Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, İskitler'in kökeni, tarihi ve göçleri hakkında bilgi veren eğitici bir tarih anlatımıdır.
- Video, İskitler'in bozkır topluluklarından biri olduğunu ve savaşçılıklarıyla bilinen bir ırk olduğunu anlatarak başlıyor. Ardından İskitler'in kökeni hakkındaki üç farklı tezi ele alıyor, Kafkasya'ya göçünü, Anadolu'ya seferlerini ve sonunda Karadeniz steplerine yerleşmelerini kronolojik olarak anlatıyor. İkinci bölümde ise MÖ 600-400 yılları arasındaki orta dönemi, Persler, Sarmatlar, Makedonyalılar ve Roma İmparatorluğu ile olan ilişkilerini, Karadeniz bölgesindeki varlıklarını ve sonunda Sarmatlar ve Germen kabileleri tarafından asimile edilme sürecini inceliyor.
- Video, İskitler'in siyasi tarihini, coğrafi yayılımını ve dünya tarihindeki etkisini detaylı şekilde inceleyerek, bu göçebe topluluğun tarihsel gelişimini kapsamlı bir şekilde sunmaktadır.
- 00:01İskitlerin Kökeni ve Tarihi
- Mançurya'dan Tuna Nehri'ne kadar uzanan bozkır, binlerce yıl boyunca atlı göçebe toplumlara ev sahipliği yaptı ve en merak edileni savaşçılıklarıyla bilinen İskitlerdir.
- Kazakistan ve Karadeniz-Hazar steplerinde geç bronz çağında Andronova kültürüne dahil edilen farklı soylardan insan grupları vardı ve iklim iyileşmesiyle Tagar kültürü gelişti.
- Biniciliğin baskın bir yaşam biçimi haline gelmesiyle batıya göçler neticesinde MÖ 9. yüzyıl civarında Karadeniz'in kuzeyinden Altay-Sayan Dağları'nın batısına kadar yayılmış bir atlı göçebe topluluğu ortaya çıktı.
- 01:23İskitlerin Kökeni Hakkındaki Tezler
- İskitlerin kökeni hakkında üç tez bulunmaktadır: en zayıf olanı Slav kökenli olmaları, ikincisi Turani bir ırk ve Hunlar/Göktürklerin ataları olmaları.
- Uluslararası bilim camiası tarafından daha fazla kabul gören son tez, İskitlerin Hint-Avrupa topluluğu olduğu ve konuşmaları İskitçenin Doğu İran dil ailesine dahil olduğu görüşüdür.
- İskitlerin kökeni ve Türk tarihinin merak edilen kısımları hakkında daha ayrıntılı bilgi için Kronik kitabından çıkan "Türklerin Tarihi" eseri tavsiye edilmektedir.
- 04:12İskitlerin Kafkasya'daki Siyasi Tarihi
- MÖ 9. yüzyılda Karadeniz bozkırlarına gelen Kimmerler, yüzlerce yıl sürecek göçebe akınlarının habercisi niteliğindeydi.
- MÖ 8. yüzyılda Avrasya steplerinde Massagetler'in başlattığı yer değiştirme hareketi sonucu İskitler Hazar Denizi'ni ve İdil Nehri'ni geçerek Kafkaslar'a yöneldi.
- İskitler Kuban Nehri'nin çayırları ve Kafkas Dağları'na uzanan ormanları mesken tutup, Kafkaslardaki ana krallığın bir parçası olarak varlık gösterdiler.
- 05:54İskitlerin Önasya'daki Faaliyetleri
- İskitler, Kafkaslardaki varlıklarının ilk aşamasında Kimmerler ve Medler ile ittifak kurarak Urartu Devleti'ni güçten düşürdüler.
- İskit kralı Bartatua, Asur Kralı Esarhadon'un kızıyla evlenip Asurlulara sadakat yemini etti ve Urartu Devleti'nin ve Mannalıların üzerindeki Asur hegemonyasının oluşmasına katkı sağladı.
- Bartatua'nın yerine geçen Madyes, Asurluların gerilediği dönemlerde Önasya'daki İskit gücünün zirvelere çıkmasını sağladı ve Med topraklarını istila etti.
- 07:12İskitlerin Anadolu'ya ve Doğu Akdeniz'e Akınları
- İskit kralı Madyes, Lidyalılarla ittifak yapan MÖ 635 civarında Anadolu'ya sefer düzenleyerek Kimmerleri alt etti ve etki alanını Kızılırmak Nehrine kadar genişletti.
- Asur Devleti'nin yıkılış sürecinde İskitler, doğu Akdeniz sahillerini yağmaladılar ve Mısır'a kadar vardılar, ancak Firavun onları Nil deltası önünde hediyelerle karşılayıp Mısır'ı istila etmemeleri için ikna etti.
- İskitler, Med Kralı Siyak Sarez'in ihanetine uğrayarak yaşadıkları topraklardan sürüldüler ve Kafkas Dağlarının kuzeyine itildiler.
- 09:26İskitlerin Karadeniz Steplerine Göçü
- MÖ 7. yüzyıla beraber Don-Volga nehirleri arasında ve Kafkasya'ya doluşan İskit kümelerinin bir kısmı MÖ 6. yüzyılda Karadeniz'in kuzeyindeki steplere akın ettiler.
- Kuban Nehri çevresinden gelen gruplar da eklenince stepler hızlıca doldu ve kuzeyde demir, odun, kömür, kürk, bal ve kölelerin yanı sıra tahıl üreten çiftçi toplulukları vardı.
- Güneyde kıyı şeridinde ise kendileri için hammadde ve insan gücü elde ederek anavatana ihraç etmek isteyen Yunan kolonileri bulunuyordu.
- 10:25İskitlerin Karadeniz Bozkırlarındaki Gelişimi
- İskitler farklı boylar halinde bölgeye tutunmaya çalışırken, yerel halkla mücadelelere girişip bazılarını yerinden etti, bazılarını ise içinde eritti.
- İskit Orta Dönemi (MÖ 600-400) sırasında kültürel ve siyasi hareketlilik fazlaydı; İskitler önce Karpat Dağları'nın batısına geçip yağma akınları yapıyorlardı, MÖ 5. yüzyılda ise kuzey ormanlarına çevirdiler.
- İskitler, güneydeki çiftçi topluluklardan etkilenerek yerleşik hayata geçmeye başladılar ve Yunan kolonileriyle sıkı bir ticaret ilişkisi kurarak kültürel alışverişe girdiler.
- 11:33Pers Seferesi ve Sarmat İstilası
- MÖ 513'te Persler, kral Darius önderliğinde İskitlere karşı sefere çıktı ve İstanbul Boğazı'ndan geçerek Tuna Nehri üzerinden İskit sahasına girdi.
- İskit lideri İdan, Darius'a karşı atlılarıyla savaşmak yerine vurkaçlarla onu yıpratmayı tercih etti; Darius kıyı şeridini işgal etti ancak İskitlerle ittifak içinde olan kabilelerin yerleşim yerlerini talan ederek Volga Nehri'ne kadar ilerledi.
- Pers istilasından kısa süre sonra, MÖ 5. yüzyıl başlarında İskitler, Akraba bir toplum olan Sarmatların istilasına uğradılar; Sarmatlar hem aynı kültürden oldukları hem de başlangıçta sayıca fazla olmadıkları için kültürel olarak büyük bir değişime yol açmadılar.
- 13:50İskitlerin Altın Çağı ve Makedonya İlişkileri
- MÖ 4. yüzyılda Yunan şehir devletleri Pers baskısını hissettiğinde, Karadeniz'deki koloniler her zamankinden daha fazla önem kazandı ve İskitler, Bospos Krallığıyla dostane ilişkiler kurup ticareti geliştirdiler.
- İskitlerin altın çağı olan bu dönemde birçok göçebe aile özellikle Kırım Yarımadasında yerleşik hayata geçti.
- MÖ 4. yy'ın ortalarında hüküm süren Ateas, çoğu boyu birleştirip güçlü bir siyasi yapı kurdu, Tuna'yı geçip güneye seferler düzenledi ve Makedonya Kralı II. Philip ile ittifak kurdu.
- 15:08İskitlerin Yenilgileri ve Göçleri
- Makedonyalılarla İskitlerin arası açılınca müttefiklik düşmanlığa dönüştü; Kral Philip MÖ 340 civarlarında Dobruca tarafına sefere çıktı ve İskitler yenildi, İskitler barış şartı olarak Makedonyalılara 20 bin esir ve bir bu kadar da at vermek zorunda kaldılar.
- İskender'in haleflerinden Lisimakos tarafından MÖ 313'te mağlup edilen İskitler, Bosporan Krallığındaki taht mücadelesine karıştılar ve ağır bir darbe aldılar.
- MÖ 3. yy'la beraber Sarmatların baskısı yoğunlaştı, onları takip eden Roksolani kabileleri de akın akın Karadeniz bozkırlarına gelmekteydi; ayrıca Tuna Nehri'ni takip eden Keltler, Trakyalı toplumlar ve Germen kabileleri de göçlerle baskı kurunca İskit kültürü MÖ 2. yüzyılda Karadeniz'in kuzey düzlüklerinden silinmeye başladı.
- 16:53İskitlerin Son Dönemleri
- Tüm felaketlere rağmen hayatta kalmayı başaran İskitlerin bir kısmı iki noktada toplandı: ilki Kırım, ikincisi ise Dobruca.
- Kırım'a doluşan İskitler, MÖ 2. yüzyılın ortalarında Neapolis'i merkez edinip bir krallık kurdular; İskitler buradaki Yunan kolonileriyle ve yerel kabilelerle kaynaşıp büyük ölçüde yerleşik hayata geçtiler.
- MÖ 1. yüzyılın sonlarına doğru Kırım'daki İskitler Roma valisi Silvanus Allianus tarafından mağlup edildi; Roma buradaki egemenliğini vassal Bosporan Krallığı vekaleti üzerinden hissettirirken, İskitlerde yarımadanın iç kesimlerinde Sarmatlarla ve Taurilerle kaynaşarak yaşamlarını sürdürdüler.
- 18:43Dobruca İskitleri ve Sonuç
- MÖ 2. yüzyıktaki büyük dağılıştan sonra İskitlerin kaçtığı yerlerden birisi de Dobruca bölgesiydi; İskit halkı bu bölgeye gelip özellikle yönetici ve ruhban sınıfı olarak varlığını sürdürdü.
- Dobruca İskitleri önce Pontus Kralı Altıncı Mithridates'in orduları tarafından istilaya uğrayıp bağımsızlıklarını kaybettiler; MÖ 62'de Roma generali tarafından işgal edilip Aşağı Moesia eyaletinin parçası yapıldı.
- Dobruca ve Kırım'daki izlerinin kaybolmasıyla bozkır kültürü için çok önemli bir yere sahip olan, etkileri yüzlerce yıl devam eden İskitler, tarih kitabının yırtık sayfalarından biri oldular.