat, sadaka, karz-ı hasen, kurban), Kur'an-ı Kerim'den infak emirleri ve Hz. Muhammed'in cömertlik örnekleri ile başlayıp, cömertliğin faydalarını ve adabını anlatmaktadır. Ayrıca cömertliğin sadece maddi yardım olmayıp, bilgi paylaşımı, affetme ve tatlı sözler gibi manevi yardımları da içerdiği vurgulanmaktadır.
- Programda Hz. Ali, Hz. Osman, Hz. Ebubekir, Abdurrahman bin Avf, Enes'in annesi Rumeysa ve Hz. Zeynep gibi sahabelerin cömertlik örnekleri paylaşılırken, cömertliğin Allah'ın "El-Kerim" ve "Zülcelali" gibi güzel isimlerinin yansıması olduğu ve gösteriş amaçlı yapılan yardımların manevi değeri olmadığı da vurgulanmaktadır.
- 00:21İslam'da Cömertlik ve Paylaşım
- İslam dini, Kur'an-ı Kerim'de ve Hz. Peygamber'in hadislerinde paylaşmanın maddi ve manevi hayatımızın tamamını kapsayacak şekilde ele alındığını ve dini ahlaki bir görev olarak ortaya koymuşdur.
- Kur'an-ı Kerim'de Maide Suresi 2. ayetinde "iyilik ve takvada yardımlaşın, kötülük ve düşmanlık yolunda yardımlaşmayın" buyurulurken, Hz. Peygamber "kardeşinin ihtiyacını gideren kimsenin ihtiyacını da Allah giderir" demiştir.
- Cömertlik, kişinin sahip olduğu imkanlardan başkalarına meşru ölçüler dahilinde ve Allah rızasını gözeterek yardımda bulunmasını sağlayan ahlaki bir erdemdir.
- 02:32İslam Literatüründe Cömertlik Kavramı
- İslam literatüründe cömertlik için seha, sehavet, cud gibi terimler kullanılmıştır ve Kur'an-ı Kerim'de infaksar, ita, itham, ihsan, ikram gibi mastarlardan türeyen fiillerle cömertlik erdeminin önemi vurgulanmıştır.
- İslam alimleri, cömertliği çeşitli derecelere ayırarak, en alt derecesini farz ibadet olan zekat ve ailenin geçimini sağlamak gibi görevlerin yerine getirilmesi olarak görmüştür.
- Cömertliğin üç derecesi olarak sehavet (imkanların çoğunu kendisine ayırarak az kısmını hayır yolunda kullanma), cud (azını kendisine ayırarak çoğunu başkalarına ikram etme) ve isar (kendisini mahrum bırakarak elindeki imkanları başkaları için kullanma) olarak tanımlanmıştır.
- 05:11Cömertliğin Özellikleri ve Ön Şartları
- Cömertlik gönülden gelen bir paylaşımdır; sevgiyi, şefkati, bilgiyi, zamanı ve serveti paylaşabilmek demektir.
- Cömertliğin ön şartı sevgi ve merhamet duygusuyla hareket etmektir; kalbinde sevgiden eser olmayan, başkalarını sevmeyen kişi cömert olamaz.
- Cömertlik karşılıksız vermek demektir; verilen şeyden karşılık beklenirse, o davranış cömertlik olmaz, o zaman onun adı ticaret olur.
- 06:02Infak Kavramı ve Türleri
- Infak, Allah'ın hoşnutluğunu elde etme amacıyla bir insanın kendi servetinden harcama yapması, muhtaçlara ayni ve nakdi yardımda bulunmasını ifade eder.
- Infakın içinde zekat ibadeti, gönüllü olarak yapılan her çeşit iyilik ve hayır, fıtır sadakası, kurban ibadeti, karz-ı hasen (borç verme) ve sadaka (gönüllü bağışlar) bulunur.
- Cömertlik insani bir duygu olmasının yanı sıra ilahi bir ahlaktır; Kur'an'da cömertlik öncelikle Allah'ın sıfatları arasında gösterilir.
- 08:00Allah'ın Cömertlik İsimleri
- Allah'ın isimleri arasında El-Kerim, Zülcelali ve'l-Ikram gibi cömertlikle ilgili isimler vardır; bu isimler özellikle Allah'ın kullarına yönelik lütuf ve ikramını vurgulamaktadır.
- Allah canlı, cansız, inanan, inanmayan, kendisini seven veya kendisine düşman olan her varlığa sürekli ikram eder; sonsuz lütuf ve kerem sahibidir.
- Kerem kavramı Allah'a nispet edildiğinde lütuf ve ihsanda bulunma manası ağır basar; İslam alimleri, Kerim isminin övgüye layık bütün nitelikleri kapsadığına dikkat çekerler ve bunların başında Allah'ın lütufkarlığı ile affediciliğinin geldiğini belirtirler.
- 11:07İnsanın Cömertlik Görevi
- Zülcelali ve'l-Ikram isminden bir kulun nasibi, Allah'ın azametinin yanı sıra lütuf ve ikram sıfatları bağlamında kulluk görevini yerine getirmesi, kendisine verilen nimet ve imkanları Allah'ın diğer kullarıyla paylaşmasıdır.
- İnsanların Allah'ın cömertliğini değişik yönleriyle ifade eden Rahman, Rahim, Vehhab, Latif, Tewwab, Gaffar, Afuv, Rauf, Hadi gibi ilahi isimlerden nasipleri vardır.
- Hz. Peygamber "Allah cömerttir ve cömertliği sever" buyururken, cömert karşılığında Allah'ın isimlerinden biri olarak cevat kelimesini kullanmıştır.
- 12:56İman ve Infak İlişkisi
- İslam'a göre mal ve mülkün asıl sahibi Allah'tır, insanlar emanetçidir; her ne kadar çoğu zaman malın gerçek sahibi olduğunu düşünmüş olsak da aslında bizler emanetçiyiz.
- İnsanın rızkı veren yaratıcının kendisidir; Allah mülkünde dilediği gibi tasarrufta bulunabilir, kullarından kimine az, kimine çok vermesi bir imtihan gereğidir.
- Allah'ın emanet olarak verdiği servetten başkalarına infakta bulunmak gerekiyor.
- 14:05İslam'da İnfak ve Cömertlik
- İslam'ın temel prensiplerine göre insanın malında nasıl tasarrufta bulunacağı konusunda Allah yol göstermiştir.
- Mekke döneminde inen Leyl Suresi'nde cimrilik eden ve yoksula yedirmeyi reddedenler uyarılmıştır.
- Bakara Suresi'nde Allah'a samimiyetle inanan müminlerin başlıca özellikleri arasında iman, namaz ve infak zikredilmiştir.
- 15:49İnfak Türleri ve Önemi
- Fahreddin er-Razi'ye göre Bakara Suresi'ndeki infak ayeti, zekat gibi farz infak ve gönüllü yapılan mendup infak türlerini kapsar.
- Kur'an-ı Kerim'de ikiyüzden fazla yerde infakın emir ve teşvik edilmesi, Allah'ın kullarına olan sonsuz merhametinin bir sonucudur.
- İnfak şuuru, kişinin elindeki malın Allah'ın mülkünde olduğunu ve nimetlerin emanet olarak kendisine verildiğini hissettirir.
- 19:24Peygamberimizin Cömertliği
- Hz. Peygamber cömertliğin hayata yansıması konusunda en güzel örnekliği ortaya koymuştur.
- Abdullah bin Abbas, Hz. Peygamber'in insanların en cömerdi olduğunu ve Ramazan ayında cömertliğinin daha da arttığını belirtmiştir.
- Safvan bin Ümeyye, Hz. Peygamber'in cömertliğine hayran kalmış, kelime-i şehadet getirerek Müslüman olmuştur.
- 22:26Sahabe-i Kiram'ın Cömertliği
- Hz. Peygamber, ashabını cömertlik konusunda teşvik etmiştir: "İnfak et, sayıp durma. Allah da sana karşı nimetini sayıp esirger."
- Hz. Osman, Medine'ye hicretten sonra içme suyu sıkıntısı yaşandığı bir sırada otuzbeş bin dirheme satın aldığı Rume kuyusunu vakfetmiştir.
- Abdurrahman bin Avf, beşyüz deve yükü tutan büyük bir kervanı bir defada bağışlamış ve bir günde otuz köleyi özgürlüğüne kavuşturmuştur.
- 24:46Diğer Cömert Sahabe Örnekleri
- Hz. Peygamberin hizmetkarı Enes'in annesi Rumeysa, hurma bahçesini Resulullah'a ikram etmiş, Peygamber bu bahçeyi dadısı Ümmü Eymen'e ikram etmiştir.
- Hz. Peygamber, Hayber fethedilince Rumeysa Hanım'ın hediyesi olan hurma bahçesini ona teşekkür ve dualarla birlikte geri vermiştir.
- Hz. Zeynep binti Cahş, el işçiliğinden elde ettiği geliri Allah yolunda harcardı ve Hz. Ömer zamanında kendisine tahsis edilen yıllık oniki bin dirhemi fakirlere dağıtmıştı.
- 27:12Cömertliğin Faydaları
- Cömertlik insanı cimrilikten kurtarır ve Kur'an-ı Kerim'de cimrilik edenlerin Allah tarafından sevilmemesi öğütlenmektedir.
- Cömert insandaki yardım duygusu mal hırsını yenip, kişinin üzerindeki zırhı gevşertir, aksine cimri insandaki mal hırsı kendisini sıkan bir zırh gibi rahatsız eder.
- Hz. Peygamber'in hadislerine göre, insanın bu dünyada yiyip tükettiği, yiyip eskittiği ve sadaka verip önceden ahirete gönderdiği dışında hiçbir kari yoktur.
- 29:44Cömertliğin Malı Eksiltmez
- Cömertliğin bir başka faydası mağı eksiltmez, çoğaltır; infak edilen mal eksilmez, ihlas oranında çoğalır.
- Kur'an-ı Kerim'de "mallarını Allah yolunda harcayanların hali, yedi başak bitiren ve her başağında yüz tane bulunan bir tek tohumun hali gibidir" denilmiştir.
- Cömertlik servetin yok olması anlamına gelmez, tam aksine kişinin malını mülkünü kalıcı kılması, dünyada kazandıklarıyla ahiretini imar etmesidir.
- 32:09Cömertliğin Kalbi Yumuşatması
- Cömertliğin bir başka faydası kalbin yumuşamasını sağlar; infak insanın gönlünü inceltiyor ve olgunlaştırıyor.
- Hz. Peygamber "eğer kalbinin yumuşamasını istiyorsan fakiri doyur, yetimin başını okşa" demiştir.
- Cömertlik ahlakında, infak edilen şeyin arkasından başa kalkmayan ve ona eza etmeyenlerin mükafatları Allah'ın katındadır.
- 34:53Cömertliğin Ahlaki Ölçüleri
- İslam ahlakına göre cömert olabilmek için başkalarına yardım etmek yeterli değildir, bu yardımın isteyerek ve seve seve, gönülden yapılması gerekiyor.
- Cömertliğin meleke halini alması güçlü bir irade eğitimine bağlıdır; Hz. Peygamber'e göre değerli sadaka, mala düşkün olduğun ve fakirlikten korkarken verdiğin sadakadır.
- "Sevdiğiniz şeylerden Allah yolunda harcamadıkça iyiliğe eremezsiniz" ayeti, sahabeleri sevdiklerinden fedakarlık ederek iyiliğe ulaşma çabasına girmeye yönlendirmiştir.
- 40:02Cömertlik Ahlakı ve İnfak
- Kalp kırarak, fakiri küçümseyerek, eziyet ederek yapılan hayrın Allah katında değeri yoktur.
- Kur'an'da infakta bulunurken gösteriş yapmamak gerektiği belirtiliyor, aksi takdirde bu infak boşa çıkar.
- Hz. Peygamber, verdiğini başa kakan kimsenin Kıyamet gününde Allah'ın bakmayacağı ve onunla konuşmayacağı konusunda uyarıda bulunmuştur.
- 41:10Cömertlikte Gizlilik
- Cömertlik ahlakında infakta gizlilik duyarlılığı önemlidir, sağ elin verdiğini sol elin bilmemesi gerekir.
- Kur'an'da sadakaları gizlice vermenin daha hayırlı olduğu ve günahların bağışlanmasına sebep olacağı belirtiliyor.
- Tefsir alimleri zekatin açıktan verilmesinin, sadaka ve diğer infak türlerinin ise gizli olarak yapılmasının gerektiği konusunda görüş birliği içindedir.
- 43:56Cömertliğin Geniş Anlamı
- Cömertlik sadece maddi varlıklardan yapılmaz, canı feda etmekten mal vermeye, bilgi paylaşımından her türlü fazilete ortak kılmaya kadar geniş bir anlam yelpazesine sahiptir.
- Hz. Peygamber, iyiliği emredip kötülükten sakındırmak, mazluma yardım, mümini teselli, kırık gönülleri sevindirme gibi hususların birer infak hükmünde olduğunu ifade etmiştir.
- Hz. Peygamber, elinde maddi varlığı olmayan mümin için bile cömertlik ve infak kapılarının her zaman açık olduğunu göstermiştir.
- 47:30Cömertlikte Niyetin Önemi
- Cömertlikte nicelik değil, niyet önemlidir çünkü herhangi bir sınır söz konusu olmaz.
- Cömertlik, sahip olunan imkanların hangi miktarda değil, hangi oranda paylaşıldığına bağlıdır.
- Hz. Peygamber, zengin olsun fakir olsun her mümini infaka teşvik etmiştir.
- 50:34Cömertlikte Yakınlık ve Akrabalık
- Cömertliği yakından, uzağa doğru yapmak gerekir, yakın çevrede yardıma muhtaç olanlar varken uzaktakilere yardım yapmak üstün nitelikli bir davranış değildir.
- Yakınlara ve akrabaya yapılacak iyilikte hem iyilik sevabı hem de akraba ile ilgilenme sevabı alınır.
- Dargın akrabaya yapılan iyilik diğer iyiliklerden çok daha üstün niteliklidir.
- 52:38Cömertliğin Doğru Anlamı
- Cömertlik, Allah'ın el-kerim, zülcelali ve vel-ikram gibi güzel isimlerinin insanlarda yansıması olarak ortaya çıkar.
- Başa takılarak teşhir amaçlı ve karşıdaki insandan teşekkür bekleyerek yapılan cömertliklerin manevi getirisi olmaz.
- Gösteriş ve riya amaçlı yapılan cömertlikler, ahirette insanın yüzüne çarpılacak ve Allah o kişiye yalancı olduğunu söyleyecek.
- 55:23Cömertliğin Doğru Yolunu Bulmak
- İyilik ve iyilikte süreklilik, müslümanın hedefi olmalıdır.
- Günümüzde madde ile ölçüldüğü için, sadece elle tutulur nitelikteki maddi şeyler hayır ve cömertlik olarak zannediliyor.
- Cömertlik kimi zaman tatlı bir söz, kimi zaman güleryüz, kimi zaman da güzel bir davranışla gönül kazanmaktır.
- 56:41Cömertliğin Hayatımızda Yeri
- İnsan çevresinde mutsuz evlilikler, dağılmış yuvalar, umutsuzluk hastalığına kapılanlar gibi cömertlik yapmak için fırsatlar bulacaktır.
- Acıları hissetmek ve gönülden paylaşmaya hazır olmak için fedakar bir gönülle berrak bir dile sahip olmak yeterlidir.
- Hz. Peygamber'e göre en hayırlı insan, iyiliği omulan, kötülük etmesinden korkulmayan, dostlarına ve komşularına hayrı dokunan kişidir.
- 58:08Dua ve Kapanış
- Allah'ın ellerimizi hayra anahtar kılsın, cömertlik ahlakından nasipdar eylesin diye dua edilir.
- Hayırlarımızı, zekatlarımızı, gönüllü olarak yaptığımız diğer hayır ve iyiliklerimizi kabul buyurması için dua edilir.
- Cömertlik ahlakını çocuklara vermeyi Allah'a dileyerek program sonlandırılır.