Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, konuşmacının ISIS hakkında hazırladığı belgeselden sonra hazırladığı podcast formatındadır. Konuşmacı, ISIS'in kuruluşu, ideolojisi ve stratejik gelişimi hakkında bilgi vermektedir.
- Podcast, ISIS'in Amerika'nın işgaline karşı örgütlenmiş isyancılar olarak algılanmasının yanı sıra, aslında daha temel bir faktör olan Afganistan savaşı ve özellikle Ambari'nin rolü üzerine odaklanmaktadır. Konuşmacı, Ambari'nin biyografisini, eğitim hayatını, askeri kariyerini ve ISIS'in kuruluşundaki etkisini detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video ayrıca ISIS'in vergi toplama sistemi, radikal ideolojisi ve Kobani'ye saldırma stratejisi gibi konuları ele almaktadır. Konuşmacı, dinleyicilerden gelen soruların yanıtlanmasıyla devam eden podcastte, soruları daha sonra devam ettireceğini belirtmektedir.
- ISID'in Kökeni ve Zerkavi
- Konuşmacı, ISID hakkında belgesel hazırladığını ve bu podcastin temel noktasını daha açıklayıcı şekilde ifade etmek istediğini belirtiyor.
- ISID'in Amerika'ya değil, Afganistan Savaşı'na bağlandığını ve Sovyetlerin Afganistan'ı işgali daha temel olduğunu vurguluyor.
- ISID hakkında uzmanlaşmış kişilerin çoğu, Irak'taki ISID'i Amerika'nın işgaline karşı örgütlenmiş isyancılar olarak algılamayı tercih ettiğini belirtiyor.
- 01:01Zerkavi ve Ambari'nin Rolü
- Uzmanların çoğu, ISID'in arkasındaki fikir babasının Zerkavi olduğunu ve Zerkavi ile El Kaide arasındaki fikir ayrılığının Şii konusundaki meseleden kaynaklandığını söylüyor.
- Zerkavi'nin Şii'lerin öldürülmesini kabul görürken, Amerika'ya odaklanmaları gerektiğini ifade ettiği belirtiliyor.
- Zerkavi'nin mitolojik anlatılarla desteklenen geniş hayalleri vardı ve kendisi öldükten sonra bu vizyonu gerçekleşti.
- 01:57Ambari'nin Biyografisi
- ISID'in ideolojisi ve usulüne ilişkin en yetkili kişinin Zerkavi değil, Ambari olduğu belirtiliyor.
- Ambari 2016 senesinde STTA civarında Amerika tarafından öldürüldü ve örgütün El Naba dergisi tarafından 96 sayfalık biyografisi yayınlandı.
- Biyografi çoğunlukla Ambari'nin oğlu tarafından kaleme alındı ve yakın arkadaşları, günlüğü ve oğlunun tanık olduğu olaylar doğrudan anlatılmaktadır.
- 02:44Ambari'nin Hayatı
- Ambari 1959 senesinde Telafer'de doğmuş, bir tarafı Ermeni, diğer tarafı Araptır ve zamanla Türkmenleşmiştir.
- Telafer civarında dini eğitimler veren enstitülere kayıt olup eğitimini burada görür ve Bağdat Üniversitesi'nde İslam çalışmalar üzerine diplomasını alır.
- Askeri eğitimi almak için orduya katılan Ambari, yaklaşık yedi sene orduda görev alıp İran ve Irak Savaşı'na katılır.
- 04:04Ambari'nin Siyasi Gelişimi
- Savaş bittikten sonra Telafer'de bir okula tayin olan Ambari, Gajarların davet ettiği festivalden hoşlanmaz ve öğrencilerine yüksek not vereceğini söyler.
- Irak'ın kuzeyindeki Kürt İslamcı örgütlerle yakın ilişkiler kurmaya başlar ve 11 Eylül saldırısı sonrası Amerika'ya düzenlenen saldırıya dönük ciddi bir destek var.
- Afganistan Savaşı'ndan sonra meşhur olan bazı büyük cihadilerin yayınladığı kitaplar Ambari'nin dikkatini çekiyor ve akidesini ve inancını daha da net kılıyor.
- 05:56Ambari ve Zerkavi'nin Buluşması
- Biyografiye göre Zerkavi 2002 senesinde Afganistan'dan çıkıp Irak'a gidiyor ve burada Ambari ile buluşmasına Ensar el İslam isimli Kürt iade örgütü aracılık ediyor.
- 2002 senesi, Irak işgalinden hemen önce, Ambari Irak ordusundaki deneyimleri ve tanışıklıklarını kullanarak hem militan açısından hem de silah açısından kendi örgütünü güçlendiriyor.
- Amerika Irak'ı işgal ettiğinde Ambari ve Zerkavi kendilerine ait örgütleriyle faaliyet yürütüyordu.
- 06:52ISID'in Kuruluşu
- Konuşmacı, ISID'in aşırı radikal karakterini dizayn eden kişinin Zerkavi değil, Ambari olduğunu iddia ediyor.
- İşgalden kısa bir süre sonra büyük bir boşluk yakalayan Ambari'nin örgütü, özellikle Telafer bölgesi ve Selahattin eyaletinin kuzey bölgesinde çok aktifti.
- Ambari'nin örgütü, Şii'leri "şeytan kardeşler" olarak adlandırarak hem Baas, hem Amerikan hem de başka örgütleri, biat eden bütün aşiret üyelerine ve kişileri öldürüyordu.
- 08:45Ambari'nin İdari Becerisi
- Ambari, Irak'taki cihadi hareketi idare eden muhacirların elinden cihadın komutasını alıp Iraklıların eline vermek için çeşitli faaliyetlerde bulundu.
- 2005'in sonunda Zerkavi onu bu meseleyi iyi izah edebilmesi için Afganistan'a gönderdi ve geri döndüğünde Irak El Kaidesi'nin diğer yerel yöneticileri ile birleşerek Mücahitler Şura Konseyi'nin 2006 yılının Ocak ayında kurdu.
- Ambari'nin bu idari becerisi sayesinde bütün cihadi örgütler birleşti ve Şii'lere ve Amerika'ya yönelik ciddi saldırılar başladı.
- 10:04Ambari'nin Cezaevi Dönemi
- 2006'nın Haziran ayında Zerkavi ve Amerika tarafından öldürüldü, aynı sene içinde Nisan ayında ise Ambari sıradan bir vatandaş olarak Amerikan tarafından yakalanmış ve cezaevine konulmuştu.
- Sıradan yetkisiz bir terörist olarak cezaevine konulan Ambari, bu sırada örgüt üzerindeki yetkisini yitirmişti.
- 2006'dan 2012 senesine kadar cezaevinde kaldı ve Amerika'nın çekilmesinden sonra 2012 senesinde güç edinen Irak İslam Devleti parasal olarak da güçlenince Irak Devleti'ndeki çeşitli yetkililere yüksek miktarda rüşvet vererek cezaevinden çıkartıldığı söylendi.
- 10:58Ambariye'nin ISID'deki Rolü
- Ambariye, uzun süre cezaevinde kalmış olmasına rağmen Bağdadi tarafından büyük saygı duyulmuş ve örgütte önemli bir mevkiye yerleştirilmiştir.
- Bağdadi, Ambariye'yi Suriye'ye göndererek Nusra Cephesi lideri Ebu Ceylani'nin niyetini anlaması ve davaya sadıklığını test etmesi için görevlendirmiştir.
- Ambariye, Nusra Cephesi ile ISID arasındaki yardım bozulmasının arkasında yatan kişi olmuştur ve kısa süre sonra örgüt hilafeti ilan etmiştir.
- 11:48Ambariye'nin Mali Sorumluluğu ve İdeolojisi
- Ambariye, baş ideodak olarak mali sorumlu yapılmış ve sürekli Irak ile Suriye arasında gidip gelmesi gereken bir görev almıştır.
- ISID'in parasal kaynağı açıkça vergidir ve bugün bile Irak köylerindeki insanlar halen örgütün vergi topladığını belirtmektedir.
- Ambariye, örgütün radikal ideolojisini şekillendiren kişi olup, Suriye'nin kuzeydoğusundaki Şahit aşiretinden yaklaşık 700-800 kişiyi bir iki günde öldürtme emrini vermiştir.
- 13:02Ambariye'nin Ölümü ve ISID'in Varoluşu
- Ambariye, 2016 senesinde Suriye'nin kuzeydoğu bölgesinde örgütlenme faaliyetleri yürütürken Amerika saldırısında öldürülmüştür.
- El-Neva dergisinde, Amerika'nın onu canlı yakalamaya çalıştığı fakat yakalanmamak için belindeki dökmeyi patlattığı söylenmektedir.
- ISID'in ortaya çıkışına iki etken gösterilirken, konuşmacı doğrudan yerel olaylara saplantılı kalmak yerine küresel ve stratejik bir bakış açısı benimsemiştir.
- 14:24Zerkavi ve Ambariye'nin Karşılaştırması
- CIA'de görev almış olan Nada Baks, Zerkavi hakkında iyi bir hatip olduğunu, kitleleri harekete geçirmek için iyi konuştuğunu ve taktikler uygulamakta becerikli olduğunu ancak uzun vadeli stratejiden yoksun olduğunu belirtmiştir.
- Uzun vadeli daha derin manalara gelecek ve insanları kökten ikna edecek stratejiden yoksun olan Zerkavi'nin yerine, bu stratejiyi uygulayan kişi Ambariye olmuştur.
- Konuşmacı, podcast boyunca aydınlatmak istediği noktayı bu şekilde açıklamıştır.
- 15:08Adam Yakma Meselesi
- ISID'in adam yakmaya ilişkin görüşleri tamamen yanlış anlaşılmış hadislerden kaynaklanmaktadır.
- Suriye'de tutuklu olan ve Hayko Bağdat'la röportajı olan kişi, adam yakma meselesinin yanlış anlaşılmış bir hadisten kaynaklandığını ve bunun Allah'ın verdiği bir ceza olduğunu, insanın bunu taklit etmesinin hakaret olarak algılanabileceğini belirtmiştir.
- 16:08Kobani Saldırısı Nedenleri
- ISID'in Şam'a doğru ilerleme fırsatı varken Türkiye'ye doğru koridor açmayı tercih etmesinin iki nedeni vardır.
- Birinci neden olarak, Suriye sahasında komuta düzeyinde etkili olan Çeçenlerin arasında çok sayıda Rus ajanı olduğu iddia edilmektedir.
- İkinci neden olarak, ISID'in kibirli ve uzun vadeli düşünen bir örgüt olduğu, 2013-2015 arasında dünya çapında yaklaşık 50-60 bin kişi tarafından katılım gerçekleştiği ve tüm sınırları açık tutmak için Kobani'ye saldırması zorunluluk haline geldiği belirtilmektedir.